Maak een reis door de tijd!

Maak een reis door de tijd! Open Monumentendag Zaterdag 13 september 2014 Gemeente Drechterland 1

Open Monumentendag Sinds 1987 wordt elk jaar in september de landelijke Open Monumentendag georganiseerd. Monumenten zijn dan gratis opengesteld, om zo de belangstelling voor monumenten te vergroten. Plaatselijke comités stellen de programma s op en organiseren de openstellingen. In 2014 doet Drechterland voor de vijfde keer mee met opengestelde monumenten en een fietsroute. Een klein jubileum dus! Op reis De Open Monumentendag heeft elk jaar een ander thema. Dit jaar is het thema Op Reis. Met het thema Op reis verbreedt de Open Monumentendag in 2014 de horizonten. Op reis gaat over middelen van vervoer, over mobiel erfgoed, over wegen, sporen en kanalen, over de gebouwde monumenten die daarbij horen, over plaatsen van aankomst en vertrek, over pleisterplaatsen, over werkplaatsen, remises, koetshuizen, werven en natuurlijk veel meer. 2014 is ook het Jaar van Mobiliteit en Mobiel Erfgoed, mede de aanleiding voor de Stichting Open Monumentendag om dit jaar voor het thema Op reis te kiezen. Inzet vrijwilligers De Open Monumentendag 2014 zou niet mogelijk zijn zonder de inzet van veel vrijwilligers. Dit zijn met name de eigenaren en beheerders van de opengestelde monumenten. Onze dank gaat verder uit naar de Historische Vereniging Blokker, de Historische Vereniging Suyder Cogge en de Stichting Historisch Hoogkarspel-Westwoud. Programma Drechterland Officiële opening Wethouder George Besseling opent om 9.30 uur de dag bij de voormalige school aan de Oosterblokker 2-2A. Belangstellenden zijn van harte welkom! Fietsroute De Open Monumentendag leent zich in onze gemeente goed voor een fietstocht. Er is daarom een aanbevolen fietsroute uitgezet van circa 30 km langs de opengestelde monumenten. Meer informatie Meer informatie over de Open Monumentendag kunt u vinden op de volgende websites: www.drechterland.nl www.historischblokker.nl www.shhw.nl www.suyder-cogge.nl www.openmonumentendag.nl 2

Openstellingen en activiteiten De monumenten die u kunt bezoeken zijn geopend van 10.00 tot 16.00 uur. Eigenaren en/of vrijwilligers zijn aanwezig om u rond te leiden en informatie te geven. U bent van harte welkom op de volgende adressen: 1) Voormalige school (Oosterblokker 2-2A, Oosterblokker) De voormalige school is in 1928 gebouwd naar ontwerp van de Zaanse architect S.B. van Sante. Het gedeelte van de school dat nog intact is, is te bezichtigen. Een uitgelezen kans om u even terug te wanen in de tijd. Let u vooral op het tegeltableau bij de wasruimte in de gang. Tegenwoordig is in dit deel van de school een tekenbureau gevestigd. In het andere deel wordt gewoond. Het aangrenzende pand, Boekert 1, was van oorsprong de onderwijzerswoning. A) Officiële opening Om 9.30 uur kunt u op het schoolplein de officiële opening van de dag bijwonen. Wethouder George Besseling verricht de openingshandeling. 2) Afmijnzaal (Veilingweg 1, Oosterblokker) Het gebouw aan de Veilingweg hoorde bij fruit- en groenteveiling Op Hoop Van Zegen en dateert uit 1948. In het pand bevinden zich kantoren, de kantine en de voormalige afmijnzaal. In de afmijnzaal werd tot 1981 groente en fruit geveild met behulp van de veilingklok. De veilingklok is in 2007 door de Historische Vereniging Blokker gerestaureerd. 3

B) Expositie In de afmijnzaal is een expositie ingericht met als thema Reis in de tijd. C) Paardentram Bij de afmijnzaal kunt u tevens opstappen voor een ritje door Oosterblokker met de paardentram! 3) Molen De Krijgsman (Noorderdracht 61, Oosterblokker) Molen De Krijgsman is een monument dat zelf een reis heeft gemaakt: de korenmolen uit 1897 is opgebouwd uit delen van pelmolen De Bootsman uit Zaandam. Deze molen uit 1751 is per schip in onderdelen naar Hoorn gebracht en verder met paard en wagen naar Blokker vervoerd. Daar werden de delen geplaatst op een nieuwe hoge onderbouw, om genoeg wind te vangen. Zo ontstond de huidige molen De Krijgsman. Met zijn stellinghoogte van 10,40 meter is De Krijgsman de hoogste molen van Noord-Holland. 4

