Snoei- en kapprogramma 2015-2016 Zoals elk jaar wordt er in de periode tussen ongeveer 1 november en begin april gesnoeid en gekapt. De uitvoering gebeurt door zowel de eigen organisatie Beheer en Onderhoud, Ability als door aannemers. Verderop vindt u in de toelichting een omschrijving van de gebruikte werkmethodes per type beplanting. Ook leest u meer algemene achtergrondinformatie. In tabelvorm treft u informatie per locatie aan. De afzonderlijke dorps- en belangenverenigingen hebben deze informatie ook ontvangen met het verzoek dit op hun eigen website te plaatsen. Wij hebben gemerkt dat de toegepaste werkmethodes niet altijd goed worden begrepen en soms ook afgekeurd. Wij begrijpen dit, maar uit het oogpunt van efficiënt werken is dit vaak niet te voorkomen. Er zijn situaties denkbaar dat inwoners dit kunnen voorkomen door zelf actief onderhoud uit te voeren. Wanneer u daar een actieve rol in wilt spelen, kunt u contact met ons opnemen om te bespreken welke mogelijkheden er zijn. We doen ons best om zorgvuldig informatie te geven over het waar en waarom. De informatie is nog steeds beknopt. Misschien wilt u aanvullend nog informatie. Een exacte planning is vaak moeilijk te geven maar wanneer dit belangrijk voor u is, kunt u contact opnemen met Jakob Noorman van Beheer en Onderhoud (0595-447788). Voor overige vragen kunt u bellen met het Klantcontactcentrum (0595-447777) of mailen naar gemeente@winsum.nl. Toelichting De termen die gebruikt worden, zijn niet altijd voor iedereen duidelijk. Daarom geven wij hierna een beknopte toelichting op de types beplanting en de genoemde acties. Niet alle genoemde types beplanting en acties vindt u in het snoeiprogramma terug; sommige werkzaamheden worden vrijwel jaarlijks gedaan en geven zelden aanleiding voor vragen of opmerkingen. In het schema staan daarom voornamelijk de werkzaamheden die niet jaarlijks of slechts per uitzondering worden uitgevoerd. In het overzicht is een beknopte toelichting te vinden waarom een maatregel wordt genomen. Bomen o o o Begeleidingsnoei: Bomen nemen soms veel ruimte in beslag wat aanleiding kan geven tot overlast. Ook verkeer moet ongehinderd kunnen passeren. Soms signaleren wij takgroei die in de toekomst gevaar kan opleveren. Door in een vroeg stadium deze takken weg te nemen worden problemen in de toekomst voorkomen. Al deze maatregelen noemen wij begeleidingssnoei. Kappen: Er zijn vele situaties denkbaar waarin besloten wordt om een boom te kappen. Boomziektes, aantastingen en dode bomen begrijpt iedereen, vooral als de veiligheid niet gegarandeerd kan worden. Soms geeft een boom overmatig veel overlast of schade die niet door snoeien is te verhelpen. Er wordt dan een afweging gemaakt tussen het belang van de boom en die van de omwonenden. Tenslotte is de ene boomsoort duurzamer dan de ander en loopt de levensduur van een boom eens ten einde. Voor de te kappen bomen wordt een kapmelding gepubliceerd. Waterlot: Dit zijn de snelgroeiende loten die je vooral op de stam ziet ontstaan. Dit gebeurt met name veel bij lindes en wilgen. Op termijn worden dit grote takken die op 1
de stam niet gewenst zijn. Een boom bestaat immers, op enkele uitzonderingen na, uit een stam en een kroon met takken. o Kandelaberen: Dit zou je een beperkte vorm van knotten kunnen noemen. Alle zijtakken worden drastisch ingekort zodat er allemaal stompen overblijven. We doen dit wanneer we een boom willen handhaven maar die te groot is voor de plaats waar die staat. Soms ook heeft een boom een slecht ontwikkeld wortelgestel dat niet in staat is een zware kroon te dragen. Om te voorkomen dat de boom omvalt wordt door te kandelaberen het gewicht