OIKOUMENE ANTWERPSE RAAD VAN KERKEN 2015 4 A.R.K.-BERICHTEN Jrg. 29: driemaandelijks tijdschrift (oktober november - december) P 2A8762 Afgiftekantoor Antwerpen X
.Antwerpse Raad van Kerken vzw Opgericht 18.10.1972 nr. 865-324-528 Zetel: Clementinastraat 20, 2018 Antwerpen De Antwerpse Raad van Kerken (A.R.K.) is een gemeenschap van Kerken, die Jezus Christus als Heer en Verlosser belijden in overeenstemming met de Heilige Schrift. Zij tracht haar roeping ter ere van de ene God, Vader, Zoon en Heilige Geest, gezamenlijk te vervullen. Voorzitter & Persverantwoordelijke: Diaken, Jozef Van Glabbeek, Clementinastraat 20 2018 Antwerpen. Tel 032377731, GSM 0476/522718, jozef.vanglabbeek@skynet.be Ondervoorzitter: Ds Hans Neels, Lange Winkelstraat 5 2000 Antwerpen. Tel 037072992, Neelslos@gmail.com Secretaris: Emma van der Kaden, Nationalestraat 4 bus 35, 2000 Antwerpen. Tel 03.2132114, GSM 0478/346556, emmavanderkaden@skynet.be Penningmeester: Pastor Gijsbertus van Hattem, Tabaksvest 59, 2000 Antwerpen, Tel 03.2336250, Lutherse.kerk@skynet.be Hoofdredacteur: Lieven Gorissen, Houtsniplei 23, 2950 Kapellen (Bos), Tel 03.6662323, lieven.gorissen@telenet.be Abonnementenadministratie & gedeelde verantwoordelijke Middag Pauze dienst: Michel Franzen, Ringlaan 77, 2610 Wilrijk, tel 03.2304302, michelfranzen@hotmail.com Website: www.raadvankerken-antwerpen.be Bankrekening: IBAN: BE92 7895 0926 0223 BIC: GKCCBEBB Abonnementen: Een jaarlijkse bijdrage wordt gevraagd van 10 euro voor de materiële realisatie en verzending van dit driemaandelijks berichtenblad van de Antwerpse Raad van Kerken: OIKOUMENE. Graag een bericht aan de abonnementenadministratie, indien u het blad niet meer wenst te ontvangen a.u.b. : Ringlaan 77, 2610 Wilrijk.
Oecumenische gebedsvieringen: Kathedraal, Antwerpen Op volgende donderdagen te 11 u. in de Venerabelkapel, met voorganger 1 oktober: Pastor Johan Hanssen Pax Christi Vredes week 8 oktober: Ds Hans Neels & een koor uit Nuenen (NL) 15 oktober: ZEH Eddy Van Waelderen,,oud-vice-voorzitter A.R.K. 22 oktober: Michel Franzen, bestuurslid A.R.K. 29 oktober: Mw Annie Walscharts, Lekenaalmoezenier defensie 5 november: Pater Corry Bekers,msc 12 november: Diaken Jozef Van Glabbeek, voorzitter A.R.K. 19 november: Dr Egbert Rooze, Theoloog 26 november: Egbert Van Groesen, Anglicaans gevangenisaalm. 3 december: Mia Verbanck Medew. Par.OLV Middalares Berchem 10 december: Dr Thorsten Jacobi, predikant DEGPA Antwerpen 17 december: Ds Ina Koeman, stadspredikante 24 december: geen dienst 31 december: geen dienst Nieuws: Antwerpse Raad van Kerken Priester Dr. Antoine Bodard spreekt te Antwerpen voor de A.R.K. Op uitnodiging van de Antwerpse Raad van Kerken, komt priester Dr Antoine Bodar uit Rome, bekend van Televisie en Radio in Nederland (Bodar door het land van Franciscus met DVD van TV-KRO-Nederland) en schrijver van heel wat boeken, op dinsdag 15 september 2015 te 15 u. spreken in de Parochiezaal van de Sint Andrieskerk, Waaistraat, Antwerpen, over de Culturele opdracht van de Christelijke Kerken in de 21 ste eeuw. Meer dan warm aanbevolen en wij hopen u allen op deze voordracht te mogen ontmoeten! Interreligieuze verzoeningsdienst Groote Oorlog 1914-1918 Zondag 8 november 2015 te 15 u: in de Sint Laurentiuskerk Antwerpen, houden de A.R.K. en het Bisdom van de Krijgsmacht, een interreligieuze verzoeningsdienst. Vesperdienst: Sint-Michielskerk, Antwerpen (Amerikalei 165) Iedere eerste zondag van de maand te 20.30 u., Voorganger Diaken Jozef Van Glabbeek, Voorz. Antwerpse Raad van Kerken Voorzang: Peter Maus, orgelist Peter Van de Velde
