jaarverslag 2006 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam tel +31 20 525 3152 fax +31 20 525 3051 info@snvt.org www.snvt.org
INLEIDING Dit verslag betreft 2006. Het jaar 2006 maakt onderdeel uit van het meerjaren beleidsplan 2003-2007. De activiteiten waarover verslag wordt uitgebracht, zijn geordend naar de vier kerntaken van het Steunpunt: dienstverlening en advisering; coördinatie, initiatie en acquisitie; beleidsadviezen; onderzoek en ontwikkeling. Van de projecten die niet tot de kerntaken behoren en die extern gefinancierd zijn, zijn aparte verslagen bijgevoegd. 1 KERNTAKEN De formatie voor advisering en dienstverlening was in 2006 0.5 fte, evenveel als in voorgaande jaren. Het totale aantal vragen in 2006 is ten opzichte van het jaar daarvoor gestegen (zie bijlage I), De stijging bevestigt de constatering die er in eerdere jaarverslagen is gemaakt: er is duidelijk samenhang tussen het aantal vragen en de aanwezigheid van medewerkers van het Steunpunt in de verschillende regio s en op het IVN-colloquium. De tijd die voor dienstverlening was gereserveerd werd ook daadwerkelijk daarvoor gebruikt. Evenals in de jaren daarvoor is aan onderzoek nauwelijks tijd besteed. Wel was er tijd voor het bijwonen van congressen en bijscholingen voor eigen deskundigheidsbevordering van de medewerkers. 2.1 INFORMATIECENTRUM BIBLIOTHEEK De bibliotheek is in 2006 uitgebreid en bevat nu ongeveer 1850 titels. BIBLIOGRAFIE De bibliografie is in 2006 verder aangevuld en bevat nu bijna 7.000 titels. De inventarisatie van bestaand video- en audiomateriaal (DVD s, video s, CD s) uit Nederland en België dat geschikt is voor gebruik in het onderwijs is uitgebreid. Het gaat om films, cabaret, tvprogramma s, documentaires en liedjes. Daarnaast is ook vooral de rubriek luisterboeken aangevuld. Deze materialen kunnen via de uitgebreide zoekfunctie worden opgevraagd. WEBSITE De website is op een aantal onderdelen gecorrigeerd en geactualiseerd. In de tweede helft van 2006 is gewerkt aan de herstructurering van de website. Zoals ook door de stuurgroep aanbevolen is de rubriek agenda met informatie over intensieve (taal-)cursussen opgeheven en is in plaats daarvan een nieuwe rubriek vorming ingericht. Onder deze rubriek wordt informatie over cursussen en over opleidingen voor docenten aangeboden. Voorts is er een rechtstreekse toegang naar de interactieve omgeving voor docenten Nederlands als vreemde taal. Het is de bedoeling dat hier ook een link naar het digitale portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal wordt geplaatst. 2
2.2 VERZAMELPUNT VAN EXPERTISE Medewerkers van het Steunpunt waren aanwezig op de volgende congressen en docentenbijeenkomsten: ALCS-conferentie, Londen AANS-conferentie Albany (NY) Docentenbijeenkomst Duits taalgebied, Zürich Docentenbijeenkomst Zuid-Europa, Israël en Turkije, Thessaloniki Colloquium IVN, Gent Colloquium Fachvereinigung Niederländisch, Münster Bijeenkomst Duitse VHS-docenten, Münster Daarnaast namen de medewerkers van het Steunpunt geregeld deel aan de activtiteiten in het kader van de deskundigheidsbevoerdering van de leerstoelgroep Tweede-taalververving. 2.3 DIENSTVERLENING EN ADVISERING Dienstverlening/advisering is onder te verdelen in de volgende subtaken: concrete vragen beantwoorden; advisering bij het opzetten en uitvoeren van projecten; advisering op locatie (extra muros) door het geven van cursussen aan docenten en colleges aan studenten; advisering op locatie (extra muros) door het houden van lezingen en het geven van presentaties tijdens bijeenkomsten van docenten; advisering middels commissies en raden. VRAGEN Qua aantal vragen die in 2006 zijn binnengekomen op het Steunpunt is er weer sprake van een stijging: in 2006 werden 183 vragen geregistreerd (2005: 159). De meeste vragen kwamen binnen via e-mail. Ook het aantal bezoekers van de website is in 2006 blijven stijgen. Een groot deel van de vragen was trouwens zoals in eerdere jaren