van de kroon aanzienlijk verminderd. Knot- en leibomen o Knotten: Vroeger werd dit gedaan om veel jonge (wilgen)takken te krijgen die geschikt zijn voor vlechtwerk. Tegenwoordig is het bedoeld als cultuurhistorisch landschapselement en soms als (nood)oplossing om een boom nog te kunen handhaven die anders te slecht is of overlast geeft. De opgaande takken worden er, afhankelijk van de situatie, eens per drie á vier jaar afgehaald. o Leibomen, vooral lindes, betreft een eeuwenoude snoeivorm. Meestal jaarlijks wordt al het nieuw gevormde hout afgesnoeid. Bosplantsoen o Afzetten en dunnen: Bosplantsoen is, zoals het woord al zegt, een bosachtig plantsoen. Het is een combinatie van struiken en bomen en bestaat vooral uit soorten die je in de natuur ook tegen kunt komen. Een enkele keer worden er soorten aan toegevoegd die wat meer sierwaarde bezitten. Het beeld dat nagestreeft wordt, bepaalt de maatregelen die genomen worden. In zijn algemeenheid bestaat het uit het bevoordelen van soorten die in het eindbeeld aanwezig moeten zijn. Als er veel soorten zijn die uitgroeien tot een boom wordt vaak gekozen voor enkele mooie exemplaren die op een wenselijke plek staan. Deze krijgen dan meer ruimte om zich goed te ontwikkelen. De overige worden verwijderd. Wij spreken dan van dunnen. De stobben lopen vaak wel weer uit maar zullen niet meer zo dominant worden. Vaak is daarom later opnieuw actie nodig maar dan spreken wij van afzetten. De dunning is dus eigenlijk het selecteren van de bomen en struiken die je wilt houden. Behalve met de boomsoorten doen we dit ook met de struikvormende soorten. Het afzetten is bedoeld om de geselecteerde bomen en struiken blijvend te bevoordelen. Wij doen dit bovendien langs paden en wegen om overlast te voorkomen. Als tussenoplossing wordt beplanting langs de rand soms opgeschoren zoals bij een haag. Omdat dit er onnatuurlijk uitziet, heeft dit niet onze voorkeur. Hakhout o Afzetten: Dit betreft een soortgelijke achtergrond als die van knotbomen. Vroeger had men belang bij hout voor gebruiksdoeleinden. Niet alleen vor brandstof maar ook voor het maken van gereedschap of bijvoorbeeld palen voor afrasteringen en takken voor vlechtwerk. Ook had het wel een functie als veekering. Regelmatig werd het hout afgehakt waardoor steeds opnieuw hout geoogst kon worden van dezelfde struik of boom. Dit hakhout noemde men ook wel geriefhout. Het bestaat uit soorten die hier van nature voorkomen. Vaak is het zelfs niet eens bewust aangeplant. Tegenwoordig kennen wij deze methode nog steeds maar is de reden nu wel totaal anders. Het staat vooral veel langs wegen in het buitengebied en is, naast een functie als beeldbepalend landschapselement, ook van betekenis voor flora en fauna. Er is een aantal redenen waarom het tegenwoordig (regelmatig) wordt afgezet. Wanneer dit niet gebeurt zullen sommige soorten uitgroeien tot bomen. Gezien de uitgangspunten van het Bomenbeleidsplan is dit niet overal wenselijk. Wij vinden het belangrijk dat de verschillende landschapstypes, zoals die in onze gemeente aanwezig zijn, herkenbaar 2
blijven of zelfs versterkt worden. In het laatste geval wordt daarom soms gekozen om het definitief te verwijderen. Een andere reden is ruimte. Veel van deze beplanting groeit in smalle bermen en in het talud van sloten. Gecombineerd met de soms smalle wegen bestaat vaak ook uit praktische overwegingen de noodzaak deze beplanting met enige regelmaat af te zetten. Dit betreft dan de doorgang van het verkeer, verkeersveiligheid (zicht) maar ook het kunnen onderhouden van sloten en het voorkomen van overlast op aangrenzende landbouwpercelen (schaduwwerking en laaghangende