TNO Industrie en Techniek Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek Netherlands Organisation for Applied Scientific Research Stieltjesweg 1 Postbus 155 26 AD Delft TNO-rapport MON-RPT-21-631 Geluidwering, ventilatiecapaciteit, sterkte, wateren winddichtheid van ventilatievoorziening Vent-O-Sun www.tno.n1 T +31 15 269 2 F +31 15 269 21 11 info-lentgtno.nl Datum Auteur(s) 3 maart 21 ing. F.J.W. Biegstraaten Opdrachtgever B.V. de heer A. Meester Postbus 93 487 AB ETTEN-LEUR Projectnummer 33.22391.8 Aantal pagina's 27 (incl. bijlagen) Aantal bijlagen 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd enof openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TNO. lndien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor onderzoeksopdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan. 21 TNO
TNO-rapport MON-RPT-21-631 3 maart 21 225 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Het laboratorium 4 3 Geluidmetingen 5 3.1 Meetmethode geluidwering 5 3.2 Inbouwwijze 6 3.3 Gebruikte apparatuur 6 3.4 Meetnauwkeurigheid 6 3.5 Meetresultaten geluidwering 7 4 Luchtdoorlatendheid in open stand 9 4.1 Meetmethode 9 4.2 Meetopstelling 9 4.3 Meetmethode 9 4.4 Meetresultaten 1 5 Luchtdichtheid, waterdichtheid en sterkte onder statische druk 11 5.1 Luchtdichtheid 11 5.2 Waterdichtheid 12 5.3 Sterkte 12 6 Ondertekening 13 Bijlage(n) A Gerelateerde normen
TNO-rapport I MON-RPT-21-63113 maart 21 3 25 1 Inleiding Op 11 januari 21 is door TNO in het Laboratorium van Alusta te Etten-Leur de geluidreductie, de luchtdoorlaat en de water- en winddichtheid bepaald van ventilatievoorzieningen Vent-O-Sun. De ventilatievoorziening van het type Vent-O-Sun bestaat uit een behuizing welke wordt samengesteld uit aluminium profielen. De Vent-O-Sun combineert de functies zonwering en ventilatie in een product. De behuizing biedt in het onderste deel ruimte aan een zonweringelement en aan de bovenzijde is een ventilatiedeel voorzien. De aluminium profielen worden aan de uiteinden in positie gehouden door kunststof kopschotten. Het ventilatiekanaal is afsluitbaar d.m.v. een zwenkbare klep. Ter verstijving van de constructie worden -afhankelijk van de lengte- een of meerdere afstandhouders aangebracht door middel waarvan de profielen met elkaar worden verbonden. De constructie is voorzien van een thermische onderbreking. Teneinde de geluidwerende prestatie te verbeteren kan de Vent-O-Sun aan de binnenzijde worden voorzien van een geluidwerende module in diverse diepten varierend tussen de 4 en 12 mm. Deze modules worden aangebracht tussen het vast aan het kozijn gemonteerde kastdeel en het afneembare binnendeel. Tekeningen van de constructie zijn opgenomen op pagina 14. De resultaten van het onderzoek worden in dit rapport gepresenteerd.
TNO-rapport MON-RPT-21-631 13 maart 21 425 2 Het laboratorium Het laboratorium van Alusta B.V. is gebouwd met advies van het toenmalige samenwerkingsverband van de vakgroep FAGO, Faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Eindhoven met TNO. De zend- en ontvangruimte zijn niet gelijk van vorm. Het volume van de zendruimte is 97 m3; dat van de ontvangruimte 125 m3. Beide kamers zijn afzonderlijk gefundeerd. De scheidingswand tussen zend- en ontvangruimte is niet parallel aan de er tegenover gelegen wand van deze vertrekken en bestaat uit een volledig ankerloze spouwwand van grindbetonblokken. Het spouwblad dat deel uitmaakt van de zendkamer is 18 mm dik en voorzien van een stuclaag, het spouwblad dat deel uitmaakt van de ontvangkamer is 2 mm dik en eveneens voorzien van een stuclaag. De 4 mm brede spouw is gevuld met glaswol. De totale constructiedikte is dus 42 mm. Een plattegrond en doorsnede van het laboratorium is gegeven op blad 15. In de scheidingsconstructie bevindt zich een proefgat met een hoogte van 15 mm en een breedte van 125 mm. Aan de zendzijde is het proefgat aan de bovenkant en de zijkanten 65 mm groter. De spouw is in de proefopening afgedicht met een kitvoeg van plastische kit en een rugvulling (zie blad 16). De zo gevormde proefopening is conform de norm NEN-EN-ISO 14-1:1997 (Eisen voor laboratorium proefopstellingen). De luidsprekerposities in de zendruimte zijn bepaald conform de procedure die is gegeven in de norm NEN-EN-ISO 14-3:1996: "Laboratoriummeting van de luchtgeluidisolatie van bouwelementen", resulterend in twee luidsprekerposities (zie blad 15).
