music 72 ELCO AUDIO Wellicht de kabels van uw dromen Elco is een Amerikaanse fabrikant van kabels. Deze worden in een aantal Europese landen vertegenwoordigd door Hihat Audio. Afgaande op positieve berichten in de markt, zijn die kabels hier in de luisterruimte gekomen en gedurende enkele weken toegepast in verschillende systemen. De vraag is altijd hoe kabels zijn opgebouwd, welke materialen er gebruikt zijn en of er vanuit die twee variabelen een relatie is met de luisterresultaten. Verbeteringen in kabelland zijn lastig te realiseren. Het vergt échte inspanning en research om met kabels fundamentele stappen voorwaarts te zetten. Een nieuwe ontwikkeling in highend-kabelland is het gebruik van glas voor het transport van digitale- en analoge lijnsignalen. Ook HDMI- en CAT kabels worden steeds vaker toegepast. Momenteel gebruiken uiterst kritische professionals glasverbindingen voor de overdracht van audio- en video. Het zal duidelijk zijn dat digitale overdracht over glas in principe een hoger kwaliteitsniveau kan bereiken dan analoge overdracht. Op het moment dat je state-of-the-art omzetters toe gaat passen en een (echte)glaskabel van hoge kwaliteit, is ook analoge overdracht geschikt voor highend audio. Afhankelijkheden Hoe moet je audiokabels nou uiteindelijk beoordelen? Als alle vermeende topkabels van diverse fabrikanten met elkaar vergeleken worden, dan blijkt dat de prestaties dicht bij elkaar liggen en dat die verkregen worden door het gebruik van ver uit elkaar liggende toepassingen van materialen en architecturen (bouwwijzen). Een probleem in metaalkabels is dat de prestaties ook voor een
deel afhankelijk zijn van de eigenschappen van de gebruikte apparatuur. De inen uitgangsimpedanties zijn van belang, maar ook de hoedanigheden van de weergever en de versterker. De bouw van sommige versterkers maakt dat de metalen luidsprekerkabel een integraal onderdeel is van het hele terugkoppelingsmechanisme. Ook zijn er versterkers en weergevers die (extra)reageren op bepaalde inductieve- en capacitieve waarden van een kabel. In ieder geval zijn er dus veel afhankelijkheden. Die maken dat een goede kabel in sommige situaties niet altijd goed presteert (of omgekeerd). Op het moment dat je niet volledig theoretisch kunt verklaren wat er gebeurt als een bepaalde kabel in een bepaalde set wordt aangesloten, blijft er slechts een krachtig wapen over. Luisteren geeft dan uitsluitsel over de prestaties van de kabel in die specifi e- ke situatie. Waar moet naar geluisterd worden? Essentieel is dat er geluisterd zou moeten worden naar de hele set. Een goede audioset moet bepaalde dingen doen. Kabels dienen ervoor om dat doel te bereiken, net zoals de andere componenten. Lastig is om aan te wijzen waarom het een verschil maakt als er componenten in de set worden verwisseld. Door andere kabels aan te sluiten in de set, zullen er gehoormatige veranderingen optreden. Het vervelende is dat die verandering in het systeem niet alleen aan die andere kabel kan worden toegeschreven. Vaak verandert de wisselwerking tussen kabel en systeem. Die leidt niet altijd tot een universele conclusie, met betrekking tot een aantal eigenschappen van die kabel. Veel moderne kabels zijn behoorlijk goed en hebben geen extreem uiteenlopende specifi caties voor elementaire natuurkundige grootheden. Dat betekent dat er redelijkerwijs gesproken geen afgronddiepe verschillen tussen kabels zijn. Een enorm verschil in weergegeven stagebreedte tussen twee kabels, is vrijwel onmogelijk. Als audiofi el heb je dan een probleem. Je zult maar door middel van een nieuw kabeltje een stage krijgen die niet meer in de kamer past. Ook in de andere