Eerste Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 1986-1987 Nr. 174d 19638 Wijziging van de Pensioen- en spaarfondsenwet en van de Wet betreffende verplichte deelneming in een bedrijfspensioenfonds BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 29 juni 1987 Op 9 juni jl. heb ik tijdens de behandeling van wetsvoorstel 19 638 (174) een debat gevoerd met de C.D.A.-fractie over het vereiste van toestemming van de Minister van Financiën voor afkoop van pensioen of een aanspraak op pensioen na emigratie. Ik heb toen toegezegd met mijn collega van Financiën deze kwestie nog eens op te nemen en om het uitvoeringsbesluit waarin dat vereiste zou moeten worden opgenomen 30 dagen voor het in werking treden daarvan aan de Kamer toe te zenden. Hierbij zend ik u een concept-besluit als bedoeld. Zoals daaruit blijkt, is bij nader inzien besloten het bedoelde vereiste niet te stellen. Ik ben voornemens een besluit te treffen overeenkomstig bijgaand concept, dat ingaat op de datum waarop de betreffende wet in werking treedt, te weten 1 augustus a.s. L. de Graaf Tweede Kamer, vergaderjaar 1986-1987, 19 638, nr. 174d 1
Concept Onderwerp: Aanwijzing van gevallen waarin Afkoop van pensioen of een aanspraak op pensioen mogelijk is Gelet op artikel 32, vierde lid, van de Pensioen- en spaarfondsenwet (Stb. 1981, 18); Gehoord de Verzekeringskamer; Besluit: Artikel 1 In deze beschikking wordt verstaan onder: a. wet: de Pensioen- spaarfondsenwet (Stb. 1981, 18); b. pensioenfonds: een pensioenfonds in de zin van de wet; c. verzekeringsovereenkomst: een verzekeringsovereenkomst als in artikel 2, vierde lid, van de wet bedoeld. Artikel 2 1. Voor zover op een toezegging omtrent pensioen aan een persoon, die voldoet of heeft voldaan aan het bepaalde in artikel 2, derde lid, letter c, van de wet, het bepaalde in het eerste lid van dat artikel niet van toepassing is of zou behoeven te zijn, indien die persoon een verklaring zou hebben afgelegd als bedoeld in het derde lid, letter c, 2e, van dat artikel kan pensioen of een aanspraak op pensioen, voortvloeiend uit die toezegging, worden afgekocht op verzoek van de betrokken persoon onder terhandstelling aan hem van de afkoopsom, mits met de pensioenbelangen van zijn echtgenoot of gewezen echtgenoot op redelijke wijze rekening is gehouden. 2. Voor zover ingevolge een verleende ontheffing op grond van artikel 29 van de wet op het bepaalde in artikel 2, eerste lid, daarvan niet van toepassing is op een toezegging omtrent pensioen aan een persoon, wiens positie slechts verschilt van die van de persoon bedoeld in artikel 2, derde lid, letter c, van de wet in dier voege dat hij niet rechtstreeks houder is van aandelen, kan pensioen of een aanspraak op pensioen, voortvloeiend uit die toezegging, worden afgekocht op verzoek van de betrokken persoon onder terhandstelling aan hem van de afkoopsom, mits met de pensioenbelangen van zijn echtgenoot of gewezen echtgenoot op redelijke wijze rekening is gehouden. 3. In afwijking van het bepaalde in het eerste en tweede lid is afkoop niet toegestaan tijdens faillissement van de betrokken persoon, tenzij deze schriftelijk toestemming verleent tot de afkoop. Artikel 3 In de statuten en reglementen van pensioenfondsen en in verzekeringsovereenkomsten kan worden bepaald dat in het kader van een verrekening van pensioenrechten bij echtscheiding respectievelijk scheiding van tafel en bed pensioen of een aanspraak op pensioen op verzoek van een rechthebbende met instemming van diens gewezen echtgenoot respectievelijk diens echtgenoot mag worden afgekocht indien de afkoopsom wordt aangewend ter verwerving van eenzelfde of een ander soort pensioen ten behoeve van diens gewezen echtgenoot respectievelijk diens echtgenoot jegens dezelfde of een andere instelling als bedoeld in artikel 32a, eerste lid, letter c, van de wet. Tweede Kamer, vergaderjaar 1986-1987, 19 638, nr. 1 74d 2