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 5 25 3 Geluidmetingen 3.1 Meetmethode geluidwering De meetmethode is in overeenstemming met de voorschriften voor de bepaling van de geluidisolatie van kleine bouwelementen, gegeven in de norm NEN-ISO 14-1:1992 "Laboratorium meting van de luchtgeluidisolatie van kleine bouwelementen". Daarbij is gekozen voor de inbouw op den positie in het middendeel van de proefopening, in aansluiting op de wijze die tot nu toe in Nederland genormeerd is. De akoestische prestatie van een element wordt volgens deze norm gegeven door het elementgenormeerd niveauverschil Dne dat uit onderstaande relatie wordt berekend: D. = L 1 L 2 11g A A waarin: Dne = genormeerd niveauverschil in db; L1 = geluiddrukniveau in het zendvertrek in db t.o.v. 2 [11 3a; L2 = geluiddrukniveau in het ontvangvertrek in db t.o.v. 2 [tpa; A = referentie absorptie; in dit geval 1 m 2 ; A = equivalent geluidabsorptie-oppervlak in het ontvangvertrek in m 2. Voor de uitvoering van de metingen wordt in deze norm verwezen naar de voorschriften die zijn gegeven in de norm NEN-EN-ISO 14-3. In het zendvertrek wordt "witte" ruis geproduceerd met een versterker-luidspreker cornbinatie. In zend- en ontvangvertrek zijn continue roterende microfoons opgesteld (rotatietijd 64 s). Beide signalen worden tegelijkertijd over deze tijdsduur geintegreerd en geanalyseerd met behulp van een tweekanaals real-time frequentie-analysator type 2133 van het fabrikaat Bruel & Kjwr. Er worden metingen verricht bij twee verschillende bronposities; het gemiddelde van deze beide metingen wordt door de analysator op diskette vastgelegd en verder verwerkt met een Personal Computer. Het equivalent geluidabsorptie-oppervlak in het ontvangvertrek (A) wordt bepaald met de nagalmformule van Sabine: waarin: V = volume van het vertrek in m 3 ; T = nagalmtijd in s. A =' V T 16 De nagalmtijd is gemeten met stoten breedbandruis waarvan het uitklinken wordt bemonsterd en in de resultaten verwerkt door dezelfde analysator.
TNO-rapport MON-RPT-21-631 3 maart 21 6 25 3.2 Inbouwwijze De inbouwwijze wordt voorgeschreven in de reeds genoemde norm NEN-ISO 14-1:1992. De ventilatievoorziening is binnen deze voorschriften ingebouwd. De proefopening is aan de zendzijde dichtgezet met 3 mm staalplaat verlijmd met 1 mm lood en aan de ontvangzijde met 1,5 mm staalplaat verlijmd met 2 mm houtwolcementplaat. De naden zijn zorgvuldig afgedicht met plastische kit. De spouw tussen beide platen is geheel gevuld met minerale wol. In de proefopening is een opening aangebracht waarin de ventilatievoorziening is gemonteerd. Een schets van de meetopstelling is gegeven op blad 16. Wanneer bij metingen in het laboratorium, aan kleine gevelelementen, zoals ramen of ventilatieroosters ervoor wordt gezorgd dat de draagconstructie waarin deze zijn aangebracht voor elke tertsband een tenminste 1 db hogere geluidisolatie heeft dan de te meten constructie, wordt de geluidoverdracht geheel bepaald door de aangebrachte voorziening; de geluidoverdracht via de draagconstructie zelf mag dan worden verwaarloosd. Uit deze metingen blijkt dat de luchtgeluidisolatie van deze wand in de meeste van belang zijnde frequentiebanden voldoende hoog is voor de onderhavige voorziening. Bij de meting van de Vent-O-Sun in gesloten stand is bij enkele frequentiebanden gecorrigeerd voor de geluidbijdrage via de draagconstructie. 3.3 Gebruikte apparatuur De bij de metingen gebruikte apparatuur is in onderstaande tabel opgenomen. Tabel 1: Apparatuur. apparaat fabrikaat type serie nr. geluidniveaucalibrator Bruel & Kjer 423 1275825 condensatormicrofoon Bruel & Kjer 4165 1729577 condensatormicrofoon Bruel & Kjer 4165 112117 voorversterker Bra! & Kjzer 2639 1285624 voorversterker Bruel & Kjer 2639 1255625 luidspreker bolbron Omnipower Bruel & Kjer 4296 29629 luidspreker bolbron Omnipower Bruel & Kjer 4296 2128134 2 kanaals real-time frequentie analysator Bruel & Kjer 2133 16248 3.4 Meetnauwkeurigheid De nauwkeurigheid van bouwakoestische metingen wordt getalsmatig uitgedrukt in termen van herhaalbaarheid en reproduceerbaarheid. De herhaalbaarheid is het maximaal te verwachten verschil (95% betrouwbaarheid) tussen twee metingen aan een object, in hetzelfde laboratorium met in essentie dezelfde meetopstelling en meetsysteem. De reproduceerbaarheid is het maximaal te verwachten verschil (95% betrouwbaarheid) tussen twee metingen aan een object in verschillende laboratoria met elk hun eigen meetopstelling en meetsysteem. In ISO 14-2 worden aan deze beide grootheden eisen gesteld (zie ISO 14-2 Annex A).
