Meldpunt Discriminatie Internet. Jaarverslag 2009

Meldpunt Discriminatie Internet Jaarverslag 2009

Meldpunt Discriminatie Internet Het MDI is een onderdeel van de Stichting Magenta Colofon Email MDI: buro@meldpunt.nl Meldingen: meldpunt@meldpunt.nl Website: www.meldpunt.nl Stichting Magenta, Meldpunt Discriminatie Internet wordt ondersteund door het Ministerie van Justitie en het Ministerie van VROM 2010 Stichting Magenta, Meldpunt Discriminatie Internet, Amsterdam 2

Bestuur en medewerkers Het bestuur van Stichting Magenta, Meldpunt Discriminatie Internet bestaat uit: Dhr. Drs. Brieuc-Yves (Mellouki) Cadat, voorzitter Dhr. O. (Onno) Rodbard, penningmeester Mw. S.H.C. (Suzette) Bronkhorst, secretaris De medewerkers van het Meldpunt Discriminatie Internet zijn: Mw. A. Evenhuis, projecten / onderzoek Mw. S. Jansen, coördinator Dhr. D. Veenboer, meldingen Dhr. J. van der Krogt, onderzoek 3

Inhoudsopgave 1. MDI Jaarverslag 2009 : een overzicht 6 1.1 Discriminatiegronden en de cijfers 6 Tabel 1. Categorieën waarover het MDI in 2009 de meeste strafbare uitingen registreerde 7 1.3 Ontwikkelingen in online discriminatie 8 2. Activiteiten MDI: Meldingsafhandeling en aangiften 9 2.1 Werkwijze MDI 9 2.2 Verwijdering van uitingen 9 2.3 Aangiftebeleid 10 2.4 Aangiften gedaan in 2009 11 2.5 Afhandeling aangiften in 2009 12 2.5.1. Rechtszaken 12 2.5.2. Andere ontwikkelingen in MDI-zaken 13 3. Overige activiteiten MDI 14 3.1 Samenwerking en overleg 14 3.2 Projecten en Onderzoek 15 4. Discriminatiegronden 16 4.1 Inleiding 16 Tabel 2. Uitingen per discriminatiegrond 17 Tabel 3. Strafbare uitingen in 2009 per discriminatiegrond 18 4.2 Antisemitisme 19 4.3 Haat tegen moslims 20 4.4 Andere godsdiensten of levensovertuiging 21 4.5 Discriminatie van autochtone Nederlanders 21 4.6 Discriminatie op grond van seksuele gerichtheid 22 4.7 Discriminatie van Marokkanen 22 4.8 Discriminatie van Turken 23 4.9 Discriminatie van mensen met een donkere huidskleur 23 4.10 Discriminatie op grond van overige afkomst 24 4.11 Discriminatie op andere gronden 24 4

4.12 Uitingen per medium/locatie 26 Tabel 4: Uitingen per medium/locatie 26 5. Overige resultaten in cijfers 27 Tabel 5. Meldingen en uitingen 27 Tabel 6. Beoordeling van de uitingen 27 Tabel 7. Afhandeling door MDI 28 Tabel 8. Resultaat verzoek tot verwijdering 29 Tabel 9. Meldingen per categorie melder 29 Tabel 10. Meldingen per bestemming 29 5

1. MDI Jaarverslag 2009 : een overzicht 2009 in het kort: het MDI ontving meer meldingen dan in 2008; Echter het aantal uitingen en met name het aantal uitingen dat als strafbaar werd beoordeeld daalde; Een groter aantal van de gemelde uitingen was reeds verwijderd (9%); De categorie antisemitisme is in 2009 de categorie waarin de meeste strafbare uitingen vallen. Het MDI heeft in 2009 1238 meldingen ontvangen over 1377 unieke uitingen. Het aantal meldingen is daarmee weer iets gestegen (1046 in 2007, 1226 in 2008). Het aantal uitingen is licht gedaald (1501 in 2008). Dat betekent dat meer mensen meldden over dezelfde uitingen. Het aantal uitingen dat het MDI als strafbaar heeft beoordeeld is afgenomen van 899 naar 577. 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Meldingen, Uitingen, Strafbare uitingen 2005 2006 2007 2008 2009 Meldingen Uitingen Strafbare uitingen Er zijn verschillende verklaringen mogelijk voor het gedaald aantal als strafbaar beoordeelde uitingen in 2009. In 2008 was er een aantal sites met een zeer groot aantal strafbare uitingen, landstorm records, server666 en moppensites. In 2009 zijn er niet zulke grote klusters van strafbare uitingen aangetroffen. Daarnaast lijkt de moderatie van websites in 2009 iets verbeterd, van de gemelde uitingen was 9% al verwijderd door de site zelf op het moment dat het MDI de melding behandelde. 6