Artikel 4 In de statuten en reglementen van pensioenfondsen en in verzekerings overeenkomsten kan worden bepaald dat pensioen of een aanspraak op pensioen op verzoek van de rechthebbende mag worden afgekocht onder terhandstelling aan hem van de afkoopsom indien hij aannemelijk maakt geëmigreerd te zijn, onder de voorwaarde, dat met de pensioenbelangen van de echtgenoot of gewezen echtgenoot op redelijke wijze rekening is gehouden. Artikel 5 1. In de statuten en reglementen van een pensioenfonds kan worden bepaald dat bij beëindiging van de deelneming anders dan door overlijden of het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd afkoop van premievrije pensioenaanspraken onder terhandstelling van de afkoopsom aan de gewezen deelnemer op diens verzoek mogelijk is, indien hij korter dan een jaar aan de regeling inzake ouderdomspensioen van dat fonds heeft deelgenomen, tenzij hij elders verworven pensioenaanspraken heeft ingebracht. De afkoopsom bedraagt ten minste een bedrag gelijk aan de door de gewezen deelnemer betaalde bijdragen voor ouderdomspensioen. De statuten en reglementen van het fonds kunnen in plaats van het tijdstip van beëindiging van de deelneming een later tijdstip voor uitbetaling van de afkoopsom noemen, doch niet later dan twee jaren na het eindigen van de deelneming, noch later dan het tijdstip waarop de pensioengerechtigde leeftijd wordt bereikt. 2. In de verzekeringsovereenkomsten kan een beding opgenomen worden ingevolge hetwelk bij het ophouden aan de onderneming verbonden te zijn op verzoek van de verzekerde afkoop van premievrije pensioenaanspraken onder terhandstelling van de afkoopsom aan de verzekeringnemer mogelijk is, indien de verzekerde binnen een jaar na ingang van de verzekering van ouderdomspensioen anders dan door overlijden of het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd ophoudt aan de onderneming verbonden te zijn, tenzij hij elders verworven pensioenaanspraken heeft ingebracht. Het bepaalde in de vorige volzin doet geen afbreuk aan het recht van de verzekerde jegens de verzekeringnemer op een uitkering gelijk aan de door hem betaalde bijdragen voor ouderdomspensioen. Artikel 6 In de statuten en reglementen van pensioenfondsen en in verzekeringsovereenkomsten kan worden bepaald dat, indien het ouderdomspensioen ingevolge artikel 32, vierde lid, tweede volzin, van de wet wordt afgekocht, zowel het pensioenfonds als de verzekeraar zonder toestemming van de rechthebbende, als de rechthebbende zonder toestemming van het oenfonds of de verzekeraar het recht heeft tot afkoop van de daarbij behorende aanspraak op weduwen-, weduwnaars- of wezenpensioen onder terhandstelling van de afkoopsom aan de rechthebbende. Artikel 7 Deze beschikking, die in de Staatscourant zal worden geplaatst, treedt in werking met ingang van de dag waarop de wet van 1 1 juni 1987, Stb.... tot wijziging van de Pensioen- en spaarfondssenwet en van de Wet betreffende verplichte deelneming in een bedrijfspensioenfonds in werking treedt. 's-gravenhage, De staatssecretaris voornoemd, Tweede Kamer, vergaderjaar 1986-1987, 19 638, nr. 1 74d 3
Toelichting Met de wijziging van de Pensioen- en spaarfondsenwet (PSW) bij wet van 11 juni 1987, Stb...., is mede een nieuwe regeling van afkoop van pensioen of aanspraak op pensioen beoogd. Die nieuwe regeling is in hoofdzaak vervat in artikel 32, vierde lid, en artikel 32a van de PSW. Op grond van eerstgenoemde bepaling kan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gevallen aanwijzen waarin afkoop mogelijk is. In de toelichting op de oorspronkelijke onderdelen L en M van artikel I van boven geciteerde wet van 11 juni 1987 is aangegeven aan welke gevallen is gedacht. In het onderhavige besluit zijn die gevallen uitgewerkt. Daarbij vallen de volgende kanttekeningen te maken. De uitzondering wat betreft de mogelijkheid van afkoop van pensioenen van geringe omvang is als zodanig niet opgenomen. Die uitzondering is door middel van het amendement van de leden van de Tweede Kamer Linschoten en Paulis in artikel 32, vierde lid, van de PSW, vastgelegd. Wel is een bepaling opgenomen inzake de afkoop van het nabestaandenpensioen indien het ouderdomspensioen wegens de geringe omvang daarvan is afgekocht. In de zoeven bedoelde toelichting is ook genoemd het zeldzame geval dat iemand die in het bezit is van een premievrije aanspraak deel gaat nemen aan een regeling waarbij