PRESTATIE-INDICATOREN Wmo 2012

PRESTATIE-INDICATOREN Wmo 2012 Gemeente Heerlen Bureau Onderzoek & Statistiek Heerlen, Augustus 2013

INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 1 1.1 Aanleiding en vraagstelling 1 1.2 Doel en probleemstelling 1 1.3 Onderzoeksopzet 1 1.4 Leeswijzer 2 2. Wmo-brede keuzes en prestaties 3 2.1 Kwaliteit 3 2.2 Uitgaven Wmo 4 2.3 Participatie 5 3. Keuzes en prestaties op de prestatievelden 7 3.1 Leefbaarheid en sociale samenhang (prestatieveld 1) 7 3.2 Preventie en ondersteuning van ouders en jeugdigen (prestatieveld 2) 8 3.3 Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning (prestatieveld 3) 10 3.4 Ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers (prestatieveld 4) 13 3.5 Bevorderen deelname kwetsbare groepen (prestatieveld 5) 16 3.6 Het verlenen van individuele voorzieningen (prestatieveld 6) 17 3.7 Het aanbieden van maatschappelijk opvang, waaronder vrouwenopvang (prestatieveld 7) 20 3.8 Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg (prestatieveld 8) 23 3.9 Het bevorderen van verslavingsbeleid (prestatieveld 9) 25 Referenties 27 Bijlage: Vragenlijst i

1 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding en vraagstelling In 2007 is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) ingevoerd. Dit is een wet die ervoor moet zorgen dat iedereen in de samenleving zo goed mogelijk mee kan doen, ook de mensen met een beperking. Gemeenten dienen elke vier jaar een beleidsplan te maken waarin staat wat ze gaan ondernemen op het terrein van (maatschappelijke) ondersteuning. Om een goed oordeel te kunnen vormen over de uitvoering van de Wmo in de gemeente, is jaarlijks informatie nodig over alle prestatievelden van de Wmo. Door middel van benchmarken worden prestaties van gemeenten zichtbaar. Deze prestaties kunnen afgeleid worden aan de hand van de indicatoren die geformuleerd zijn. In deze rapportage worden de resultaten van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal gepresenteerd. Hierbij wordt, indien relevant en mogelijk, telkens het gemiddelde van deze zeven gemeenten weergegeven (benchmark). De gemeente Kerkrade heeft in 2012 (net zoals in 2008, 2009, 2010 en 2011) niet deelgenomen. Gemeenten moeten onderzoeksgegevens verstrekken aan het ministerie van VWS. Daarnaast is het de verplichting van de gemeente om deze gegevens ook te publiceren voor de burgers. In 2007 is voor het eerst gestart met het verzamelen van de prestatiegegevens door een extern onderzoeksbureau. In 2008-2012 zijn de Wmo benchmark prestatiegegevens, in opdracht van de afdeling Welzijn, uitgevoerd door bureau Onderzoek & Statistiek van de gemeente Heerlen. De vraagstelling die hierbij hoort luidt als volgt: Op welke wijze hebben de indicatoren zich gedurende de periode 2010-2012 ontwikkeld? 1.2 Doel en probleemstelling Het doel van het huidige onderzoek is meer inzicht te verkrijgen in het gevoerde WMO-beleid van de gemeenten. Doordat de gegevens jaarlijks verzameld worden ontstaat er zicht op het (door) ontwikkelen van beleid en de kwaliteit van dit beleid. Dit gebeurt aan de hand van een vergelijking tussen de afzonderlijke gemeenten (afzonderlijke score t.o.v. het gemiddelde) en een vergelijking ten opzichte van 2010 en 2011. Hierdoor kunnen trends en ontwikkelingen gesignaleerd worden en kan beleid, indien nodig, bijgesteld worden. 1.3 Onderzoeksopzet De Wmo beleidsmedewerkers van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal zijn in oktober 2012 ingelicht over de aanpak, doelstelling en vragen behorende bij de benchmark. Per gemeente fungeert één beleidsmedewerker op het gebied van de Wmo als aanspreekpunt. Om de indicatoren te kunnen verzamelen, is aan alle Wmo beleidsmedewerkers c.q. respondenten (N = 7) middels een e-mail een digitale voorgestructureerde vragenlijst verstuurd. Deze personen nemen ook deel aan de regionale Regiegroep Wmo. Deze vragenlijst bestaat uit 24 gesloten vragen inclusief een toelichting en is identiek aan de vragenlijst uit 2008-2012 t.b.v. de vergelijkbaarheid (zie bijlage). De vragen hebben betrekking op de 9 prestatievelden van de Wmo, kwaliteit en participatie. Het enige verschil met 2008 is dat vanaf 2009 een toelichting toegevoegd is over de wijze waarop de Wmokosten geïnterpreteerd en ingevuld dienen te worden. Nadat de gegevens geanalyseerd zijn is de conceptrapportage besproken met de leden van de Wmo Regiegroep waarin alle deelnemende gemeenten vertegenwoordigd zijn. Tijdens deze bijeenkomst is een kwalitatieve onderbouwing gegeven van de gevonden resultaten. Tevens zijn mogelijke interpretatieverschillen uitgebreid besproken. De conceptrapportage is ten slotte in de Stuurgroep Wmo besproken en akkoord bevonden.