1.1 Discriminatiegronden en de cijfers Tabel 1. Categorieën waarover het MDI in 2009 de meeste strafbare uitingen registreerde 2005 2006 2007 2008 2009 Uiting en Straf - baar Uiting en Uiting en Uiting en Uiting en Strafbaar Strafbaar Strafbaar Strafbaar Haat tegen Moslims Antisemitisme Discriminatie van Marokkanen 'Antizwart racisme' of Afrofobie Discriminatie van Turken Discriminatie op grond van overige afkomst Haat tegen homo's 302 146 463 307 371 260 344 250 399 258 371 171 473 275 365 276 346 204 182 75 186 85 202 157 208 184 259 229 109 69 175 76 236 187 243 213 215 177 121 54 56 25 98 74 36 25 104 91 52 35 306 69 396 299 185 140 290 214 138 37 45 14 93 53 79 46 87 62 132 33 In 2009 hadden de meeste strafbare uitingen betrekking op haat tegen joden. Er werden 399 uitingen gemeld, waarvan er 253 uitingen als strafbaar werd beoordeeld. Daarmee is een lichte steiging te zien ten opzichte van vorig jaar. Het is met name opmerkelijk dat waar andere categorieen krompen, de categorie antisemitisme steeg. 7

Antisemitisme is, hoewel het aantal uitingen lager is dan vorig jaar, nog steeds een probleem op het internet. Waar vroeger extreemrechts verantwoordelijk was voor de grote meerderheid van de antisemitische uitingen, lijkt antisemitisme zich te verbreden. Veel vaker dan voorheen worden antisemitische uitingen aangetroffen op mainstream interactieve websites. Het uitbreken van de Gaza-oorlog heeft eind 2008, begin 2009, voor een opleving van antisemitische uitingen gezorgd. Er werden in 2009 ook fors meer uitingen van haat tegen homo's gemeld. In 2009 is het aantal meldingen en uitingen in deze categorie hoger dan ooit. Het aantal als strafbaar beoordeelde uitingen daalde echter ten opzichte van vorig jaar. 1.3 Ontwikkelingen in online discriminatie In 2009 zijn profielenwebsites, zoals Hyves, de videosite YouTube, en fora als Marokko.nl een belangrijke bron van discriminerende uitingen. De meeste van deze websites zijn bereid om met het MDI samen te werken, in de meerderheid van de gevallen lukt het dan ook om discriminerende uitingen op deze sites snel verwijderd te krijgen. Een uitzondering op deze regel is de site YouTube.com, waarmee het MDI in 2009 veel problemen ondervond. Interactieve websites (waaronder interactieve weblogs en webfora) maken net als in voorgaande jaren het overgrote deel uit van de meldingen bij het MDI. In de grote meerderheid van de gevallen zijn het de bezoekers van websites die strafbare discriminerende uitingen doen. Het MDI verzoekt dan de beheerder, moderator of eigenaar van de website deze uitingen te verwijderen en benadrukt dat het van groot belang is om zelf actief te modereren en niet een verzoek van het MDI af te wachten. In 2009 werden 486 verzoeken tot verwijdering gestuurd, waar in 407 gevallen gehoor aan werd gegeven. Het verwijderingspercentage ligt daarmee in 2009 op iets meer dan 86%. Dit betekent dat 86% van de uitingen waarover een verzoek tot verwijdering is gestuurd ook daadwerkelijk is verwijderd. 1 Dat cijfer ligt iets lager dan vorig jaar (91%) en het jaar daarvoor (90%). 1 Niet over alle strafbare uitingen wordt een verzoek tot verwijdering gestuurd. Zie hoofstuk 2 voor meer informatie. 8

