Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Informatie voor strabismus en de strabismusoperatie bij volwassenen
INFORMATIE VOOR STRABISMUS EN DE STRABISMUSOPERATIE BIJ VOLWASSENEN INLEIDING In deze folder vindt u informatie over het ontstaan en de behandeling van scheelzien, ook wel strabismus genoemd. Het is natuurlijk mogelijk dat in het gesprek met de oogarts nog andere feiten aan de orde komen. Deze folder geeft u verder algemene informatie over een scheelziensoperatie, zoals de behandelend orthoptist met u heeft besproken. WAT IS STRABISMUS OF SCHEELZIEN? Scheelzien is een afwijking van de stand van de ogen, waarbij de ogen niet op hetzelfde punt gericht zijn. Het ontstaat meestal op kinderleeftijd, maar kan ook bij volwassenen optreden. Deze folder gaat uitsluitend over het gewone scheelzien, waarbij de oogspieren normaal functioneren. Scheelzien komt voor bij 3-5% van de bevolking. Wanneer de beide ogen niet op hetzelfde punt gericht staan treedt er dubbelzien op. Schele kinderen hebben de mogelijkheid het beeld afkomstig uit het oog met de afwijkende stand in hun hersenen te onderdrukken (er treedt suppressie op). Als steeds hetzelfde oog scheel kijkt en onderdrukt wordt dan kan dit oog lui (amblyopie) worden. Het kan dan niet meer scherp zien. De voornaamste reden om scheelzien al op jonge leeftijd op te sporen is om een eventueel lui oog op tijd te ontdekken en met grote kans op succes te behandelen. OORZAAK EN GEVOLG Om inzicht in de oorzaken en gevolgen van het scheelzien te krijgen is het belangrijk te weten dat mensen zien met beide ogen. De beelden uit beide ogen worden in de hersenen verenigd tot één beeld. Dit vermogen tot tweeogig zien ontwikkelt zich in
de eerst zes tot zeven levensjaren van het kind, waarbij de belangrijkste ontwikkelingen al plaats vinden in de vroegste levensperiode. Als de normale ontwikkeling van het tweeogig zien wordt verstoord kan scheelzien optreden. Factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van scheelzien zijn o.a. erfelijke aanleg of medische problemen in de periode rond de geboorte. Ook de eventuele brilsterkte van de ogen kan het ontstaan van scheelzien in de hand werken. Een hoge verziendheid is een risicofactor voor het ontwikkelen van scheelzien. Verder kan een verschil in sterkte tussen de beide ogen leiden tot verstoring van het tweeogig zien en tot scheelzien. Scheelzien kan cosmetisch storend zijn. Bij scheelzien dat op latere leeftijd ontstaat, ziet de patiënt soms dubbel of kan hoofdpijn ontstaan. In alle gevallen kan er een scheelziensoperatie nodig zijn. TE VERWACHTEN RESULTATEN VAN DE STRABISMUSOPERATIE Zaken die van invloed zijn op het resultaat van de scheelziensoperatie zijn onder andere de oogstand, de oorzaak van de afwijking, de beweeglijkheid van het oog en de gezichtsscherpte van beide ogen. Ook het feit of het gaat om een eerste operatie of een heroperatie, is van invloed. De behandelend orthoptist bespreekt met u welk resultaat u mag verwachten. Dit verschilt per persoon. Tijdens de eerste weken tot maanden na de operatie kan de oogstand nog veranderen. Na 2 à 3 maanden kan het uiteindelijke resultaat vaak pas beoordeeld worden. De operatie aan de oogspieren heeft geen invloed op de brilsterkte en/of gezichtsscherpte. VOORONDERZOEK DOOR DE ANESTHESIST U krijgt ook een afspraak bij een anesthesist. De anesthesist beoordeelt of uw algehele gezondheid voldoende is om een scheelziensoperatie te ondergaan. DAG VAN DE OPERATIE De scheelziensoperatie vindt plaats onder algehele narcose of onder lokale verdoving. U hebt van tevoren al met uw orthoptist/oogarts besproken wat bij u het geval zal