eigenschappen van kabels zullen geen spectaculaire verschillen hoorbaar zijn. Als er écht afgronddiepe verschillen zijn, is er iets heel erg fout in het hele systeem, of is er bij wijze van hoge uitzondering sprake van de komst van die enkele notoir slechte kabel. Met moderne kabels van de bekende fabrikanten gaat het over nuances. Een kabel kan namelijk nooit beter zijn dan een directe, superkorte verbinding tussen twee apparaten met optimale impedantie-aanpassing. De belangrijkste aspecten om naar te luisteren zijn tonale balans (tussen hoog, midden en laag), het dynamisch gedrag, aanwezigheid van bijgeluiden (rafels, randjes, vervorming, klankafwijkingen en dergelijke), de harmonische inhoud in elke frequentieband, aanwezigheid van ambiance, uitsterven van geluiden, homogeniteit en een algemene indruk van niet aanwezig zijn. Als een kabel op de een of andere manier een heel duidelijk herkenbare stempel drukt op de weergave, dan is er iets mis. Dat laatste is erg lastig en het gaat natuurlijk om de mate waarin. Vrijwel elke kabel is herkenbaar aan een mix van hoorbare eigenschappen, die net even verschilt van de competitie. Het is in feite wat een test probeert te beschrijven. De beschreven eigenschappen van een kabel zouden waarneembaar moeten zijn, als een consument diezelfde kabel in zijn/haar systeem aansluit. Die eigenschappen zijn dan ook bruikbaar om een systeem een heel klein beetje te tunen. NEXT tested music 73
Netkabels De HPC-10SP is een fi lterende netkabel met dezelfde dikte als de SCL-4B luidsprekerkabel. Intern zijn er een tweetal 10AWG-geleiders en een 7AWG aarde-draad. Het schild is van vertind koper. Elco heeft de strijd aangebonden met statische elektriciteit. De interlinks hebben een extra draad, die statische ladingen af kunnen voeren naar de aarde van de aangesloten voorversterker. Volgens Elco hebben statische ladingen een grote invloed op de geluidskwaliteit. De powercords hebben daarom een zogenaamd Static Dissipative Filler. Dit materiaal heeft een verbinding met de aarde en neutraliseert ogenblikkelijk statische ladingen op het kabeloppervlak. Het powercord is voorzien van topklasse connectoren, waaronder de bekende Watt-a-Gate met goud (plated) contacten voor de IEC ingang van apparatuur. Het zal duidelijk zijn dat resultaten die bereikt worden met netbewerkings-methoden niet altijd in andere situaties herhaalbaar zijn. Het geboekte resultaat zal afhangen van de mate van net- en omgevingsvervuiling ter plaatse en van de specifi eke eigenschappen van de aangesloten apparatuur. Wie in een schone omgeving woont en elektronica heeft met een choke-voeding, zal weinig plemusic 74 Elco Elco-kabels worden allemaal met de hand gebouwd. De meeste kabels beschikken over Cardas Rhodium plated RCA audio connectors. De AES/EBU kabel is opgebouwd met Neutrik XLR connectors. Elco gebruikt goud en zilver als geleiders. Die worden omsloten door een schuimachtige isolatie/fi ller. Bij de duurdere kabels zit deze constructie opnieuw in een dikkere schuimlaag/fi l- ler, met als buitenmantel wederom de bekende netvormige kunststof kous. Zelfs de dikste kabels zijn daarom erg soepel. Bij de luidsprekerkabels zijn er onder andere WBT-spades gemonteerd en de netkabels hebben in Europa een Furutech netconnector. Over de architectuur van de metalen binnengroepen houdt Elco zich enigszins op de vlakte. De GI-999R interlink heeft een 40AWG center conductor van massief goud. Dat zal niet de enige geleider zijn. De andere geleiders zijn waarschijnlijk van zilver, want Elco zet in op het gebruik van edelmetalen. De STI- 2 luidsprekerkabel heeft een getwisten verguld paar van zilveren ribbon