2. Activiteiten MDI: Meldingsafhandeling en aangiften De belangrijkste activiteit van het MDI is het afhandelen van meldingen. Hieronder wordt uitgelegd welke werkwijze het MDI hanteert bij het afhandelen van meldingen en het verzoeken tot verwijderen van uitingen. De cijfers per discriminatiegrond zijn terug te vinden in hoofdstuk 4 Discriminatiegronden en de overige cijfers in hoofdstuk 5 Resultaten in cijfers. Daarna wordt stilgestaan bij het aangiftebeleid van het MDI en worden alle aangiften kort besproken. Tot slot wordt uitgelegd wat in 2009 met de aangiften van het MDI is gebeurd. 2.1 Werkwijze MDI Het MDI ontvangt alleen meldingen per e-mail. Om een melding in behandeling te kunnen nemen, is het noodzakelijk om te weten welke uiting een melder discriminerend vindt en waar deze uiting zich op het internet bevindt. Als de uiting kan worden teruggevonden en in Nederland wordt gehost of op Nederland is gericht, dan toetst het MDI op basis van de wet en de jurisprudentie of de uiting ook strafbaar is. Als dat het geval is, dan wordt doorgaans een verzoek tot verwijdering gestuurd. Het MDI is in eerste instantie gericht op het laten verwijderen van discriminerende uitingen op het internet. Deze werkwijze levert op de korte termijn een duidelijk resultaat op: de gemelde uiting is niet meer online. Voor melders is het belangrijk om te zien dat het doen van een melding nut heeft. Daarnaast probeert het MDI beheerders van websites ertoe te bewegen de door hen beheerde sites te modereren en discriminerende uitingen zelf te verwijderen. Het sturen van verzoeken tot verwijdering is daartoe een belangrijk middel. Op deze manier hoopt het MDI discriminerende uitingen te voorkomen. 2.2 Verwijdering van uitingen Het MDI doet niet over alle gemelde strafbare uitingen een verzoek tot verwijdering. Als de uitingen op een website worden aangetroffen waar al een aangifte tegen loopt, dan worden de uitingen aan het aangiftedossier toegevoegd. Ook wordt altijd eerst gecontroleerd of een strafbare uiting nog online staat, indien dit niet zo is wordt vanzelfsprekend geen verzoek tot verwijdering verstuurd. In 2009 werd over 486 van de 574 gemelde strafbare uitingen is wel een verzoek tot verwijdering ingediend, dat is 84%. Vorig jaar lag dit percentage op 86. In 2007 was dit nog 80% en de jaren ervoor meestal tussen de 50 en 60%. In 2009 zijn dus weer relatief veel verzoeken tot verwijdering gestuurd, ook naar websites waar 9

de verwijderbereidheid als zeer laag is ingeschat. Van deze verzoeken is 86% opgevolgd. Dat betekent dat het MDI in totaal bijna 71% van de gemelde strafbare uitingen van het internet heeft laten verwijderen. Dat percentage is lager dan vorig jaar (78%), maar hoger dan eerdere jaren, waar het meestal rond de 60% lag. Van de overige 22% van de gemelde strafbare uitingen, is in sommige gevallen aangifte gedaan of zijn de uitingen toegevoegd aan een reeds bestaand aangiftedossier. Een verzoek tot verwijdering wordt bijna altijd verstuurd naar de eigenaar of beheerder van de website (zie hoofstuk 5 tabel 3). De provider zelf wordt vrijwel nooit benaderd omdat die veel minder bemoeienis heeft met de inhoud van een website. Bovendien heeft de ervaring geleerd dat als een website bij een provider offline wordt gehaald, die zeer snel bij een nieuwe provider weer online is. 2.3 Aangiftebeleid Er wordt overwogen om aangifte te doen indien degene die verantwoordelijk is voor het plaatsen en/of het openbaren van een discriminerende uiting, niet wil meewerken aan verwijdering. Het MDI streeft er naar altijd een verzoek tot verwijdering te doen. Echter, bij sommige extreme uitingen, recidivisme of in andere gevallen, doet het MDI soms aangifte zonder een verzoek tot verwijdering te sturen. Een spoedige afhandeling van aangiften en vervolging is van groot belang voor het werk van het MDI. Weliswaar is het MDI in eerste instantie gericht op het doen van verzoeken tot verwijdering, maar als deze procedure niet effectief blijkt is een adequate strafrechtelijke aanpak de enige manier om tegen strafbare uitingen op te treden. Een succesvolle afhandeling van aangiften is dus noodzakelijk als stok achter de deur voor het werk van het MDI. Daarnaast helpt jurisprudentie het MDI om uitingen beter te beoordelen. De belangrijkste reden voor een goede strafrechtelijke aanpak van discriminerende uitingen is om te laten zien dat niet alles mag op het internet: ook op het internet kent de vrijheid van meningsuiting grenzen. Het nadeel van een aangifte is dat er vaak jaren verstrijken tussen het moment van aangifte en een eventuele veroordeling. Juist voor discriminerende uitingen op het internet is het van belang dat een aangifte zo snel mogelijk wordt opgepakt. Discriminerende uitingen op het internet blijven immers staan, in tegenstelling tot de meeste uitingen die buiten het internet worden gedaan. Dit heeft tot gevolg dat mensen keer op keer kunnen worden beledigd door dezelfde uiting. Zeker nu met behulp van zoekmachines met gemak (en vaak onbedoeld) oude uitingen 10

