Hooikoorts Het neusslijmvlies: hoe beschermt het tegen ziekte? Dagelijks gaat ongeveer 20.000 liter lucht doorheen onze neus. Daarmee zouden ook allerlei stoffen het lichaam binnenkomen, indien het neusslijmvlies zijn rol niet goed zou spelen. Het slijmvlies van de neus vormt een barrière tegen mogelijke schadelijke stoffen. Het slijm is een viskeuze elastische substantie die ongewenste deeltjes vasthoudt. Daarmee en ook door de trilharen op het neusslijmvlies - verhindert het neusslijmvlies, dat al deze stoffen verder in het lichaam binnendringen en zich verspreiden. Door de grote hoeveelheid trilharen op de neuswand wordt dat slijm verder naar de keelholte geleid en dan uitgescheiden. Een ontsteking van het neusslijmvlies Allergische rhinitis is een buitensporige reactie van het slijmvlies van de neus tegen bepaalde stoffen die ten onrechte als schadelijk worden beschouwd (pollen, huisstofmijt,...). Het slijmvlies begint te ontsteken, te zwellen (oedeem) en overvloedig slijm aan te maken. We spreken van hooikoorts indien deze allergische reactie zich voordoet ten gevolge van pollen. Het gaat dan over klachten die zich niet het hele jaar voordoen, maar enkel in het pollenseizoen. Allergie: een proces in twee fasen Bij allergische rhinitis en hooikoorts ligt een zelfde reactie aan de basis: het gaat om een allergisch ontstekingsproces. Zo n ontstekingsproces begint niet onmiddellijk. Een allergie ontstaat in twee fasen. 1. Ons lichaam wordt eerst blootgesteld aan een allergeen (pollen, huisstofmijt...). Allergenen zijn stoffen die door het lichaam ten onrechte als gevaarlijk worden bestempeld en een afweerreactie uitlokken. Zo n afweerreactie bestaat uit de aanmaak van speciale antilichamen: de IgE. Dat is de fase van sensibilisatie. 2. Als we opnieuw in contact komen met het allergeen, zullen de cellen waarin die IgE zijn opgeslagen (de mastocyten of mestcellen) dat herkennen en alarm slagen. De IgE zullen dan een chemische mediator vrijzetten met de naam 'histamine'. Dat histamine zet zich vast op de celreceptoren (de H 1 -receptoren) en veroorzaakt de symptomen van de allergie: het neusslijmvlies gaat zwellen en geeft het gevoel van een verstopte neus. Daarnaast wordt overvloedig slijm geproduceerd, wat een loopneus veroorzaakt. Als het slijmvlies zelf geïrriteerd raakt, moet je veel en krachtig niezen. Hooikoorts of allergische rhinitis? Wanneer je een loopneus of juist het tegenovergestelde, een verstopte neus, onophoudelijke niesbuien of een jeukend gevoel in de neus en ogen gedurende langere tijd of steeds opnieuw weer terugkomend hebt, dan spreken we van allergische rhinitis. Allergische rhinitis kan worden uitgelokt door bv. huisstofmijt, schimmels, huisdieren. Maar ook door pollen van bomen (vooral berk) en grassen. Wanneer pollen aan de basis liggen spreken we van hooikoorts. Deze vorm van allergische rhintis kan zich voordoen van half februari tot augustus. Bepaalde perioden heb je veel minder klachten, andere perioden veel meer. Welke grassen, bomen, planten in bloei staan bepalen hoeveel klachten je hebt. Je bent immers niet noodzakelijk gevoelig aan àlle grassen, bomen en planten.
Hoe merk je het verschil tussen allergische rhinitis uitgelokt door pollen (hooikoorts, dus) en allergische rhintis uitgelokt door bv huisstofmijt? Bij hooikoorts doen de klachten zich minder dan 4 dagen per week voor of minder dan 4 weken aan een stuk. Bij allergische rhintis, uitgelokt door andere factoren dan pollen, doen de klachten zich meer dan 4 dagen per week voor of langer dan 4 weken aan één stuk. Symptomen van hooikoorts Loopneus Niesbuien Jeuk in de neus / ogen Verstopte neus Voortdurende verkoudheid Roodheid van het bindvlies van het oog Tranende ogen Wanneer de hooikoorts de slaap, de dagelijkse activiteiten, sport en hobby niet beïnvloedt en normaal werk en school toelaten, dan spreken we van milde klachten. Wanneer de slaap wel verstoord wordt, of de dagelijkse activiteiten, sport en hobby door de hooikoorts worden beïnvloed of zich andere storende symptomen voordoen spreken we van matige tot ernstige klachten. Verschil in symptomen tussen hooikoorts, allergische rhinitis en een verkoudheid Symptomen Aanvang Duur Hooikoorts Allergische rhinitis Verkoudheid Loopneus, met dun Loopneus, met dun Loopneus met waterig of waterig slijm. waterig slijm. dik geel slijm. Geen koorts Geen koorts Lichte temperatuurverhoging Onmiddellijk na blootstelling aan allergenen Zo lang men blootgesteld is aan allergenen Tijdens het pollenseizoen Onmiddellijk na blootstelling aan allergenen Zo lang men blootgesteld is aan allergenen Kan zich gedurende het ganse jaar voordoen 1 tot 3 dagen na blootstelling aan virus 5 tot 7 dagen Kan op elk ogenblik van het jaar
