160527 Levende Talen sectie Duits Regionale examenbesprekingen centraal eindexamen Duits vwo 2016 Cumulatief verslag Almelo, Drachten, Zwolle Het CvTE verzoekt ons de volgende tekst vooraf te laten gaan aan dit verslag: Een belangrijke opmerking vooraf: dit document vervangt het correctievoorschrift van het Cito niet en vult het ook niet aan. Het biedt alleen houvast bij de correctie van open vragen. Het officiële antwoordmodel van het Cito dient te allen tijde te worden gevolgd. Eventuele kritiekpunten ten aanzien van het eindexamen kunnen aan het CvTE worden gemeld. In Almelo namen 12 collega s deel aan de bespreking, in Drachten 13 en in Zwolle 7. Hun namen staan achter in dit document. ALMELO Algemene opmerking over eindexamens Duits, Frans, Engels. Wij willen dat alle vreemde talen het zelfde landelijke gemiddelde eindcijfer hebben. (Net zoals bij Engels, elk jaar ca. een 6,8 als landelijk gemiddelde eindcijfer). Het vak Duits al jaren fors lager. Wij voelen dat het vak Duits afgebrand wordt op deze manier. Wij krijgen de onaangename rol van selectie vak toebedeeld. Algemene opmerkingen over dit examen - een aantal vragen zijn erg moeilijk; het gaat dan om de vragen en niet om de tekst. - Net als voorgaande jaren missen wij wederom bij elke tekst de aanduiding, welk ERK-niveau deze tekst heeft (B1, B2 C1). Van ons docenten wordt verwacht, dat wij het ERK niveau aan kunnen geven. Wij willen dat dit bij de examens verandert. Het moet een kleine moeite zijn voor het Cito om dit te doen. - Te doen, maar ook te lang. - Praktisch iedereen bleef tot het einde. Dit wordt door de meerderheid beaamd. Ook de goede Duitse leerlingen hadden meer tijd nodig. - Onsportieve vragen in dit examen. Wat wordt hier nu eigenlijk getoetst? - Leuke, gevarieerde teksten, maar de vraagstelling was vaak moeilijk. Met name de open vragen. - Soms is het de vraag wat van de leerling wordt verwacht: slimmigheid, truc, tekstbegrip toetsen? DRACHTEN Algemene opmerkingen: - Veel leerlingen vonden het examen lang, veel bleven tot het eind - Starttekst kwam hard aan bij leerlingen - Lange laatste tekst - Aantal lastige woorden die niet in het woordenboek staan - Hoog taalniveau - Voor de lange literaire tekst maar 3 punten - Veel 1 puntsvragen 1
- Veel milieu -, groen - en duurzaamheids -teksten Het zou goed zijn als eens iemand van het CvTE aanwezig zou zijn bij de bespreking, om de discussies bij de open vragen mee te maken. ZWOLLE Algemene indruk van het examen VWO 2016 - Eerste tekst ontmoedigend. Bron Frankfurter Allg. = slechte instap. - Veel teksten, wel veel variatie in de thema s. - Traditionele thema s: vlees, milieu - De laatste tekst had eigenlijk met die twee ervoor moeten wisselen - Lang, sommige hadden het niet af. Leerlingen hebben de tijd meer dan nodig gehad (leerlingen lezen trager tegenwoordig) Vraag 7 ALMELO Coorectiemodel: De kern van een goed antwoord is: Het afschieten van (grote roof)dieren om de populatie te reguleren/beheren. / het beheren van de populatie/wildstand / indien noodzakelijk dieren doden / afschieten in het kader van natuurbeheer / menselijk ingrijpen in de wildpopulatie Opmerkingen Acceptabel is: afschieten. Niet goed rekenen: antwoorden als jagen zonder verdere toelichting, neerkomend op natuurbeheer of uit noodzaak. Belangrijke elementen: afschieten, reguleren Alle aanwezige docenten hebben moeite met het antwoordmodel. Het veroorzaakt grote problemen. - Wij moeten zelf de aantallen wolven en beren reguleren 1 pt - Wij moeten het bestaan van grote roofdieren in eigen hand nemen 0 pt - Reduceren / decimeren / afschieten 1 pt - Het afschieten van beren die dichtbij de stad wonen 1 pt - De maatregel dat de mens het voortbestaan van grote roofdieren zal bepalen 0 pt - Regelen (passabel) 1 pt Vraag 7 DRACHTEN Het correctiemodel laat heel veel open. - Dat schieten van de roofdieren als Ultima Ratio mogelijk is 1 pt (schieten = afschieten) - Het afschieten van dieren voor een juiste verdeling 1 pt (juiste verdeling = regulering) - Het voortbestaan van de grote roofdieren moet de mens regelen 1 pt (voortbestaan = beheren van de wildstand) - Dat het afschieten van roofdieren als een Ultimatimum Ratio moet zijn 1 pt (moet=als het noodzakelijk is) - De maatregel dat de mens moet zorgen dat roofdieren als beren en wolven blijven bestaan 1 pt - Dat grote roofdieren hun bestaan niet zelf regelen maar dat de mens dat moet doen 0 pt 2