kunnen worden opgeroepen is het zaak dat aangiftes snel worden opgepakt. 2.4 Aangiften gedaan in 2009 In 2009 deed het MDI zes keer aangifte van overtreding van art. 137c t/m 137g van het Wetboek van Strafrecht. Per aangifte worden vaak vele uitingen die door het MDI als strafbaar zijn beoordeeld tegelijk meegenomen. Hieronder worden de zes zaken kort besproken. 1. Extreemrechtse gadgets Op de site van een extreemrechtse partij worden in de webshop verschillende gadgets aangeboden. Begin 2009 kreeg het MDI een melding waarin werd gesteld dat sommige van deze gadgets discriminerende uitingen bevatten. In de webshop kan men onder andere sleutelhangers kopen met een keltisch kruis in de Nazi kleuren rood zwart en wit. Het MDI verzocht de partij de discriminerende gadgets uit het assortiment te halen. Toen dit werd geweigerd deed het MDI aangifte. 2. Antisemitische site In het begin van de zomer ontving het MDI melding van antisemitische teksten op een website. In bepaalde artikelen op deze site werden inderdaad discriminerende en haatzaaiende teksten aangetroffen. Zo vraagt de schrijver zich onder meer af waarom niet alle joden zijn vergast in 40-45, toen het nog kon. Nadat verzoeken tot verwijdering niet werden gehonoreerd deed het MDI aangifte tegen de beheerder van de site, tevens schrijver van de artikelen. 3. Anti-moslim mails Al in 2008 ontving het MDI melding van iemand die een email had ontvangen met daarin uitingen discriminerend voor moslims. In de zomer van 2009 bleek de emailer opnieuw actief, hij stuurde nogmaals een antimoslim mail naar verschillende politici en plaatste de tekst van de mail ook online door ze te posten op verschillende fora. Het MDI deed aangifte tegen deze emailer/poster. 4. Conservatieve website In augustus ontving het MDI een melding van belediging van homo s in een artikel op een conservatieve website. In het artikel wordt onder meer gesteld dat het een feit is dat homo s die adopteren in de verleiding zullen komen om pedofiel gedrag te vertonen. Deze en andere uitingen werden door het MDI als strafbaar beoordeeld en een verzoek tot 11

verwijdering voor deze uitingen werd verstuurd. Toen hier geen gehoor aan werd gegeven is aangifte gedaan. 5. Chatsite met scheldhoek Op een populaire chatsite worden regelmatig groffe discriminerende uitingen geplaatst. Bij het MDI kwamen verschillende meldingen waarin hiervan gewag werd gemaakt. Na herhaaldelijke verzoeken tot verwijdering van de discriminerende scheldpartijen besloot de site om de uitingen in een aparte rubriek te plaatsen. Deze rubriek is echter nog steeds voor iedereen zichtbaar en openbaar. De site weigerde om de uitingen geheel te verwijderen en het MDI deed aangifte. 6. Poster op rechtsextremistisch forum Jaarlijks krijgt het MDI verschillende meldingen binnen van discriminatie van joden op een rechtsextremistisch forum dat vanuit de VS wordt gehost. Daar het forum er op is gericht op extreemrechts in Nederland te faciliteren leidden verzoeken tot verwijdering niet tot resultaat. In 2009 wist het MDI de identiteit van een van de posters te achterhalen, die berichten plaatste die beledigend waren voor homo s, afrikanen, joden, marokkanen en turken. Het MDI deed aangifte. 2.5 Afhandeling aangiften in 2009 Begin 2009 waren er 18 aangiften in behandeling bij het Openbaar Ministerie uit eerdere jaren. De oudste aangifte komt uit 2005. In de loop van 2009 zijn zes aangiften geseponeerd. Van de zes geseponeerde aangiften zijn er vijf geseponeerd wegens ouderdom. 2.5.1. Rechtszaken In de loop van 2009 is een aantal aangiften van het MDI voor de rechter gebracht. Op 2 juni 2008 is een lid van het forum Polinco.net (inmiddels al geruime tijd offline) die daar racistische en discriminerende berichten plaatste onder de naam Joshadam, vrijgesproken door de Rechtbank Amsterdam. Opvallend is dat de rechtbank het internet niet openbaar achtte en slechts daarom vrijsprak. Die argumentatie is in diverse media (en door het MDI 2 ) met onbegrip ontvangen. Het Openbaar Ministerie ging in hoger beroep. In november 2009 diende dit hoger beroep bij het Gerechtshof Amsterdam die de man veroordeelde tot 900 euro boete. Het gerechtshof, verwijzend naar een eerdere uitspraak, stelt dat door gebruik te maken van het internet welbewust wordt gekozen voor een 2 Lees hier meer: http://www.meldpunt.nl/nieuws/joshadam-onterecht-vrijgesproken 12