takken). Soms is er sprake van selectief afzetten om een bepaalde soort te bevoordelen. Afzetten gebeurt meestal laag bij de grond omdat een struik na hergroei dan de meest natuurlijke vorm aanneemt. Heesters o Heesters zijn struiken met wat meer sierwaarde door bijvoorbeeld opvallende bloemen of kleur. De snoeimethodes zijn heel divers. Soms wordt een heester volledig tot aan de grond afgezet om deze zo te verjongen. Sommige soorten bloeien voornamelijk op takken van één jaar oud. Deze worden daarom elk jaar sterk ingesnoeid of afgezet. Voorbeelden zijn Forsythia, Hertshooi, Vlinderstruik en Spiraea. Deze werkzaamheden staan meestal niet in het snoeiprogramma. Bodembedekkende heesters en rozen o Afzetten: Een bodembedekkende heester of roos kan, afhankelijk van de soort, nog vrij hoog worden. Dit is vaak niet wenselijk. Bovendien verouderen deze soorten snel wanneer ze niet met enige regelmaat worden gesnoeid. Soms volstaat het om ze regelmatig te scheren als een haag. In andere situaties is het nodig om ze eens per twee á drie jaar volledig af te zetten. Dit ziet er in het begin niet fraai uit maar al na enige maanden komt de hergroei weer op gang en ziet het er weer prima uit. De werkmethode is vaak machinaal waardoor de ingreep extra hardhandig lijkt. Struikrozen o Dit is de meest arbeidsintensieve snoeivorm omdat het vaak nog handmatig wordt uitgevoerd. In tegenstelling tot de traditionele soorten die in het verleden werden toegepast, is het bij deze rozen niet altijd nodig om ze jaarlijks te snoeien. Deze werkzaamheden staan meestal niet in het snoeiprogramma. Hagen o Verlagen: Bij het knippen van een haag is het de bedoeling om de nieuwe loten weg te halen. Vaak gebeurt dat niet volledig en zo groeit de haag jaarlijks met enkele centimeters. Er komt een moment dat de haag te hoog is geworden. Dit kan zijn dat het te lastig is om het nog goed te knippen maar ook omdat het uitzicht belemmerd wordt. Het laatste kan onveilige verkeerssituaties opleveren. Dit alles kan reden zijn om een haag rigoreus te verlagen. Afhankelijk van de haag gebeurt dit handmatig of machinaal. Een haag wordt ook verlaagd wanneer het de functie van andere beplanting belemmert. De haag kan bijvoorbeeld het zicht op de erachter staande beplanting wegnemen. Wanneer dit bijvoorbeeld struikrozen of sierheesters betreft, is dit natuurlijk niet de bedoeling. Boomziektes en aantastingen Kastanje(bloedings)ziekte o De paardenkastanjebomen in Nederland worden bedreigd door de kastanjeziekte. Bomen krijgen bruine vlekken op de stam en 'bloeden' donker vocht. De aantasting leidt tot baststerfte en bij ernstige aantasting tot sterfte van de boom. Wanneer de boom is 3
aangetast wordt de boom zwakker en daardoor ook vatbaarder voor andere aantastingen. In 2006 werd de veroorzaker van de ziekte geïdentificeerd als een bacterie. Ook in onze omgeving zijn hier al veel bomen door aangetast en in een aantal gevallen heeft dit geleid tot het kappen van de boom. Een dramatisch gevolg was enige jaren geleden het kappen van alle kastanjebomen rond de begraafplaats van Sauwerd. Essentaksterfte o Essentaksterfte ook wel Essensterfte, genoemd, was in het buitenland al langer bekend. Inmiddels is de ziekte ook in Nederland behoorlijk aanwezig. Vooral de gewone es (Fraxinus excelsior) en de smalbladige es (Fraxinus angustifolia) worden aangetast. Veroorzaker is een schimmelsoort (Chalara fraxinea). o Door het blokkeren van de sapstroom krijgen de boomdelen boven een aantasting te kampen met bladverdroging en twijg- en taksterfte. Bomen met een beperkte stamdiameter kunnen zelfs geheel afsterven. Bij oudere bomen kan hergroei optreden, wat leidt tot