Van het bestuur pag. 3 Het groen in de wijken de Aa-landen pag. 4, 5 en 6 Kastanjebomen genezen pag. 7 Voortschrijdend inzicht hooikoorts en groen pag. 8 en 9 Wereldbomen pag. 10 Boomwandelingen met ErUit pag. 11 Mededeling en Zwolle Groenstad Pag. 11
Van het bestuur De afgelopen tijd is er veel gebeurd in Zwolle wat betreft bomenkap. Twee grote hoeveelheden bomen zijn gekapt. Wij voelen ons zeer betrokken hierbij. Om te beginnen was er de kapaanvraag van 61 bomen op het terrein achter parkeerdek Noordereiland (of: Nijkerkenbolwerk). Zwolle Groenstad was hierop voorbereid, wij hadden een gesprek gehad op het stadskantoor met uitleg over wat er op dit terrein ging gebeuren. De bodem in dit gebied was ernstig vervuild door de voormalige gasfabriek en er was haast geboden omdat de provinciale subsidie alleen nog voor dit jaar gold. Voor de sanering was de kap noodzakelijk. Het ging echter maar om de helft van het terrein, de andere helft zou intact blijven. Wat we misten was een visie op de inrichting van het gehele gebied, maar ondanks ons verzoek om het gehele gebied in de plannen te betrekken, wordt bij gebrek aan financiering slechts een deel aangepakt. De helling komt wat lager weer terug en de tekening zoals het gaat worden, met slingerende paden en verschillende bomen, ziet er goed uit. Het tweede geval betrof de kap van 2000 bomen op de voormalige boomkwekerij aan de Heinoseweg. Wij werden gewaarschuwd door omwonenden. Er was al heel veel gekapt; er stonden op dat moment nog slechts twee stukjes met in totaal ongeveer 200 bomen. Helaas was hier geen kapvergunning nodig, daar het privégrond was en het geen bijzondere of beschermde bomen betrof. De gemeente heeft in het begin veel moeite gedaan de bomen te verkopen, maar dat is niet gelukt. De boomkwekerij was verwaarloosd en de bomen konden niet meer worden verplant. De huidige eigenaar, een vastgoedbedrijf, wil de grond verkopen en daar er een agrarische bestemming op rust is kap noodzakelijk. Op dit moment wordt er nog getracht de stukjes waar nog bomen staan te verkopen. De laatste stand van zaken is dat men een Zwols Bomenfonds wil oprichten. Als dat zou lukken is er toch nog een lichtpuntje aan deze hele zaak. Ria van Puffelen. -
Het groen in de wijken (de Aa-landen) De meidoorn van Lucette In de voorbije nummers van dit tijdschrift zijn al heel wat mooie wijkbomen aan ons voorgesteld. Een trouwe gast die misschien niet erg groot wordt, maar wel bijna het hele jaar iets moois te bieden heeft wil ik nu graag in het zonnetje zetten: de meidoorn (Crataegus monogyna) De eenstijlige meidoorn is een boom die innig verbonden is met het landschap van Noordwest Europa. Als geen andere boom symboliseert hij, alleen al door zijn naam, de triomf van de lente over de lange winter. In mei wordt menig landschap in bloei gezet door de witbloeiende kronen van de meidoorn. Geen andere boom is zwarter in de winter, of heeft meer ongastvrije doorns aan zijn takken, behalve misschien de sleedoorn. Maar wat geeft het wanneer hij bloeit is het lente en vieren wij de mooie meimaand.
Zijn geur bedwelmt ons, samen met die van het tegelijkertijd bloeiende fluitenkruid. In oude tijden (en waarom niet nu ook nog?!) was de meidoorn de liefdesboom, omdat zijn zoete geuren verlokten tot amoureuze genoegens waartoe de meimaand gemaakt lijkt zijn. Het was dan ook verboden om een meidoorn om te kappen: dat zou ongeluk afroepen over hem die dat deed. Gelukkig laten de heren van de Rova onze mooie en ruige meidoorns met rust, zodat wij ervan kunnen genieten. Op de grens van onze achtertuin en het gemeentetalud staat een meidoorn, die nu vol met prachtig kleurende bessen de regenachtige dagen van begin september opfleurt. Maar het mooist, in mijn deel van de Aa-landen, vind ik de bomen die op Westerveld langs de dijk staan. In mei staan de reusachtige festoenen van de meidoorns in bloei er te pronken en geven de fietsers als ze er aandacht voor hebben een heerlijk snufje parfum mee voor onderweg. In de herfst vormen het mooi tot okergeel verkleurende blad en de bessen tot diep in januari de bomenrij langs de dijk en op de heuvel heerlijk rode accenten. Zelfs wanneer het regent is het dan een feest om daar te fietsen of met de hond te wandelen. Maar lang voor dat wij mensen van de meidoorn begonnen te genieten, hadden de vogels al ontdekt dat deze boom in alle jaargetijden hun vriend is. Meidoornbessen rijpen langzamer dan lijsterbessen. Na de lijsterbessen en de bramen komt pas de meidoorn. Eigenlijk worden de laatste bessen pas gegeten wanneer het voorjaar er al weer aankomt, in maart. Wanneer de winter streng is (hoe lang is dat geleden??) vormen ze dan een welkome vitaminen bron. Dat de vogels zo dol op de bessen zijn maakt ook dat de boom voor zijn eigen voortplanting zorgt. De bessenzaden blijven onverteerd in de maag van de vogel en worden intact op een ander plekje dan weer uitgepoept. Zijn de omstandigheden op die plek gunstig, dan ontkiemt het zaad. Met een beetje geluk staat er na een aantal jaren een nieuwe jonge meidoorn. De meidoorn vormt, net als de sleedoorn en, in de duinen, de duindoorn, een dicht takkenstruweel met talrijke vlijmscherpe doorns. Is de boom eenmaal een meter of twee, drie hoog, dan biedt -