medium met een groot potentieel publieksbereik (Hof Amsterdam 20 juni 2008, LJN BD7024) In januari 2009 werden diverse bestuursleden van de inmiddels opgeheven extreemrechtse partij Nationale Alliantie veroordeeld voor discriminerende uitingen op het forum van de partij. Zij deden de uitingen hoofdzakelijk niet zelf, maar waren als beheerder en moderator verantwoordelijk voor wat er op hun forum gebeurde. De rechtbank vond de uitingen dermate ernstig, dat een fors hogere straf werd opgelegd dan het Openbaar Ministerie eiste. De voormalige leider van de Nationale Alliantie, Jan Teijn, werd veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van 6 maanden en een werkstraf van 120 uur 3. De penningmeester van de Nationale Alliantie werd in september 2009 vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. In april 2009 werd de weblogger van misdefinitie.nl vrijgesproken van strafbare discriminatie op zijn weblog. Deze uitspraak is verrassend en lijkt in strijd met eerdere jurisprudentie. De rechtbank overwoog onder andere dat allochtonen geen groep zijn zoals bedoeld in art.137c en dat de term berberaap hoewel weinig flatteus niet beledigend is voor moslims. Het OM is in beroep tegen de uitspraak, het is nog niet bekend wanneer dit hoger beroep zal dienen. 2.5.2. Andere ontwikkelingen in MDI-zaken Naast bovengenoemde zaken die voor de rechter zijn gebracht, heeft het Openbaar Ministerie in meer zaken actie ondernomen. In augustus 2009 heeft het Openbaar Ministerie het onderzoek naar de website landstorm records.org gestaakt. Op de site konden bezoekers neonazi-propaganda bestellen, zoals cd's, T-shirts en computerspellen. Het is niet gelukt de eigenaar van deze site te achterhalen, zodat geen vervolging kon worden ingesteld. Het achterhalen van de identiteit van de eigenaar werd bemoeilijkt door het feit dat de site in de Verenigde Staten werd gehost. Een verzoek aan de Verenigde Staten om de persoonsgegevens van deze persoon aan te leveren werd niet gehonoreerd. De site is inmiddels wel uit de lucht. De aangifte van een uitspraak van Wilders was in 2008 geseponeerd omdat het Openbaar Ministerie de uiting, in combinatie met aangiften over andere uitspraken, niet strafbaar vond. Het Gerechtshof van Amsterdam heeft echter besloten dat Wilders alnog vervolgd moet 3 Zie: http://www.meldpunt.nl/nieuws/leden-na-gestraft-voor-online-discriminatie 13