TNO-rapport MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 7 25 Voor de eengetalsaanduidingen resulteert een vereiste herhaalbaarheid van 1 db en een vereiste reproduceerbaarheid van 3 db. Uit diverse - nationale en internationale - vergelijkingsonderzoeken blijkt, dat met de meetmethode zoals beschreven in NEN-EN-ISO 14-3 aan de eisen voor de herhaalbaarheid kan worden voldaan. Enkele herhalingsmetingen aan suskasten, door TNO uitgevoerd in het laboratorium van Alusta, geven aan dat dit voor de metingen zoals daar uitgevoerd ook het geval is. De eerst genoemde onderzoeken geven tevens aan dat ook aan de vereiste reproduceerbaarheid tussen de diverse (Europese) laboratoria, waaronder TNO, wordt voldaan, zij het voor sommige typen meetobjecten slechts marginaal. Enke le vergelijkingen tussen metingen aan de zelfde suskasten in het laboratorium van TNO en dat van Alusta geven aan dat de verschillen tussen deze beide laboratoria binnen de vereiste reproduceerbaarheid blijven. 3.5 Meetresultaten geluidwering De meetresultaten in geopende stand zijn gegeven op blad 19 en 21 t.m. 23 en die in gesloten stand op blad 2. De resultaten worden waar nodig gecorrigeerd voor flankerende geluidoverdracht. Flankerende overdracht treedt op wanneer de geluidisolatie van de ventilatievoorziening dermate hoog is dat ook geluid via de inbouwconstructie of via de wand invloed heeft op het meetresultaat. De bijdrage van flankerende overdracht is bepaald door het product of te dichten aan de inlaat en uitstroomzijde met aluminium profielen. Het kanaal daar tussenin wordt gevuld met minerale wol. Vervolgens wordt het genormeerd niveauverschil Dn,e,F te bepaald. Als dit resultaat meer dan 1 db hoger is, is flankerende overdracht te verwaarlozen en is geen correctie nodig. Bij kleinere verschillen wordt gecorrigeerd met onderstaande formule: D ee =11g (1_1),,,e11 1 waarin: D = het gecorrigeerde genormeerd niveauverschil in db = het ongecorrigeerde genormeerd niveauverschil inclusief de flankerende overdracht in db Dn,e,F = het genormeerd niveauverschil met afgedekte meetopening in db Als echter het verschil kleiner dan 6 db is wordt de maximale correctie van 1,3 db toegepast en het meetresultaat geldt dan als minimum waarde. Deze correctie wordt toegepast op de 13 octaafbandniveaus. Het meetresultaat van de meting met afgedekte opening is gegeven op blad 24. In de grafieken is het genormeerd geluiddrukniveauverschil als functie van de middenfrequentie van 13 octaafbanden gegeven. De 11 octaafbandwaarden zijn met een cirkeltje (o) aangeduid. De meetwaarden staan tevens in tabelvorm naast de grafieken vermeld. Onder de grafiek zijn een aantal eengetalsaanduidingen samengevat, die zijn bepaald volgens NEN-EN-ISO 717-1:1997.
TNO-rapport I MON-RPT-21-63113 maart 21 825 Boven de grafiek is ook nog het element genormeerd niveauverschil voor buitengeluid (D,,A) gegeven, zoals dat tot nu toe in Nederland is gehanteerd. In appendix A wordt op deze eengetalsaanduidingen een nadere toelichting gegeven. Gezien het feit dat door sommigen nog met de luchtgeluidisolatie betrokken op de doorlaat bij 1 Pa en 1 ms (Rq,A) wordt gerekend vermelden wij deze in de onderstaande tabel voor weg-, lucht- en railverkeersspectra. Tabel 2: Geluidisolatie betrokken op de doorlaat bij 1 Pa en 1 ms. Voorziening qv R,,,,, Rq,A,I Rq,A r Vent-O-Sun 22 2 2 Vent-O-Sun met 4 mm akoestische unit 22 6 6 Vent-O-Sun met 8 mm akoestische unit 22 6 7 Vent -O-Sun met 12 mm akoestische unit 22 8 8 9 I 1.--,
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 3 maart 21 9 25 4 Luchtdoorlatendheid in open stand 4.1 Meetmethode De luchtmetingen zijn verricht overeenkomstig de voorschriften gegeven in de norm NEN 187:21 en de praktijkrichtlijn NPR 188:1999. Hierbij dient de druk-volumestroom karakteristiek van de voorziening te worden bepaald. Voor de bepaling van deze karakteristiek is de volumestroom bij een druk van 15, 3, 45, 6, 75 en 9 Pa over de voorziening gemeten. Uit de met behulp van de kleinste kwadraten methode verkregen grafiek wordt door extrapolatie van de gevonden karakteristiek naar 1 Pa de nominale ventilatiecapaciteit bepaald. 4.2 Meetopstelling De ventilatievoorzieningen worden in het voorvlak van een plenum, met doorsnede 5 x 12 mm2 en lengte 2 mm, gemonteerd in een plank, die door middel van klemsluitingen wordt vastgezet. Het deel dat in de praktijk aan de buitenzijde van de gevel zal komen is aan de buitenzijde van de aanzuigkast gemonteerd. Op de aanzuigkast is een ringleiding van koperen buis aangebracht met vier aftakkingen, een in elk wandvlak, voor meting van de onderdruk in het plenum. Op de kast is via een trechtervormig verloopstuk een kanaal van ronde PVC pijp aangesloten. In het trechtervormig verloopstuk bevindt zich een rooster van geperforeerd metaal om wervelingen in de luchtstroom zoveel mogelijk te elimineren. De volumestroommeting vindt plaats door bepaling van het drukverschil over een ringkamer meetflens in dit ronde kanaal. De dimensionering van de meetflens en de gebruikte itererende rekenroutine voor de volumestroombepaling uit het drukverschil over de meetflens is in overeenstemming met de norm ISO 5167 "Measurement of fluid flow by means of orifice plates, nozzles and venturi tubes inserted in cross-section conduits running full"; ook de rechte kanaallengte voor en achter de meetflens is in deze norm voorgeschreven. Een schets van de meetopstelling is gegeven op blad 17. De druk over de meetflens en de onderdruk in de aanzuigkast is simultaan afgelezen op twee gecertificeerde Betz micromanometers (meetbereik tot 25 Pa) evenals de meetflens van het fabrikaat Van Essen Instruments. Alle aansluitingen voorzover niet voorzien van rubbermanchetten met klembanden zijn zorgvuldig met tape afgedicht. 4.3 Meetmethode Door de ventilator van de meetopstelling zodanig in te regelen dat de druk in het plenum gelijk is aan de druk buiten het plenum wordt de interne weerstand van het meetsysteem gecompenseerd en is de met de meetflens gemeten volumestroom gelijk aan de ventilatiecapaciteit van de voorziening.