Verantwoordelijk uitgever: Michel Franzen, Ringlaan 77, 2610 Wilrijk
Redactioneel Lieven Gorissen, hoofdredacteur Lutherreis als oecumenisch hoogtepunt De zomer 2015 zal bij onze Antwerpse Raad van Kerken in Antwerpen vooral synoniem staan voor de erg geslaagde en uiterst leerrijke Lutherreis. Met een bont gezelschap uit diverse Kerken trokken we door Lutherland. Dank zij de degelijke reisbegeleiding en gids werd het een echt ontdekken! Alle deelnemers kwamen dan ook rijker terug dan zij vertrokken waren. Normaal dat we dan ook ruim terug blikken in dit nummer over deze hartverwarmende dagen en ervaringen. Een inleidende bijdrage toont dat ook aan de Joodse tradities niet voorbij werd gegaan. Verder herwandelen wij deze reis, dank zij de tekst van onze secretaris en de foto s van deelnemer Danny Rouges. Ons A.R.K.-bestuurslid Egbert Van Groesen laat ons binnenkijken in de ziel van de bewoners van de Antwerpse Begijnenstraat en opent zo beroepsmatig een voor ons vrij onbekende wereld. Verder vestigen wij graag maar uitdrukkelijk aller aandacht op de komende belangrijke voordracht van priester Dr. Antoine Bodar op 15 september en hopen u er te ontmoeten! OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 1
Op weg naar Luther Steden Jozef Marijsse, leerkracht o.r. Maar eerst was er een tussenstop in Bielefeld; in de 19e eeuw uitgegroeid van een kleine stad tot een van de grootste textiel centra van Europa. Er waren toen ook veel Joodse ondernemers; de grote synagoge werd verwoest in de Kristalnacht van 1938, slechts 20 joden vonden elkaar terug na de oorlog. Nu is er weer Joods leven met heel veel moeite en geduld gegroeid tot een bescheiden gemeente van 300 leden. Ze hebben een leegstaande protestantse kerk kunnen kopen met een orgel erbij. Een bekwame architect heeft de voormalige tempel omgebouwd tot een modern gebeds- en ontmoetingscentrum: Beit Ha Tikvah Huis van de Hoop. De Heer Adam, voorganger van de Synagoge, deed zijn bezielend verhaal. OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 2
Er blijft veel werk van integratie te doen, omdat velen uit de vroegere Sovjet- Unie een thuis mochten vinden in de Duitse steden en opnieuw Joods leven moesten leren; onlangs nog is er een familie uit Oost-Oekraïne opgenomen. De Eets Hajiem, de boom des Levens, staat weer geplant in Bielefeld; met de 7 scheppingsdagen als kunstwerken rond de Heilige Ark uitgebeeld kan deze Joodse geschiedenis hoopvol zijn weg gaan,dag na dag. Tenslotte zong de Heer Adam psalm 1, uitgeschreven op de zijmuur: Gelukt (op de goede weg) is de mens die de Thora dag en nacht overweegt, hij (zij) is als een altijd groene boom, geplant aan levend water. Een vraag, een doordenkertje: Hoe zou de oecumene er uitzien, indien alle christelijke kerken grondig thuis zouden zijn, in die rijke Joodse traditie waarin Jezus mocht leven en bewegen? OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 3