een 'bezemachtige' kroon. Ook oudere essen worden aangetast. Binnen een rij staan tussen aangetaste bomen soms gezonde bomen, wat duidt op verschillen in vatbaarheid. Levensduur bomen De duurzaamheid van boomsoorten verschilt. Een eik of iep heeft een langere levensduur dan een populier of abeel. Niet voor niets gebruiken we termen als hard- en zachthout. Het voordeel van de zogenaamde zachthoutsoorten is dat ze hard groeien en relatief snel een volwassen beeld geven. Een nadeel is dat deze bomen na dertig, veertig jaar, en soms nog eerder, beginnen af te takelen. Dit is een onomkeerbaar natuurlijk proces. Aan de buitenkant is dit niet altijd goed zichtbaar. Het is daarom lastig uit te leggen waarom een boom die ogenschijnlijk gezond lijkt toch gekapt wordt. Behalve met het oog op veiligheid willen wij ook graag voorkomen dat uiteindelijk al deze bomen in een heel kort tijdsbestek geveld moeten worden. Dit is vooral van toepassing in een woonwijk als Ripperda waar deze bomen relatief veel zijn toegepast. We streven naar een meer gespreide leeftijdsopbouw en meer variatie in boomsoorten. Het laatste voorkomt dat bij aantastingen en ziektes de gevolgen minder ingrijpend zullen zijn.. 4
Kern Locatie type beplanting actie toelichting Algemeen Diverse locaties bomen snoeien / kappen n.a.v. veiligheidsinspectie In geval van kap zijn bomen meestal gemerkt. Algemeen Diverse locaties diverse regulier betreft jaarlijks uitgevoerde snoeiwerkzaamheden Adorp Molenweg knotwilgen knotten wilg Adorp Spoorlaan knotwilgen knotten wilg Adorp Spoorlaan bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Adorp Wierumerschouwsterweg bosplantsoen snoeien / dunnen Diverse soorten Adorp Zuiderweg / Kleine weg / bomen / bosplantsoen snoeien / dunnen Diverse soorten school Baflo Ichthus bosplantsoen dunnen/snoeien instandhouding kruidenlaag Baflo Emmastraat meidoorns dunnen/snoeien Selectief Baflo Gebr. Gootjesstraat bomen snoeien els Baflo Hanebijtersgang / Gebr. Gootjesstraat paardenkastanje Kappen kastanje kbz, kapmelding is gedaan: rand part. tuin Baflo Margrietlaan bosplantsoen dunnen/kappen in overleg aangrenzende bewoners Baflo Sijtsmaweg 1 t/m 11 bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Baflo Prof. Dr. G. vd Molenstraat opgaande heesters dunnen/snoeien Diverse soorten Den Andel Oude Dijk 8 haag / bomen snoeien haag op 1 hoogte / overhangende takken Den Andel De Streekweg bomen snoeien sierpeer Ezinge Allersmaweg bomen Kappen populier herplant Ezinge Kerkepad knotwilgen knotten Wilg Ezinge Notweg Tennisbaan bosplantsoen snoeien/dunnen Diverse soorten Feerwerd Valgeweg 24 bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Garnwerd De Akkerstraat knotwilgen knotten Wilg Garnwerd De Akkerstraat in weiland knotwilgen knotten Wilg Garnwerd Hunzeweg / knotwilgen knotten Wilg Renteniersgang Garnwerd Pad richting pierebad bosplantsoen snoen/dunnen Diverse soorten Garnwerd Schifpot richting Saaksum bomen snoeien iepen Rasquert Marciaterrein bomen/bosplantsoen snoen/dunnen Diverse soorten Rasquert Mathenesserweg bomen, snoeien abelen Rasquert Van Inn en Kniphuizenlaan knotwilgen Knotten wilgen uitvoering bewoners Sauwerd Hekkumerweg knotwilgen knotten wilg Sauwerd Laanweg knotwilgen knotten wilg Sauwerd Oudeweg bomen/bosplantsoen snoen/dunnen Diverse soorten Sauwerd Sportpark SIOS bosplantsoen snoeien Diverse soorten Tinallinge Tjarda van Starckenborghweg bomen kap dode linde + scheve linde vml. paardenbak 5
