1263/834/7 - SA - oktober 2012 Wat u moet weten over een ERCP-onderzoek maag- en darmziekten secretariaat: tel. 03 443 36 57 verpleegafdeling: tel. 03 443 35 13 campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan 24 2610 Wilrijk tel. 03 443 30 11 fax 03 440 43 74 www.gzaziekenhuizen.be GasthuisZusters Antwerpen patiënteninformatie
Bent u onverwacht verhinderd? Gelieve ons uiterlijk 24 uur op voorhand te verwittigen via het nummer waar u de afspraak gemaakt hebt. Indien wij niet op de hoogte zijn van uw annulatie, zijn we genoodzaakt administratieve kosten aan te rekenen.
Mijnheer, Mevrouw, Welkom op de dienst maag- en darmziekten. In overleg met uw behandelend arts ondergaat u straks een ERCP, wat staat voor Endoscopische Retrograde Cholangio Pancreaticografie. Dit is een endoscopisch onderzoek waarbij we de galwegen en het pancreaskanaal onderzoeken. Uw arts heeft u ook de reden van het onderzoek uitgelegd. In deze brochure vindt u algemene informatie over het verloop en de voorbereiding ervan. Omdat er bij elk invasief onderzoek (waarbij we een instrument in een orgaan brengen) een kleine kans bestaat op complicaties, vragen we u deze informatie aandachtig te lezen. Zo krijgt u een beter inzicht in het onderzoek en kunt u ons ook verwittigen wanneer u denkt een risicopatiënt te zijn. Als u na het lezen nog vragen hebt, aarzel dan niet om contact op te nemen met uw behandelend arts of met het verpleegkundig personeel.
De voorbereiding Voor dit onderzoek moet u nuchter zijn. Dit betekent dat u niet meer mag eten vanaf zes uur voor het onderzoek. Breng ons op de hoogte als u allergisch bent voor bepaalde medicijnen of voor contrastmiddel (zoals gebruikt bij CT-scans of foto s van de nieren). Meld ons ook of u hart- of longproblemen hebt en of u bij de tandarts antibiotica moet innemen, bijvoorbeeld omdat u een hart met een kunstklep hebt. Hygiëne voor de operatie Een goede lichaamshygiëne vermindert het risico op infecties. Daarom vragen we u voor iedere operatie om een douche te nemen met een krachtig ontsmettingsmiddel. U krijgt 2 flacons die u gebruikt om u volledig te wassen, van kop tot teen. In elke douche vindt u duidelijke instructies die aangeven hoe u te werk moet gaan. Gebruik bij voorkeur een neutrale zeep en een gewone shampoo. Op aanraden van uw behandelend arts kunt u iso-betadine Uniwash gebruiken. Was u grondig de dag vóór de ingreep en de ochtend van de ingreep, bij voorkeur onder de douche. Besteed bijzondere aandacht aan de huidplooien zoals oksels, liezen, navel en bilnaad en ook aan de ruimte tussen uw tenen. Spoel uw lichaam goed af zodat er geen zeepresten achterblijven en droog u af met een zuivere handdoek. Was ook uw haren met een gewone shampoo of met de Uniwash.
Besteed aandacht aan mond- en tandhygiëne: poets uw tanden. Zorg dat de nagels van uw vingers en tenen kort en proper zijn, en geen nagellak en kunstnagels bevatten. Via de vingertip wordt het zuurstofgehalte in uw bloed gemeten tijdens de operatie. De aanwezigheid van nagellak en/of kunstnagels, belemmert dit. Breng geen henna aan op uw nagels, hand- of voetrug. Onthaar u niet met een scheermesje. Hierdoor kunnen huidbeschadigingen optreden, waardoor een infectierisico ontstaat. Het ontharen gebeurt, indien nodig, in het ziekenhuis zelf met een medische tondeuse. Breng de ochtend van de ingreep geen make-up of bodylotion aan. Juwelen zoals een ring (inclusief trouwring), piercings, horloge, halsketting, armband, oorbellen,... mag u niet dragen tijdens de operatie. Deze kunnen immers brandwonden veroorzaken wanneer er gebruikgemaakt wordt van elektrocoagulatie. Zoals alle waardevolle voorwerpen, laat u juwelen best thuis.