worden. De uiting waarvan het MDI aangifte heeft gedaan, wordt ook in die procedure meegenomen. 4 3. Overige activiteiten MDI 3.1 Samenwerking en overleg Art.1 In 2006 was het MDI lid van de Landelijke Vereniging van Antidiscriminatiebureaus en Meldpunten (LVADB). De LVADB is opgegaan in een nieuwe vereniging, Art.1, waarbij het voormalige Landelijk Bureau Racismebestrijding het stafbureau voert. Het MDI is geen lid van Art.1, maar werkt wel nauw samen met zowel de afzonderlijke antidiscriminatiebureau s (ADB s) als met het stafbureau. Het MDI heeft regelmatig overleg met de ADB s en het stafbureau van Art.1. Het MDI stuurt melders die melding maken van discriminatie in de fysieke wereld (niet op internet) door naar de ADB s. De ADB s sturen meldingen van discriminatie op het internet door naar het MDI. Overleg OM, Politie en MDI Het MDI heeft ongeveer vier keer per jaar overleg met het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie van het Openbaar Ministerie (LECD), het Landelijke Expertise Centrum Diversiteit van de politie en de politie Amsterdam-Amstelland. Dit overleg heeft ten doel: De lopende aangiften van het MDI te bespreken De afhandeling van aangiften bespoedigen Afspraken maken over de manier waarop de strafrechtelijke aanpak van discriminatie kan worden verbeterd De politie en het OM een beeld te geven van wat er speelt op het internet. Meldpunt Cybercrime en NCTb In 2007 is het Meldpunt Cybercrime van start gegaan. Bij het Meldpunt Cybercrime (MCC), dat onderdeel is van de Politie, kunnen mensen melding maken van online terrorisme en kinderporno. Met het MCC wordt af en toe overlegd. Het MDI geregeld overlegd met de Nationale Coördinator Terrorisme bestrijding over zaken waarin online terrorisme en discriminatie elkaar raken en/of overlappen. Zo gaf het MDI in 2009 een presentatie op een expertmeeting van de NCTb in Den Haag en in Berlijn. 4 Voor meer informatie: http://www.meldpunt.nl/nieuws/hof-beveelt-vervolging-wilders 14

International Network Against Cyber Hate (INACH) Het MDI / Magenta is lid en mede-oprichter van INACH (www.inach.net),een internationaal verbond met leden in diverse Europese landen, de Verenigde Staten en Canada. INACH legt zich toe op het bestrijden van discriminatie op het internet door middel van educatie, het verwijderen van uitingen en legal action. In de praktijk is dit netwerk ook bijzonder nuttig om informatie mee uit te wisselen en van elkaars ervaring en deskundigheid te profiteren. In 2009 was het MDI aanwezig op de members-meeting in Uppsala en betrokken bij de organisatie van de jaarlijkse conferentie die dit jaar in Amsterdam plaats vond. Deskundigheidsbevordering Politie en OM In 2009 heeft het MDI op verschillende manieren bijgedragen aan deskundigsheids-bevordering bij het Openbaar Ministerie en de politie. Het MDI gaf in 2009 een training aan de taakaccenthouders discriminatie van de politie van de regio s Groningen en Friesland. Ook heeft het MDI zitting in de redactiecommissie van het Politie Kennis Net (PKN). 3.1 Projecten en Onderzoek Moderatortraining In 2007 heeft het MDI onderzoek gedaan naar de moderatie van de website telegraaf.nl, mede vanwege het grote aantal meldingen dat het MDI ontving over deze site. Alle aanbevelingen die uit het onderzoek volgden, zijn door telegraaf.nl opgevolgd, waaronder het trainen van de moderatorgroep (overigens uitbesteed aan noviafacts.nl) in het herkennen en bestrijden van online discriminatie. De eerste training is gegeven in 2007 en ook in 2009 heeft het MDI deze training weer verzorgd voor een uitgebreide en anders samengestelde moderatorgroep. Communicatie Strategie In 2009 heeft het MDI een communicatie strategie ontwikkeld. Deze strategie zal in 2010 worden geïmplementeerd en de website zal er op worden aangepast. Organisatie ontwikkeling In 2009 schreef het MDI protocollen voor het invoeren van een Klachtencommissie en een Raad van Advies. Beiden zullen het MDI vanaf zomer 2010 versterken. Onderzoek In 2009 heeft het MDI het onderzoek wat betreft het in kaart brengen van 15

