Basis Veiligheidsinformatieblad Wat? Wanneer? Hoe?

Basis Veiligheidsinformatieblad Wat? Wanneer? Hoe? Ir. Tine Cattoor Adviseur productbeleid VLARIP projectleider tcattoor@essenscia.be essenscia, 5/03/2013 1

Overzicht chemische stoffen wetgeving Stoffenrichtlijn 67/548/EEG Preparatenrichtlijn 1999/45/EG CLP (1272/2008) Van kracht 20 januari 2009 definitief voor: Stoffen 1/12/2010 Mengsels 1/06/2015 Evaluatie bestaande stoffen RL 793/93/EG REACH (1907/2006) Vanaf 1 juni 2007 2 Op markt brengen en gebruik RL 76/769/EEG veiligheidsinformatieblad RL 91/155 93/112-2001/58 REACH (1907/2006) bijlage XVII Vanaf 1 juni 2009 REACH (1907/2006) vanaf 1 juni 2007 REACH annex II (453/2010) Vanaf 1/12/2010

inhoud wanneer een VIB opstellen? formaat VIB inhoudelijke aandachtspunten besluit 3

Wanneer veiligheidsinformatieblad? Altijd: Voor stoffen en mengsels ingedeeld als gevaarlijk CLP 1272/2008 + wijzigingen (ATPs) 1999/45/EG (DPD preparaten RL) Voor PBT en vpvb stoffen Voor stoffen op de kandidaatlijst voor autorisatie Aandacht: 2x per jaar aanpassing! http://echa.europa.eu/web/guest/candidate-list-table Voor stoffen met speciale etiketteringsvoorschriften CLP bijlage I 1.3 Gasflessen bedoeld voor propaan, butaan of vloeibaar petroleumgas (LPG) Metalen in massieve vorm, legeringen, mengsels die polymeren bevatten, mengsels die elastomeren bevatten 4

Wanneer veiligheidsinformatieblad? Op verzoek van de afnemer (tot 1/06/2015): Voor niet gevaarlijke mengsels volgens RL 1999/45/EC Minstens 1 gevaarlijke stof (mens of milieu) 1%(g/g) / 0,2% (v/v) voor gassen Minstens 1 PBT, vpvb of kandidaatlijst stof 0,1%(g/g) Stof met blootstellingsgrenswaarden Met 0,1%(g/g) van een allergene stof (zie CLP tabel 3.4.3) Speciale etiketteringsvoorschriften bijlage II 2.8 (EUH 208)! Aan te geven op etiket: Veiligheidsinformatieblad is voor de professionele gebruiker op aanvraag verkrijgbaar. 5

Wanneer veiligheidsinformatieblad? Op verzoek van de afnemer (na 1/06/2015): Voor niet gevaarlijke mengsels volgens CLP Minstens 1 gevaarlijke stof (mens of milieu) 1%(g/g) / 0,2% (v/v) voor gassen Met in 0,1%(g/g) Minstens 1 PBT, vpvb of kandidaatlijst stof Carc. Cat 2, repr. Cat 1A, 1B & 2 Huidallergeen cat 1 inhalatie-allergeen cat 1 Lactatie Stof met blootstellingsgrenswaarden Met 0,1%(g/g) van een allergene stof (zie CLP tabel 3.4.3) Speciale etiketteringsvoorschriften bijlage II 2.8! Aan te geven op etiket: EUH 210 Veiligheidsinformatieblad op verzoek verkrijgbaar» 6

Wanneer en hoe verstrekken aan klant? Door de leverancier te verstrekken Ten laatste bij de eerste levering Gratis Op papier of elektronisch actief verstrekken (leverancier: fabrikant, importeur, downstreamgebruiker of distributeur die een stof, als zodanig of in een mengsel, of een mengsel in de handel brengt) (REACH art 2.32) 7

1/12/2010: belangrijke deadline 20/01/2009 1/12/2010 1/06/2013 1/06/2015 1/06/2018 Start CLP REACH registratie voor stoffen: - > 1000 t/j - CMR > 1 t/j - N, R50-53 > 100 t/j REACH registratie voor stoffen tussen 100 en 1000 t/j REACH registratie voor stoffen > 1 t/j Mengsel volgens CLP Stoffen volgens CLP CLP notificatie: Binnen de maand na het op de markt brengen Nieuw formaat veiligheidsinformatieblad (DSD/CLP) (versie 1 of versie 2) Nieuw formaat veiligheidsinformatieblad (CLP) (Versie 2) 8