Aangezien het onderzoek prestatie-indicatoren Wmo als doelstelling heeft om de situaties van de participerende gemeenten met elkaar te vergelijken, is het van belang om inzicht te hebben in bepaalde (demografische) achtergrondkenmerken van deze gemeenten, zoals inwoneraantallen en percentage 65+ (t.b.v. landelijke verdeling van Wmo gelden). Deze factoren kunnen van invloed zijn op de gerapporteerde antwoorden en verhoudingen tussen de gemeenten (bijv. beschikbaar Wmo-budget). Dit overzicht is weergegeven in tabel 1.1. 2 Tabel 1.1: Achtergrondkenmerken per 1-1-2013* Inwoners* (absoluut) Aandeel 65+* (absoluut) Aandeel 65+ In % van het totale aantal inwoners Brunssum 29.087 6.203 21,3% Heerlen 88.731 17.935 20,2% Landgraaf 37.917 7.774 20,5% Onderbanken 7.909 1.600 20,2% Simpelveld 10.925 2.482 22,7% Voerendaal 12.615 2.879 22,8% Nuth 15.492 3.495 22,6% * bron: GBA 1.4 Leeswijzer In de huidige rapportage wordt beknopt verslag gedaan van de resultaten betreffende het onderzoek Wmo prestatie-indicatoren van de gemeenten Brunssum, Heerlen, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Voerendaal en Simpelveld. Onderhavig onderzoek beperkt zich tot enkele kengetallen die behoren tot de negen prestatievelden van de Wmo: leefbaarheid en sociale samenhang (paragraaf 3.1), preventie en ondersteuning (paragraaf 3.2), het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning (paragraaf 3.3), ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers (paragraaf 3.4), bevorderen deelname kwetsbare groepen (paragraaf 3.5), het verlenen van individuele voorzieningen (paragraaf 3.6), het aanbieden van maatschappelijke opvang, waaronder vrouwenopvang (paragraaf 3.7), het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg (paragraaf 3.8) en het bevorderen van verslavingsbeleid (paragraaf 3.9). De paragrafen 3.7 en 3.9 hebben betrekking op prestatievelden die primair een regionale component omvatten. Bij de interpretatie van de resultaten dient hiermee rekening gehouden te worden. Mogelijke oorzaken en verschillen tussen gemeenten van de weergegeven cijfers zijn niet onderzocht. Hierover worden dan ook geen uitspraken gedaan. Ook wordt opgemerkt dat er sprake kan zijn van interpretatieverschillen bij respondenten, ondanks de toelichting die alle gemeenten ontvangen hebben. Deze interpretatieverschillen kunnen bijdragen aan verschillen in gerapporteerde cijfers tussen gemeenten. Bij díe onderwerpen waar het aannemelijk is dat dit het geval is wordt dit extra benadrukt.

3 2. Wmo-BREDE KEUZES EN PRESTATIES In dit hoofdstuk worden díe indicatoren besproken die Wmo-breed van toepassing zijn. Deze kunnen dus niet sec aan één bepaald prestatieveld gekoppeld worden. Het betreft: kwaliteit, begrote uitgaven en de organisatie van participatie. 2.1 Kwaliteit Tabel 2.1 geeft weer op welke wijze de gemeenten aan de kwaliteit van de (in het kader van de Wmo) geleverde producten en diensten werken. Het betreft hierbij: - hanteren van servicenormen met betrekking tot het aanvraagproces (bijv. doorlooptijden) - opnemen van kwaliteitseisen in contracten met aanbieders - aanbieders verplichten periodiek klanttevredenheid te meten - andere manier Tabel 2.1: Kwaliteit Wmo geleverde producten en diensten Servicenormen Kwaliteitseisen 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja ja ja ja Verplichting meten klanttevredenheid Anders 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 43% 29% 43% Brunssum ja ja ja nee nee ja Heerlen ja ja ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja nee ja Simpelveld ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja nee Nuth ja ja ja nee nee nee Uit tabel 2.1 blijkt dat de gemeten producten en diensten (d.w.z. servicenormen, kwaliteitseisen en de verplichting om de klanttevredenheid te meten) door alle gemeenten gebruikt worden. Het aandeel gemeenten dat anders als antwoordmogelijkheid noemt, is vanaf 2010-2011 gemiddeld afgenomen. In 2012 zijn er relatief meer gemeenten die anders hebben geantwoord. In dit kader wordt genoemd: externe afspraken in het kader van nieuwe contracten, (afspraken over) project dienstverlening.

4 2.2 Uitgaven Wmo In deze paragraaf wordt beschreven hoeveel uitgaven de gemeenten in 2012 naar schatting hebben uitgegeven, verdeeld naar de IV3-functies maatschappelijke begeleiding en advies (620), hulp bij het huishouden (622), sociaal-cultureel werk (630) en voorzieningen gehandicapten (652). Hiervoor is gekozen omdat de uitgaven die hieronder vallen grotendeels Wmo-gerelateerd zijn. Hierbij moet echter benadrukt worden dat dit slechts een deel van de Wmo uitgaven betreft. In deze paragraaf worden niet de totale uitgaven Wmo voor de afzonderlijke gemeenten weergegeven, aangezien niet elke gemeente dezelfde categorieën onder de Wmo registreert. Hiervoor is gekozen omdat de gemeenten onderling moeilijk vergelijkbaar zijn, zodat een onjuist en vertekend beeld zou kunnen ontstaan. Ondanks de vooraf verstrekte richtlijnen over de IV3-indelingen om meer uniformiteit te bereiken inzake de budgetindelingen, kunnen interpretatieverschillen niet helemaal voorkomen worden. De vraag over de totale begrote Wmo uitgaven kan bijv. beantwoord worden met het oog op de totale groep cliënten (Wmo breed) of met het oog op een specifieke doelgroep (bijv. WVG&Welzijnswet). Wel wordt een gemiddelde van de participerende gemeenten per kostensoort weergegeven. Tabel 2.2 geeft de Wmo uitgaven voor 2012 weer, uitgesplitst naar de IV3-functies. De bedragen die gerapporteerd zijn, hebben betrekking over de meest actuele bedragen over 2012. Indien deze nog niet beschikbaar waren, is uitgegaan van begrotingscijfers (bijv. najaarsnota). Tabel 2.2a: Begrote Wmo uitgaven voor 2012, uitgesplitst naar IV3-functies, in Euro s Maatschappelijke begeleiding en advies Huishoudelijke verzorging Sociaal-cultureel werk Voorzieningen gehandicapten Brunssum 1.390.113 4.325.123 574.214 1.889.187 Heerlen 16.491.111 12.445.647 1.695.533 4.761.852 Landgraaf 666.923 5.975.626 1.585.393 2.134.658 Onderbanken 365.855 929.934 395.232 370.321 Simpelveld 433.065 1.405.328 240.262 662.692 Voerendaal 986.923 1.113.269 1.040.478 483.214 Nuth 578.784 1.647.176 354.648 972.717 GEMIDDELD 2.987.539 3.977.443 840.823 1.610.663 Uit tabel 2.2a blijkt dat gemiddeld genomen het grootste aandeel van de Wmo-uitgaven besteedt wordt aan huishoudelijke verzorging. Aan sociaal-cultureel werk wordt relatief het minste geld uitgegeven. De Wmo-uitgaven van de gemeente Simpelveld zijn ook per inwoner berekend. Tabel 2.2b laat dit zien. Tabel 2.2b:Totale Wmo uitgaven voor 2012, in Euro per inwoner Maatschappelijke begeleiding en advies Huishoudelijke verzorging Sociaal-cultureel werk Voorzieningen gehandicapten Simpelveld 40 129 22 61 GEMIDDELD 103 137 29 55 Uit bovenstaande tabel blijkt dat de gemeente Simpelveld in 2012 ten opzichte van het gemiddelde relatief meer geld per inwoner uitgegeven heeft aan voorzieningen gehandicapten. Relatief veel minder geld is uitgegeven aan maatschappelijke begeleiding en advies.