extreem-rechtse websites gericht op de Nederlandse samenleving uitgebracht. Dit onderzoek is onder andere verspreid op de conferentie gezamenlijke aanpak discriminatie. Het MDI heeft in 2009 stappen gezet in het onderzoek naar de moderatie op een aantal grote op Nederland gerichte interactieve websites met onder meer de bedoeling best practices te signaleren. Dit onderzoek liep door een servercrash bij het MDI vertraging op maar zal begin 2010 worden afgerond. Jongerenproject RU4Real?! In 2009 heeft het MDI samen met de Nationale Jeugdraad het RU4REAL project, gericht op jongeren, uitgevoerd. Het MDI signaleerde eerder dat het relatief weinig meldingen ontvangt van jongeren. Dit terwijl een groot deel van de gevonden strafbare uitingen vaak door jongeren lijkt te worden gedaan en worden aangetroffen op websites die op jongeren zijn gericht. Met dit project brachten het MDI en de NJR online tolerantie op een positieve manier bij jongeren onder de aandacht. De jongeren die deel hebben genomen aan de kick-off, het offline event en / of de website hebben bezocht (www.toleranceonline.nl/ru4real) zullen een beter besef hebben gekregen van de betekenis van discriminatie op het internet. Hopelijk heeft dit een spin-off op hun gedrag en zullen zij bewuster omgaan met de berichten die zij ontvangen, lezen en plaatsen. 4. Discriminatiegronden 4.1 Inleiding Het MDI registreert uitingen van discriminatie op internet, onder meer op discriminatiegrond, om inzicht te krijgen in de maatschappelijke ontwikkelingen in deze. Het MDI gaat daarbij uit van de in het Wetboek van Strafrecht 5 genoemde discriminatiegronden, te weten: ras, godsdienst of levensovertuiging, hetero- of homoseksuele gerichtheid, geslacht en lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap. In onderstaande tabellen wordt het totale aantal bij het MDI gemelde uitingen per discriminatiegrond weergegeven en het aantal uitingen daarvan dat door het MDI als strafbaar is beoordeeld. Ook het aantal uitingen dat als tendentieus is beoordeeld, is in de laatste tabel meegenomen. Een tendentieuze uiting is een uiting die op zichzelf niet strafbaar is, maar die wel mee kan helpen de context van de uitingen op een locatie te bepalen. Het MDI beoordeelt uitingen altijd in hun context om de strafbaarheid ervan te beoordelen. 5 Art. 137c t/m g van het Wetboek van Strafrecht 16

Tabel 2. Uitingen per discriminatiegrond 2005 2006 2007 2008 2009 Antisemitisme 302 463 371 296 399 Haat tegen moslims 371 473 365 346 182 discriminatie op grond van overige afkomst 306 396 155 225 135 Haat tegen homo's 45 93 79 87 132 'anti-zwart racisme' of Afrofobie 175 236 243 215 121 discriminatie van Marokkanen 186 202 208 259 109 Haat tegen homo's 45 93 79 87 132 Discriminatie van Turken 56 98 36 104 52 Discriminatie op grond van ras 6 2005 2006 2007 2008 2009 asielzoekers/vluchtingen/illegalen 29 20 14 0 0 Roma en Sinti 4 15 2 16 2 Aziaten 6 4 7 4 18 autochtone Nederlanders 38 116 50 44 24 anti-zwart racisme of Afrofobie 7 175 236 243 215 121 discriminatie van Marokkanen 186 202 208 259 109 discriminatie van Turken 56 98 36 104 52 overige afkomst 8 306 396 155 225 138 6 Het begrip 'ras' dient, overeenkomstig het Internationaal Verdrag inzake de Uitbanning van alle vormen van Rassendiscriminatie en vaste jurisprudentie van de Hoge Raad, ruim te worden uitgelegd. Dit begrip omvat tevens huidskleur, afkomst of nationale herkomst dan wel etnische afstamming. 7 Discriminatie van Surinamers, Antillianen, Afrikanen 8 Gebruik van de begrippen allochtonen, migranten, buitenlanders, Duitsers, Polen, etc. 17

Antisemitisme 2005 2006 2007 2008 2009 antisemitisme 302 463 371 296 399 waarvan holocaust-ontkenning 71 45 33 48 53 Discriminatie op grond van religie/levensovertuiging 2005 2006 2007 2008 2009 Islam 371 473 365 346 182 andere religie of levensovertuiging 41 30 24 49 35 Discriminatie op andere gronden 2005 2006 2007 2008 2009 geslacht 11 17 21 14 8 handicap 11 14 5 5 7 seksuele gerichtheid 45 93 79 87 132 leeftijd - 1 6 2 2 Tabel 3. Strafbare uitingen in 2009 per discriminatiegrond Discriminatie op grond van ras totaal strafbaar Roma en Sinti 2 0 Aziaten 18 3 autochtone Nederlanders 24 8 anti-zwart racisme of Afrofobie 121 54 discriminatie van Marokkanen 109 69 discriminatie van Turken 52 35 overige afkomst 9 138 37 9 Gebruik van de begrippen allochtonen, migranten, buitenlanders, Duitsers, Polen, etc. 18