Verslag Lutherreis: 6-10.7.2015 Emma van der Kaden, Secretaris Antwerpse Raad van Kerken Maandag vroeg in de ochtend 6 juli zijn wij vertrokken naar Wittenberg Lutherstad, onderweg hebben wij kort de Synagoge van Bieleveld bezocht. Waarvoor een apart verslag door Jef Marijsse is geschreven. Tegen het avondmaal bereiken we Lutherstad Wittenberg, waar we de komende dagen zullen verblijven, centraal gelegen in de stad in een héél goed Hotel. Dit alles onder vakkundige leiding van Frans Van Den Brande, en Dr Thorsten Jacobi, Degpa lid van onze Raad van Bestuur van de Antwerpse Raad van Kerken Oecumene. 7 Juli Dinsdag bezoeken wij de Lutherstad Eisleben zowel de geboortestad-als de overlijdensplaats van Maarten Luther. Maarten Luther werd er geboren (1483-1546) en is er gestorven. Zijn ouders Hans Luther en Margaretha Luther. Maarten Luther is getrouwd met Katarina von Bora geboren 1499 (getrouwd van 1525-1546) overleden in Torgau 1552). Zij hebben 6 kinderen gekregen, Paul Luther, Magdalena Luther, Elizabeth Luther, Martin Luther, Margaretha Luther, Hans Luther. De stadswandeling in Eisleben was héél bijzonder echt Historisch waar de tijd heeft stilgestaan. Het geboortehuis van Maarten Luther was héél bijzonder. Je voelde de sfeer van toen daar, in de tijd terug. In de sint Pieters Kirche en Pauluskirche is Maarten OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 4
Luther gedoopt. Wat héél bijzonder was, het doopvont in de grond met een grote cirkel er om heen. De Sint Andreas Kirche is van oorsprong een Romaans bouwwerk. In 1498 brandde de kerk met de binnenstad af, en werd heropgebouwd als een laat Gotische hallen Kerk. De Preekstoel is hier beroemd geworden, omdat Maarten Luther hier in 1546 zijn laatste preken heeft gehouden en op 19 en 20 februari 1546 lag Maarten Luther hier opgebaard. In de voor Reformatorische periode was deze Kerk uitgerust met 14 altaren ten diensten van verscheidene Heiligen. Tijdens de reformatie werden de altaren verwijderd, de Petrus figuur werd bewaard. In het koorgedeelte van deze Kerk OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 5
bemerken we de Graftombe van de Graven van Mansfeld-Vorderort. Het sterfhuis van Maarten Luther was authentiek ingericht, en de houten bank waar hij op gestorven is stond nog in die ruimte. Een schilderij uit de Andreas Kerk in zijn sterfhuis herinnerd aan zijn laatste Preek. Komt allen die vermoeid en belast zijt, hij heeft daarvoor 2 Pastoors aangesteld toen hij ziek werd. In Eisleben is er een speciaal Monument in 1693 opgericht ter ere van Maarten Luther. Op de terugweg in Halle een koffie pauze van deze ongelooflijk indrukwekkende dag. Woensdag, bezoek Wittenberg Luther verbleef 36 jaar in Wittenberg en kreeg er de steun van de Keurvorst Frederik de Wijze, In 1525 schonk deze Vorst aan Luther en zijn vrouw Katha- OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 6
rina von Bora de kloostergebouwen als huwelijksgeschenk. Bekend als Lutherhaus, het verhaal. De Vader van Luther wilde dat zijn zoon jurist werd en hij ging rechten studeren in Erfurt maar daar kwam hij tot overtuiging het klooster in te gaan. Vanaf 1507 studeerde hij in het klooster theologie. In 1506 heeft hij de gelofte afgelegd en tot Priester gewijd 1507. In 1512 werd hij in de universiteitsstad Wittenberg tot Doctor in de theologie benoemd, en in 1514 werd hij predikant in de stadskerk in Wittenberg. Hij ontwikkelde een afkeer van bepaalde handelingen door de R.K geld in te zamelen. Voor de Sint Pieters Kerk in Rome, dit project kostte zoveel geld dat de R.K in moeilijkheden kwamen. De gelovigen konden voor veel geld aflaten kopen, de R.K zei dat iemand die een aflaat kocht zijn zonden zouden vergeven worden. Maarten Luther werd daarna zo boos dat hij 95 stellingen opstelde, en volgens de overlevering aan de deur van de slotkapel in Wittenberg timmert. OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 7
