Patiënteninformatie Methotrexaat Voorgeschreven door de reumatoloog
2
Inhoud Inleiding... 4 Werking van MTX... 4 Het gebruik van MTX... 5 Tabletten... 5 Injecties... 5 Bijwerkingen... 5 Controle... 6 Wat kunt u doen?... 6 Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding... 6 Vaccinaties... 7 Operaties en andere ingrepen... 7 Gebruik van MTX samen met andere medicijnen... 7 Tot slot... 8 Medicatieschema... 9 Controleschema... 10 3
Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u methotrexaat (MTX) gaat gebruiken. In deze brochure leest u meer over de behandeling met dit medicijn. U hebt nog een afspraak bij de reumaverpleegkundige. Het is belangrijk dat u deze brochure voor de afspraak hebt doorgelezen. Als u nog vragen hebt, kunt u deze met de reumaverpleegkundige bespreken. Werking van MTX MTX is een medicijn dat de celdeling remt (cytostaticum). Hiermee wordt ook de celdeling van ontstekingscellen geremd. Methotrexaat wordt gegeven aan patiënten met reumatische ziekten zoals reumatoïde artritis, artritis psoriatica en andere auto-immuun aandoeningen. MTX heeft een ontstekingsremmend effect. MTX kan ervoor zorgen dat de pijn en zwelling in uw gewrichten afneemt en uw gewrichten op de lange termijn minder schade oplopen. De werking van MTX begint u pas te merken nadat u het medicijn gedurende drie tot zes weken hebt gebruikt. Daarom wordt het een SAARD genoemd (slow acting anti rheumatic drug). Om die reden wordt MTX in het begin van de behandeling vaak gecombineerd met andere medicijnen zoals prednison. Als blijkt dat u goed op MTX reageert, kan het vele jaren worden gebruikt. De dosering van MTX is afhankelijk van de ziekteactiviteit (de mate van de ontstekingen). De dosering wordt tijdens de behandeling soms gewijzigd. 4
Het gebruik van MTX MTX wordt voorgeschreven als tablet of injectie. Tabletten MTX is verkrijgbaar in tabletten van 2,5 mg. De reumatoloog heeft u verteld hoeveel mg MTX u per week in moet nemen. Als u bijvoorbeeld 20 mg MTX moet innemen dan neemt u 8 tabletten van 2,5 mg. U neemt de tabletten één keer per week in volgens voorschrift van de reumatoloog. Bij voorkeur elke week op dezelfde dag. U mag de tabletten met voedsel nemen of met water. U mag de tabletten niet fijnmaken of erop kauwen. Standaard zal uw arts foliumzuur voorschrijven. Foliumzuur vermindert de kans op bijwerkingen van MTX. Stop niet zomaar met het gebruik van MTX. Overleg met uw arts als u hiermee wilt stoppen. Injecties De ziekenhuisapotheek bereidt de spuiten. De dosering wordt bepaald door uw reumatoloog. Het injecteren gebeurt meestal door de thuisverpleegster. De vloeistof wordt in de spier (intramusculair) ingespoten. De injecties worden één keer per week gegeven. In principe elke week op dezelfde dag. Bijwerkingen In de bijsluiter van uw apotheek staan alle bijwerkingen vermeld die ooit zijn voorgekomen. De meeste bijwerkingen komen zelden voor. Mogelijke bijwerkingen van methotrexaat zijn: Maagdarmklachten zoals misselijkheid, braken of diarree. Ontsteking van het mondslijmvlies (aften). Bloedarmoede, onverwachte bloedingen of blauwe plekken. Griepgevoel of gevoel van niet-lekker zijn. Huidafwijkingen. 5
Hoesten of kortademigheid. Koorts. Stoornissen in de werking van de lever. Controle Tijdens de behandeling met methotrexaat wordt regelmatig bloed bij u afgenomen. Bij deze controle worden rode bloedcellen, witte bloedlichaampjes, bloedplaatjes, leverfuncties en nierfunctie gecontroleerd. Als de uitslagen niet in orde zijn, krijgt u daarover bericht. Als u niets hoort, is uw bloed in orde en kunt u doorgaan met MTX. Wat kunt u doen? Als u koorts of blauwe plekken op het lichaam hebt of als u andere lichamelijke veranderingen tijdens de behandeling opmerkt waarvan u zich afvraagt of ze met het gebruik van MTX samenhangen, neem dan contact op met uw huisarts of reumatoloog. Door regelmatig bloed te onderzoeken, kunnen vroegtijdig tekenen van lever- of beenmergbeschadiging worden opgespoord. Houd u daarom goed aan de afspraken voor bloedcontrole. Wees voorzichtig met alcoholgebruik. In combinatie met het gebruik van MTX is de kans groter dat u stoornissen in de werking van de lever krijgt. Overleg het gebruik van alcohol met uw reumatoloog. Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding MTX heeft waarschijnlijk geen invloed op de vruchtbaarheid. MTX mag niet gebruikt worden tijdens zwangerschap. Vrouwen moeten minimaal drie maanden voor een eventuele zwangerschap stoppen met het gebruik van MTX. Mannen moeten minimaal drie maanden voor een eventuele zwangerschap van hun partner stoppen met MTX. Anticonceptie is vereist tijdens en tot minstens 3 maanden na het stoppen van de behandeling, zowel bij vrouwelijke als bij mannelijke patiënten. 6
Tijdens de behandeling met MTX mag u geen borstvoeding geven. Overweegt u een zwangerschap of wilt u borstvoeding geven, overleg dan eerst met uw reumatoloog. Vaccinaties De jaarlijkse griepvaccinatie (griepprik) wordt aanbevolen. Bespreek dit met uw huisarts. We adviseren om overige vaccinaties eerst met uw huisarts of reumatoloog te overleggen. Operaties en andere ingrepen Als u geopereerd moet worden, kunt u meestal doorgaan met de MTX. Als u diabetes heeft of geopereerd moet worden vanwege een infectie, kan antibiotica soms preventief worden gegeven. Bij bloedige tandheelkundige behandelingen overlegt u met de reumatoloog of u preventief een antibioticakuur moet krijgen. Gebruik van MTX samen met andere medicijnen Vertel uw huisarts over uw behandeling met MTX. Het gelijktijdig gebruik van verschillende medicijnen is niet altijd veilig. Vertel uw huisarts, uw tandarts en uw specialist daarom altijd welke medicijnen u gebruikt. Denk hierbij ook aan uw eventuele gebruik van zelfzorgmedicatie. U mag MTX niet tegelijk gebruiken met cotrimoxazol (Bactrim ), probenicide, en sulfonamiden. Vertel bij uw apotheek ook altijd dat u MTX gebruikt. In tegenstelling tot de informatie die in de bijsluiter staat vermeld of die u van uw apotheek krijgt, kunt u MTX wel samen met de aan u voorgeschreven NSAID s (ontstekingsremmende pijnstillers zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen) gebruiken. Omdat u een lage dosis MTX gebruikt, is deze combinatie verantwoord. Neem bij twijfel contact op met uw reumatoloog. 7
Tot slot Hebt u na het lezen van deze brochure nog vragen, dan kunt u op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag bellen met de reumaverpleegkundigen: tel. 014 44 43 72 - tussen 11.30 en 12.30 uur en tussen 15.30 en 16.30 uur. Op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag kunt u ook de arts bereiken op haar telefonisch spreekuur: tel. 014 44 43 72 - tussen 7.30 en 8 uur. Meer informatie over medicatie kunt u terugvinden op volgende websites: www.bcfi.be http://bijsluiters.fagg-afmps.be/ 8
Medicatieschema Methotrexaat tabletten (2,5 mg) Schema A: Week 1: op neemt u zes tabletten (=15 mg) in. Week 2: op neemt u zes tabletten (=15 mg) in. Vanaf week 3: neemt u op..dag 10 tabletten (= 25 mg) in. Schema B: Op neemt u.tabletten (= mg) in. Op neemt u.tabletten (= mg) in. Op neemt u.tabletten (= mg) in. Foliumzuurtabletten (4 mg).tabletten per week (niet op zelfde dag als MTX). 9
Controleschema Bloedonderzoek U laat bloed prikken in AZ Turnhout: week 3 op :.. week 7 op :.. week 10 op :.. Controle op de polikliniek U heeft een afspraak bij de reumaverpleegkundige (DAS/HAQ): week 10 op: om.uur, locatie. U heeft een afspraak bij de reumatoloog op: week 10 op: om.uur, locatie. DAS 28/HAQ controles Week 10: 10
11
AZ Turnhout vzw www.azturnhout.be info@azturnhout.be 014 40 60 11 Campus Sint-Jozef Steenweg op Merksplas 44 2300 Turnhout Campus Sint-Elisabeth Rubensstraat 166 2300 Turnhout V.U. : Jo Leysen gedelegeerd bestuurder AZ Turnhout vzw Steenweg op Merksplas 44 2300 Turnhout Versie: 23/05/2016