- De maatregel van andere landen waar jacht op roofdieren in hoognodige situaties nog mogelijk is 1 pt - De maatregel voor het op peil houden van bep. diersoorten... 1 pt - De mensen moeten zelf het voortbestaan regelen 0 pt (onduidelijk waarvan) - Het reguleren van de aantallen 1 pt - Het afschieten van beren 1 pt - In de laatste alinea verdedigt Herzog de maatregel dat de mens zelf moet ingrijpen 1 pt - De maatregel dat de mens actie moet ondernemen in de roofdierbeperking 1 pt (op het randje) - De mens moet de natuur zelf in balans weten te houden 0 pt (te vaag) - Dat moeder natuur een handje mag worden geholpen 1 pt (te vaag) - De mensen moeten meer regelen omdat de dieren dat zelf niet doen 0 pt (te vaag) - Het helpen van grote dieren bij hun voortbestaan 0 pt - Dat je het bestaan van roofdieren moet reguleren 1 pt Vraag 7 ZWOLLE Regulieren = letterlijke vertaling / het staat in het antwoordmodel. Beheer van de (groteroof)dierenpopulaties staat centraal. Het zit in de toelichting en het antwoord van het antwoordenblad roept veel onduidelijkheden op. Bijvoorbeeld schieten is niet afschieten. Er wordt veel goed gerekend. Vraag 16 ALMELO De kern van een goed antwoord is: Het heeft weinig (politiek) draagvlak / het is moeilijk realiseerbaar. Opmerking Een antwoord met als strekking geldt voor iedereen niet goed rekenen. Het citaat uit r. 57 is niet duidelijk. Cruciaal in het antwoord is draagvlak evenals het aspect duurzaamheid dat wordt gewaardeerd, maar niet in de eigen omgeving. In het antwoordmodel is opgenomen het is moeilijk realiseerbaar, vanuit dat perspectief kijkend vinden wij het antwoord ook goed als een leerling formuleert: wel bij een ander en niet bij onszelf. Drie dingen moet de leerling doen: Wat is het alternatief, wat is het nadeel en derde aspect: City-Maut komt alleen in de vraag voor en maakt het nog complexer. - Duurzaamheid willen ze wel graag, maar niet waar ze zelf wonen 1 pt - De politieke bestuurders van deze gebieden zullen dit niet in hun eigen gebied in willen voeren 1 pt - Niemand wil er verantwoordelijk voor zijn 1 pt Vraag 16 DRACHTEN Antwoorden in de trant van: wel een goed idee, maar voor anderen / niet voor mij 0 pt - Dat de houding daartegenover zeer negatief is en dat er velen niet aan mee zullen doen 1 pt (=geen draagvlak) - Het nadeel is dat veel gemeenschappen dan niet mee willen werken 0 pt - Dat ze duurzaamheid willen maar niet bij hun 0 pt - Het is een politiek gezien een nog gevoeligere oplossing, er worden meer mensen door geraakt 0 pt - Door de houding van de mensen is het alternatief niet in te voeren 1 pt - De terughoudendheid van het volk 0 pt 3
- Het nadeel van dit alternatief is dat het nog moeilijker er door te krijgen is, omdat men het liever niet bij zichzelf wil 1 pt - Het zal nog lastiger zijn deze wet in te voeren 1 pt Vraag 16 ZWOLLE Letterlijk in de tekst. Eerst moet de leerling het nadeel zoeken en dan het alternatief. De volgende keer zouden aan dit soort vragen 2 punten moeten worden toegekend. Vraag 20 ALMELO We vinden het jammer dat de leerling voor het minst goede antwoord moet kiezen. Vraag 23 ALMELO De kern van een goed antwoord is: De sport(wereld) is/ de sportverenigingen zijn (in Duitsland) heel divers. / Er bestaan (in Duitsland veel verschillende soorten sportclubs. Opmerking: Aan uitsluitend een letterlijke vertaling van Flickenteppich geen scorepunt toekennen. Men vindt dat er voorkennis vereist is over lapjesdeken (Flickenteppich) (antwoord van een leerling: een aan elkaar genaaid zootje). Wij docenten hebben al moeite met een eensluidende vertaling van Flickenteppich. De huidige leerling heeft geen associatie met het begrip lappendeken. Alternatief antwoord van