Op 13 juni 1525 trouwt Luther met de in 1523, uit het klooster bij Nimschen bij Grimm gevluchte Non Katarina von Bora die sedertdien haar toevlucht in Wittenberg gevonden heeft. Het huwelijk met de 16 jarige jongere Katharina wordt tegen het advies van zijn vrienden gesloten. Katarina krijgt 6 kinderen, geeft leiding aan het huishouden, is een goede tuinierster, vooral de huishoudkas waar Maarten Luther niet mee kan omgaan. In het gezin leven niet alleen zijn vrouw en kinderen, sedert 1529 ook zijn zuster met haar 6 kinderen. Bovendien heeft Luther studenten in zijn woning om de huishoudkas te voorzien. De strijd tegen vijanden van de Reformatie voert Luther ook in de laatste jaren aan. Zijn docentschap aan de Wittenbergse Universiteit zet hij eveneens voort tot het einde van zijn leven. De door ziekte getekende Luther vertrekt op 17 januari 1546 voor de laatste keer naar zijn geboortestad Eisleben. Hij stierf op 18 februari OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 8
1546. Op 22 februari wordt Luther in de Slotkapel in Wirtenberg bijgezet. Het sterven van zijn dochter Magdalena treft hem zwaar in 1542. Luthers verhouding tot anders gelovigen, vooral Joden verslechterd in deze jaren. Hij heeft in 1523 dat Jezus een geboren jood is, een verzoenende houding getoond De ontvangst op het Stadhuis was heel aangenaam met een toespraak van de Burgemeester. De tentoonstelling Entdeckung eines Meisters Lucas Cranach de oudere Lucas Cranach en de jongere. De tentoonstelling was fabelachtig mooi, met zijn Kerkelijke schilderijen, belangrijk voor de reformatie. We hebben ook bezocht een deel van het huis van de familie Cranach, alsook de stad Kirche St Marien met zijn beroemd Cranach-retabel. In de avond de Fronleichnamkapelle, daar verscheurde Luther de Banvloek die hem uit Rome was toegestuurd. Donderdag 9 juli We hebben de stad Torgau en zijn residentie Hartenfels van de Saksische Keurvorsten bezocht. Hier staat de eerste nieuwgebouwde protestantse kerk ter OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 9
wereld. Torgau wordt de bakermat van de reformatie genoemd. En ook woonde hier in haar huis, Katharina van Bora de vrouw van Maarten Luther na diens dood. Haar grafsteen ligt in de Marienkirche. We bezoeken de imposante tentoonstelling Luther und die Vorsten. Een zéér belangrijke tentoonstelling, prachtige schilderijen als ook Portretschilderijen van Maarten Luther en familie. Vrijdag 10 juli Vroeg opstaan op de terugreis naar huis vertrekken wij naar Magdeburg, Maarten Luther heeft daar gepredikt in de Domkirche, Ze kent zelfs een eigen Luther wandeling binnen haar muren. Namens de Antwerpse Raad van Kerken, dank en complimenten aan Frans Van Den Brande voor het regelen en gidsen van de reis, alsook aan Dr Thortsen Jacobi, die dat samen goed verzorgd hebben. Met dank aan de chauffeur voor het vervoer. OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 10
Gedetineerden in Vlaanderen, Wat geloven ze? Een spiegel voor de Oecumene. Egbert Van Groesen, Anglicaans gevangenisaalmoezenier Regelmatig krijg ik als gevangenisaalmoezenier de vraag: wat geloven die gedetineerden van jou nu eigenlijk? Vaak wordt het antwoord door mijn gesprekspartner al ingevuld, van: niets, ze willen uit de cel tot aan allemaal radicalen!. De werkelijkheid is even complex als interessant, en vormt een spiegel voor wat in de wereld buiten aan het gebeuren is. De gevangenis is de plek waar religieuze trends het eerst aan de oppervlakte komen, vooral als het gaat over de vragen rond omgang met levensbeschouwelijke