Koortsstuipen Jonge kinderen zijn bij koorts gevoelig voor stuipen. Ongeveer 5 procent van de kinderen tussen de drie maanden en zes jaar heeft weleens een koortsstuip. In deze folder leest u over de achtergrond van koortsstuipen, hoe u ze kunt herkennen en wat u zelf aan koortsstuipen kunt doen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Koortsstuipen bij kinderen Kinderen kunnen bij koorts een koortsstuip krijgen. Dat komt omdat de hersenen bij kinderen nog niet volgroeid zijn. Daardoor kan de functie van de hersenen gemakkelijk ontregeld raken onder bijzondere omstandigheden, zoals koorts. Koortsstuipen komen vaker voor bij kinderen bij wie in de naaste familie meer kinderen koortsstuipen hebben gehad. Voor de meeste ouders is een koortsstuip een zeer angstaanjagende gebeurtenis. Koortsstuipen laten echter geen beschadiging achter in de hersenen. Kinderen met alleen koortsstuipen ontwikkelen zich in principe normaal. Wanneer ontstaat een koortsstuip? Een koortsstuip treedt op bij aandoeningen die met koorts gepaard gaan. De lichaamstemperatuur is dan 38 C of hoger. Een enkele maal is er nog geen koorts maar stijgt de temperatuur pas in de uren na de aanval. Bij alle ziekten met koorts kunnen stuipen optreden. Vroeger traden koortsstuipen na inentingen veel vaker op dan nu. Dat risico is sterk afgenomen doordat de vaccins zijn verbeterd. Hoe herkent u een koortsstuip? Een koortsstuip is een epileptische aanval die alleen bij koorts optreedt. Een gewone koortsstuip, ook wel typische koortsstuip genoemd, duurt gemiddeld enkele minuten en in elk geval korter dan tien minuten. Het kind verliest het bewustzijn, kan soms de ogen wegdraaien, krijgt symmetrische schokken in de armen en benen, terwijl het gezicht bleek, grauw of blauw wordt. De ademhaling verloopt oppervlakkig, stotend en kan ook kortdurend stoppen. De aanval is over als het schokken is gestopt. Het kind kan daarna nog een tijdje heel diep slapen en slap zijn. 2 Koortsstuipen R
Wat kunt u zelf doen bij een koortsstuip? Het is belangrijk dat u niet in paniek raakt en goed kijkt wat het kind doet. Vermijd fel licht en geluid. Bij een eerste koortsstuip moet u altijd contact opnemen met een (huis)arts, ook als de koortsstuip binnen 10 minuten is gestopt. Houd, als het mogelijk is, de tijd in de gaten. Bescherm het hoofd, maak strakke kleding los, houd de bewegingen van het kind niet tegen en probeer het kind op de zij te leggen zodat het kind vrij kan ademen. Indien er voeding of een ander voorwerp in de mond zit, en dit de ademhaling belemmert, probeer dit dan voorzichtig te verwijderen. Let hierbij op uw eigen vingers. Geen stokje/pen en dergelijke in de mond stoppen! De arts zal als het nodig is, proberen de stuip te onderdrukken met behulp van medicatie. Daarna zal de arts op zoek gaan naar de oorzaak van de koorts en de achterliggende ziekte, en voor zover mogelijk, behandelen. Overleg met uw arts wat u moet doen bij een eventueel volgende koortsstuip. Wat moet u doen als een koortsstuip niet stopt? Meestal spreekt de arts af dat u na vijf minuten een rectiole mag toedienen als de stuip dan nog niet gestopt is. Een rectiole is een kleine tube, met een vloeistof met diazepam (Valium of Stesolid ). Deze tube dient u rectaal toe (dat wil zeggen via de anus). Het kan 5 tot 10 minuten duren voor de medicatie begint te werken. Dien nooit een 2e dosis toe zonder overleg met een arts! Als de rectiole na tien minuten niet werkt, moet u 112 bellen. 3