MENGSELS STOFFEN Formaten VIB Annex II Annex II (rev 1) Annex II (rev 2) Annex II Annex II (rev 1) Annex II (rev 2) toegelaten toegelaten, op voorwaarde dat (1) ingedeeld volgens CLP, (2) geen wijzigingen en (3) stof al op de markt voor 1/12/2010 of mengsel al op de markt voor 1/6/2015 (overgangsperiode) Toegelaten, op voorwaarde dat (1) ingedeeld volgens CLP, (2) DPD en DSD worden nog vermeld verboden 9

Overzicht mengsels rev1/rev2 Mengsel ingedeeld volgens DPD Formaat: bijlage II rev 1 Etiket: DPD in rubriek 2.2 Ingrediënten: Tot 1/06/2015: DSD en indien beschikbaar CLP Na 1/06/2015 tot 1/06/2017 al op de markt, geen wijzigingen Mengsel ingedeeld volgens CLP Formaat: bijlage II rev 2 Etiket: CLP in rubriek 2.2 Ingrediënten: Tot 1/06/2015: CLP en DSD Na 1/06/2015: CLP 10

Wanneer het VIB aanpassen? REACH Art. 31.9 onverwijld: a) zodra er nieuwe informatie die van invloed kan zijn op de risicobeheersmaatregelen of nieuwe informatie over de gevaren beschikbaar komt; b) zodra een autorisatie is verleend of geweigerd; REACH bijlage XIV stoffen: http://www.echa.europa.eu/web/guest/addressingchemicals-of-concern/authorisation/recommendation-for-inclusion-in-the-authorisationlist/authorisation-list c) zodra een beperking is opgelegd. => VIB toesturen aan de klanten van de voorbije 12 maanden Elke aanpassing na de registratie bevat het REACH registratienummer. 11

Wanneer het VIB aanpassen? Voorbeelden van belangrijke wijzigingen Rubriek1: verandering van contactgegevens bv telefoonnummer(s) Rubriek 2: verandering of aanvulling in C&L (wanneer indeling strenger) Rubriek 3: verandering of toevoeging van een indeling als CMR 1 of 2 of PBT, vpvb, zeer gifitg voor het waterig milieu (i.e. R50/53) of nieuwe SVHC Rubriek 2-15: verandering in autorisatie (toekenning of weigering) of beperking van de stoffen Rubriek 8: verandering in PBM of Exposure engineering controls of Emissie controles, (wanneer strenger), verandering in OEL waarden en/of PNECs 12

Wanneer het VIB aanpassen? Voorbeelden van belangrijke wijziging (cont ed): Rubriek14: verandering in transport classificatie van de stof of het mengsel (excl. Technical name(s) after proper shipping name) Rubriek15: verandering in autorisatie (toekenning of weigering) of beperking van de (zeer zorgwekkende) stoffen Bijlage: volledige set van blootstellingscenario s beschikbaar voor alle risico bepalende stoffen. Geval per geval, informatie of de beschikbare blootstellingsscenario s voor de risico bepalende stoffen met focus op de risicobeheersmaatregelen (bovenop Rubriek 8 waar relevant) 13

Wanneer het VIB aanpassen? Voorbeelden van kleine wijzigingen: Verandering van lay-out Rubriek 1: beschikbaarheid van het registratienummer Rubriek 2 en 15: verwijdering van de DPD indeling bij CLP na 2015 Bijlage: beschikbaarheid van de blootstellingsscenario( s) voor de ingedeelde stoffen in het mengsel Veranderingen die geen impact hebben op de PBM of de blootstellings engineering controls of emissie controles 14

Wat wijzigt door CLP? Inversie sectie 2 & 3 VIB Nieuwe indeling en etikettering CLP/GHS 64 iplv 16 (sub)rubrieken ES 16

Wat wijzigt door Reach? PBT, vpvb > 0,1% registratienummer autorisatie/restrictie VIB meer gegevens Registratiedossier (ontraden) gebruiken risicobeheersmaatregelen ES blootstellingsscenario s (>10t/j) 17