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 13 maart 21 1 25 4.4 Meetresultaten De druk- volumestroom karakteristiek van de ventilatievoorziening in geopende stand is gegeven op blad 25. De uitstroomopening bestaat uit 17 gaten met een hoogte van 43 mm en een breedte van 5 mm h.o.h afstand 55 mm. De dammen tussen de gaten zijn dus 5 mm. Strak tegen deze gaten is een zwart geepoxeerd RVS gaas gespannen met een maaswijdte van 2,5 mm, doorlaat 75%. De kleinste doorstroomopening is gespecificeerd op de meetbladen. De Vent-O-Sun is voorzien van een traploos regelbare zwenkklep waardoor iedere positie instelbaar is. Hiermee wordt voldaan aan de in het bouwbesluit gestelde eis ten aanzien van de regelbaarheid waarbij gesteld wordt dat er binnen het regelgebied van - 25% van de capaciteit tenminste 2 standen instelbaar moeten zijn welke onderling minimaal 1% verschillen.
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 13 maart 21 11 25 5 Luchtdichtheid, waterdichtheid en sterkte onder statische druk 5.1 Luchtdichtheid In het bouwbesluit wordt gesteld dat de gesloten stand van een ventilatievoorziening in principe afsluitend moet zijn en dat de voorziening in die stand bij 1 Pa niet meer mag doorlaten dan 1% van de nominale capaciteit. Dit betekent 2,2 dm 3s voor de kleinste doorlaat van 22 dm3s. Op verzoek van de fabrikant heeft toetsing van de dichte stand plaatsgevonden overeenkomstig de eisen van de BRL 271:1996 "metalen gevelelementen". In deze BRL zijn eisen opgenomen voor ventilatieroosters, welke enigszins afwijken van die gesteld aan ramen. Bij 1 Pa drukverschil is voor roosters een lekverlies van 2 m 3h per m sluitnaad en,1 m3h per m naad toegestaan (=,58 dm 3s totaal). Bij de drukken overeenkomstig de NEN 2778:1993 (Vochtwering in gebouwen - bepalingsmethoden) is 9 m3h per m sluitnaad en,5 m 3h per m naad toegestaan ( = 2,64 dm 3s totaal). Beoordeling geschiedt volgens een gebiedsindeling volgens NEN 672:21, waarbij Nederland in 3 windsnelheidsgebieden is ingedeeld. Gebied I omvat de provincie Noord Holland boven de lijn Heemskerk - Uitgeest - Wormerland - Purmerend en EdamVolendam, de Markermeer en de Wadden eilanden. Gebied II is het resterende deel van de provincie Noord-Holland met de overige kustprovincies, de rest van Nederland is ingedeeld in gebied III. Voor elk van deze gebieden is een indeling in gebouwhoogte gegeven van 8-15 m. Afhankelijk van de druk waarbij het toegestane lekverlies wordt overschreden enof waarbij waterlekkage optreedt, wordt aan het produkt een klasse-indeling toegekend. Voor indeling in de klasse Gebied I, 15 m gebouwhoogte geldt als testdruk 65 Pa. Overeenkomstig de BRL 271:1996 is het lekverlies vastgesteld bij een luchtstroming van buiten ---> binnen. Bij de beproeving van de luchtdichtheid is gebruik gemaakt van dezelfde meetopstelling als bij de meting van de luchtdoorlatendheid in geopende stand. De resultaten gecorrigeerd voor het lekverlies van de gesloten meetopstelling bij drukverschillen van 1-1 Pa, zijn gegeven in tabel 3. Tabel 3: Lekverlies van de Vent-O-Sun van 1 m lengte bij testdrukken van 1 tot 1 Pa, naadlengte 2,12 m. testdruk [Pa] [dm3s] 1,1 5,3 1,7 15 1, 2 1,3 25 1,8 testdruk [Pa] [dm3s] 3 2, 35 2,3 45 3, 55 4,1 65 5, Wat luchtdichtheid betreft wordt dus in alle gevallen ruim voldaan aan de in de BRL 271:1996 "Metalen gevelelementen" gestelde eisen voor gebied I, bij 15 m gebouwhoogte, zoals hierboven omschreven.