Het toedienen van de rectiole Verwijder het dopje van de rectiole. Leg het kind bij voorkeur op de buik of op de zij en breng de tuit over de gehele lengte (= ongeveer 5 cm) in de anus. Belangrijk: bij kinderen jonger dan 3 jaar brengt u de tuit voor de helft in (dus ongeveer 2,5 cm). U kunt dit ongeveer vergelijken met het inbrengen van een thermometer. Neem de rectiole op de aangegeven wijze tussen duim en wijsvinger en knijp deze leeg door éénmaal krachtig te knijpen. Tijdens het leegknijpen dient de tuit zoveel mogelijk naar beneden gericht te zijn. Houdt u bij het verwijderen van de rectiole de rectiole dichtgeknepen om terugzuigen te voorkomen. De rectiole bevat meer vloeistof dan aangegeven, omdat er altijd nog iets van de vloeistof achterblijft. Houd de billen nog ca. 1 minuut tegen elkaar om teruglopen van de vloeistof te voorkomen. Na een aantal minuten begint het middel te werken. Dit merkt u aan het verslappen van de spieren. Laat het kind na de aanval op de zij liggen totdat hij/zij weer wakker is om verslikken en het naar achter zakken van de tong te voorkomen. Zorg ervoor dat de mond en neus vrij zijn, zodat de ademhaling goed mogelijk is. Het kind kan nog erg suf / verward zijn, maar de aanval is dan al wel gestopt! Stel het gerust, vertel zo mogelijk wat er is gebeurd. 4 Koortsstuipen R
Werking: Stesolid is een zgn. coupeermiddel, d.w.z. het kan een epileptische aanval/ koortsstuip, (die gepaard gaat met schokken en / of verstijven) laten stoppen. Stesolid is de merknaam voor de stof diazepam oftewel valium, het werkt binnen een aantal minuten en zorgt voor verslapping van de spieren. De ademhaling komt hierdoor weer normaal op gang, indien er sprake was van een verkramping van de ademhalingsspieren. Bijwerkingen: Net zoals bij de meeste medicijnen kunnen ook bij dit medicijn bijwerkingen optreden. Bijwerkingen kunnen onder andere slaperigheid en sufheid zijn. Deze bijwerkingen verdwijnen vanzelf weer. Het slijmvlies van de darm bij de anus kan bij de toediening beschadigd raken en hierdoor gaan bloeden. Het slijmvlies herstelt zich gewoonlijk binnen enkele dagen. Is verder onderzoek nodig? Bij een gewone koortsstuip zal uw (huis)arts meestal geen verder onderzoek aanraden. Wel moet altijd worden beoordeeld of de koorts een uiting is van een ziekte die moet worden behandeld, zoals bijvoorbeeld een hersenvliesontsteking. Bij atypische koortsstuipen (zie verderop in de folder) of als koortsstuipen zich vaak herhalen, kan de arts verder (neurologisch) onderzoek doen. 5
Wat kunt U doen bij koorts? Meet de temperatuur Probeer achter de oorzaak van de koorts te komen (evt. in overleg met uw arts) Kleed het kind luchtig en laat het onder een laken of dunne deken slapen. Indien u het kind een koortswerend middel wilt geven (bij. paracetamol zetpillen of sinasprildrank) doe dit dan i.o.m. uw arts, Kan een koortsstuip in epilepsie over gaan? Een koortsstuip betekent niet dat het kind epilepsie heeft. Een koortsstuip is een epileptische aanval, die alleen bij koorts optreedt. Buiten de koorts heeft het kind geen aanvallen. Slechts 2 procent van de kinderen met typische koortsstuipen krijgt later epilepsie. Dit is even vaak als bij kinderen zonder koortsstuipen. Dit percentage neemt toe tot ongeveer 10 procent als: de ontwikkeling van het kind al vóór de koortsstuip vertraagd verliep; epilepsie in de familie voorkomt; het een atypische koortsstuip was. Atypische koortsstuipen hebben één of meer van de volgende kenmerken: Ze duren langer dan tien minuten en/of er is meer dan 1 stuip per koortsperiode. De spierschokken zijn niet symmetrisch, maar alleen in één lichaamshelft. Soms zijn er zelfs heel andere aanvallen waarbij het kind staart, niet meer reageert, en smakbewegingen maakt. De arts vindt bij lichamelijk-neurologisch onderzoek afwijkingen. 6 Koortsstuipen R
Vragen Wanneer u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, zal de arts of verpleegkundige deze graag beantwoorden. Telefoonnummer Kindercentrum (unit infectie ziekten) 088-005 8922 Poli kindergeneeskunde: 088-005 7782 7
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken. Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088-005 8888 E info@rijnstate.nl www.rijnstate.nl Ziekenhuislocaties Arnhem Zevenaar Velp Dieren Arnhem-Zuid 002645/2013-01 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2013