diversiteit. Mensen in detentie zijn relatief jong. De meeste gevangenen zijn mannelijk en bevinden zich in de categorie 18-35 jaar. Daarnaast heeft de gevangenis in Antwerpen een relatief grote vrouwenafdeling. Ook hier overheerst jong. Het is een internationaal gezelschap. Op een kleine oppervlakte komt zowat de gehele wereld samen. Qua levensbeschouwing hangt men zowat elke bekende godsdienst of levensbeschouwing aan. De grootste twee populaties zijn Moslim of beschouwen zich als behorend tot een Christelijk kerkgenootschap. Het percentage Christenen is aanzienlijk groter dan buiten. Dit gegeven kan bevreemding wekken. Veel Christelijke gedetineerden zijn echter afkomstig uit gebieden, die veel minder geseculariseerd (lijken) te zijn dan ons West-Europa. Gedetineerden hebben vaak ook buiten banden met een kerk of deze in ieder geval gehad. Maar ook West-Europeanen vinden de weg naar de aalmoezeniers. OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 11
Jongeren en levensbeschouwing We treffen dus een jonge, diverse en gemêleerde populatie aan, die op een zeer uiteenlopende manier tegen geloof en eredienst aankijken. De interessante vraag is dan ook: Hoe precies dan? In de afgelopen jaren is er het nodige onderzoek gedaan naar de religieuze identiteitsvorming van jongeren in de BENELUX. In die onderzoeken kwamen een aantal opmerkelijke karakteriseringen van die identiteit naar voren: - Jongeren blijken veel minder beïnvloed te worden door traditionele actoren in de overdracht van een gelovige identiteit, zoals scholen, kerkelijke autoriteiten (catechese bij pastoor of dominee) of jeugdwerkingen (bv. Scoutsgroepen). Veeleer halen zij de mosterd bij leeftijdsgenoten of sociale media als internetfora. - De identiteit wordt hierdoor meer en meer gekenmerkt door een patchwork vorm. Stukjes levensbeschouwing, die niet vanzelfsprekend samen gaan, worden als het ware aan elkaar geplakt. Men spreekt wel van bricolage. - Jongeren spreken niet langer van waarheden wat betreft het geloof. Belangrijker vinden ze het proces : welke weg moet ik gaan om goed te kunnen leven? Levensbeschouwing en geloof krijgen daardoor een vloeiender karakter dan vroeger. Wat nu voor de jongere belangrijk is, hoeft dat in een later stadium niet meer te zijn. - De intensiteit van levensbeschouwelijk debat of gesprek is veel verminderd door deze verschuiving. Vaak vinden jongeren het veel moeilijker over hun levensbeschouwing te praten. Het is duidelijk dat de kerken bij jongeren als instutionele instellingen moeilijk ingang vinden, omdat de structuur en taal van die kerken soms mijlenver verschillen. OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 12
En in de gevangenis? De hierboven beschreven ontwikkelingen zijn vooral onderzocht onder West-Europese jongeren. Maar is het dan bij allochtone groepen echt anders? Het antwoord is even divers als ingewikkeld. Ik licht mijn antwoord toe aan de hand van een aantal recent door mij opgestelde dienstlijsten. Dit zijn lijsten die het team opstelt voor de bewaking om zo de juiste gedetineerden naar de erediensten te kunnen brengen. In de Antwerpse gevangenis zijn wat betreft de Christelijke erediensten - drie mogelijkheden om naar een viering te gaan: s zondags is er een RK eredienst, op gezette tijden een korte Russisch-orthodoxe viering op maandag en een gezamenlijke Protestantse en Anglicaanse eredienst op vrijdag, waar de voorgangers elkaar afwisselen. Veel gedetineerden wonen alle drie de soorten diensten bij. Dus is