TNO-rapport MON-RPT-21-631 3 maart 21 12 25 De Iuchtdichtheid bij 1 Pa is veel beter dan de bovengenoemde eisen uit het Bouwbesluit bij 1 Pa. 5.2 Waterdichtheid 5.2.1 In gesloten stand De beproevingsapparatuur voor waterdichtheid en sterkte is schematisch weergegeven op blad 18. De waterdichtheid van de Vent-O-Sun is bepaald overeenkomstig de pren 127:2 - onbeschermde opstelling - als voorgeschreven in de BRL 571:1995 "Ventilatieroosters". In gesloten stand is geen lekkage geconstateerd door het rooster en de aansluitingen tot en met 1 Pa. Voldoende dus voor de klasse gebied I, 15 m gebouwhoogte volgens NEN 2778:1993. 5.3 Sterkte De Vent-O-Sun is in de meetopstelling voor water- en winddichtheid onderworpen aan een statische druk van 25 Pa gedurende 5 seconden. Er zijn daama geen blijvende vervormingen geconstateerd; de voorziening functioneerde op normale wijze.
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 13 maart 21 1325 6 Ondertekening Delft, 3 maart 21 TNO Industrie en Techniek ing. P. Hendriksen Afdelingshoofd ing. F.J.W. Biegstraaten Auteur
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 3 maart 21 14 25 2 258 Vent-O-Sun met 4 mm akoestische unit Vent-O-Sun met 8 mm akoestische unit 338 Vent-O-Sun met 12 mm akoestische unit 378
TNO-rapport MON-RPT-21-63113 maart 21 15 25 1m.7m.8m I -7m ONTVANG KAMER volume 125m' ZENDKAMER volume. 97mt.85m.7m.7m.7m Afstand microfoon: in zend-kamer min..7m tot muren min. 1.5m tot speaker in ontvang-kamer min..7m tot muren min. 1.5m tot speaker 2.3m hoogte speaker 2.25m uit de vloer 5.9m hoogte speaker 1.35m uit de vloer PLATTEGROND EN DWARSDOORSNEDE VAN HET AKOESTISCH LABORATORIUM VAN ALUSTA VENTILATIETECHNIEK B.V. 1=7 11FM-- m7--mm7=-11.11-1111111,#,77-1rvzirt,,ffe 1.15m 3.4m 1.5m.9m.75m
TNO-rapport MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 16 25 42 grind-betonsteen 3 mm staalplaat verlijmd met 1 mm lood 1.5 mm staalplaat verlijmd met 2 mm houtwol-cementplaat 51 mm to meten ventilatie voorziening --- max. 11 mm ZEND ZIJDE ONTVANG ZIJDE WIJZE VAN INBOUWEN IN HET MEETGAT grind-betonsteen 18 mm grind-betonsteen 2 mm ALUSTA b.v. ETTEN-LEUR mei 94 Itnbouw.rnsi
TNO-rapport MON-RPT-21-631 1 3 maart 21 17 25 C L MEET - OPSTEL LI N G E C o. o O N De op s telling en van TP D en van Alusta b. v. zijn iden tie k. N o N to o C = CD. CD >NE rb E d O C co E (i3 U C.-.- 1),. 64j > arc Tri N 2,,, t CD - m (.1 > instru men ten: E '6) E
TNO-rapport MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 1825 schematische weergave van de beproevingskast voor watermeting druk-opnemer mark "HESCH" type H2, bereik - 2 Pa sproeiarm schrijver to meten ventilatle voorziening wateraansluiting water febrikaat flow-buffster en Porter' bereik - 1 dm 3 min. regelventiel ventilator merk ITHO.,e7 77' mei 94 1watartas rnsi wateratvoer 1924Ze.etrefg~=Aft
TNO-rapport MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 19 25 LUCHTGELUIDISOLATIE KLEINE BOUWELEMENTEN Laboratorium metingen volgens NEN-EN-ISO 14-1 Opdrachtgever : Product Vent-O-Sun Projectnummer : 33.22391.5 Testruimte : Laboratorium Alusta Gemonteerd door : Alusta Testdatum : 21-1-11 Beschrijving object : Vent-O-Sun; ventilatievoorziening in open stand Ventilatie capaciteit qv 22 dm 3s Volume zendruimte : 97 m 3 Inbouw oppervlakte (lxh) : 1, x,13 =,13 m 2 Volume ontvangruimte : 125 m 3 db Freq uentie ( Hz ) O n e 13 oct (d B) (8P) l-1 1.1- a' u CI 6 5 27, 63 36, 3,5 8 33,8 1 3, 125 34, 32,5 16 35,3 2 32,6 25 27,8 28,2 315 26,4 4 24,4 5 28, 26,7 63 29,1 8 26,3 1 27,3 28,1 125 33,1 16 32,2 2 29,8 3,3 25 29,5 315 3,7 4 32,6 32,5 5 35,6 (i) a) as -1L 2 V V (7) a) E A 5 4 3 2 1 _. z..-.. verschc _-hk ven ref. cu - * I I I 1 I I I I I I I I 63 125 25 5 1k 2k Frequentie (Hz) 4k Eengetalsaanduiding volgens NEN-EN-ISO 717-1 D ne,w (C;Ctr) = 29 (;-1) db C5-315 = db C5-5 = 1 db C 1 db 1-5 Ctr,5-315 = - 1 db C tr,5-5 = - 1 db C 1 db tr,1-5 = - 2513 SUN-1