5 2.3 Participatie Eén van de maatschappelijk doelen van de Wmo is burgerparticipatie (in beleid). Participatie is een breed begrip en heeft in dit geval ook betrekking op de beleidskeuzen en Wmo-uitvoering. Tabel 2.3 geeft weer of de gemeenten de betreffende doelgroepen (afhankelijk van het betreffende prestatieveld) betrekken bij de totstandkoming van de Wmo. Deze betrokkenheid hangt af van de wijze waarop gemeenten invulling geven aan het begrip burgerparticipatie. Naast de vraag of gemeenten de betreffende doelgroepen betrekken bij het Wmo beleid, is ook de vraag gesteld over de wijze waarop dit contact verloopt. Hiertoe had men de mogelijkheid om te kiezen uit de methoden: overleg met Wmo-raad/Wmo-platform, overleg met raden en platforms op deelterreinen van de Wmo, overleg met wijkplatforms en consultering van panels. Tabel 2.3: Participatie Wmo-beleid Prestatieveld 1 Prestatieveld 2 Prestatieveld 3 Prestatieveld 4 Prestatieveld 5 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 86% 86% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 86% Brunssum Ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen Ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee Landgraaf Ja ja ja ja nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken Ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld Ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal Ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth Ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Prestatieveld 6 Prestatieveld 7 Prestatieveld 8 Prestatieveld 9 TOTAAL 100% 100% 86% 43% 43% 43% 43% 43% 43% 43% 57% 43% Brunssum ja ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja nee ja ja nee ja ja ja ja ja nee Landgraaf ja ja ja nee nee nee nee nee nee nee nee nee Onderbanken ja ja ja ja nee nee nee nee nee nee nee nee Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee nee nee nee nee nee nee nee Nuth ja ja ja nee nee nee nee nee nee nee ja ja Uit bovenstaande tabel blijkt dat de (vertegenwoordigers van de) burger vooral betrokken wordt bij prestatievelden 3 (het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning), 4 (ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers), 5 (bevorderen deelname kwetsbare groepen) en 6 (verlenen van individuele voorzieningen). Veel minder betrokkenheid is er bij de prestatievelden 7, 8 en 9 (doelgroepen zijn respectievelijk dak- en thuislozen, personen die in aanmerking komen voor de OGGZ en verslaafden). Deze bevinding kan

verklaard worden doordat de prestatievelden 7, 8 en 9 primair regionaal ingezet worden. Gemeenten kunnen deze vraag in deze context verschillend interpreteren (zie ook de leeswijzer op pagina 2). Tabel 2.4 geeft weer van welke methoden de gemeenten in 2010-2012 gebruik maken om ingezetenen actief te betrekken bij het Wmo beleid. 6 Tabel 2.4: Methode Wmo participatie Overleg Wmo Raad/Wmo platform Overleg raden op Wmo deelterreinen Overleg wijkplatforms, wijkraden, buurtraden, dorpsraden Consultering van panels TOTAAL 100% 100% 100% 86% 86% 86% 71% 86% 86% 14% 0% 43% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Onderbanken ja ja ja nee nee nee ja ja ja ja nee ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja ja ja ja nee nee nee nee nee nee Uit bovenstaande tabel blijkt dat overleg met Wmo Raad/Wmo platform in 2010-2012 door alle gemeenten gebruikt wordt om de ingezetenen actief te betrekken bij het Wmo beleid. Tevens zijn in 2012 meer gemeenten panels gaan consulteren.

7 3. KEUZES EN PRESTATIES OP DE PRESTATIEVELDEN In dit hoofdstuk wordt per prestatieveld inzichtelijk gemaakt hoe de gemeenten op de betreffende prestatieindicatoren scoren. 3.1 LEEFBAARHEID EN SOCIALE SAMENHANG (PRESTATIEVELD 1) Aangezien het prestatieveld bevorderen leefbaarheid en sociale samenhang zeer breed geformuleerd is, hebben gemeenten een grote mate van flexibiliteit bij de concrete invulling hiervan. Zij kunnen dit dus op heel diverse wijzen vormgeven. In onderstaande tabel (3.1) wordt weergegeven welke activiteiten de gemeenten in 2010-2012 inzetten om het sociale klimaat en de leefbaarheid te bevorderen. Tabel 3.1: Activiteiten sociale klimaat en leefbaarheid Bevorderen Stimuleren eigen initiatieven burgers Bevorderen Bevorderen burgerparticipatie burgerplatforms netwerkvorming specifieke groepen Zorgen voor goede buurtinformatie en buurtvoorlichting 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 71% 86% 100% 100% 100% 100% 86% 86% 86% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja nee nee ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja ja Vervolg tabel 3.1: Activiteiten sociale klimaat en leefbaarheid Zorgen voor Bevorderen buurtbeheer en buurttoezicht Bevorderen (vrijwillig) buurtbemiddeling wijkgedragscodes bewoners Bevorderen buurt activiteiten anders 2010 2011 2012 TOTAAL 71% 71% 86% 71% 100% 86% 29% 29% 29% 71% 71% 71% 14% 43% 29% Brunssum ja ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja ja*** Landgraaf ja ja ja nee ja nee nee nee nee nee nee ja nee ja nee Onderbanken ja nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja ja* ja** ja*** Simpelveld nee ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Nuth nee nee ja nee ja ja ja ja ja nee nee nee nee nee nee * Inzet Stichting Welzijnswerk Onderbanken (SWO) ** Inzet CMWW *** Traditie van burgerparticipatie via buurtgericht werken en inzet CMWW