Formaat volgens 453/2010 18

Formaat volgens 453/2010 + ES indien CSR vereist 21

vormvereisten Versie VIB Op eerste blad: datum waarop VIB samengesteld of, in geval van herziening: Herziening: (datum) met versienummer, herzieningsnummer, datum van vervanging of andere indicatie van welke versie vervangen is Versie 1.0: initiële versie - Versie 1.1: eerste kleine wijziging - Versie 1.2: tweede kleine wijziging Version 2.0: eerste belangrijke wijziging - Enz. Wijzigingen vermelden in rubriek 16 tenzij ergens anders aangegeven bijvoorbeeld via symbolen: *, $,, of een lijn in de marge. In voetnoot of sectie 16 komt dan een melding dat deze symbolen de wijzigingen aangeven. 22

vormvereisten Versie VIB Referentie naar de wetgeving Verwijzing naar de basiswettekst is voldoende Verwijzing naar de wijzigingen mag Bv: Dit veiligheidsformulier is conform aan de normen volgens art. 31 van de REACH verordening (EC) 1907/2006. Of Veiligheidsinformatieblad volgens verordening (EG) 1907/2006 Of Opgesteld conform het artikel 31 van de REACH verordening (EC) 1907/2006. Opgesteld conform bijlage II van de REACH verordening (EC) 1907/2006 en wijzigingen. Opgesteld conform verordening (EC) 453/2010 23

Taal van het VIB in een officiële taal van de lidstaat waar de stof of het mengsel in de handel wordt gebracht tenzij door de betrokken lidstaat anders wordt bepaald. In België: VIB in de taal / talen van het taalgebied (KB 11/01/1993 vanaf 1/06/2015 KB 7/09/2012): Grondwet art 4 legt 4 taalgebieden vast: Nederlands taalgebied (Vlaanderen) Franse taalgebied (Wallonië) Tweetalig gebied Brussel hoofdstad Duitse taalgebied (Oostkantons) 24

Rubriek 1 Identificatie stof/mengsel en vennootschap/onderneming 1.1 Productidentificatie REACH registratienummer voor stoffen 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik en ontraden gebruik Ten minste voor afnemer relevant geïdentificeerd gebruik Indien CSR, overeenstemmen met gebruiken en ES in bijlage bij VIB Ontraden gebruiken (hoeft geen volledige lijst te zijn) 1.3 Details verstrekker VIB e-mail van bevoegd persoon verantwoordelijk voor VIB Tip: niet persoonsgebonden email adres: bv SDS@company.be 1.4 Telefoonnummer noodgevallen Indien bedrijfsnummer: beantwoorden in taal van VIB Nummer Antigifcentrum (of analoge dienst in andere LS) kan volstaan Indien beschikbaarheid beperkt (openingsuren, info die kan verstrekt worden), dit vermelden Tip: vermeld de tijdszone (vnl voor LS in andere tijdszones) 26

Rubriek 1: voorbeeld mengsel 27

Voorbeelden rubriek 1.2: gebruiken 28

Rubriek 2: Identificatie van de gevaren 2.1 indeling STOF CLP indeling (= CLP registratie/notificatie) én DSD indeling tot 1/6/2015 2.2 etiketteringselementen volgens CLP Pictogrammen Signaalwoorden H-zinnen en P-zinnen 2.1 indeling DPD MENGSEL OF CLP 2.2 etiketteringselementen volgens DPD: symbolen, gevarenaanduidingen, R-zinnen S-zinnen OF én DPD tot 1/6/2015 volgens CLP: Pictogrammen, signaalwoorden, H-zinnen P-zinnen Verplicht na 1/06/2015 31

Rubriek 2 32

Rubriek 2 Optie als men CLP indeling ter info wil meegeven maar nog niets wenst te implementeren (Bijlage II rev. 1) 33