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 2 25 LUCHTGELUIDISOLATIE KLEINE BOUWELEMENTEN Laboratorium metingen volgens NEN -EN -ISO 14-1 Opdrachtgever : Product Vent-O-Sun Projectnummer : 33.22391.5 Testruimte : Laboratorium Alusta Gemonteerd door : Alusta Testdatum : 21-1-11 Beschrijving object : Vent-O-Sun; ventilatievoorziening in gesloten stand Ventilatie capaciteit qv : 22 dm 3s Volume zendruimte : 97 m 3 Inbouw oppervlakte (Ixh) : 1, x,13 =,13 m 2 Volume ontvangruimte : 125 m 3 db Freq uentie ( Hz) (eip) Po en ' ua ( EIP) 1.3 ll 'a 6 5 32,1 63 39,4 35,9 8 43,4 1 44,2 125 46,4 45,3 16 45,7 2 42,6 25 35,8 37,8 315 37,5 4 38,8 5 41,7 4,5 63 41,7 8 4,2 1 4,9 41,3 125 43,4 16 44,8 2 44,8 44,6 25 44,2 315 44,2 4 44,7 45,2 5 47,5 Genormee rd g e lu iddru kn iveauversc hil( Dn, e ) A 5 4 3 2 1 63 n.-- ---' verschcven 1 i I 1 I I 1 1 1 1 1 1 125 25 5 1k 2k Co- Frequentie (Hz) 4 ref. cu ye 4k Eengetalsaanduiding volgens NEN-EN-ISO 717-1 D ne w (C;Ctr ) = 43 (-1;-2) db C = -1 db C5-5 db C, 5-315 1-5 = db 2 db Ctr,5-315 = - Ctr,5-5 = -2 db Ctr,l -5 = - 2 db 2513 SUN-2C
TNO-rapport MON-RPT-21-63113 maart 21 21 25 LUCHTGELUIDISOLATIE KLEINE BOUWELEMENTEN Laboratorium metingen volgens NEN-EN-ISO 14-1 Opdrachtgever : Product Vent-O-Sun Projectnummer : 33.22391.5 Testruimte : Laboratorium Alusta Gemonteerd door : Alusta Testdatum : 21-1-11 Beschrijving object : Vent-O-Sun met akoestische unit 4 mm; ventilatievoorziening in open stand Ventilatie capaciteit qv : 22 dm 3s Volume zendruimte : 97 m 3 Inbouw oppervlakte (Ixh) : 1, x,13 =,13 m 2 Volume ontvangruimte : 125 m 3 db Freq uentie ( Hz) WO 13 En aua (op) ) IA 'a 6 5 25,4 63 36,3 29,6 8 37,9 1 32,4 125 36,7 34,8 16 37, 2 33,1 25 27,7 28,9 315 27,8 4 32,7 5 37,4 33,7 63 32,4 8 29,8 1 29,2 3,8 125 35,7 16 34,5 2 31,4 32,8 25 33, 315 35,1 4 37,8 36,9 5 38,8 Genormeerd gelu iddru kn iveauversc h il( Dn, e ) 5 4 - u ------\9 3 _ 2 1 _ 63, _... ---...- - 9 - verschcaen ref. c - 1 i I 1 1 I I I I I 1 1 125 25 5 1k 2k 4k Frequentie (Hz) O Eengetalsaanduiding volgens NEN-EN-ISO 717-1 (C;Ctr) = 33 (-1;-2) db = -1 db C 5-5 = db C1-5 = db Ctr,5-315 = - 2 db C t1,5-5 = db Ctr,1-5 - 2 db 2513 SUN-3
TNO-rapport I MON-RPT-21-63113 maart 21 22 25 LUCHTGELUIDISOLATIE KLEINE BOUWELEMENTEN Laboratorium metingen volgens NEN-EN-ISO 14-1 Opdrachtgever : Product Vent-O-Sun Projectnummer : 33.22391.5 Testruimte : Laboratorium Alusta Gemonteerd door : Alusta Testdatum : 21-1-11 Beschrijving object : Vent-O-Sun met akoestische unit 8 mm; ventilatievoorziening in open stand Ventilatie capaciteit qv : 22 dm 3s Volume zendruimte : 97 m 3 Inbouw oppervlakte (Ixh) : 1, x,13 =,13 m 2 Volume ontvangruimte : 125 m 3 db Freq uentie ( Hz) (EIP) Po En e' u CI (913) 13 IA 'a 6 5 27,4 63 36,4 31,3 8 37,4 1 33,1 125 36,4 35,1 16 36,6 2 31,5 25 25,8 28,5 315 3,6 4 39,7 5 34,8 33,7 63 3,7 8 3,1 1 31, 31,9 125 37,8 16 37,6 2 35,6 36,9 25 37,9 315 4,2 4 44,6 43, 5 46,9 c - 5 N (19 4 >.)e - V 5 Tem 3 a) 2 oc) 2 A 1 i..-- -- -- -- -- vcr3en ven r cu -vc I I I I I I I I I I I I 63 125 25 5 1k 2k 4k Frequentie (Hz) Eengetalsaanduiding volgens NEN-EN-ISO 717-1 Dnew (D ;Dtr) = 35 (-12 ;-) db C5-315 = -1 db C 5-5 = db C 1-5 = db C t r 5_315o -3 db Ctr,5-5 = -3 db Ctr,1-5 = -2 db 2513 SUN-4
TNO-rapport MON-RPT-21-631 3 maart 21 23 25 LUCHTGELUIDISOLATIE KLEINE BOUWELEMENTEN Laboratorium metingen volgens NEN-EN-ISO 14-1 Opdrachtgever : Product : Vent-O-Sun Projectnummer : 33.22391.5 Testruimte : Laboratorium Alusta Gemonteerd door : Alusta Testdatum : 21-1-11 Beschrijving object : Vent-O-Sun met akoestische unit 12 mm; ventilatievoorziening in open stand Ventilatie capaciteit qv 22 dm 3s Volume zendruimte : 97 m 3 Inbouw oppervlakte (Ixh) : 1, x,13 =,13 m 2 Volume ontvangruimte : 125 m 3 db Freq uentie ( Hz) (8 P) 1 cn. 'a (op) 1 [[ 'a 6 5 28,6 63 38,1 32,6 8 39, 1 33,3 125 38, 35,3 16 35,8 2 34,8 25 35,4 35,6 315 36,8 4 37,4 5 34,6 33, 63 3,1 8 31,3 1 32,5 33,3 125 4,1 16 4,1 2 38,1 39,3 25 39,9 315 43,5 4 46,1 45,7 5 49,6 = 5 F2 2 4 rum 3 12 a) (1) 2 A 1 - _ 63. -- --...---. verschalren r f cu ve i I i I i I I I 1 i t i 125 25 5 1k 2k 4k Frequentie (Hz) Eengetalsaanduiding volgens NEN-EN-ISO 717-1 Dnew (C;Ctr) = 37 (-1;-3) db C 5-315 = -1 db C 5-5 = db C 1-5 = Ctr,5-315 = -3 db Ctr,5-5 = -3 db Ct1,1-5 = db -3 db 2513 SUN-5