er een mix van vele achtergronden. Wie komen er zoal? Gedetineerden met een Afrikaanse achtergrond. Vaak hebben zij buiten banden (gehad) met een RK of Protestantse kerk. Zij herkennen het Christelijk verhaal en de rituelen meestal met relatief gemak. Zij vormen in de erediensten een grote groep. Hun spiritualiteit vertaalt zich in de grote aandacht voor het woord (zij vragen van de pastor een stevige preek) en de muziek. Ze zingen graag. De tweede groep in absolute aantallen is de groep Orthodoxen. Veelal uit Roemenië afkomstig, hebben ze vanouds banden met de lokale kerken daar en herkennen hun spiritualiteit vooral in de liturgische zang en de omgang met iconen en ander liturgische voorwerpen. OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 13
Maar er is ook een groep Oost-Europeanen die zijn gemissioneerd door vooral evangelicale bewegingen. Denk hierbij aan Baptisten en de Advent kerk. Zij lijken qua spiritualiteit nog het meest op de Afrikanen. Vlamingen en Nederlanders. De meesten stevig geseculariseerd. Religieus vaak samen met de ouders al vroeg afgehaakt. Maar in de gevangenis staat men open voor een nieuwe kennismaking. En tot slot, wellicht vreemd voor de buitenstaanders: Moslims. Voor hen is de ervaring met de Christelijke liturgie en pastorale benadering totaal nieuw. Vaak komen ze uit nieuwsgierigheid eens kijken. Sommigen blijven hangen. In ieder geval wordt door een aantal moslims de geestelijke bijstand van Christelijke aalmoezeniers gewaardeerd en meer gevraagd dan men op grond van de media buiten zou denken. Een sterke identiteit? Op het eerste gezicht lijkt het erop. Aalmoezeniers ontmoeten mensen die bekend zijn met het geloof. Ze hebben een zekere kennis van de Bijbel en weten de weg in de liturgie, voor zover ze tot de Westerse vormen van eredienst behoren. Voor Orthodoxen ligt onze manier van vieren wat verder van hun beleving weg. Maar ook dat is na enkele vieringen wel verholpen. Schijn bedriegt echter. Ook bij gedetineerden van niet- West-Europese afkomst is de inhoud van het geloof meer fragmentarisch dan uit de eerste indrukken blijkt. Ook de gedetineerde gelooft in stukjes en brokjes en stelt zich minder de vraag naar inhoud of waarheid. Moslims lijken hierop enigszins een uitzondering. Christelijke gedetineerde jongeren stellen zich vooral de vraag: hoe kan ik als mens goed leven? Het kerkelijke- antwoord op de vraag doet er minder toe, de vraag naar een authentiek levensproces des te meer. Ook het fenomeen bricolage is bij gedetineerden goed bekend. Als tekenend voorbeeld: na een preek over de Vastentijd kregen we als pastoraal team vooral de vraag hoe die Vasten vorm te ge- OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 14
ven. Want de enige vasten die ze goed kennen, was de Ramadan. Moest het dan ook zo? Praxis wordt eerder opgepakt dan de inhoudelijke achtergrond van de Vasten en bovendien met gemak gerelateerd aan een andere levensbeschouwing. Een groot verschil is echter het gemak, waarmee je met elkaar kunt praten over je geloof. Met de meeste West-Europeanen is dat lastiger. Wat te doen? De Nederlandse aalmoezenier Theo van Dun heeft de levensbeschouwelijke identiteit van gedetineerden wel eens beschreven als die van een catechumeen. Hierbij wees hij naar die groep mensen die in de Vroege Kerk werden gerekend tot de mensen op de drempel van de Kerk. Ze waren nog niet gedoopt en moesten nog een leerproces door om volledig bij de gemeente te kunnen horen. En leren doe je door de stukjes