Uit tabel 3.1 blijkt dat bevorderen burgerparticipatie, stimuleren eigen initiatieven burgers, bevorderen burgerplatforms en bevorderen netwerkvorming specifieke groepen door alle gemeenten genoemd zijn als activiteiten om het sociale klimaat en de leefbaarheid te beïnvloeden. 3.2 PREVENTIEVE ONDERSTEUNING AAN OUDERS EN JEUGDIGEN (PRESTATIEVELD 2) 8 Het prestatieveld op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen van opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden heeft betrekking op de jeugdigen die in de gemeente woonachtig zijn en in voorkomende gevallen hun ouders bij wie sprake is van een verhoogd risico als het gaat om ontwikkelingsachterstand of uitval wegens schooluitval of criminaliteit. Hierbij is het van belang dat gemeenten en instellingen samenwerken en dat ketenafspraken gemaakt worden. Dit kan zowel op voorzieningenniveau (voor alle schakels binnen een keten zijn voorzieningen) als op cliëntniveau (doorlopen van alle schakels binnen de voorzieningenketen waarvan cliënt gebruik moet maken). Tabel 3.2. geeft weer welke gemeenten ketenafspraken gemaakt hebben op voorzieningen- en cliëntniveau. Tabel 3.2: Ketenafspraken preventie ondersteuning jeugd Voorzieningenniveau Cliëntniveau 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja Ja ja ja Heerlen ja ja ja Ja ja ja Landgraaf ja ja ja Ja ja ja Onderbanken ja ja ja Ja ja ja Simpelveld ja ja ja Ja ja ja Voerendaal ja ja ja Ja ja ja Nuth ja ja ja Ja ja ja Zoals uit tabel 3.2 blijkt, hebben alle gemeenten in 2012 ketenafspraken gemaakt op voorzieningenniveau en op cliëntniveau. Faciliteiten opvoedondersteuning Tabel 3.3 laat zien welke faciliteiten in de gemeente beschikbaar zijn op het gebied van opvoedondersteuning. Tabel 3.3: Faciliteiten opvoedondersteuning Voorlichting Fysieke plek opvoedondersteuningsvragen Opvoedtelefoon/ Digitale opvoed- ondersteuning Opvoedcursussen TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 57% 100% 100% 86% 86% 86% Brunssum ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

9 Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja ja ja ja nee ja ja nee nee nee Vervolg tabel 3.3: Faciliteiten opvoedondersteuning Individuele begeleiding/ ondersteuning School/jeugd/ Gezinsmaatschappelijk werk Kinderen- en jongerenwerk Zorg advies teams TOTAAL 86% 100% 100% 100% 100% 100% 86% 100% 100% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Nuth nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Zorgcoördinatie Anders 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 29% 14% 0% Brunssum ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja ja* nee nee Landgraaf ja ja ja nee ja** nee Onderbanken ja ja ja ja nee nee Simpelveld ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja nee nee nee * Centrum voor Jeugd en Gezin, Wmo loket ** Stimuleren van eigen kracht: civil society Uit tabel 3.3. blijkt dat vrijwel alle faciliteiten voor opvoedondersteuning in alle gemeenten beschikbaar zijn.

10 3.3 HET GEVEN VAN INFORMATIE, ADVIES EN CLIËNTONDERSTEUNING (PRESTATIEVELD 3) Het prestatieveld geven van informatie, advies en cliëntondersteuning heeft betrekking op de activiteiten die de burger de weg wijzen in het veld van maatschappelijke ondersteuning. Het kan hierbij gaan om zowel algemene voorzieningen zoals (voldoende) informatiepunten, als om meer specifieke voorzieningen zoals een individueel advies, of hulp bij de verheldering van een ondersteuningsvraag. Cliëntondersteuning betekent hierbij de ondersteuning van een cliënt bij het maken van een keuze of het oplossen van een probleem. Uiteindelijk is het doel de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te bevorderen. Aanbod diensten aan loket Gemeenten hebben de verplichting om informatie, advies en cliëntondersteuning te bieden. Dit gebeurt meestal via het Wmo- of zorgloket. Gemeenten hebben echter de vrijheid om ook andere diensten via dit loket aan te bieden, zoals informatie van ketenpartners. Tabel 3.4 geeft weer welke Wmo-diensten gemeenten bij het gemeentelijk loket/informatiepunt aanbieden. Tabel 3.4: Aanbod Wmo-diensten bij gemeentelijk loket/informatiepunt Informatie Advies Cliëntondersteuning Bemiddeling TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 86% 86% 86% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Doorverwijzing Aanvragen (van voorzieningen) Besluitvorming (over al dan niet toekennen van aanvragen) Andere diensten TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 86% 71% 0% 29% 43% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja* Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja* Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja nee ja nee ja ja* Nuth ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee nee * burenhulp, inzet wijkverpleegkundige, vraagverduidelijking Uit bovenstaande tabel blijkt dat een meerderheid van de genoemde Wmo-diensten door alle gemeenten bij het Wmo-loket aangeboden worden.

11 Faciliteiten in cliëntondersteuning Tabel 3.5 geeft de faciliteiten in cliëntondersteuning weer die via het loket beschikbaar zijn voor de burgers. Tabel 3.5: Faciliteiten cliëntondersteuning Informatie en adviesverstrekking Vraagverheldering Bemiddeling Verwijzing naar een indicatieorgaan TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 86% 86% 86% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Verwijzing Kortdurende/ Ondersteuning Monitoring en evaluatie ondersteunende kortcyclische bij crisis externe dienstverlening organisatie ondersteuning TOTAAL 100% 100% 100% 71% 86% 86% 29% 57% 86% 57% 71% 86% Brunssum ja ja ja ja ja ja nee nee ja ja ja ja Heerlen ja ja ja nee ja ja nee ja ja nee ja ja Landgraaf ja ja ja nee nee nee nee nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee ja ja nee nee ja Nuth ja ja ja ja ja ja nee nee ja nee nee nee Hulp bij klachten, Faciliteren van Voorlichting en Groepsgewijze bezwaar en beroep lotgenotencontact cursussen in groepen ondersteuning TOTAAL 29% 43% 57% 14% 29% 57% 43% 57% 71% 0% 43% 29% Brunssum ja ja ja nee nee ja ja ja ja nee ja ja Heerlen ja ja ja nee ja ja nee ja ja nee ja ja Landgraaf nee nee ja nee nee nee nee nee nee nee nee nee Onderbanken nee ja ja nee nee ja ja ja ja nee ja nee Simpelveld nee nee nee ja ja ja ja ja ja nee nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee nee nee nee ja nee nee nee Nuth nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee

12 Vervolg tabel 3.5: Faciliteiten cliëntondersteuning Andere faciliteiten 2010 2011 2012 TOTAAL 14% 14% 14% Brunssum nee nee nee Heerlen nee nee ja Landgraaf ja* ja* nee Onderbanken nee nee nee Simpelveld nee nee nee Voerendaal nee nee nee Nuth nee nee nee * project vroegsignalering/preventie Uit tabel 3.5 blijkt dat de meerderheid van de genoemde diensten in 2012 door alle gemeenten aangeboden wordt. Ten opzichte van 2011 zien we met name een toename van ondersteuning bij crisis.