geleiders. Dat geldt ook voor de SCL-4B, hoewel het aannemelijk is dat hier meerdere van die twisted pairs aanwezig zijn. Deze laatste kabel is een biwire en heeft apart gelabelde geleiders voor hoog en laag. Gezien de dikte is de slang van de Nilfi sk de dichtstbijzijnde concurrent. Het is ook weer onbekend of er naast de toepassing van die getwiste fl atgeleiders nog ander metaal aanwezig is. De toepassing van twisted pair is overigens een truc uit de dertigerjaren telcom-doos. De UDC-S is de digitale interlink. Elco gebruikt in de kern een goldplated 40AWG zilverdraad. Deze kabel is iets stugger, dus naar verwachting is de architectuur coaxiaal. Over de opbouw van de netkabels en de manier waarop ze storing onderdrukken is niets bekend. Het is aannemelijk dat de beide geleiders uitgevoerd zijn als twisted pair. De hier geteste kabel is de HPC- 10SP en gebruik voor een scheerapparaat is lichtelijk overdone. Van een aantal Elco-kabels is bekend dat er poreus Tefl on in de isolatie is gebruikt. Tefl on heeft een klankmatig voordeel boven materialen als pvc. Luisteren De Elco s zijn in verschillende sets beluisterd. De spraakmakende Ikon 6 van Dali en weergevers van NHT en Infi nity, worden aangestuurd door tube-elektronica van VTL, Jadis en Octave. Aan de solid state kant staat er apparatuur van Spectral, Levinson, Trigon, Marantz en Bryston. Er is met de gebruikelijke referentiekabels vergeleken van NBS, Harmonic Technology, Nordost, Shunyata, Belden, Transparant en vm. Een Studer met Dolby Spectral Noise Recording zorgt voor een analoog signaal van hoge resolutie. Digitaal 24 bits komt van een harddisc-machine. Het eerste dat opvalt aan een set die helemaal met Elco is bekabeld, is de buitengewoon fraaie ambiance-weergave. Het rustig uitsterven van geluid en nagalm (decay) is erg nauwkeurig te volgen. Ook de detaillering valt erg op. Feitelijk hebben de Elco-kabels een geluid dat licht aan de heldere kant zit, zonder spoortje van scherpte, hardheid of overmatige belichting van de hogere frequenties. Op het moment dat een kabel erg afwijkt van een normale tonale balans en het hoog sterk accentueert, ontstaat een vals beeld van detaillering. Dat is niet het geval bij de Elco. Er is een soort koele helderheid, die klankmatig verwant is aan de analoge tafels en modulen van SSL (Engelse fabrikant van mengtafels). Daarbinnen is échte detaillering, zonder overmatige belichting van het hoog. Het middengebied klinkt goed maar is harmonisch wat dunner. Het heeft wél de energie, maar een wat dunner ontwikkelde klank. Dat valt vooral op met de STI-2 luidsprekerkabel. Het laag is krachtig, maar wel exact in balans met de rest van het spectrum. De 6cm dikke SCL-4B luidsprekerkabel heeft hetzelfde karakter als de dunnere Elco. Het midden is iets rijker, maar houdt het basiskenmerk van een wat terughoudende harmonische structuur. Omdat het iets rijker ontwikkelde midden, in zekere zin het hoog camoufl eert, lijkt het of deze kabel iets minder uitbundig ruimtelijk speelt, maar dat is slechts schijn. Vooral met een prestatie-zwaargewicht als een Ikon 6, is de kwaliteit van het ambiante veld extreem hoog. Elco-kabels kunnen derhalve een lichte compensatie bieden in sets die al te uitbundig zijn in het middengebied. De digitale interlink UDC-S heeft hetzelfde karakter als de interlinks en luidsprekerkabels. Een uitstekende ruimtelijkheid, geen spoortje van scherpte of hardheid en een iets koeler klinkend middengebied. Als kabel tussen een loopwerk en een buizenconverter is het eindresultaat precies in balans. De kabel is opgebouwd uit goldplated zilver. Dat geldt voor zowel de signaaldraad als het shield/return.