zijn. Wanneer u met de arts hebt afgesproken dat u bepaalde medicijnen gewoon in mag nemen, dan kunt u dat doen met een klein slokje water. DE OPERATIE Tijdens de operatie worden oogspieren, die vastzitten aan de oogbol, verplaatst. Welke spieren verplaatst worden, wordt bepaald aan de hand van de oogstand, de beweeglijkheid van de ogen en eventuele eerdere (scheelziens)operaties. De operatie gebeurt in dagbehandeling; u hoeft dus niet in het ziekenhuis te overnachten. Meestal vinden de scheelziensoperaties plaats onder algehele narcose, zeker als aan beide ogen geopereerd moet worden òf als het om een heroperatie gaat. Bij volwassenen bestaat er bij een operatie aan één oog de mogelijkheid van een plaatselijke verdoving. De behandelend orthoptist en oogarts bespreken met u of u aan één of aan beide ogen geopereerd moet worden en aan welke spieren. In het kort verloopt de operatie als volgt. De oogspieren zitten vast aan de oogbol. De oogarts bereikt de oogspieren door een kleine opening te maken in het witte bindvlies van het oog. De oogspier wordt opgezocht, voorzien van twee hechtingen en losgeknipt. Afhankelijk van het doel van de operatie, wordt de spier ingekort of verplaatst en weer aan de oogbol vastgezet. Het bindvlies wordt met één of meer haardunne oplosbare hechtingen gehecht. Tot slot wordt een antibioticum (zalf) in het oog gedaan. Bij een plaatselijke verdoving krijgt u na de operatie een verband op het geopereerde oog, omdat het oog verdoofd is. Dit verband mag u 4 uur na de operatie verwijderen. NA DE OPERATIE Na de operatie is het oogwit rood op de plaats waar geopereerd is. Vooral de eerste dagen na de operatie is het oogwit flink rood en ook gevoelig. Dit kan een paar dagen aanhouden. U gebruikt 1 à 2 weken oogdruppels om een ontsteking te voorkomen. Wanneer het oog in de loop van de tijd roder wordt in plaats van minder rood, is er mogelijk toch
een ontsteking opgetreden. Neem in dit geval contact op met de polikliniek oogheelkunde. Zodra u opgeknapt bent van de narcose en zich goed voelt, kunt u weer aan het werk. Gemiddeld duurt dit 2 à 3 dagen, maar dat kan per persoon verschillen. Vermijd de eerste 2 weken stoffige ruimtes. Er mag geen vuil in de ogen komen. De eerste 2 weken mag u niet zwemmen. U kunt wel gewoon douchen en haren wassen. De hechtingen in het oog lossen binnen enkele weken vanzelf op. De irritatie is dan verdwenen. De eerste controle vindt ongeveer 2 weken na de operatie plaats door de oogarts. Tijdens de controle wordt de oogstand beoordeeld en wordt gekeken of het oog goed genezen is. Ongeveer 6 weken na de operatie vindt uitgebreid onderzoek plaats door de orthoptiste en wordt het resultaat met u besproken. MOGELIJKE COMPLICATIES Bij een scheelziensoperatie bestaat een kans op over- of ondercorrectie. In deze gevallen is er mogelijk nog een operatie nodig. In verband met het herstel van de oogspieren, vindt een eventuele heroperatie meestal niet binnen een half jaar plaats. Er is een kleine kans op een ontsteking na de operatie. Om dit risico zo veel mogelijk te beperken, krijgt u van de oogarts een recept voor oogdruppels. Deze druppels gebruikt u gedurende 1 à 2 weken na de operatie. Er bestaat een geringe kans op dubbelzien na de operatie. Dubbelzien verdwijnt meestal vanzelf binnen 2 weken. Soms is de gezichtscherpte na de operatie wat verminderd. Dit is in de meeste gevallen van tijdelijke aard. MEER INFORMATIE Wanneer u nog vragen heeft, stelt u deze dan aan de behandelend orthoptiste bij uw volgende afspraak. U kunt ook contact opnemen met de afdeling opname/planning van de polikliniek oogheelkunde (tel. 0599-654599).
STRABISMUSOPERATIE IN DAGVERPLEGING INLEIDING U komt naar het Refaja ziekenhuis voor een strabismusoperatie in dagverpleging. De dagverpleging houdt in dat u voor één dag naar het ziekenhuis komt. U komt s ochtends, de operatie wordt verricht en in principe gaat u enkele uren na de operatie weer naar huis. VERHINDERD? Indien u verhinderd bent, wilt u dan contact opnemen met het planbureau van de oogheelkunde, telefoon (0599) 654599, maandag t/m donderdag tussen 8.00 en 9.30 uur. Ook als u ziek bent, koorts heeft, een rood en pijnlijk oog heeft of ontstekingen in de omgeving van het oog dient u dit te melden. De arts kan dan bekijken of de operatie door kan gaan. VOORBEREIDING U heeft een recept gekregen voor oogdruppels voor ná de operatie. U kunt deze bij de apotheek afhalen. Zorg ervoor dat u deze druppels in ieder geval daags voor de operatie in huis heeft. Oogdruppelen is niet moeilijk. Het is dan ook het beste dat u dit zelf kunt doen of iemand in uw omgeving. Is dat niet mogelijk, dan schakelen wij voor u de thuiszorgorganisatie bij u in de buurt in. Houdt u er rekening mee dat u dan een eigen, inkomensafhankelijke bijdrage moet betalen. DE DAG VAN DE OPERATIE In verband met de hygiëne vragen wij u om de ochtend van de opname thuis te douchen en eventuele make-up te verwijderen. Wanneer u s ochtends geopereerd wordt, moet u nuchter naar het ziekenhuis komen. Dit betekent dat u vanaf middernacht niets meer mag eten. Eventueel kunt u op de afdeling een speciaal