13 3.4 ONDERSTEUNING VAN MANTELZORGERS EN VRIJWILLIGERS (PRESTATIEVELD 4) Bij de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers gaat het normaliter om algemene beleidsmaatregelen. Ondersteuning mantelzorg Tabel 3.6 geeft weer of de gemeente een steunpunt mantelzorg heeft (zie eerste kolom) en welke ondersteuning of faciliteiten in de gemeente beschikbaar zijn voor mantelzorgers. Vanaf 2008 heeft de aankoop regionaal plaatsgevonden. Bij de beantwoording hebben sommige gemeenten de vraag eng geïnterpreteerd (voorziening speciaal voor mantelzorgers en vrijwilligers) en anderen breed (algemene voorziening, óók voor mantelzorgers en vrijwilligers). Tabel 3.6: Aanbod ondersteuning/faciliteiten voor mantelzorgers Steunpunt mantelzorg Respijtzorg thuis Respijtzorg buitenshuis Kinderopvang TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 86% 86% 86% 28% 28% 14% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja nee nee nee nee ja nee Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee * het antwoord wel of geen respijtzorg buitenshuis hangt af van de interpretatie hiervan (enge of ruime zin). Cursussen Faciliteiten Vrijstelling sollicitatieplicht Lotgenotencontact TOTAAL 100% 100% 100% 43% 29% 43% 28% 43% 43% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja nee nee nee nee nee nee ja ja ja Landgraaf ja ja ja nee nee nee nee nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja nee nee nee nee nee nee ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja nee nee nee nee nee nee ja ja ja

14 Vervolg tabel 3.6: Aanbod ondersteuning/faciliteiten voor mantelzorgers Nazorg Begeleiding/ ondersteuning Activiteiten gericht op ontspanning (niet zijnde respijtzorg) Anders TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 28% 0% 14% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja* nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja* nee ja* Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee nee nee * inloopmiddagen (2009, 2010, 2012) Tabel 3.6 laat zien dat in 2012 alle gemeenten beschikken over een steunpunt mantelzorg, respijtzorg thuis, cursussen, lotgenotencontact, nazorg, begeleiding/ondersteuning en activiteiten gericht op ontspanning. Vrijwilligers Tabel 3.7 laat zien welke vormen van ondersteuning de gemeente aan vrijwilligers biedt. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen vrijwilligers in de zorg en overige vrijwilligers. Tabel 3.7: Ondersteuning vrijwilligers Kinderopvang voor Deskundigheidsbevordering voor bevordering voor overige Deskundigheids- Kinderopvang voor vrijwilligers overige vrijwilligers in de zorg vrijwilligers zorg vrijwilligers TOTAAL 0% 0% 0% 0% 14% 0% 57% 57% 57% 57% 43% 86% Brunssum nee nee nee nee nee nee ja ja ja nee ja ja Heerlen nee nee nee nee ja nee ja ja ja ja nee ja Landgraaf nee nee nee nee nee nee ja ja ja ja ja ja Onderbanken nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee ja ja Simpelveld nee nee nee nee nee nee ja ja ja nee nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee nee nee nee nee ja nee ja Nuth nee nee nee nee nee nee nee nee nee ja ja ja Vervolg tabel 3.7: Ondersteuning vrijwilligers Faciliteiten voor Vrijstelling Vrijstelling Faciliteiten voor overige vrijwilligers in sollicitatieplicht sollicitatieplicht overige vrijwilligers de zorg vrijwilligers zorg vrijwilligers TOTAAL 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 14% 0% Brunssum nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Heerlen nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee ja nee Landgraaf nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Onderbanken nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Simpelveld nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee

15 Nuth nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee Vervolg tabel 3.7: Ondersteuning vrijwilligers Verzekering voor Verzekering voor overige Prijzen vrijwilligers in de Prijzen overige vrijwilligers in vrijwilligers zorg vrijwilligers de zorg TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 57% 57% 57% 57% 57% 71% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja nee nee nee nee nee nee Voerendaal ja ja ja ja ja ja nee nee nee nee nee nee Nuth ja ja ja ja ja ja nee nee nee nee ja ja Anders voor vrijwilligers in de zorg Anders voor overige vrijwilligers 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 14% 14% 14% 14% 14% 14% Brunssum nee nee nee nee nee nee Heerlen nee nee nee nee nee ja Landgraaf ja ja ja ja* ja* ja* Onderbanken nee nee nee nee nee nee Simpelveld nee nee nee nee nee nee Voerendaal nee nee nee nee nee ja Nuth nee nee nee nee nee nee * kinderopvang beschikbaar voor alle burgers die voldoen aan eisen (2010), nieuwsbrief (2011), nieuwsbrief, maatschappelijke stage, jobcoach (2012) Uit bovenstaande tabel valt op dat in 2012 kinderopvang en vrijstelling sollicitatieplicht het minst frequent aangeboden wordt voor vrijwilligers in alle gemeenten. Alleen een verzekering wordt door alle gemeenten aan de vrijwilligers aangeboden. Er zijn geen grote verschillen geconstateerd in faciliteiten tussen vrijwilligers in de zorg en vrijwilligers in overige sectoren. Ook hier moet de opmerking geplaatst worden dat de antwoorden die gemeenten gegeven hebben voor een deel afhangen van de wijze waarop ondersteuning aan vrijwilligers lokaal ingevuld is. Dat wil zeggen: het kan ingebed zijn binnen specifiek beleid of ingebed zijn binnen regulier vrijwilligerswerk. E.e.a. heeft invloed op de wijze waarop de vragen door gemeenten beantwoord zijn.