Rubriek 2: voorbeeld 2.1 2.2 CLP DSD 2.3 34

Rubriek 2: voorbeeld niet ingedeeld mengsel 35

Rubriek 3 Samenstelling en informatie over de bestanddelen 3.1 Stoffen 3.2 Mengsel Samenstelling van het mengsel: Verplicht voor ingedeelde* mengsels: Stoffen die bijdragen tot de indeling* van het mengsel vanaf relevante drempel (gezondheid en milieu) Stoffen met communautaire blootstellingsgrenswaarden PBT en zpzb stoffen indien 0,1% Stoffen van de kandidaatlijst 0,1% Verplicht voor niet-ingedeelde* mengsels: Ingedeelde* stoffen indien 1% (niet gasvormige mengsels) en 0,2% (gasvormige mengsels) Stoffen met communautaire blootstellingsgrenswaarden indien 1% (niet gasvormige mengsels) en 0,2% (gasvormige mengsels) PBT en zpzb stoffen indien 0,1% Stoffen van de kandidaatlijst 0,1% * Mengsel ingedeeld volgens DPD /. CLP resp Bijlage II rev. 1 of rev. 2 Niet-ingedeelde stoffen mogen vermeld worden. 36

REACH Registratienummer Producenten/invoerders: volledig nummer 01-xxxxxxxxxx-yy-zzzz DU en distributeurs: 01-xxxxxxxxxx-yy MAAR nummer kunnen geven aan handhavingsautoriteiten als die erom verzoeken of verzoek doorsturen leverancier nummer verstrekken aan handhavingsautoriteit binnen 7 dagen na ontvangst verzoek (van autoriteit of afnemer) of verzoek doorsturen naar leverancier en autoriteit hiervan op de hoogte stellen Letter to request full registration numbers in case of an inspection Indien geen registratienummer: Voorstel reden toe te voegen Bv stof uitgezonderd van registratie This substance is exempted from Registration according to the provisions of Article 2(7)a and Annex IV of REACH. 37

Voorbeelden registratienummer 4 e registrant distributeur Lead registrant 38

Rubriek 3 Samenstelling en informatie over de bestanddelen CLP indeling DSD indeling Afnemende volgorde 39

Voorbeelden rubriek 3 40

Rubriek 8 Maatregelen ter bescherming/persoonlijke bescherming grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling risicobeheersingsmaatregelen overeenstemmen met de informatie die in het chemischeveiligheidsrapport 41

Rubriek 9 Fysische en chemische eigenschappen Te vermelden eigenschappen: in 9.1 (a) Voorkomen (fysische toestand - korrelgrootteverdeling en specifiek oppervlak - kleur ). b) Geur c) Geurdrempelwaarde d) ph: e) Smelt-/vriespunt f) Beginkookpunt en kooktraject g) Vlampunt h) Verdampingssnelheid i) Ontvlambaarheid (vast, gas) j) Bovenste/onderste ontvlambaarheids- of explosiegrenswaarden k) Dampspanning l) Dampdichtheid m) Relatieve dichtheid n) Oplosbaarheid o) Verdelingscoëfficiënt n- octanol/water p) Zelfontbrandingstemperatuur q) Ontledingstemperatuur r) Viscositeit s) Ontploffingseigenschappen t) Oxiderende eigenschappen 42

Rubriek 11 Toxicologische informatie Stoffen + mengsel na 1/06/2015 a) acute toxiciteit; b) huidcorrosie/-irritatie; c) ernstig oogletsel/oogirritatie; d) sensibilisatie van de luchtwegen/de huid; e) mutageniteit in geslachtscellen; f) kankerverwekkendheid; g) giftigheid voor de voortplanting; h) STOT bij eenmalige blootstelling; i) STOT bij herhaalde blootstelling; j) gevaar bij inademing. Te vermelden eigenschappen: Mengsel tot 1/06/2015 a) acute toxiciteit; b) irritatie; c) corrosiviteit; d) sensibilisatie; e) toxiciteit bij herhaalde toediening; f) kankerverwekkendheid; g) mutageniteit; h) giftigheid voor de voortplanting. 43

Rubriek 15 Regelgeving 15.1 Specifieke veiligheids-, gezondheids-, en milieureglementen en wetgeving voor de stof of mengsel Vermelding van een aantal EU en nationale wetgevingen: ozonafbrekende stoffen, POPs, PIC Autorisatie en restrictie 15.2 Chemische veiligheidsbeoordeling Vermelding of CSR opgesteld werd voor stof of mengsel 44