Winsum Aanleg, t bomen snoei Robinia Winsum Aewal knotwilgen knotten wilg Winsum Anjerstraat bij 1-3 bomen/bosplantsoen dunnen/snoeien 3x kappen es, 1x beukje Winsum Begraafplaats Maarhuizen bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Winsum Begraafplaats Schilligeham bosplantsoen Snoeien Diverse soorten Winsum Begraafplaats Schilligeham bomen kandelaberen Haagbeuk Winsum Borgweg/Schepperijlaan bomen/bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten langs spoor Winsum Dahliastraat 16 bomen Snoeien es Winsum De Brake 2, incl J. Boerhof sierheesters Snoeien Diverse soorten Winsum De Meeden bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten brandweerkazerne Winsum De Werf knotwilgen knotten Wilg Winsum Dijkrechter bij bruggetje knotwilgen knotten Wilg Winsum Freesialaan 32 bomen Snoeien Eik Winsum Hamrik bij 18 / hoek bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Meeden Winsum Hamrik bij sporthal knotwilgen knotten Wilg Winsum Hamrik Piramiden bosplantsoen dunnen Rand Winsum Het Aanleg t.o. Century bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Winsum Hofje knolindes knotten Wilg Winsum Hoofmeester bij 1 bodembedek. Heesters afzetten Diverse soorten Winsum Kerspel 42 bomen snoei Es Winsum Meeden rond Wessel bosplantsoen Snoeien Diverse soorten Gansfort Winsum Munsterweg / begr.plaats bomen/hakhout dunnen/snoeien Els Winsum Munsterweg bij 24 langs bomen/bosplantsoen snoeien/dunnen Diverse soorten sloot/pad Winsum Petunialaan bomen kappen populier 5x Winsum Potmaarbos bosplantsoen Snoeien in kader natuurwerkdag scouting Winsum Ranum/ begraafplaats bomen/bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Winsum Regnerius Preadinusstraat heesters afzetten struikkamperfoelie bij parkeerplaats Winsum Ripperdaheerd fietspad naar tunnel bomen kappen populier, essen / herplant nader te bepalen Winsum Schepperijlaan bomen/bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Winsum Schouwerzijlsterweg bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten werkplaats Winsum Sportpark Schilligeham bosplantsoen dunnen/snoeien Diverse soorten Winsum Voorwerk bij 2 bomen/bosplantsoen snoeien/dunnen Diverse soorten 6
Kapmelding In onderstaande tabel staan de bomen waarvoor een kapmelding is gedaan. Het betreft alleen de bomen waarvoor een kapmelding vereist is. Bomen met een diameter (op 1 meter hoogte boven maaiveld) tot 20 cm zijn niet in de lijst opgenomen. De gepubliceerde kapmelding verwijst naar dit overzicht welke eveneens bij de publieksbalie op het gemeentehuis ter inzage ligt. Gedeeltelijk staan de genoemde bomen ook in bovenstaand overzicht. Bijna alle bomen die gekapt worden zijn herkenbaar door een gekleurde stip op de stam. Herplant gebeurt niet altijd door dezelfde soort en hetzelfde aantal. Op dit moment is nog niet bekend welke soorten herplant worden. Kern Diameter Aantal Straat Boomsoort borsthoogte Tinallinge Abbeweersterweg Gewone Es 30-40 cm 1 Baflo Eenrumerweg Gewone Es 30-40 cm 1 Adorp Spoorlaan Schietwilg 60-70 cm 1 Baflo Wilhelminalaan Gewone Es 50-60 cm 1 herplant Tinallinge Tjarda v Starkenborghweg Linde 30-40 cm 2 x Winsum Tichelwerk Gewone Es 30-40 cm 1 Winsum Tichelwerk Gewone Es 30-40 cm 1 Baflo Winsumerweg Gewone Es 30-40 cm 1 Japanse Wilhelminalaan Japanse Sierkers 40-50 cm 1 Winsum Meeden Paardenkastanje 30-40 cm 1 Baflo Prof Dr G vd Molenstraat Zomereik 50-60 cm 1 Baflo Prof Dr G vd Molenstraat Ruwe Berk 30-40 cm 1 Baflo Kievit Schietwilg 50-60 cm 1 Ezinge Allersmaweg Canadese Populier 40-50 cm 25 x Winsum Petunialaan Canadese Populier 50-60 cm 9 Winsum Ripperdaheerd Canadese populier 50-60 cm 6 x Winsum Ripperdaheerd Gewone Esdoorn 50-60 cm 1 Winsum Tunnelpad Gewone es 40-50 cm 8 x Winsum Tunnelpad Canadese populier 40-50 cm 3 x Winsum Schouwerzijlsterweg Gewone Es 60-70 cm 1 Winsum Schouwerzijlsterweg Paardenkastanje 50-60 cm 1 7