Antisemitisme totaal strafbaar antisemitisme 404 258 waarvan holocaust-ontkenning 53 41 Discriminatie op grond van religie/levensovertuiging totaal strafbaar Islam 182 75 andere religie of levensovertuiging 35 11 Discriminatie op andere gronden totaal strafbaar geslacht 8 - handicap 7 4 seksuele gerichtheid 132 33 leeftijd 2-4.2 Antisemitisme ANNE FRANK anne frank ZAT IN DE KAST zat in de kast ZE WERD GEVONDEN EN VERGAST, ZE WERD GEVONDEN EN VERGAST, ZE WERD GEVONDEN EN VERGAAAST HAMMAS HAMMAS JODEN AAN HET GASSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS (Uiting is na verzoek verwijderd.) Ook in 2009 is het aantal uitingen van antisemitisme dat bij het MDI is gemeld erg hoog. 399 uitingen van antisemitisme werden gemeld, waarvan er 258 door het MDI als strafbaar zijn beoordeeld. Hiervan hadden 41 uitingen mede betrekking op het ontkennen van de holocaust. Van deze 258 uitingen zijn 183 uitingen op verzoek van het MDI verwijderd. Van twee uitingen is aangifte gedaan. Een aantal meldingen betrof uitingen op de site www.radioislam.org. Tegen deze site is eerder aangifte gedaan, maar politie onderzoek heeft niet kunnen uitwijzen wie er achter deze site schuilgaan. 19

Sinds de oprichting van het MDI is antisemitisme op het internet onverminderd hevig aanwezig. Met name uit extreemrechtse hoek, van oudsher goed vertegenwoordigd op het internet, zijn nog steeds sterk antisemitische geluiden te horen. Maar evenals afgelopen jaren is de meerderheid van de strafbaar antisemitische uitingen niet te vinden extreemrechtse sites maar op grote interactieve websites als YouTube, Hyves en Marokko.nl. De toename van antisemitisme op het internet in 2009 is lijn met de ontwikkelingen in Europa op het terrein van antisemitsime en Holocaust ontkenning. 10 De meldingen die binnenkwamen in Januari 2009 over antisemitische uitingen als gevolg van de Israelische inval in Gaza verklaren een gedeelte van de nieuwe stijging. Kritiek op Israelisch beleid vindt vaak een uitweg in antisemitisme. 4.3 Haat tegen moslims "De moslims zijn een blok aan het been van Nederland. Helaas zijn ze de beste met een grote bek. Nou dat waren de Joden ook. Daar liep het ook niet goed mee af. Dus moslims als jullie leugens en een grote bek willen hebben kunnen jullie beter naar jullie kutlandjes gaan. Hier houdt het zometeen op voor jullie.." (uiting is op verzoek van het MDI verwijderd.) In 2009 zijn bij het MDI 182 uitingen van haat tegen moslims gemeld waarvan er 75 als strafbaar zijn beoordeeld. Dit zijn er minder dan de afgelopen jaren. Van deze 75 uitingen zijn er 62 op verzoek van het MDI verwijderd. Vijf van de niet verwijderde uitingen betreffen comments op video s van www.youtube.com. Dit reflecteerd de problemen die het MDI ondervindt met het verwijderd krijgen van strafbare content van YouTube. Moslims krijgen als groep de afgelopen jaren veel aandacht in het publieke debat. Sinds de aanslagen van 11 september 2001, de moord op Theo van Gogh en de opkomst van rechtspopulistische geluiden in de politiek en een verscherpt maatschappelijk debat. Deze tendens heeft al jaren zijn weerslag op het internet. Waar het publieke debat over moslims op straat, op televisie en in kranten al heftig wordt gevoerd, vallen op het internet niet zelden alle remmingen weg en worden moslims vaak op zeer grove manier beledigd. Het is opvallend dat dit jaar een daling in de meldingen en uitingen te zien is. De oorzaak van deze daling is 10 Zie bijvoorbeeld 'Antisemitism worldwide: 2008/9 General Analysis' van de European Jewish Congress en het Worldwide Jewish Congress: http://www.tau.ac.il/anti-semitism/asw2008/gen-analysis-08.pdf 20