De pollenkalender, dagelijkse polleninfo: Stuifmeel zit in grassen, bomen, bloemen en planten en hangt vooral tijdens de bloeiperiode in de lucht. Bomen bloeien vroeg in het voorjaar: de els en de hazelaar van januari tot maart, de berk van eind maart tot mei. Grassen bloeien van april tot september. De meeste bloemen en planten bloeien van mei tot september. De klachten van een pollenallergie zijn het hevigst als de pollenconcentratie in de lucht het hoogst is. Dit is vooral 's middags bij droog, warm en winderig weer. Een allergie voor pollen kan samengaan met een allergie voor bepaalde groenten of fruit. We spreken dan van een kruisallergie. De kruisallergie tussen berken en appels is een gekend voorbeeld. Deze kruisallergie wordt ook wel Paraberksyndroom genoemd. Indien je weet aan welke pollen je gevoelig bent, dan is een pollenkalender een handig informatie instrument. Zo kan je jezelf beter beschermen tegen hooikoorts. Omgekeerd kan je van een pollenkalender afleiden aan welke pollen je waarschijnlijk gevoelig bent door te controleren welke pollen in de lucht zitten op het ogenblik dat jij juist veel last hebt. Erfelijkheid speelt een rol bij allergie. De kans dat we een allergie ontwikkelen is groter naarmate één van onze ouders allergisch is en is zeer groot als beide ouders dezelfde allergie hebben. Wanneer de oorzaak van de allergie wordt achterhaald kan ingegrepen worden en de blootstelling aan de allergenen zoveel mogelijk vermeden worden. Hazelaar Els Taxus en Cipressen Wilg Populier Es Haagbeuk Berk Plataan Eik Beuk Dennenfamilie Zuring Weegbree Grassen Ganzevoet Brandnetel Tamme Kastanje Alsem Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Naar: http://www.kontroleartsen.be/pollenkalender.php Deze pollenkalender geeft algemene informatie. De temperatuur, de wind en meer algemeen het hele weerbeeld spelen echter een belangrijke rol op het gehalte aan stuifmeelkorrels in de lucht. Daarom is een dagelijks pollenbericht geen overbodige luxe: je hoort in het weerpraatje een indicatie van het aantal stuifmeelkorrels in de lucht je kunt bellen naar de pollenfoon (0900/10073) je vindt ook een dagelijkse rapportering van het aantal pollen op de website http://airallergy.wivisp.be/sites/airallergy/nl/default.aspx
Wat kan je zelf doen? Basisprincipe = vermijd de allergenen! Als je weet welke prikkels de klachten veroorzaken, kan je proberen die te vermijden. Allergietests kunnen bepalen waaaraan je precies allergisch bent. Spreek over het uitvoeren van allergietests met je huisarts. Welke maatregelen kan je nemen? Probeer zoveel mogelijk om contact met het allergeen (stuifmeel) te vermijden. Hou overdag ramen en deuren gesloten. Verlucht je huis na een regenbui, 's morgens vroeg (voor 9u) of 's avonds laat (na 21u). Dan is de pollenconcentratie het laagste. Probeer aan het einde van de ochtend en het begin van de avond, als de meeste pollen in de lucht zitten, binnen te blijven. Je huisdieren verspreiden eveneens stuifmeel in huis die ze binnen brengen van buiten. Hou hiermee rekening. (bovendien zijn ook veel mensen allergisch voor huisdieren hun huidschilfers en haren; die versterkend kunnen werken in combinatie met stuifmeel). Hou de pollenkalender in de gaten of blijf op de hoogte via de pollenfoon ( 0900/10073) en bescherm jezelf. Hou tijdens het rijden de ramen van de wagen gesloten en schakel de airco en ventilatie uit. Er bestaan ventilatiesystemen met een pollenwerende filter. Draag buiten een zonnebril tegen irritatie van de ogen, vooral wanneer er veel wind is. Vermijd het dragen van contactlenzen. Hierop kunnen allerlei deeltjes zich vastzetten. Vermijd hoog gras en plaatsen waar gras wordt gemaaid. Laat het gras maaien aan iemand anders over. Een regelmatig gemaaid gazon produceert wel minder pollen. Blijf binnen op droge, winderige dagen. Neem na een wandeling een warme douche om de pollen te verwijderen en doe andere kleren aan. Was je kleren sneller, maar laat ze niet aan de buitenlucht drogen. Vermijd tabaksrook en rokerige ruimtes, deze zorgen namelijk voor extra prikkeling en snellere reactie op pollen. Vermijd eveneens zelf roken. Stofzuig regelmatig en met een stofzuiger die een goede filter heeft. Pollen vallen snel op de grond (indien er geen tocht is), zodat je in huis de concentratie van pollen zo laag mogelijk kunt houden. Hooikoorts wordt erger door huisstof, chloor, ammoniak, haarlak, uitlaatgassen en sterk ruikende bloemen en planten. Haal geen bloeiende bloemen of takken in huis. Je kan je vakanties aan zee of in het gebergte plannen, de pollenconcentraties zijn daar lager. Wrijf niet in je ogen. Verminder de irritatie liever door te spoelen met lauw water of een vochtig washandje op je ogen te leggen. Als dit alles onvoldoende helpt, dan kan je geneesmiddelen nemen.