het pensioen niet afhankelijk is van de doorgebrachte diensttijd. Het gaat daarbij bij nader inzien om een bijzondere situatie waarin ook langs andere weg dan afkoop bij voorbeeld door anticumulatievoorschriften kan worden voorzien. Tenslotte is naar aanleiding van het debat terzake in de Eerste Kamer afgezien van het beperken van de mogelijkheid van afkoop na emigratie. Daarvoor is geen toestemming vereist van de Minister van Financiën. Artikel 2 Lid 7 Dit lid betreft de zogenaamd onmiddellijk grootaandeelhouder. Deze valt maatschappelijk gezien te vergelijken met een zelfstandige. Het afkoopverbod dient voor de groep van die grootaandeelhouders buiten toepassing te blijven. Op grond van het bepaalde in artikel 2, derde lid, onder c, van de PSW hoeft een toezegging omtrent pensioen aan de hier bedoelde grootaandeelhouder niet te worden uitgevoerd op de wijze voorzien in het eerste lid van dat artikel indien en voor zolang aan zekere voorwaarden wordt voldaan. Wat betreft de afkoopmogelijkheid is niet onderscheiden tussen de situatie waarin de uitvoering van de toezegging inderdaad plaatsvindt anders dan op de bedoelde wijze en die waarin de toezegging toch op die wijze plaatsvindt. Voor het maken van verschil bestaat geen reden. De redactie van het bepaalde in dit lid sluit in dat afkoop ook nog kan plaatsvinden nadat de hoedanigheid van onmiddellijk grootaandeelhouder verloren is gegaan. Voor een beperking van de afkoopmogelijkheid in dier voege dat de afkoop moet plaatsvinden tijdens de periode waarin die hoedanigheid aanwezig is valt geen goede grond aan te voeren. Lid 2 Dit lid betreft de zogenaamde middellijk grootaandeelhouder. Deze kan geen gebruik maken van de buiten toepassing verklaring voorzien in artikel 2, derde lid, aanhef juncto onder c, PSW, maar verkeert maatschappelijk wel in dezelfde positie. Daarom geldt voor hem dezelfde afkoopmogelijkheid, mits een ontheffing is verleend van het bepaalde in artikel 2, eerste lid, van de PSW. Tweede Kamer, vergaderjaar 1986-1987, 19 638, nr. 1 74d 4
Lid 3 Evenals bij de zogenaamde C-polissen afkoop tijdens faillissement niet mogelijk moet zijn, behoudens ingeval de verzekerde zelf, dus niet zijn curator, daarmede instemt, dient ook in de in het eerste en tweede lid bedoelde gevallen afkoop tijdens faillissement niet te worden toegestaan, tenzij betrokkene zelf akkoord gaat. Door een en ander is de werking van het arrest van de Hoge Raad van 28 juni 1985, N.7. 1986, 37, in stand gelaten. Artikel 3 Dit artikel voorziet in de behoefte aan afkoop ter realisering van verrekening van pensioenrechten bij scheiding van echt of van tafel en bed. Artikel 4 Deze bepaling regelt de voorwaarde voor afkoop in verband met een emigratie in het geval die afkoop plaatsvindt nadat de emigratie heeft plaatsgevonden. Artikel 5 Indien korter dan een jaar aan een regeling voor ouderdomspensioen is deelgenomen worden veelal geen premievrije pensioenaanspraken meegegeven, maar ontvangt betrokkene een uitkering die ten minste gelijk is aan de door hem voor ouderdomspensioen betaalde bijdragen. Bij en krachtens de wet is in deze hoofdregel voorzien. Indien echter premievrije pensioenaanspraken worden meegegeven over een periode van deelneming korter dan een jaar kan er toch behoefte bestaan om die aanspraken af te kopen. In die behoefte is in dit artikel voorzien. Bedoelde afkoopmogelijkheid is in het eerste lid geregeld in geval van deelneming in een pensioenfonds en in het tweede lid in geval door de werkgever een verzekeringsovereenkomst gesloten is. Artikel 6 Ingeval een ouderdomspensioen, dat op het tijdstip van ingang een bedrag van f 360 per jaar niet te boven gaat, wordt afgekocht op grond van het bepaalde in artikel 32, vierde lid, tweede volzin, van de wet kan tevens behoefte bestaan aan afkoop van de daarbij behorende aanspraak op weduwen, weduwnaars- of wezenpensioen. In het onderhavige artikel is de mogelijkheid daartoe geregeld. Uiteraard geldt deze bepaling niet ten aanzien van de aanspraak op bijzonder weduwen- of weduwnaarspensioen van de gescheiden echtgenoot. L. de Graaf Tweede Kamer, vergaderjaar 1986-1987, 1 9 638, nr. 1 74d 5