Naast de molen staat het 'Zaanse Huisje'. Ook dit huisje heeft een reis achter de rug: in 1970 is het gebouwd in traditionele Zaanse stijl aan de Dr. Nuijensstraat in Westwoud en in 2012 verplaatst naar de huidige locatie. Tijdens de Open Monumentendag is het mogelijk om tot bovenin de molen te klimmen. 4) OLV Visitatiekerk (Oosterblokker 68, Oosterblokker) De Onze Lieve Vrouwe Visitatiekerk is gebouwd in 1845-1846 naar ontwerp van architect Theo Molkenboer (1796-1863). Molkenboer ontwierp tientallen kerken verspreid door heel Nederland. In Westwoud ontwierp hij de Martinuskerk (1849-1851) en in Westerblokker de Michaëlkerk (1852-1855). Met de voormalige pastorie vormt de Visitatiekerk een fraai ensemble. Let u ook op de monumentale beuk in de pastorietuin, in 1867 geplant. In het interieur zijn begin 20ste eeuw kruiswegstaties aangebracht, gemaakt door de Brabantse beeldhouwer Hendrik van der Geldt. Een kruiswegstatie is een schilderij of reliëf dat een scène uit de lijdensweg van Jezus en zijn stervensproces uitbeeldt. Veertien kruiswegstaties vormen een kruisweg. 5

5) Pancratiuskerk (Oosterblokker 98, Oosterblokker) De Pancratiuskerk is een éénbeukige kruiskerk waarvan het schip en de toren dateren uit circa 1450. Het dwarspand en het vijfzijdige koor dateren uit het begin van de 16de eeuw. Inwendig heeft de kerk houten tongewelven. Beelden van de vier evangelisten sieren de dragers op de vier hoeken. De rijk versierde preekstoel dateert uit 1661. Tijdens de restauratie van de kerk in 1989 zijn onder de 19de-eeuwse banken en de houten vloer in het schip sarcofaagdeksels en grafstenen uit de 12de eeuw gevonden. Er zijn rondleidingen door de kerk en er is catering aanwezig. Maar let op: de Pancratiuskerk heeft afwijkende openingstijden, namelijk van 11.00 tot 17.00 uur. D) Expositie oldtimers en miniaturen (Stationsweg 7, Westwoud) In het kader van het thema Op reis kunt u enkele oldtimers en miniaturen bekijken. Deze staan opgesteld aan de Stationsweg 7 (tegenover het gebouwtje van de schietclub) in Westwoud. 6) Nederlands Hervormde Kerk (Dr. Nuijensstraat 24, Westwoud) De Nederlands Hervormde kerk in Westwoud is een eenbeukige bakstenen kerk, in 1875 gebouwd naar ontwerp van architect A.T. van Wijngaarden. Het eenvoudige interieur van de kerk is nog oorspronkelijk. Tegen de noordwestelijke muur staat een orgel met bewerkte kast, in 1883 gebouwd door H.L. Van Dam en Zonen uit Leeuwarden. U kunt ook het bijbehorende koetshuis bekijken. 6

7) Overhaal t Radje (Westerbuurt, Venhuizen) Ongeveer ter hoogte van Westerbuurt 34 vindt u de oude overhaal of overtoom t Radje. Met deze overhaal, die dateert uit de 18de eeuw, trok men vaartuigen over de Westerbuurt. Hier is goed te zien hoe dat werkte. Met behulp van een windas en een kabel werd de schuit op houten rollen over de weg gehaald. Degene die een schuitje wilde overzetten, moest zelf de windassen bedienen. Van oorsprong stond de overhaal circa 200 meter meer naar het oosten. E) Oldtimers Bij de overhaal wordt informatie gegeven over de werking ervan. Daarnaast zijn op deze locatie vijf oldtimers te bewonderen. 8) Burgemeesterswoning (De Buurt 82, Venhuizen) De voormalige burgemeesterswoning aan De Buurt dateert uit het einde van de 19de eeuw. Het huis is rijk gedecoreerd met detailleringen in neo-renaissance stijl. Het dak is bekleed met zinken losanges, oftewel ruitvormige plaatjes. In het zuidelijk en noordelijk dakschild bevinden zich twee met zink omklede oeuil-de-boeufs (koeienogen) en in het oostelijk en westelijk dakschild één met zink omklede oeuil-de-boeuf. Voor het huis is een siertuin met oprijlaan aangelegd. Tot 1933 was het de woning van Jan Zijp Kz. Jan Zijp (1865-1945) was burgemeester van Venhuizen van 1916 tot 1933. Een gedeelte van de woning is te bezichtigen. 7