Welke geneesmiddelen kunnen helpen tegen hooikoorts? Het onderscheid maken tussen verkoudheid, hooikoorts en allergischerhinitis is niet altijd zo eenvoudig. Je huisarts kan je daarbij helpen. Wanneer je twijfelt of je hooikoorts hebt, dan kan je met je arts hierover over praten. Hij zal je ook uitleggen hoe je de hooikoortsklachten verder kunt beperken, eventueel met hulp van geneesmiddelen. Wanneer je weet dat je aan hooikoorts lijdt, dan bespreken we graag met jou in onze apotheek wat voor jou de beste oplossing is. Indien nodig verwijzen ook wij je steeds door naar de huisarts. Antihistaminica De antihistaminica onderdrukken de jeuk, de loopneus, het niezen en de tranenvloed maar ze hebben minder effect bij een verstopte neus. Je kan ze gebruiken onder vorm van een neusspray, onder vorm van oogdruppels of onder de vorm van een tablet. Je hoeft deze middelen niet iedere dag te gebruiken. Neem ze van zodra je verwacht klachten te krijgen. Stop wanneer je je beter voelt. De pollenkalender kan je helpen te bepalen wanneer je vermoedt dat je klachten zal krijgen. Je kan antihistaminica nemen onder vorm van tabletten, neusspray en oogdruppels. De neusspray en de oogdruppels gebruik je twee keer per dag; bij voorkeur onmiddellijk na het opstaan, vóór blootstelling aan het allergeen en een tweede keer s avonds. Ze werken binnen een kwartier. De tabletten worden 1 tot 2 maal per dag ingenomen en werken na een uurtje. Let op: bepaalde antihistaminicatabletten veroorzaken slaperigheid. Je neemt ze dan ook beter in voor het slapengaan. Na 3 dagen kan je zelf beoordelen of dit middel je helpt of niet. Als je dan geen beterschap ondervindt, kan een ander geneesmiddel hulp bieden. Hou de pollenkalender (http://airallergy.wiv-isp.be/sites/airallergy/nl/default.aspx of 0900/10073) in het oog. Wanneer een hoge concentratie aan pollen wordt verwacht, neem je best de avond tevoren al je antihistaminicum. Cromoglycaten Cromoglycaten bestaan in neusspray en oogdruppels. Je gebruikt ze preventief, d.w.z. vóór de blootstelling aan het allergeen. Je start het best drie weken voor het pollenseizoen. Helaas is de werking van dit middel maar kortdurend, waardoor je het 4 tot 6 keer per dag moet gebruiken. Het optimale resultaat wordt bereikt na enkele weken. Stop dus niet te snel als je geen effect merkt! Evalueer de werking pas na 3 weken. Andere middelen Wanneer je last hebt van een hinderlijke verstopte neus, kan je tijdelijk een ontzwellend product gebruiken. Dit vermindert snel de neusverstopping. Vaak worden ze gebruikt in combinatie met antihistaminica. Ook deze bestaan onder vorm van tabletten of neusspray. De spray mag je niet langer dan 7 dagen gebruiken. Gebruik je deze toch langer, dan kan dit een chronisch verstopte neus veroorzaken. Corticosteroïden Wanneer je ernstige klachten hebt, of als de neus steeds verstopt blijft, is het mogelijk dat je huisarts een neusspray met corticosteroïden voorschrijft. Het middel werkt pas na een paar dagen. Gebruik de neusspray elke dag en evalueer na 2 weken of het geneesmiddel je helpt. Indien dit niet het geval zou zijn, vraag je advies aan je arts of apotheker. Je moet dit geneesmiddel telkens voor gebruik goed schudden. Het geneesmiddel lost immers niet op in de neusspray en zakt dus steeds uit naar de bodem. Schudden verhelpt dit. Langdurig gebruik via de neus kan geen kwaad maar soms kunnen coritcosteroïden het neusslijmvlies kwetsbaar maken. Hierdoor gaat het gemakkelijk bloeden. Je kunt het bloeden voorkomen door meer naar de neusvleugels toe en weg van het neustussenschot te spuiten. Allergeenvaccinatie of desensibilisatie In zeer ernstige gevallen en wanneer medicatie onvoldoende helpt kan de arts (huisarts, allergoloog) besluiten dat een allergeenvaccinatie of desensibilisatie nuttig is. Allereerst dient vastgesteld te worden op welke stoffen iemand allergisch reageert. Die allergene stoffen worden dan in het lichaam gebracht worden met als doel het immunologisch systeem tolerant te maken, zodat het geen heftige allergische afweerreactie meer produceert als je met het allergeen in aanraking komt. Het is een vrij uitgebreide behandeling. Auteur: Apr. M. Haems Copyright Medical Web Services, 2012