hij heel veel bescherming voor nestelende vogels. Kijk maar eens rond in de winter, wanneer al het blad van de bomen is verdwenen: dan komen de nestjes van de zomerbewoners tevoorschijn. Ik vind dat zo iets ontroerends, die tere bouwsels tegen de zwarte stam van zo n meidoorn. Daar heeft een heggemus gezeten, of een merel of een andere zangvogel. En er hopelijk bescherming gevonden tegen wind, regen en liefhebbers van hun eieren. Moet ik nog meer zeggen? U begrijpt nu wel hoe blij we mogen zijn met alle meidoorn in onze wijk. Ze zijn onmisbaar, in de eerste plaats voor de vogels, maar ook voor ons mensen. Lucette M. Faber, groenwaarnemer Aa-landen Bomenweetjes Bomen verbeteren de luchtkwaliteit: Aan bladeren en naalden blijft fijn stof plakken. Bij elke regenbui wordt de boom schoongespoeld. Per jaar vangt een grote boom zo wel 45 vuilniszakken stof.
KASTANJEBOMEN GENEZEN Lange tijd werd gedacht dat de paardenkastanjebloedingsziekte wordt veroorzaakt door een oömyceet (een pseudo-schimmel) maar uiteindelijk bleek een bacterie de boosdoener. Die zit in de bast van de boom en verstoort de sapstroom naar de wortels. Aan de buitenkant van de boom komen "wonden" waaruit donkerbruin vocht komt. Uiteindelijk gaat de kastanjeboom dood aan deze infectie Wageningen Universiteit & Researchcenter (WUR) doet onderzoek of een warmtebehandeling bij volwassen bomen geschikt is om de bacterie te bestrijden. De verwarming moet tenminste 48 uur duren bij een temperatuur van minimaal 40 graden. Met deze methode zijn reeds met jonge zieke boompjes goede resultaten behaald. Definitieve uitkomsten van de proef worden in 2016 verwacht. Bron: NatuurNetNieuws, sept. 2015 Bomenweetjes Waarom blijft de ene boom in de winter groen en de andere niet? De kou en voedselschaarste in de winter maakt dat bomen en planten met grotere bladeren als het ware in de ruststand gaan. Ze laten hun bladeren vallen en kunnen toe met minder water en voedsel. De naalden van naaldbomen hebben een veel kleiner oppervlak. Daardoor verdampen ze weinig tot geen water en vriezen ze niet kapot. Er zijn ook bomen die een tussenweg kiezen, ze houden hun bladeren en met een waslaagje proberen ze verdamping en bevriezing te voorkomen. Niet altijd met succes overigens. -
Voortschrijdend inzicht: hooikoorts en groen Zwolle scoort hoog in de Atlas voor Gemeenten omdat de groenstructuur, beter bekend als de Groene Vingers, de drager is van de hoofdgroenstructuur. In de analyse wordt verwezen naar het intensieve gebruik van het GROEN dankzij het Groenbeleidsplan 1998 en er wordt in meerdere hoofdstukken aangegeven dat men deze voorsprong wil houden. Men denkt dit te bereiken door actualisering en in de vorm van nieuwe ontwikkelingen. In het hoofdstuk Maatschappelijke Baten wordt aangegeven dat meer groen leidt tot het verlagen van de ziektekosten onder meer door het positieve effect op o.a. astmagerelateerde kwalen. Dit blijkt uit een in 2012 door KPMG in opdracht van het ministerie van Economische Zaken uitgevoerd onderzoek. Maar is dit wel juist? Op dit punt vragen wij uw aandacht voor het verband dat er is tussen groen als veroorzaker van hooikoorts en astma. In Nederland hebben meer dan 3 miljoen mensen last van hooikoorts en meer dan 1 miljoen lijdt aan astmatische ademhalingsproblemen, mede door allergie voor rondvliegend stuifmeel en pollen in de lucht. Stuifmeel en pollen kunnen kilometers ver wegvliegen van de plant, boom, heester of grassen waar het wordt gemaakt. Lang en bloeiend gras zijn vaak de hoofdoorzaak. Is deze kennis nieuw? Eigenlijk niet. Op zich weten we het al jaren en worden degenen die er aan lijden ervoor gewaarschuwd. Wat wel redelijk nieuw is, is dat in de groenwereld het verband doordringt tussen de ziekten en de veroorzakers (stuifmeel) dankzij onderzoek van medische en biologische kanten. Samen te vatten als een vorm van voortschrijdend inzicht. Rijst de vraag: kunnen wij vanuit het groenbeleid daar wat aan doen? Eigenlijk is het vrij eenvoudig.