energiedrankje krijgen. Wordt u s middags geopereerd, dan mag u s ochtends een licht ontbijt gebruiken. U mag tot twee uur voor de operatie heldere vloeistoffen drinken (bijvoorbeeld water, thee). U moet s ochtends gewoon de medicijnen innemen die u anders ook s ochtends inneemt, tenzij de anesthesist iets anders met u heeft afgesproken bij het preoperatief onderzoek. WAT NEEMT U MEE? Wij verzoeken u het volgende mee te brengen op de dag van opname: uw ziekenhuispasje, alle oogdruppels, alle medicijnen die u gewoonlijk thuis gebruikt. Het is af te raden waardevolle papieren, veel geld of sierraden mee te nemen naar het ziekenhuis. Het ziekenhuis draagt namelijk geen verantwoordelijkheid bij verlies of diefstal. VERVOER U mag na de operatie niet zelf autorijden. Omdat u na de operatie zalf in het oog krijgt is het zicht vaak wazig. Als u aan één oog geopereerd bent, wordt het oog afgedekt. Bovendien kan uw reactievermogen door de medicijnen verminderd zijn. Wij raden u dan ook aan voor deze dag vervoer te regelen. MELDEN Op de dag van opname meldt u zich op het afgesproken tijdstip bij de opnamebalie. Deze bevindt zich in de centrale hal van het ziekenhuis, te bereiken via de hoofdingang. Vervolgens wordt u naar de afdeling gebracht. Indien u vóór 7.45 uur in het ziekenhuis moet zijn, kunt u zich melden bij de receptie, óók in de centrale hal van het ziekenhuis. Een verpleegkundige komt u dan halen.
VOOR DE OPERATIE Op de verpleegafdeling wordt u voorbereid op de operatie. U krijgt operatiekleding aan en een verpleegkundige brengt u naar de operatieafdeling. U krijgt soms een tabletje om een beetje te ontspannen. NA DE OPERATIE Als alles goed met u is, gaat u terug naar de afdeling dagverpleging. In principe mag u een paar uur na de operatie weer naar huis. Na de operatie kan het geopereerde oog wat gevoelig zijn, en het gevoel geven alsof er een zandkorrel in het oog zit. NAAR HUIS Voordat u naar huis gaat, krijgt u instructies over hoe u het oog na de operatie moet verzorgen. U krijgt een controleafspraak mee voor een week na de operatie. De volgende dag wordt u gebeld door een medewerker van de polikliniek oogheelkunde. DRUPPELEN Als u een oogdop heeft gekregen, mag u de oogdop 4 uur na de operatie van het oog af halen. Voor het herstel van het oog en om infectie te voorkomen moet u uw oog enkele weken druppelen. Druppelinstructie voor het geopereerde oog of ogen: Fucithalmic ooggel één druppel twee keer per dag gedurende twee weken. Indien u al andere druppels gebruikt voor bijv. glaucoom dan moet u hiermee doorgaan de dag na de operatie. U moet dan wel een nieuw flesje voor het geopereerde oog gebruiken. Het oude flesje kunt u nog voor het andere oog gebruiken. Om te druppelen trekt u het onderste ooglid met uw wijsvinger naar beneden en laat de druppel in het geopende oog vallen, terwijl u naar boven kijkt. U moet het druppelschema zoals boven beschreven staat afmaken tenzij de oogarts anders voorschrijft.
OOGDOP De oogdop hoeft verder niet meer gedragen te worden. VERDERE RICHTLIJNEN U kunt de eerste dagen na de operatie last hebben van het licht en moeite hebben de ogen open te houden. Een zonnebril kan dan verlichting geven. Uw ogen kunnen, gedurende de tijd dat de hechtingen erin zitten, tranen. De hechtingen gaan er vanzelf uit (lossen op). U mag de huid rondom de ogen schoonmaken met een vochtig doekje. Tegen de pijn mag u zonodig paracetamol, 4 keer daags 1 tot 2 tabletten à 500 mg (maximaal 8 tabletten per dag). GÉÉN ASPIRINE, dit verhoogt de kans op een nabloeding!! Maar indien u veel pijn heeft moet u contact opnemen met de polikliniek oogheelkunde of met de dienstdoende oogarts. Het is de eerste twee weken niet toegestaan te zwemmen. Douchen of haarwassen mag wel. U kunt gerust televisie kijken, lezen of handwerken. Dit is niet schadelijk voor het oog. De eerste weken na de operatie kunt u nog last hebben van wisselend dubbelzien. Wanneer u pijn krijgt aan het oog, minder gaat zien en/of het oog wordt roder dan moet u zo spoedig mogelijk contact opnemen met de polikliniek oogheelkunde (0599-654444)