afkomstig van personen die niet verbonden zijn aan een van de universitaire docenten extra muros. Medewerkers [waarnaast?] van het Steunpunt adviseerden bij de plannen voor studies in Armenië (Yerewan), Egypte (Caïro), Kroatië (Zagreb) en de binationale master Amsterdam Berlijn. Zie voor bezoekers van de website bijlage II. LANGDURIGE ADVIESTAKEN: Adviescommissie Huygens beurzen. Adviescommissie projectsubsidies Nederlandse Taalunie Resonansgroep Certificaat Nederlands als vreemde taal Vlaams-Nederlandse Werkgroep Interculturele Competenties Ook binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam was vraag naar de expertise van het Steunpunt. Een medewerker van het Steunpunt gaf gastcolleges aan studenten die een duale master NT2 doen en aan hen die een minor NT2 volgen. 3
CURSUS TOETSEN EN DIDACTIEK Ook dit jaar leverde het Steunpunt NVT een bijdrage aan de cursus Toetsen en didactiek die in opdracht van de Nederlandse Taalunie aan het Centrum voor Taal en Migratie van de Katholieke Universiteit Leuven werd georganiseerd. Medewerkers verzorgden workshops over het portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal en over lesmateriaal. In overleg met de cursusleiders werden de inhoud van deze cursus en die van de cursus Werken met authentiek materiaal op elkaar afgestemd. SEMINARIE VOOR AANKOMENDE DOCENTEN In 2005 waren medewerkers van het Steunpunt uitgenodigd om workshops te verzorgen op het Seminarie voor Nederlandse Taal en Cultuur. Medewerkers van het Steunpunt verzorgden workshops over grammatica,,portfolio en over ICT in het onderwijs Nederlands als vreemde taal. 2.4 COÖRDINATIE EN INITIATIE VAN PROJECTEN Het project Taalunieversum is met een aantal nieuwe onderdelen uitgebreid (zie apart projectverslag). Daarbij werd ook beroep gedaan op externe kennis en producten die door derden werden aangereikt. In opdracht van de Nederlandse Taalunie werd de thematische cursus Werken met authentiek materiaal in Amsterdam georganiseerd. Daarnaast was het Steunpunt ook betrokken bij de cursus didactiek en toetsing in Leuven. Voorts werden gecontinueerd in 2006: Poëzie anders, leeswijzer en portfolio. 2.5 ONDERZOEK In 2006 was er enige tijd gereserveerd voor onderzoek en deskundigheidsbevordering (DBV). In het kader van DBV namen de medewerkers deel aan bijeenkomsten van de leerstoelgroep tweedetaalverwerving en studiedagen van de BVNT2, van de Anéla en aan de sloc-dag en de SURF-onderwijsdagen. 2 PROJECTEN De in deze paragraaf genoemde activiteiten behoren niet tot de kerntaken van het Steunpunt, maar liggen wel in het verlengde daarvan. De projecten worden extern gefinancierd. Van de projecten zijn afzonderlijke verslagen gemaakt. UITGEVOERD 3.1 PROJECTEN DIE OP VERZOEK VAN DE NEDERLANDSE TAALUNIE WERDEN INDONESIË In het kader van bijscholing verbleef een van de medewerkers zes weken aan het Erasmus Taalcentrum in Jakarta. Voor diverse groepen docenten werden cursussen georganiseerd: voor docenten bronnentaal van universiteiten buiten Jakarta, voor docenten communicatief Nederlands van buiten Jakarta, voor docenten van het ETC zelf. 4
MULTIMEDIA PROJECT INDONESIE Het project multimedia aan het Erasmus Taalcentrum in Jakarta werd in 2006 gecontinueerd en naar de cursusinstelling in Surabaya uitgebreid. Een medewerker van het Steupunt reisde twee keer naar Indonesië en begeleidde de docenten die aan dit project meewerkten vanuit Amsterdam. TAALUNIEVERSUM Zoals eerder vermeld is het project Taalunieversum met een aantal onderdelen uitgebreid. De belangrijkste aanvulling is de uitbreiding van het Taalunieversum met een interactieve productieomgeving voor multimediaal lesmateriaal. Daarnaast is gewerkt aan de verbetering van de datastructuur van de bibliografie zodat deze ook door anderen als dataserver kan worden gebruikt. Ook is vanuit het project Taalunieversum bijgedragen aan de ontwikkeling van het webgebaseerde portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal. CURSUS WERKEN MET AUTHENTIEK MATERIAAL Het Steunpunt organiseerde in 2006 op verzoek van de Nederlandse Taalunie een cursus Werken met authentiek materiaal voor docenten Nederlands als vreemde taal. Docenten waren afkomstig van verschillende universiteiten uit Nederland, Vlaanderen, Duitsland en Hongarije. Er waren 19 deelnemers. 