16 3.5 BEVORDEREN DEELNAME KWETSBARE GROEPEN (PRESTATIEVELD 5) In het vijfde prestatieveld bevorderen deelname kwetsbare groepen wordt gedoeld op algemene maatregelen die, zonder dat men zich tot de gemeente behoeft te wenden, ten goede kunnen komen aan een ieder die daaraan behoefte of die het nodig heeft. In die zin behoeft de maatregel dus niet bij uitsluiting gericht te zijn op mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem. Dit prestatieveld heeft een duidelijke relatie met prestatieveld 1: leefbaarheid en sociale samenhang (vgl. collectieve voorzieningen). Integraal beleid en vraag collectieve voorzieningen kwetsbare groepen Tabel 3.8 geeft weer of de gemeente in haar beleid voor kwetsbare groepen ook andere onderdelen zoals werk, inkomen en ruimtelijke ordening betrekt. Daarnaast is weergegeven of gemeenten de vraag naar collectieve voorzieningen vanuit kwetsbare groepen in beeld gebracht hebben. Tabel 3.8: Integraal beleid en vraaggericht Betrekken andere beleidsterreinen In beeld brengen vraag naar collectieve voorzieningen vanuit kwetsbare groepen 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 29% 29% 14% Brunssum ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja ja nee ja Landgraaf ja ja ja ja Ja nee Onderbanken ja ja ja nee nee nee Simpelveld ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja nee Ja nee Nuth ja ja ja nee nee nee Uit tabel 3.8 blijkt dat in 2012 alle gemeenten andere beleidsterreinen in hun beleid voor kwetsbare groepen betrokken hebben. Daar tegenover staat dat in 2012 slechts 1 gemeente (Heerlen) de vraag in beeld gebracht heeft naar collectieve voorzieningen vanuit kwetsbare groepen.

17 3.6 HET VERLENEN VAN INDIVIDUELE VOORZIENINGEN (PRESTATIEVELD 6) Het zesde prestatieveld betreft de verstrekking van specifieke, op de persoon toegesneden voorzieningen. Voor de hand liggende vormen zijn woonvoorzieningen, sportrolstoelen, begeleiding bij zelfstandig wonen, dagbesteding voor ouderen, maaltijdvoorziening, sociale alarmering, vervoersvoorzieningen, klussendiensten, algemeen maatschappelijk werk of vormen van psychosociale hulpverlening. Eigen bijdrageregeling In tabel 3.9 is weergegeven hoe het eigen bijdragebeleid in de participerende gemeenten eruit ziet. In het Besluit maatschappelijke ondersteuning is een maximum aangegeven dat als eigen bijdrage aan de burger gevraagd mag worden. Hierin is rekening gehouden met verschillen in leeftijd en inkomen. De gemeente kan de eigen bijdrage onder de maxima vaststellen. Een besparingsbijdrage geldt niet als eigen bijdrage. In de drie wijzen van berekening kan de gemeente telkens kiezen voor het maximum zoals dat in het Besluit maatschappelijke ondersteuning is vermeld. Maar de gemeente kan er ook voor kiezen om een lagere eigen bijdrage te vragen. Tabel 3.9: Eigen bijdragebeleid Roerende zaken, Hulp bij het huishouden Onroerende Individuele vervoersvoorziening niet zijnde een ind. woonvoorziening vervoersvrz. TOTAAL 100% 100% 100% 57% 71% 71% 100% 100% 100% 43% 71% 71% Brunssum ja ja ja ja ja ja ja ja ja nee ja ja Heerlen ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja nee ja ja ja ja ja nee ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Andere voorziening 2010 2011 2012 TOTAAL 28% 28% 43% Brunssum ja* nee nee Heerlen nee ja** ja*** Landgraaf ja* nee nee Onderbanken nee nee ja*** Simpelveld nee nee nee Voerendaal nee ja** ja*** Nuth nee nee nee * individuele ondersteunende begeleiding (Brunssum, Landgraaf), individuele vervoervoorziening scootmobiel (Onderbanken) ** alle individuele Wmo voorzieningen (excl. rolstoel) in Voerendaal en scootmobiel in Heerlen *** scootmobiel (Heerlen), alle Wmo-voorzieningen (excl. Rolstoel) (Onderbanken), alle individuele voorzieningen (excl. rolstoel en begeleiding) (Voerendaal)

Uit de tabel blijkt dat in 2012 in alle gemeenten een eigen bijdrage gevraagd wordt voor hulp bij het huishouden en onroerende woonvoorziening. Tussen 2010 en 2012 zijn relatief meer gemeenten een eigen bijdrage gaan vragen voor een individuele vervoersvoorziening en roerende zaken. Tabel 3.10 geeft weer op welke wijze de participerende gemeenten in 2012 het bedrag dat als eigen bijdrage per persoon gevraagd wordt bepalen. Tabel 3.10: Wijze waarop gemeente bedrag bepaalt voor eigen bijdrage 18 Vaststellen maximale eigen bijdrage conform Besluit maatschappelijke ondersteuning Vaststellen lager inkomen vanaf welke eigen bijdrage afhankelijk van inkomen wordt verhoogd Maximum Lagere eigen bijdrage Maximum Lagere eigen bijdrage TOTAAL 100% 100% 100% 0% 0% 0% 100% 86% 86% 0% 14% 14% Brunssum ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Landgraaf ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Onderbanken ja ja ja nee nee nee ja nee ja nee ja nee Simpelveld ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Voerendaal ja ja ja nee nee nee ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja nee nee nee ja ja nee nee nee ja ^ Eigen bijdrage verhoogd met maximum conform Besluit maatschappelijke ondersteuning Maximum Lagere eigen bijdrage 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 0% 0% 0% Brunssum ja ja ja nee nee Nee Heerlen ja ja ja nee nee Nee Landgraaf ja ja ja nee nee Nee Onderbanken ja ja ja nee nee Nee Simpelveld ja ja ja nee nee Nee Voerendaal ja ja ja nee nee Nee Nuth ja ja ja nee nee Nee Uit bovenstaande tabel blijkt dat alle gemeenten in 2012 de maximale eigen bijdrage hanteren bij de drie genoemde opties. Een uitzondering vormt Nuth. Deze gemeente heeft in 2012 een lagere eigen bijdrage gevraagd. Afstemming en intake De mate van afstemming tussen de verschillende vormen van dienstverlening is belangrijk voor een kwalitatief goed aanbod van zorg voor de zorgvrager. Het is dientengevolge met name voor de zorgontvangers van de Wmo-dienst hulp bij het huishouden, die daarnaast gebruik maken van AWBZ-diensten, belangrijk om te weten of de gemeente de afstemming tussen de diverse vormen van dienstverlening bevordert. Goede afstemming betekent dat er duidelijke afspraken gemaakt zijn die door alle partijen goed worden nageleefd en waardoor cliënten geen hinder ondervinden van de wijze waarop de huishoudelijke verzorging in relatie tot de AWBZ-dienstverlening georganiseerd is. In tabel 3.11 wordt weergegeven in hoeverre de gemeente de hulp bij het huishouden heeft afgestemd met zorgfuncties in het kader van de AWBZ. De mate van afstemming kan goed, redelijk, matig of geen zijn.