Het onderzoek Wanneer dit nog niet gebeurde, plaatst men een intraveneuze lijn, vaak in uw linkerarm. Via dit infuus krijgt u vocht en medicatie toegediend. Deze medicijnen zijn enerzijds bedoeld om eventuele ongemakken tijdens het onderzoek te voorkomen. Anderzijds werken ze ontspannend, zodat u het onderzoek goed verdraagt. De kans bestaat dat u zich door de medicatie na afloop niets herinnert van het onderzoek. Vermits de medicijnen u slaperig maken, verminderen uw reflexen. Daarom bespreken wij uw resultaten pas met u wanneer u weer volledig alert bent. Het onderzoek vergt enerzijds een endoscopie waarbij we een instrument (met een camera aan het eind) via uw mond in de twaalfvingerige darm brengen. Anderzijds worden na het inspuiten van contraststof ook foto s genomen. Tijdens het onderzoek kan de arts niet alleen nagaan wat er aan de hand is, maar kan hij u ook al meteen helpen. Hij kan bijvoorbeeld steentjes verwijderen nadat een snede is gemaakt in het spiertje van het galkanaal. De arts kan obstructies tijdelijk oplossen door het plaatsen van een stent. Dit is een klein buisje dat hij door de endoscoop schuift in het galkanaal. Daardoor blijft dit kanaal open en wordt de obstructie verholpen.
Mogelijke complicaties Hoewel ERCP een redelijk veilig onderzoek is, zijn er toch bepaalde risico s aan verbonden. De pancreas kan ontsteken (pancreatitis), wat gebeurt bij ongeveer 5 % van de patiënten. Deze ontsteking uit zich door pijn in de bovenbuik en misselijkheid. In dit geval moet u wat langer in het ziekenhuis blijven. U mag dan niets eten en u krijgt vocht toegediend via het infuus. In zeer zeldzame gevallen is het verblijf langdurig en gecompliceerd. Wanneer we de obstructie niet kunnen verhelpen, behoren koorts en geelzucht tot mogelijke complicaties. Bij het doornsijden van het spiertje van het galkanaal, bestaat er steeds een klein risico op een bloeding. In zeer zeldzame gevallen doen we een beroep op de chirurg op de bloeding heelkundig te stelpen. Uiteraard is het nut van het onderzoek groter dan de mogelijke complicaties. Alternatief Het alternatief voor het nemen van foto s van de galwegen is een CT-, MRI-scan, of een echografie. Een ERCP geeft ons echter meer informatie en biedt het voordeel dat de arts niet alleen kan onderzoeken of er afwijkingen zijn, maar dat hij er tegelijkertijd ook iets aan kan doen. Het alternatief voor het wegnemen van steentjes of het opheffen van obstructies is een heelkundige ingreep. Hierbij is de kans op complicaties groter en is de belasting voor de patiënt zwaarder.
Wanneer een ERCP noodzakelijk wordt geacht door uw arts maar u deze toch weigert, dan bestaat de kans dat we een (op dat moment nog behandelbare) ziekte niet ontdekken. Dit kan ernstige gevolgen hebben. Aandachtspunten Blijf nuchter. U mag niet meer eten vanaf zes uur voor het onderzoek. Wanneer u zwanger bent of nog een actieve kinderwens hebt, laat u ons dit best weten. Als u stollingsproblemen hebt of Aspirine of aspirinebevattende medicijnen gebruikt zoals: Marevan, Marcoumar, Ticlid of Sintrom, brengt u ons hiervan op de hoogte. Meld eventuele allergie of intolerantie voor medicijnen. Gelieve ons te melden of u antibiotica moet nemen voor de onderzoeken bij de tandarts.
Wat na het onderzoek? We raden u aan om die dag geen belangrijke beslissingen te nemen of risicovolle activiteiten te ondernemen. Om het risico op complicaties te voorkomen of te verzachten, neemt u volgende richtlijnen in acht: enkele uren na het onderzoek krijgt u bezoek van de arts die het onderzoek uitvoerde. Als u geen klachten hebt, verloopt het verblijf verder zoals gepland. De meest voorkomende complicatie is pancreatitis (zie mogelijke complicaties). Bij deze aandoening moeten we uw opname verlengen omdat er dan extra verzorging nodig is; de dag van het onderzoek mag u nadien alleen drinken en beschuiten eten. Als u de volgende dag geen pijn hebt, kunt u weer op uw vroegere eetgewoontes overstappen; wanneer u pijn hebt, verwittigt u een verpleegkundige zodat deze de nodige maatregelen kan nemen. Eet bij pijn geen vaste maaltijden, u mag enkel drinken, tot verder advies van uw behandelend arts; neem geen Aspirine of aspirinebevattende medicijnen zoals: Marevan, Ticlid, Marcoumar of Sintrom, tenzij dit anders is afgesproken met de arts; contacteer de arts (of een verpleegkundige) bij koorts boven 38, zwarte of bloederige stoelgang of wanneer er andere zaken zijn die u ongerust maken.
Vragen en opmerkingen Als u vragen of opmerkingen hebt, kunt u deze hier noteren. Zo hebt u ze altijd bij de hand als een gesprek zich aanbiedt.