3.2 PROJECTEN DIE GEÏNITIEERD ZIJN DOOR HET STEUNPUNT DOCENTENPORTFOLIO Het project `docentenportfolio is in 2006 gecontinueerd. De papieren versie is definitief vastgesteld en op verschillende bijeenkomsten gepresenteerd. Er werden contacten gelegd met stakeholders. Ook werd de opzet voor een digitale versie ontwikkeld. De productie hiervan is uitbesteed aan een Nederlands IT-bedrijf. Het portfolio zal via nvt.taalunieversum.org en via www.snvt.org toegankelijk worden. LEESWIJZER Dit project is ook in 2006 voortgezet. Er zijn intussen achttien recent verschenen boeken van Nederlandse en Vlaamse auteurs ingedeeld naar moeilijkheidsgraad. Daarvan zijn verslagen gemaakt. Bij vijf titels zijn woordenlijsten met verklaringen van woorden die niet tot de basiswoordenschat behoren.eind 2006 is een ontwerp gemaakt voor een dossier op nvt.taalunieversum.org. POËZIE Dit project is in 2006 afgerond. Bij alle gedichten werd audio-materiaal geproduceerd dat ook online toegankelijk werd gemaakt. Hiervoor werden de rechten door de uitgevers en auteurs deels gratis, deels tegen betaling afgestaan. Het materiaal is te vinden op de website van het Taalunieversum: nvt.taalunieversum.org/taalunieversum/poëzie. WARSCHAU Een van de medewerkers is een week als gastdocent bij de Universiteit van Warschau geweest in het kader van de Socratesuitwisseling tussen de UvA en de universiteit Warschau. In die week verzorgde ze een aantal colleges voor studenten en organiseerde een bijeenkomst met docenten. 5
INTERCULTURELE COMPETENTIES Het Steunpunt participeert in een project dat gefinancierd wordt door het Centre for Excellence in Teaching and Learning van het University College in Londen. De taak van het Steunpunt is het ontwikkelen van een competentieprofiel voor vreemdetaaldocenten in het hoger onderwijs en het ontwerpen van een stramien voor een cursus op basis daarvan. In dit project kan de expertise die is opgedaan bij vorige projecten van het Steunpunt (Interculturele Docentvaardigheden en Portfolio) worden ingezet. PERSONELE BEZETTING Projecten worden voor een deel door de vaste medewerkers uitgevoerd. De resterende projectgelden, alsmede vrijgekomen gelden uit het vaste budget van het Steunpunt zijn in 2006 aangewend voor het uitbesteden van een aantal taken: Programmeerwerk werd uitbesteed aan het Nederlands-Litouwse bedrijf Kuryba en aan het Nederlandse bedrijf Solide-ICT. Voor het project Leeswijzer werd beroep gedaan op een medewerkster van het INTT. Aan het project Portfolio werkte een medewerkster van het Talencentrum van de Universiteit van Maastricht mee. 3 CONCLUSIES 1. Ook in 2006 is te concluderen dat er een driedeling is in de activiteiten van het Steunpunt Nederlands als vreemde taal. Naast dienstverlening (vragen beantwoorden, adviezen geven en infromatievoorzieningen onderhouden) vormen de bijscholingsactivtiteiten een tweede stevige poot van de activiteiten. Het Steunpunt levert inmiddels een structurele bijdrage aan de verschillende scholingsactiviteiten die namens de Nederlandse Taalunie worden georganiseerd. Daarnaast zijn de projectactiviteiten uitgegroeid tot een derde poot. De projecten leverden weer interessante producten op in de vorm van digitaal lesmateriaal. 2. Medewerkers lopen nog steeds tegen het probleem aan dat er nauwelijks tijd is voor onderzoek. Dit is ook uit de zelfevaluatie gebleken die in 2006 werd gehouden. Daarnaast is er weinig mogelijkheid om didactische artikelen en review-artikelen te publiceren. Dit type artikelen wordt nu op de website geplaatst, maar de vraag is of dat voldoende is. 3 Het feit dat het aantal vragen in 2006 ten opzichte van 2005 weer is gestegen, laat duidelijk zien dat er een verband is met de aanwezigheid van de medewerkers van het Steunpunt op docentenbijeenkomsten en congressen. Met name de aanwezigheid op het IVN-congres en op de verschillende docentenbijeenkomsten leverde heel wat contacten op die ook in concrete vragen, adviezen en projectideeën resulteerden. 