een leerling: een bijeengeraapt geheel. In het Nederlands heeft lapjesdeken een neutrale betekenis, in het Duits hoofdzakelijk negatief. Leerlingen hebben deze voorkennis niet om het antwoord te vinden. Deze vraag verwijderen uit het examen. Vraag 23 DRACHTEN Algemene opmerking: slechte vraag in combinatie met antwoordmodel. Veel leerlingen weten niet wat een lapjesdeken is. Onderdelen rekenen we fout, klein ook. - De Duitse sport is als een lappendeken van allerlei soorten sport + soorten mensen die mogelijkheid krijgen te sporten 1 pt - De Duitse sport is opgebouwd uit verschillende sporten en kan daardoor worden vergeleken met een lapjeskleed 0 pt (veel ontbreekt in antwoord) - Het betekent dat de Duitse sport zich verspreidt over een groot oppervlak aan verschillende sporten 1 pt (op het randje) - Duitsland wordt heel breed in het aantal sporten maar niet in topsport 0 pt (2 e deel maakt het fout) - Dat de Duitse sport plat en breed is: veel verschillende sportverenigingen waarbij het niveau ongeveer gelijk is; geen pieken of toppen 1 pt - De Duitse sportwereld is erg verdeeld en verschillend 1 pt (verdeeld = verdeeld in stukken) - De Duitse sport is heel verdeeld, verschillende verenigingen, topsport, financieringsverschillen 1 pt - Dat de Duitse sport uit allerlei kleine verenigingen, ( lappen ) bestaat 0 pt (verenigingen hoeven niet klein te zijn) - In Duitsland is er een grote verscheidenheid aan sportmogelijkheden 1 pt - De Duitse sport bestaat uit allemaal losse sporten, maar al deze sporten bloeien wel en vormen zo een geheel wat sterk staat 1 pt (krom, op het randje) - De Duitse sport bestaat uit allerlei verschillende onderdelen 0 pt (te vaag) - De Duitse sport bestaat uit veel losse onderdelen 0 pt (te vaag) - De Duitse sport bestaat uit meerdere onderdelen 0 pt (te vaag) 4
- De Duitse sport in het algemeen is onderverdeeld in takken van verschillende sporten 0 pt (veel ontbreekt) - Ze bedoelen hiermee dat de sport in verschillende segmenten opgedeeld kan worden en los van elkaar bloeien 1 pt - De Duitse sport is geen geheel, het zijn allemaal losse delen die helaas willen presteren 0 pt - De Duitse sport bestaat uit allemaal sportwereldjes 0 pt - De Duitse sport is een geheel van losse flodders, niet samenhangend 0 pt - De Duitse sportwereld is enorm verdeeld 0 pt - De Duitse sport bestaat uit veel groepen 0 pt ( verschillend mist) Vraag 23 ZWOLLE Moeite met het antwoordmodel. De sport / De sport(wereld) = heel divers. Diversiteit maar toch met samenhang. Vraag 24 ALMELO De kern van een goed antwoord is: Die zet de toekomst/gezondheid van de sporters op het spel. Opmerking : Acceptabel zijn antwoorden met de volgende strekking: Die is te streng/hard/onmenselijk / begint op te jonge leeftijd / beult de sporters af. Het antwoord staat niet in de tekst. Toekomst/gezondheid is puur interpretatie van de samensteller van dit antwoordmodel. Slechte vraag die niet in dit examen thuishoort. In het antwoord moet iets negatiefs/onmenselijks zitten. - Ze worden getraind enkel en alleen om te winnen 0 pt (want onmenselijke aspect ontbreekt) - Bij deze trainingswijze hoop je niet dat het je eigen kinderen zijn 1 pt - Dat hun jeugd kapot wordt gemaakt 1 pt - Dat je alles op het spel zet 0 pt - Dat kinderen op te jonge leeftijd niet bezig moeten zijn met topsport 1 pt Vraag 24 DRACHTEN Algemeen: Antwoord in antwoordmodel is merkwaardig geformuleerd t.o.v. de vraag. Waar staat het antwoord van het correctiemodel in de tekst? Acceptabel antwoord is duidelijker! - Ze worden al vanaf de basisschool gedwongen de sport op een hoog niveau te beoefenen 1 pt - Deze Typen zijn vanaf de basisschool alléén maar bezig met ongelooflijk hard trainen en dat is niet wenselijk 1 pt - Dat ze te veel trainen 0 pt - Bij deze trainingswijze worden mensen vaak gedwongen om heel hard te trainen, niet omdat ze dat zelf willen, maar omdat hun land wil dat ze dat doen 1 pt (vanwege gedwongen ) - De trainingswijze van deze Typen is heel extreem en zwaar 1 pt (extreem = te/beult af) - Ze slaan door in hun trainingswijze 1 pt (slaan door = beult af/gaan te ver) - Het is niet goed voor de kinderen 0 pt (te vaag) - De Typen worden van kinds af aan heel hard getraind en hebben dus eigenlijk geen kindertijd gehad 1 pt - Deze typen worden van kinds af aan zwaar getraind om zo goed mogelijk te worden, dit gaat er hard aan toe 1 pt (door laatste toevoeging ok) - Dat die Typen al van kleins af aan de hele tijd moeten trainen voor een sport om zo de beste te worden 1 pt - Kinderen worden gedwongen om te trainen 0 pnt 5