zier beleven aan dure fi lters, netkabels en trafo s. De toepassing van al deze hulpmiddelen zal over het algemeen niet leiden tot hele grote waarneembare verschillen. Er is met de betere kabels en fi l- ters absoluut een hoorbare verbetering mogelijk en die berust feitelijk altijd op het verlagen van de noisefl oor van een systeem. Het resultaat is dat je eigenlijk méér van het (al) aanwezige signaal waarneemt. De een wordt dan getriggered door méér ruimte of méér detail en anderen belevenméér laag. Waar het effect het grootste is, is afhankelijk van de eigenschappen van het hele audiosysteem, maar in feite doet een verlaging van de storingsdrempel elke eigenschap van een audio-systeem beter uitkomen. De HPC-10SP van Elco vermindert binnenkomende storing waarschijnlijk door een twisted pair techniek en door het afvoeren van statische ladingen. De kabel werkt daardoor als fi lter. Hoogfrequente storing die de kabel bereikt, wordt in sterk verminderde mate doorgegeven aan de elektronische apparatuur en niet omgezet in een hoorbaar signaal dat de ruisvloer verhoogt. Tijdens de test zijn er erg goede resultaten geboekt met deze netkabels. Het aangesloten systeem klinkt schoner en stiller. Het voordeel van fi lterende kabels is dat de dynamiek van het systeem niet verminderd. Veel trafo s en fi lters verminderen de dynamiek. Zelfs die van een aangesloten cd-speler. Bedenk altijd dat fi lters, netkabels, cones en allerlei andere hulpmiddelen bedoeld zijn om 5% extra prestatie uit een systeem te krijgen. Het zijn absoluut geen wondermiddelen, die een systeem dat slecht is omtoveren in iets wonderbaarlijks. Als je een systeem, dat van nature goed matched, uit de doos trekt, neersmijt en laat spelen, dan moet het gewoon al nagenoeg perfect presteren. Daarna is het zinvol om met hoogkwalitatieve kabels en andere hulpmiddelen de puntjes op de i te zet- NEXT music tested 75
music 76 ten. Kabels zoals Elco s powercord maken dan een goed hoorbare verbetering en zijn de investering waard. Pas als je al deze voorzieningen in één klap verwijdert, merk je dat het verschil toch groot is (kan zijn...). In vergelijking met veel concurrentie nemen de Elco powercables een voorsprong. Ze deden tijdens de test niet onder voor een aantal klinkende- en welbekende namen. Vergelijken is hier het devies voor de consument en kopen wat het voordeligste is en het beste werkt. de testen was een voortreffelijke match te maken met bepaalde systemen, terwijl de resultaten in andere confi guraties wat minder waren. Elco gebruikt ook constructies die fundamenteel van elkaar afwijken. Enerzijds zijn er gouden ronde solid cores en anderzijds getwiste bandkabels van zilver en verguld zilver. Elk van deze constructies heeft verschillende eigenschappen met betrekking tot inductiviteit en capaciteit. Hieruit ontstaan waarschijnlijk evenzoveel systeemafhankelijkheden. Net zoals de meeste andere kabelmerken, vragen ze om passende elektronica en weergevers. Als de Elco s matchen staat er een voortreffelijke prestatie. Die wordt vooral gekenmerkt door een gedetailleerd licht heldere toon, een fraaie ambiance, een goede tonale balans en een fractioneel koeler middenregister. Dat middenregister klinkt trouwens erg zuiver, verfi jnd en schoon. Luisteren verdient dus aanbeveling, maar het zou wellicht de kabel van uw dromen kunnen zijn. Toepasbaarheid Een totaal met Elco-kabels bedraad systeem laat een volkomen vrije- en sterk ambiante stage horen, met een perfecte focussering en enorme dynamische capaciteiten. Het realisme van de weergave is haast tastbaar. Toch zijn de Elcokabels niet universeel toepasbaar, maar dat geldt voor de meeste kabels. Tijdens Conclusie Elco kabels zijn uitermate verzorgde met de hand gebouwde kabels. Arbeidsloon in de Verenigde Staten, de toepassing van edelmetalen en de montage van topklasse connectoren, zijn verantwoordelijk voor de wat hogere prijzen. In alle eerlijkheid valt op te merken dat de Elco kabels niet met elke set zullen matchen. Tekst en fotografi e: Ruud Jonker PRIJZEN: INTERLINK GI-999 R: 695,- DIGITAAL UDC-S: 455,- SPEAKERKABEL STI-2: wat SPEAKERKABEL puntjes op SCL-4BIWIRE: 840,- 1300,- POWERCORD HPC-10: 750,- HIHAT AUDIO TEL: 072-5647577 E-MAIL: INFO@HIHATAUDIO.NL WWW.HIHATAUDIO.NL END