Hier volgen enkele mogelijkheden: 1. Neem kennis van de onderzoeksresultaten, bijv. met het boek Pollen en hooikoorts van Herman van Wissen en Maurice Martens bij www.tuinsms.nl ( Hoe hooikoortsvriendelijk is uw tuin ), en het Longfonds geeft adviezen. 2. Houd er bij het groen-ontwerp rekening mee. 3. Door het onderhoud op de juiste manier en tijd te laten plaatsvinden kan er minder stuifmeel vrijkomen, met name frequent maaien voorkomt dat gras gaat bloeien. 4. Plant meer soorten waarvan de insecten het stuifmeel overbrengen; over het algemeen zijn deze planten niet allergeen en ze hebben vaak mooi gekleurde bloemen. 5. Stimuleren dat op alle niveaus van het groenonderwijs aandacht is en modules ontwikkeld worden voor dit belangrijke onderwerp. Op de LANGE termijn moeten deze maatregelen wel leiden tot een lager risico van hooikoorts e.d. Op de KORTE termijn is het nuttig, zo niet noodzakelijk dat er een denk-/werkgroep wordt opgericht met mensen uit zowel de medische als de groene hoek. Gezien het algemeen belang van dit onderwerp is het haast vanzelfsprekend dat de gemeente via de Groene Agenda 2015-2025 als beleid de voortrekkersrol op zich neemt en bovenstaande overwegingen opneemt in de afwegingskalender. Tijdens de contacten op plaatselijk, regionaal en landelijk niveau, die wij tijdens de voorbereiding hebben gehad, is gebleken dat zowel uit de medische als uit de groene wereld men gaarne bereid is hierin mee te denken. Voor verdere informatie kunt u bij ons terecht: Gerard Mostert, groenexpert, f2hdhrgmostert@hetnet.nl Harry van Wezel, medisch specialist, hbvwezel@gmail.com -
WERELDBOMEN Wereldbomen zijn bomen die oeroud kunnen en mogen worden. De groeiplaats van een wereldboom wordt beschermd door een groep mensen, die zich met deze boom heeft verbonden. Annenborchboom (Tilia X europea) - Terpenborch Rosmalen Deze linde werd waarschijnlijk omstreeks 1750 aangeplant en is nu dus ongeveer 260 jaar oud. De bedoeling van Stichting Wereldboom is om deze oeroude linde zeker 3 of 4 maal zo oud te laten worden o.a. door te zorgen voor een ideale bovengrondse en ondergrondse groeiplaats en optimale groei-omstandigheden. Heel belangrijk voor het voortbestaan van deze boom is de ondersteuning van de omwonende gemeenschap en een beschermheer. De Annenborchschool en de buurtbewoners van Terpenborch ondersteunen deze boom dan ook en beschouwen hem als het symbool van hun gemeenschap. Bron: http://wereldboom.org Bomenweetjes Het stadsbestuur van Melbourne gaf alle 70.000 bomen in de stad een mailadres, zodat bewoners beschadigingen konden doorgeven. In plaats van schademeldingen kwamen er echter duizenden liefdesverklaringen en dankbetuigingen. Mensen en bomen, ze zijn soms voor het leven met elkaar verbonden.
ErUit boomwandelingen (en nu ook fietstochten) ErUit heeft weer een aantal mooie boomwandelingen in het programma en nu ook drie fietstochten waarbij de bomen veel aandacht krijgen. Inschrijving vooraf is noodzakelijk en kan via de website www.wijzijneruit.nl Agenda: Fietstocht Rhijnvis Feith Zo 27 sept, 13.30 uur (Nog beperkt aantal plaatsen vrij) Boomwandeling Engelse Werk Za 10 okt, 13.30 uur Fietstocht Thomas a Kempis Za 31 okt, 13.30 uur Wandeling Kranenburg Zo 15 nov, 13.30 uur Fietstocht Eli Heimans Zo 29 nov, 13.30 uur Onze Nieuwsbrief per e-mail? Als u onze Nieuwsbrief liever per mail ontvangt, dan horen wij dat graag. Het spaart kosten en milieu. Gegevens Stichting Zwolle Groenstad E-mail : info@zwollegroenstad.nl Website : www.zwollegroenstad.nl Secretariaat: De Doornweg 29, 8035 PC Zwolle Bank : NL77 INGB 00039 74470 Bestuur: Wnd. voorzitter : D.W. Maas Secretaris : mw. A.H. Engelage, tel. 0529 427185 Penningm. : E. van der Meer, tel. 038 4540939 Nieuwsbrief nr. 122 september 2015 -