19 Tabel 3.11: Mate van afstemming hulp bij het huishouden met zorgfuncties AWBZ CIZ Aanbieders Transferpunt ziekenhuis 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 Brunssum goed goed goed goed geen redelijk geen geen geen Heerlen redelijk geen geen goed geen goed geen geen geen Landgraaf geen geen geen goed geen goed geen geen geen Onderbanken geen geen geen redelijk redelijk redelijk matig matig redelijk Simpelveld goed goed goed goed goed goed goed goed goed Voerendaal geen geen geen goed geen goed geen geen geen Nuth geen geen geen goed goed goed geen geen geen Zorgkantoor* Anders 2010 2011 2012 2010 2011 2012 Brunssum geen geen geen geen geen geen Heerlen geen geen geen geen geen geen Landgraaf geen geen geen goed geen geen Onderbanken matig matig matig geen geen geen Simpelveld matig matig matig geen geen geen Voerendaal geen geen geen geen geen geen Nuth geen geen geen geen geen geen * één van de mogelijke verklaringen voor de gevonden verschillen tussen gemeenten is dat respondenten het zorgkantoor ook kunnen interpreteren als Wmo-kantoor. Uit bovenstaande tabel blijkt dat er in het algemeen geen afstemming is over de hulp bij het huishouden tussen de gemeenten enerzijds en de aanbieders van de zorgfuncties AWBZ anderzijds.

20 3.7 HET AANBIEDEN VAN MAATSCHAPPELIJKE OPVANG, WAARONDER VROUWENOPVANG (PRESTATIEVELD 7) Met het aanbieden van maatschappelijke opvang wordt bedoeld: de dag- en nachtopvang bij dak- en thuisloosheid, crisisopvang, opvang voor slachtoffers van huislijke geweld, begeleiding bij zelfstandig wonen en het melden van en advies geven bij geweld achter de voordeur. Vrouwenopvang houdt in het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan vrouwen die, al dan niet gedwongen, de thuissituatie hebben verlaten in verband met problemen van relationele aard of geweld. Zoals in de leeswijzer reeds aangegeven, is maatschappelijke opvang per definitie regionaal georganiseerd. In de onderstaande tabellen is waarneembaar dat alleen voor alle gemeenten op regioniveau activiteiten aangeboden worden (uiteraard m.u.v. Heerlen, die in dit kader een regiofunctie vervult). Preventie-activiteiten huiselijk geweld Alle gemeenten hebben de taak om huiselijk geweld zoveel mogelijk te voorkomen en te zorgen voor goede opvangmogelijkheden voor slachtoffers. In tabel 3.12 is weergegeven welke activiteiten gemeenten hiertoe ondernemen. Tabel 3.12: Activiteiten gemeenten ter bevordering van vrouwenopvang/voorkomen huiselijk geweld Gemeente stelt opvang- voorziening beschikbaar Regio stelt opvangvoorziening beschikbaar Ketensamenwerking op gemeenteniveau 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 14% 14% 14% 100% 100% 100% 43% 43% 28% Brunssum nee nee nee ja ja ja Nee nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja Ja ja ja Landgraaf nee nee nee ja ja ja Nee ja nee Onderbanken nee nee nee ja ja ja Nee nee nee Simpelveld nee nee nee ja ja ja Ja ja ja Voerendaal nee nee nee ja ja ja Ja nee nee Nuth nee nee nee ja ja ja Nee nee nee Ketensamenwerking op regioniveau Casusoverleg op gemeenteniveau Casusoverleg op regioniveau 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 28% 43% 28% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja nee ja nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja nee nee nee ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth ja ja ja nee nee nee ja ja ja Spreiding voorzieningen Spreiding van voorzieningen is van belang, aangezien de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang dan niet sec in de centrumgemeente plaatsvindt (SGBO 2007). Op deze manier kan een goede ondersteuning

21 van bepaalde doelgroepen gewaarborgd worden. Tabel 3.13 geeft de spreiding van voorzieningen en preventie van huiselijk geweld weer. Tabel 3.13: Spreiding voorzieningen en preventie huiselijk geweld Inzet casemanagers Inzet casemanagers Steunpunt huiselijk Steunpunt huiselijk gemeente regio geweld gemeente geweld regio TOTAAL 14% 14% 14% 100% 100% 100% 14% 14% 14% 100% 100% 100% Brunssum nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Simpelveld nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Voerendaal nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Voorlichting ter preventie gemeente Voorlichting ter preventie regio Andere activiteiten gemeenten 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 28% 43% 43% 100% 100% 100% 29% 43% 43% Brunssum nee nee ja ja ja ja nee ja ja Heerlen nee ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja nee ja ja ja nee nee nee Onderbanken nee nee nee ja ja ja nee nee nee Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal nee nee nee ja ja ja nee nee nee Nuth nee nee nee ja ja ja nee nee nee Andere activiteiten regio Andere activiteiten - anders 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 71% 29% 14% Brunssum ja ja ja ja nee nee Heerlen ja ja ja ja ja nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja* Onderbanken ja ja ja nee nee nee Simpelveld ja ja ja ja nee nee Voerendaal ja ja ja ja nee nee Nuth ja ja ja nee nee nee * Stedelijk Kompas In tabel 3.14 is aangegeven of per gemeente voldoende aanbod is voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang.