4.Van het oorspronkelijke voornemen van het Algemene Secretariaat van de Nederlandse Taalunie om in het najaar 2006 de aanbestedingsprocedure voor het Steunpunt NVT op te starten, is na rijp beraad afgezien. In afwachting van nader uitsluitsel omtrent de toekomstige structuur van de dienstverlenende instanties van het extramurale veld hebben de medewerkers van het Steunpunt de banden met het CNaVT en met het Centrum voor de aangrenzende taalgebieden alvast verstevigd. De medewerkers en de stuurgroep uiten de hoop dat de werkzaamheden van het Steunpunt NVT in de toekomst kunnen worden gecontinueerd. 6
BIJLAGE I: VRAGEN FIGUUR 1: MEDIUM DAT GEBRUIKT IS VOOR HET STELLEN VAN DE VRAGEN 2005 2006 Telefoon 18 30 E-mail 111 109 Fax Brief Persoonlijk contact 30 51 Totaal 159 190 FIGUUR 2: ONDERWERPEN VAN DE VRAGEN 2005 2006 Advies over curriculum 7 9 Info over leermiddelen 48 42 Info over nascholing 6 4 Info over studie 6 7 Opzetten van bijscholingen 5 5 Opzetten van ontwikkelprojecten 2 2 Advies over projecten 15 14 Docentenbemiddeling 8 6 Bemiddeling bij contacten 19 31 Algemene informatie over het Steunpunt 3 2 Overige onderwerpen 36 59 Informatie over taalcursussen 10 12 Informatie over NT 2 3 4 Zoals in eerdere jaarverslagen gesteld is er een samenhang tussen de aanwezigheid van de medewerkers van het Steunpunt op docentenbijeenkomsten en het aantal vragen. Vooral tijdens het IVN-colloquium is er heel veel persoonlijk contact geweest dat resulteerde in een groot aantal vragen. Net als in 2005 zijn ook in 2006 minder vragen over lesmateriaal binnengekomen dan in het jaar daarvoor. Tegelijkertijd zijn er meer vragen die onder de rubriek overige onderwerpen vallen. Hieronder zijn vragen geregistreerd die van vakinhoudelijke aard zijn zoals bijvoorbeeld vragen van jonge docenten over grammatica, vragen die voortvloeien uit projecten (leeswijzer, portfolio) en presentatie. Ook is er onder overige ook een grote groep vragen die gerelateerd zijn aan ICT en onderwijs. Een andere opvallende rubriek zijn bemiddeling bij contacten, de stijging die hier te constateren is, heeft te maken met de netwerkfunctie die het Steunpunt heeft, er komen steeds meer vragen binnen bij het Steunpunt om voor projecten, onderzoek en scholingen contacten te leggen met Nederlandse, Vlaamse collega s maar ook tussen de verschillende regio s in de wereld. 7
FIGUUR 3: LANDEN WAARUIT DE VRAGEN AFKOMSTIG ZIJN 2005 2006 Aruba 1 3 België 16 13 Canada 1 1 China 2 Denemarken 1 Duitsland 14 20 Finland 2 3 Frankrijk 3 5 Georgië 1 Hongarije 2 4 Ierland 1 1 Indonesië 9 9 Italië 5 8 Kroatië 3 2 Nederland 61 66 Oostenrijk 2 3 Polen 2 7 Portugal 2 2 Rusland 2 1 Servië en Montenegro 1 Slowakije 2 Spanje 3 8 Suriname 2 Tsjechië 2 7 Verenigd Koninkrijk 6 15 Verenigde Staten 2 10 Zuid-Afrika 2 4 Zweden 1 Zwitserland 2 159 190 8
BIJLAGE II: WEBSITE ALGEMEEN Item Accesses Bytes Visits alle opgevraagde bestanden 5,398,784 64,889,356,720 164,336 pagina s 2,440,552 42,632,622,517 164,312 Bezoekers (beste methode) 76,200 home 21,383 251,822,605 9,037 SAMENVATTING Vooraf: In 2006 is het statistisch programma verfijnd. Er werden alleen bezoekers geteld die naar www.snvt.org/www.snvt.hum.uva.nl zijn gekomen. Bezoekers die naar nvt.taaluniversum.org zijn gesurft zijn in deze statistiek niet meegeteld. Hierdoor zijn de aantallen wat lager dan in 2005. 1. In 2006 kwamen 76,200 bezoekers naar www.snvt.org. Bij de bereking van dit getal is rekening gehouden met het feit dat er een aantal bezoekers is zonder vast internetadres. (2005: 101.301). 2. In totaal werd de website 164,336 keer bezocht. Een typische bezoeker bekeek 16.84 verschillende bestanden voordat de site werd verlaten. Een typisch bezoek duurde 7.61 minuten. In 2005 waren die getallen: 199.428, 17.19, 9.39. 3. De bezoekers kwamen van 89,243 verschillende internetadressen (2005: 115.072). 9