9) Koggehuis (Westeinde 3, Venhuizen) Het Koggehuis in Venhuizen dateert uit het begin van de 17de eeuw. Het exacte bouwjaar is niet bekend: het jaartal 1662 op de voorgevel verwijst naar een verbouwing. Het pand diende aanvankelijk als stadhuis van de Stede Hem en Venhuizen. Het college van schout (officier van justitie) en schepenen (dorpsrechters) huisde hier. In het gebouw bevonden zich een rechtszaal, een gevangenis (nog aanwezig) en het kantoor van de stadssecretaris. Tegenwoordig heeft historische vereniging Suyder Cogge het pand in gebruik. F) Workshop historische rechtszaak In het Koggehuis kunt u een workshop volgen met als onderwerp een rechtszaak die zich hier heeft afgespeeld in 1755. De workshop wordt drie keer gehouden, namelijk om: 11.00 uur 12.00 uur 14.00 uur Doe mee en kom erachter wat een oude rechtszaak te maken heeft met het thema Op reis! G) Oude Engelse bus (Hemmerbuurt 85, Hem) In het kader van het thema Op reis kunt u hier een oude Engelse bus bekijken. H) Oude bus en materialen (Hemmerbuurt 91, Hem) In het kader van het thema Op reis kunt u hier een oude bus en materialen bekijken. 8

10) Nederlands Hervormde Kerk (Oosterleek 9, Oosterleek) Het kerkje dateert uit het eind van de 17de eeuw en is in 1875 sterk vernieuwd. Het kerkhofje erachter is eveneens een bezoek waard: de bodem bestaat uit een dikke laag schelpen. Het graf van onder andere verzetsstrijder Dirk Roos bevindt zich hier. I) Expositie oude tramlijn Als u de tentoonstelling eind maart heeft gemist, heeft u nu een herkansing: in het Oosterleker kerkje is nogmaals de expositie van historische vereniging Suyder Cogge over de oude tramlijn van Venhuizen. Eind 1913 reed de eerste trein en 22 jaar later was t Spoortje, zoals het in de omgeving genoemd werd, alweer ter ziele. Deze expositie laat de tramlijn herleven, een eeuw na de eerste rit. Colofon Tekst en foto's: Maura Huig, gemeente Drechterland; www.staldesire.nl (foto paardentram) Historische foto's: Historische Vereniging Blokker; Historische Vereniging Suyder Cogge; Beeldbank Westfries Archief 9

Monumenten 1) Voormalige school Oosterblokker 2-2A, Oosterblokker 2) Afmijnzaal Veilingweg 1, Oosterblokker 3) Molen De Krijgsman Noorderdracht 61, Oosterblokker 4) OLV Visitatiekerk Oosterblokker 68, Oosterblokker 5) Pancratiuskerk Oosterblokker 98, Oosterblokker 6) Nederlands Hervormde Kerk Dr. Nuijensstraat 24, Westwoud 7) Overhaal t Radje Westerbuurt, Venhuizen 8) Voormalige burgemeesterswoning De Buurt 82, Venhuizen 9) Koggehuis Westeinde 3, Venhuizen 10) Nederlands Hervormde Kerk Oosterleek 9, Oosterleek Activiteiten A Opening door de wethouder Oosterblokker 2-2A, Oosterblokker B Expositie Reis in de tijd Veilingweg 1, Oosterblokker C Paardentram Veilingweg 1, Oosterblokker D Expositie oldtimers en miniaturen Stationsweg 7, Westwoud E Oldtimers Westerbuurt, Venhuizen F Workshop historische rechtszaak Westeinde 3, Venhuizen G Oude Engelse bus Hemmerbuurt 85, Hem H Oude bus en materialen Hemmerbuurt 91, Hem I Expositie tramlijn Oosterleek 9, Oosterleek 10