en brokjes van al aanwezige kennis te verbinden met nieuwe inzichten. Zo wordt niet alleen kennis vermeerderd, maar ook in een (bezield) verband gebracht. Een aalmoezenier heeft tot taak zijn (nieuwe) catechumenen daarbij te helpen, maar evenzeer daar zelf ook van te leren. We gaan samen met elkaar op weg. In Antwerpen hebben we die taak oecumenisch aangepakt. Naast eigen- erediensten (met catechetische inslag), organiseren we ook Bijbelavonden, waar iedereen vrij mag deelnemen en meepraten middels de door ons aangeboden leerstof. Veel antwoorden geven ook de pastores veel te denken. In de gevangenis wordt er dus druk gepraat, gedetineerden onderling, maar ook met het pastorale team. Dat is een goede zaak. Een gefragmentariseerde wereld kan heel chaotisch, bedreigend en eenzaam zijn. Dit raakt nog versterkt in de onveilige sfeer van een gevangenis. Daarom werken er aalmoezeniers en consulenten in de gevangenis, juist om al die onduidelijke stukjes en brokjes in een bezield verband te proberen brengen. Zouden we daar buiten ook niet eens aan gaan beginnen met onze jonge mensen? OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 15
Taizé trefdag: zaterdag 24 oktober 2015 te Schoten-Deuzeld De 19 de editie vindt plaats in een bijzonder jaar voor de Gemeenschap van Taizé. Frère Roger zou 100 jaar zijn geworden en de Gemeenschap bestaat 75 jaar, en heeft als thema Van HART tot HART gekregen en we hebben een aantal bijzondere mensen bereid gevonden om deze dag kleur en inhoud te geven. Als inleider zal mevrouw Malou Eelen, pastorale medewerkster gevangenis Antwerpen het thema duiden. Ook de werkateliers zijn weer heel gevarieerd. Zo komt Lutgart Rens getuigen over haar reis naar Kinshasa (Congo) en hoe zij de wereldwijde solidariteit daar heeft ervaren en hebben we Marleen Claes van de Sociale kruidenier uit Merksem bereid gevonden om te komen vertellen over de solidariteit met kansarmen vlakbij. Hilde van Linden zal het kringgesprek rondom het inleidende thema begeleiden. Tine Baert neemt mensen mee op weg vanuit het mandala tekenen naar hun hart en Sally Corbett zal vanuit sacrale dans hart en ziel van de deelnemers aanspreken. Voor de jongeren en plussers is er een dynamische namiddagprogramma voorzien en de vormelingen zijn uitgenodigd voor een kort en creatief spel dicht bij hun beleving. De trefmiddag wordt afgesloten met een stemmig avondgebed met liederen van Taizé, voorgegaan door bisschoppelijk vicaris Wim Selderslaghs. Onze bisschop Johan Bonny is dan in Rome voor de gezinssynode. In de ontmoetingsherberg s avonds is er de mogelijkheid tot een kleine maaltijd en worden we nog vergast op een bruisend muzikaal optreden uit Peru met José Enriquez. Op zoek naar zingeving en spiritualiteit? De Vleugel biedt elke zaterdagavond een inspirerende viering aan rond heel uiteenlopende thema s, die door wisselende groepjes van enkele mensen worden voorbereid. Zo is de Vleugel al jarenlang een oefenplaats voor liturgie waarbij gezocht wordt naar rake verwoording, sfeervolle en sterke symboliek, harmonie van taal en stilte. De vleugelpiano begeleidt het koor en de samenzang. De voorgangers - mannen en vrouwen maken de vieringen tot een inspirerend geheel. Nadien is er tijd voor ontmoeting bij een tas koffie of thee. Praktisch: Elke zaterdagavond (niet in juli en augustus) om 18 u in de St. Annakerk Goedendagstraat 45, 2140 Borgerhout. www.devleugel.be & harry.harding@telenet.be & 0477 225 926 of 03 237 77 42 OIKOUMENE Antwerpse Raad van Kerken 16