BIJLAGE III: LEZINGEN, PRESENTATIES EN WORKSHOPS Elise van der Erve, Poëzie Anders. Workshop in cursus Werken met authentiek materiaal Amsterdam, augustus 2006. Sebastian Fuchs, Vertalen naar de praktijk een didactische workshop. Thessaloniki: Docentenbijeenkomst Zuid-Europa, Israël en Turkije, 8 april 2006. Sebastian Fuchs, Lesmateriaal digitaliseren. Amsterdam: Taaluniecursus Werken met authentiek materiaal, 17 augustus 2006. Sebastian Fuchs, Onder de loep: leermiddelen. Leuven: Taaluniecursus Toetsen en didactiek, 29 augustus 2006. Sebastian Fuchs, Dat is het nou net. Amsterdam: Seminarie Nederlandse Taalunie, 5 september 2006. Sebastian Fuchs, Workshop Lehrmittel und Medien selbst ausprobieren. Münster: Colloquium der Fachvereinigung Niederländisch, 25 september 2006. Sebastian Fuchs, Workshop Leer Nederlands: Lesmateriaal. Münster: Nationale studiedag voor docenten in de VHS, 2 december 2006. Nicky Heijne, De Leeswijzer. Workshop INTT, Universiteit van Amsterdam, 2006. Nicky Heijne, De Leeswijzer. Workshop in de cursus Werken met authentiek materiaal. Amsterdam, augustus 2006. Alice van Kalsbeek, Interculturele competenties van docenten Nederlands als vreemde taal. Lezing op ALCS-conferentie, University College London, januari 2006. Alice van Kalsbeek, Grammatica in functioneel taalonderwijs. Lezing op het Colloquium Praagse Perspectieven, Univerzita Karlova Praag, maart 2006. Alice van Kalsbeek, Portfolio: meer dan een map? Lezing op het IVN-colloquium Gent, augustus 2006. Alice van Kalsbeek, Populaire muziek vanaf de jarren 90 van de twintigste eeuw. Lezing op de Universitas Indonesia, Jakarta, december 2006. Alice van Kalsbeek, Language Through Literature. Preconference in Albany (NY), juni 2006. Alice van Kalsbeek & Katja Verbruggen, Portfolio voor NVT-docenten. Workshop in de cursus Werken met authentiek materiaal. Amsterdam, augustus 2006. 10
Alice van Kalsbeek, Josien Lalleman & Hans Maureau, Literatuur en taalonderwijs. Workshop op IVN-colloquium, augustus 2006. Alice van Kalsbeek, Portfolio voor NVT-docenten. Workshop in de cursus Didactiek en toetsing. Leuven, september 2006. Alice van Kalsbeek, Portfolio voor NVT-docenten. Workshop in Seminarie loor Nederlandse taal en Cultuur. Amsterdam, september 2006. Alice van Kalsbeek, Taal en cultuur. Gastcollege Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam, oktober 2006. Alice van Kalsbeek, Activerende werkvormen. Workshop voor nvt-docenten en Harting Scholars, Trinity College Dublin, oktober 2006. Alice van Kalsbeek, Nederlands als vreemde taal. Gastcollege Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam, oktober 2006. Alice van Kalsbeek, Interactief lesgeven. Cursus Erasmus Taalcentrum Jakarta, november-december 2006. Alice van Kalsbeek & Annemie Decavele, Tekst, beeld en geluid. Cursus Bronnentaal Erasmus Taalcentrum Jakarta, november 2006. Alice van Kalsbeek & Annemie Decavele, Instructietaal. Cursus door nvt-docenten Erasmus Taalcentrum Jakarta, november 2006. Katja Verbruggen, Portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal.workshop IVN0colloquium Gent, augustus 2006. 11
BIJLAGE IV: PUBLICATIES 2006 Alice van Kalsbeek, Taal, cultuur en vreemdetalenonderwijs: een beweeglijke trits. Eliza Gustinelly, Mursidah, Yati R. Suhardi & Kees Groeneboer (eds), Vijfenderig Jaar Studie Nederlands in Indonesië./Tiga Puluh Tahun Studie Belanda di Indonesia. Depok 2006: 405-418. Alice van Kalsbeek, Grammatica in functioneel taalonderwijs. Te verschijnen in de bundel Praagse Perspectieven 2006. Alice van Kalsbeek, Portfolio: meer dan map. Over de rol van een portfolio bij de professionalisering van docenten Nederlands als vreemde taal. Te verschijnen in de bundel van het IVNcolloquium 2006. 12