Nieuw formaat verplicht Voor stoffen én mengsels Inhoud mengsels afhankelijk van gekozen indelingssysteem Plan tijdig uw omschakeling naar CLP voor mengsels! Moet met etiket en VIB rond zijn voor 1 juni 2015 Documenteer uw verplichtingen Hoe ontvangen info verwerken voor mengsel Bv controle gebruik vh mengsel geregistreerd Inhoudelijke beslissingen opmaak VIB Versturen van VIB naar klanten 46

Overzicht inhoud indeling voor mengsels Indeling van het mengsel volgens DPD CLP Etiket op het product: DPD Etiket op het product: CLP Info in het SDS Info in het SDS 2.1 DPD 2.1 CLP en DPD tot 1/06/2015 2.2 DPD 2.2 CLP 3.2 DSD + CLP indien beschikbaar 3.2 CLP + DSD tot 1/06/2015 (16: CLP mengsel ter info) 47

Vragen? Tine Cattoor tc@essenscia.be 0496/59 36 15 Saskia Walraedt sw@essenscia.be 0496/59 36 19 Steven Van de Broeck svb@essenscia.be 0496/59 36 36 Disclaimer Alle gegevens op dit document worden door essenscia met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. Voor deze informatie worden enkel betrouwbare bronnen aangewend. Ondermeer door de snelle evolutie van de behandelde materie blijft de mogelijkheid bestaan dat de gegevens toch niet volledig accuraat zijn, daarom wijst essenscia elke aansprakelijkheid voor fouten of onvolkomenheden af. 48

Afkortingen CSR Chemical Safety Report DNEL Derived no effect level DU Downstream user ECHA European Chemical Agency ES Exposure scenario s Ext-SDS Extended SDS OEL Occupational exposure limit PBT PIC PNEC POP SDS VIB zpzb Persistent, bioaccumulerend en toxisch Prior informed consent Predicted no effect concentration Persistent Organic Pollutants Safety Data Sheet Veiligheidsinformatieblad Zeer persistent en zeer bioaccumulerend DSD DPD CLP Reach Gevaarlijke stoffenrichtlijn 67/548/EEC Gevaarlijke preparatenrichtlijn 1999//45/EC Verordening (EC) nr. 1272/2008 (Classification, Labeling and Packaging) Verordening (EC) nr. 1907/2006 (Registration, Evaluation, Authorisation & Restriction of Chemicals) 49

achtergrondinformatie Wetgeving Guidance databases 50

wetgeving VERORDENING (EU) Nr. 453/2010 VAN DE COMMISSIE van 20 mei 2010 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1907/2006 van het Europees Parlement en de Raad inzake de registratie en beoordeling van en de autorisatie en beperkingen ten aanzien van chemische stoffen (Reach) http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:l:2010:133:0001:0043:nl:pdf Geconsolideerde REACH tekst: http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=consleg:2006r1907:20130421:nl:pdf 51

Bijkomende informatie ECHA guidance on the compilation of a SDS http://echa.europa.eu/documents/10162/17235/sds_nl.pdf Guidance for DU http://echa.europa.eu/documents/10162/17226/du_nl.pdf Practical Guide Cefic http://cefic.org/files/publications/part-i-introduction-chemical-safety-assessment.pdf Phrase library www.euphrac.eu Lege SDS template Zinnen als geen data beschikbaar is. Vergelijking GHS, oorspronkelijke bijlage II en EU 453/2010 http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/chemicals/files/reach/anii-rev-sds-comparison_en.pdf 52

ECHA dissemination portal publieke database bevat 10203 stoffen (12/09/2013) http://echa.europa.eu/web/guest/information-on-chemicals/registered-substances Please be aware that ECHA does not verify the information before dissemination. Disclaimer! 53

databases Commerciële databases ESIS (http://esis.jrc.ec.europa.eu/) searches by CAS no., by EINECS no. and by substance name in English language. GESTIS (http://www.dguv.de/bgia/en/gestis/stoffdb/index.jsp) This database of the German Berufsgenossenschaften classification, labelling, limit values, measuring methods, information on personal protection equipment, workplace limit values and occupational medicine. OSHA (European Agency for Safety and Health at work) website: http://osha.europa.eu/en/topics/ds/oel/index.stm/members.stm International Chemical Safety Cards (ICSC) (http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis/products/icsc/dtasht/index.ht m) ChemPortal (http://www.echemportal.org/echemportal/index?pageid=0&request_locale=en) 54