22 Tabel 3.14: Voldoende aanbod voor maatschappelijke opvang/vrouwenopvang Maatschappelijke opvang Vrouwenopvang 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 86% 71% 71% 71% Brunssum ja ja ja ja nee ja Heerlen ja ja nee ja ja nee Landgraaf ja ja ja ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee nee Nuth ja ja ja nee ja ja

23 3.8 HET BEVORDEREN VAN OPENBARE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG (PRESTATIEVELD 8) Het bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg komt overeen met de inhoud van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV), namelijk: het bestrijden en signaleren van risicofactoren op het gebied van de openbare geestelijke gezondheidszorg, het bereiken en begeleiden van kwetsbare personen en risicogroepen, het functioneren als meldpunt voor signalen van crisis of dreiging van crisis bij kwetsbare personen en risicogroepen en het tot stand brengen van afspraken tussen betrokken organisaties over de uitvoering van de openbare geestelijke gezondheidszorg. De GGD vervult hierin een belangrijke rol. Het bieden van psychosociale hulp bij rampen is niet ondergebracht in de Wmo. In de onderstaande tabellen is waarneembaar dat alleen voor alle gemeenten op regioniveau de openbare geestelijke gezondheidszorg bevorderd wordt (uiteraard m.u.v. Heerlen, die in dit kader een regiofunctie vervult). Preventie OGGz Welke activiteiten onderneemt de gemeente zelf om de openbare geestelijke gezondheidszorg te bevorderen en om dak- en thuisloosheid te voorkomen? In tabel 3.15 wordt dit weergegeven. Tabel 3.15: Activiteiten gemeente om OGGz te bevorderen/preventie dak- en thuisloosheid Vroegsignalering en Vroegsignalering en Meldpunt signalen crisis Meldpunt signalen crisis preventie gemeente preventie regio gemeente regio 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2010 2011 2012 TOTAAL 43% 43% 43% 100% 100% 100% 43% 43% 43% 100% 100% 100% Brunssum nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Opsporen kwetsbare personen gemeente Opsporen kwetsbare personen regio Contact leggen en houden met opgespoorde personen - gemeente Contact leggen en houden met opgespoorde personen regio TOTAAL 14% 14% 14% 100% 100% 100% 28% 28% 28% 100% 100% 100% Brunssum nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Simpelveld nee nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja Voerendaal nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja

24 Vervolg tabel 3.15: Activiteiten gemeente om OGGz te bevorderen/preventie dak- en thuisloosheid Bij terugval/uitval Bij terugval/uitval Gebruik OGGz-platform Gebruik OGGz-platform mensen weer opnieuw mensen weer opnieuw of overleg onder of overleg onder opsporen - gemeente opsporen regio gemeenteregie regioregie TOTAAL 14% 14% 14% 100% 100% 100% 14% 14% 14% 100% 100% 100% Brunssum nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Simpelveld nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Voerendaal nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth nee nee nee ja ja ja nee nee nee ja ja ja Afspraken organisaties over uitvoering OGGz gemeente Afspraken organisaties over uitvoering OGGz regio Bureau schuldhulpsanering - gemeente Bureau schuldhulpsanering - regio TOTAAL 14% 14% 14% 100% 100% 100% 71% 100% 100% 100% 100% 100% Brunssum nee nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf nee nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja Onderbanken nee nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja Simpelveld nee nee nee ja ja ja nee ja ja ja ja ja Voerendaal nee nee nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja Nuth nee nee nee ja ja ja nee ja ja ja ja ja Afspraken Afspraken Individuele Individuele woningbouwcorporaties woningbouwcorporaties trajectplannen voor dak- trajectplannen voor dak- over huisuitzettingen over huisuitzettingen en thuislozen en thuislozen gemeente regio gemeente regio TOTAAL 100% 100% 100% 57% 71% 86% 14% 14% 14% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja nee nee ja nee nee nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja ja ja nee nee nee nee ja ja ja Simpelveld ja ja ja ja ja ja nee nee nee ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee ja nee nee nee ja ja ja Nuth ja ja ja nee ja ja nee nee nee ja ja ja

25 3.9 HET BEVORDEREN VAN VERSLAVINGSBELEID (PRESTATIEVELD 9) De ambulante verslavingszorg bestaat uit zorg die gericht is op verslavingsproblemen en preventie hiervan. Het bevorderen van verslavingsbeleid heeft betrekking op het verbeteren van de ketenzorg voor overlastgevende zorgmijders, de rol van casemanagement daarbij en de prestatieafspraken met zorgaanbieders. Dit prestatieveld is vaak vooral van toepassing bij grotere gemeenten. Heerlen vervult hierin een centrumfunctie. Kleinere gemeenten maken vaak gebruik van de regiofunctie van grotere gemeenten of sluiten hierop aan (wat betreft zorg en opvang). In de onderstaande tabellen is waarneembaar dat het verslavingsbeleid alleen voor alle gemeenten op regioniveau bevorderd wordt (uiteraard m.u.v. Heerlen, die in dit kader een regiofunctie vervult). Beleid verslavingspreventie Tabel 3.16 geeft weer welke activiteiten gemeenten op het gebied van verslavingsbeleid uitvoeren. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen universele en selectieve verslavingspreventie. Universele verslavingspreventie betreft projecten die gericht zijn op de hele gemeenschap (of bijv. school), terwijl selectieve verslavingspreventie projecten zijn voor specifieke doelgroepen die een relatief hoog risico hebben om verslavingsgerelateerde problemen te ontwikkelen. Tabel 3.16: Activiteiten gemeente op gebied van verslavingsbeleid Universele verslavingspreventie - gemeente Universele verslavingspreventie - regio Selectieve verslavingspreventie - gemeente 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 29% 29% 29% 100% 100% 100% 14% 14% 14% Brunssum nee nee ja ja ja ja nee nee nee Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja nee ja ja ja nee nee nee Onderbanken nee nee nee ja ja ja nee nee nee Simpelveld nee nee nee ja ja ja nee nee nee Voerendaal nee nee nee ja ja ja nee nee nee Nuth nee nee nee ja ja ja nee nee nee Selectieve verslavingspreventie - regio Gebruiksruimte gemeente Gebruiksruimte - regio 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 TOTAAL 100% 100% 100% 14% 14% 14% 100% 100% 100% Brunssum ja ja ja nee nee nee ja ja ja Heerlen ja ja ja ja ja ja ja ja ja Landgraaf ja ja ja nee nee nee ja ja ja Onderbanken ja ja ja nee nee nee ja ja ja Simpelveld ja ja ja nee nee nee ja ja ja Voerendaal ja ja ja nee nee nee ja ja ja Nuth ja ja ja nee nee nee ja ja ja