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 24 25 LUCHTGELUIDISOLATIE KLEINE BOUWELEMENTEN Laboratorium metingen volgens NEN-EN-ISO 14-1 Opdrachtgever : Product : gesloten wand Projectnummer : 33.22391.8 Testruimte Laboratorium Alusta B.V. Gemonteerd door : Alusta Testdatum : 29-5-14 Beschrijving object : meetopening afgesloten met staalplaat en minerale wol Ventilatie capaciteit q v : n.v.t. Inbouw oppervlakte (Ixh) : n.v.t. Volume zendruimte : 97 m 3 Volume ontvangruimte : 125 m 3 Freq uentie ( Hz) ( 113) loo IA 'a (ep) 1- En "a 5 32,9 63 38,5 36,4 8 45,3 1 44, 125 52,9 47,7 16 52,2 2 51,9 25 55, 54,5 315 59,6 4 6,9 5 62,2 61,9 63 63, 8 65,2 1 67,9 67,4 125 7,9 16 72,3 2 73,6 73,1 25 73,5 315 71,6 4 69,9 7,6 5 7,4 db 7 = 6 12 > E A 5 3 2 1 _ - - - 63 1.--..,., -''..,..---- S rschc ven t`rt4,4ye I I I I I I I I I I I 1 125 25 5 1k 2k 4k Co- Frequentie (Hz) Eengetalsaanduiding volgens NEN-EN-ISO 717-1 Die w (C;Ctr) = 66 (-2;-6) db C5-315 = -3 db C 5-5 = -2 db C1-5 = -1 db Ctr,5-315 = -12 db Ctr,5-5 = -12 db Ctr,1-5 = -6 db 2513 ALU-4
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 3 maart 21 25 25 METING LUCHTDOORLATENDHEID IN OPEN STAND (bu-bi) Datum : 21-1-11 Ventilatievoorziening : Vent-O-Sun Lengte Hoogte : 1 cm : 13 cm Kleinste opening (netto doorlaat) : 22 cm 2 Kierlengte sluitmechanisme : 212 cm Drukverschil bij luchtsnelheid 5 ms door netto doorlaat Volumestroom bij 1 ms door netto doorlaat Nominale ventilatiecapaciteit (NEN 187) : 23 Pa : 22, dm 3s : 22 dm 3s q, = C x Alan C = 21,69 dm 3s bij 1 Pascal n =,5 DRUK-VOLUMESTROOMKARAKTERISTIEK 1 toetsing sdru k ( Pa) infiltratie (dm 3s) 1 21,7 2 31,1 5 5,1 1 71,8 2 13, 3 127,2 4 147,7 5 165,9 6 182,3 75 24,8 1 237,8 volumestroom qv in dm'is 1 file:sun 1 1 toetsingsdruk Ap in Pa
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 13 maart 21 I Bijlage A I 12 A Gerelateerde normen De akoestische prestatie van bouwelementen wordt bepaald met genormaliseerde meetmethoden gebaseerd op internationale normen (ISO 14) en werden veelal uitgedrukt in een getal volgens nationale (NEN 579, DIN 5221 etc.) en internationale (ISO 717) normen. Sinds 2 zijn Europese normen van kracht geworden waarin dit wordt geregeld (EN-ISO 14 en EN-ISO 717); deze Europese normen zijn in alle Europese landen ook als nationale norm overgenomen. In Nederland zijn alle delen van de norm voor laboratoriummetingen overgenomen (NEN-EN- ISO 14); ook de norm voor de bepaling van de eengetalsaanduiding is overgenomen (NEN-EN-ISO 717:1997). Op het gebruiken en toepassen van deze laatste norm geeft NPR 579:1999 een toelichting. De delen van de norm voor praktijkmetingen zijn inmiddels ook als Nederlandse norm overgenomen (NEN 577:28), waarop een toelichting wordt gegeven in de NPR 597. De aanpassingen in de serie meetnormen betreffen vooral het aanscherpen van de meetprocedure op diverse punten ter bevordering van de reproduceerbaarheid; wezenlijke veranderingen hebben echter niet plaatsgevonden. Wel wordt aanbevolen het frequentiegebied uit te breiden tot lagere frequentiebanden (t.m. 5 Hz tertsband). Aangezien de metingen bij die lage frequenties minder betrouwbaar zijn, moeten deze resultaten vooralsnog als globale indicatie worden beschouwd. Veel groter is op het eerste gezicht de verandering in de wijze waarop de gemeten prestaties in een getal worden uitgedrukt. De wijze waarop de akoestische prestatie van bouwelementen wordt weergegeven is een samenvoeging van twee verschillende systemen. De productprestaties dienen altijd volgens beide systemen te worden gegeven, teneinde de volledige informatie te verstrekken, op de voorgeschreven wijze. Daarbij wordt als referentie altijd de oorspronkelijke gewogen grootheid volgens de oude ISO 717 aangegeven met spectrum-aanpassingstermen C die aangeven in welke mate de A-gewogen grootheid voor een bepaald referentiespectrum hiervan afwijkt. Voor de verschillende akoestische prestaties wordt dit als volgt weergegeven. luchtgeluidisolatie bouwelementen, gemeten volgens NEN-EN-ISO 14-3: Rw (C; Ca), bijvoorbeeld R w (C; Ca) = 52 (-1; -5) luchtgeluidisolatie kleine elementen, gemeten volgens NEN-EN-ISO 14-1: Dne;w (C; Ca), bijvoorbeeld Dne;w (C; Ctr) = 34 (-2; -7) contactgeluidisolatie vloeren, gemeten volgens NEN-EN-ISO 14-6: 1,11;w (C1), bijvoorbeeld (C1) = 65 (-9) verbetering contactgeluidisolatie door vloerafwerking of vloerbedekking, gemeten volgens NEN- EN-ISO 14-8: 6d-w ; bihn, bijvoorbeeld AL,,, ; ALfi n = 18; 8 Opmerking: Als alternatief mag ook AL, (Cm) worden gebruikt Het bij deze spectrum-aanpassingstermen beschouwde frequentiegebied betreft de tertsbanden van 1 Hz tot en met 25 Hz (contactgeluid) of 315 Hz (luchtgeluid). In NEN-EN-ISO 717 wordt daarnaast de mogelijkheid geboden om ter informatie ook een breder frequentiegebied in de eengetalsaanduiding te betrekken. Daartoe kunnen aanvullend spectrum-aanpassingstermen worden gegeven waarin ook lagere frequentiebanden (tot en met 5 Hz) enof hogere frequentiebanden (tot en met 5 Hz) zijn betrokken. Ook deze spectrum-aanpassingstermen kunnen worden gebruikt om vanuit de gewogen grootheid een A-gewogen grootheid voor het betreffende frequentiegebied te bepalen.
TNO-rapport I MON-RPT-21-631 I 3 maart 21 I Bijlage A 122 Bij de toepassing van de gegevens kan (nationaal) gekozen worden voor een van beide systemen. In Nederland is die keuze gemaakt en verwerkt in de vernieuwde norm NEN 17:1999 `Geluidwering in gebouwen'. Daarbij is gekozen voor het A-gewogen systeem met referentiespectra. En hoewel de berekeningswijze en benamingen van de grootheden hiermee in de meeste gevallen sterk is gewijzigd, is de feitelijke frequentieweging in grote lijnen gelijksoortig gebleven. Hierdoor bestaan er vrij eenduidige relaties tussen de 'oude' en de 'nieuwe' grootheden (binnen ±1 db(a)). De grootheden die relevant zijn voor de Nederlandse situatie en de relaties die bestaan met de tot nu toe gehanteerde grootheden zijn als volgt: luchtgeluidisolatie van bouwelementen, tot nu Iiu-lab of RA,verkeer: A-gewogen luchtgeluidisolatie voor kenmerkend buurgeluid RA van bouwelementen: RA = Rev + C = Ilu-lab + 51 A-gewogen luchtgeluidisolatie voor kenmerkend buitengeluid RAtr van bouwelementen: RAt, = Rw + Ctr = RA, wegverkeer A-gewogen geluidniveauverschil voor kenmerkend buurgeluid Dne;A van kleine bouwelementen: Dne;A = Dne;w C A-gewogen geluidniveauverschil voor kenmerkend buitengeluid Dne;Atr van kleine bouwelementen: Dne;Atr= Dne;w + Co- ~ Dne;A wegverkeer) contactgeluidisolatie, tot nu leo-lab of verbetering in Llab (ook wel AIco_iab): A-gewogen genormeerd contactgeluiddrukniveau voor kenmerkend contactgeluid LA van bouwelementen: Ln ;A = Ln;w + CI 2:" 59 - A-gewogen contactgeluidisolatie-verbetering voor kenmerkend contactgeluid ALB!, van vloerafwerkingen: ALlin = AL,,, + CIA In NPR 579:1999 wordt ook toegelicht welke relatie er bestaat tussen de op deze nieuwe wijze aangegeven productprestatie en de op overeenkomstige wijze aangegeven prestaties in gebouwen, zoals die in NEN 17:1999 worden gehanteerd. Daarbij wordt uitgegaan van praktijkmetingen volgens NEN 577, waarvan de laatste versie uit 28 de betreffende delen van EN-ISO 14 aanstuurt en tevens de eengetalsaanduidingen bepaalt volgens NEN-EN-ISO 717. Naar verwachting zal ook het Bouwbesluit deze Europese eengetalsaanduidingen gaan hanteren; vooralsnog worden daaruit via vaste relaties de Iin;k en 'co van het Bouwbesluit afgeleid. Op deze praktijkmeetnorm wordt een toelichting gegeven in NPR 597:26.