- Die trainingswijze is niet kindvriendelijk 0 pt (te zwak geformuleerd) Vraag 24 ZWOLLE Moeilijk het antwoordmodel te interpreteren. De meeste antwoorden worden opgelost met de opmerkingen. Vooral te is belangrijk. Vraag 26 ALMELO De kern van een goed antwoord is: in geringe mate / minimaal / met een kleine hoeveelheid / in kleine stapjes Opmerking: Aan uitsluitend een letterlijke vertaling geen scorepunt toekennen. Voorkennis van homeopathie is nodig, dus deze vraag hoort niet in dit examen. Cruciaal is de maatregel die moet worden genomen. - Dat dient te worden opgevat als porties uit de negentiende eeuw toen men veel minder at dan nu 0 pt - Een zekere mate van verminderen 0 pt Vraag 26 DRACHTEN Algemeen: Hier wordt algemene kennis over de homeopathie getoetst, geen tekstbegrip. Heel slechte vraag! De vraag is niet na te kijken. Vraagstelling in combinatie met antwoordmodel is niet goed; in deze context kan op meerdere manieren worden opgevat: De vraagsteller wil de juiste betekenis van in homöopathischen Dosen ; de leerling betrekt de inhoud van de tekst erbij! Het is leerlingen eigenlijk niet aan te rekenen dat ze de context erbij halen. Wij houden ons aan het correctiemodel, maar we kunnen ons voorstellen dat een antwoord met een aan de tekst gerelateerde toevoeging goed gerekend wordt. - Zelfs kleine correcties om vleesconsumptie te verminderen, worden verworpen 0 pt - Bij het minste geluid van minder vlees wordt er al geklaagd door mensen 0 pt - Heel langzaam veranderen van de hoeveelheid vlees per jaar 0 pt - Langzaamaan 1 pt (=in kleine stapjes) Vraag 26 ZWOLLE Lastige vraag. Je vraagt naar homeopathie waarvan de meeste leerlingen geen voorkennis hebben. Kern is dat met homöopathische Dosen kleine hoeveelheden bedoeld worden: stapje voor stapje minder gaan consumeren. Fehlentwicklungen = doorslaan in grote hoeveelheden vlees consumeren. Vraag 27 ALMELO De kern van een goed antwoord is: inperking/bedreiging van de vrijheid / beroving van vrijheid Dit was een duidelijk antwoordmodel. De vraag had wel wat eenvoudiger gekund. - Iedereen heeft de keuze om vrij te beslissen 1 pt - Men doet beroep op zijn vrijheid 1 pt - Men wil een houding van Anything goes 0 pt - Iedereen mag zelf weten hoeveel vlees hij mag eten 1 pt - Iedereen mag zelf weten wat hij mag eten 1 pt 6
Vraag 27 DRACHTEN Geen commentaar. Vraag 27 ZWOLLE Jammer: twee vragen over hetzelfde stukje. Kern van het argument om aanvallen op de Dauerzustand af te wijzen is vrijheidsberoving. Vraag 35 ALMELO Bij deze vraag merken wij op dat vorgaukeln het goede antwoord B niet overtuigend maakt. Antwoord A is verdedigbaar. Pittige tekst, lastige vraag. Meningen zijn verdeeld, dus men vindt de vraag onacceptabel. De aanwezigen komen er niet uit wat het beste antwoord is. Vraag 38 ALMELO De kern van een goed antwoord is: Het verband tussen (wiskunde-/reken)onderwijs en het gevoel voor/inschattingsvermogen inzake hoeveelheden/aantallen. / Dat het gevoel voor getallen al was beïnvloed door rekenlessen. De vraag had anders gesteld moeten worden omdat via een omweg naar iets anders wordt gevraagd. Cruciaal is het verband tussen inschattingen maken en genoten wiskundeonderwijs. Verwarrend is in het antwoordmodel bij het woord onderwijs dat ervoor staat tussen haakjes: (wiskunde-/reken). - Leerlingen die goed kunnen schatten, zijn ook goed in wiskunde 1 pt (volgens antwoordmodel) Vraag 38 DRACHTEN Het woord verband maakt de vraag lastig. Discussie: Een verband kan twee kanten op. Het antwoordmodel laat veel open. 1 e en 2 e antwoord lopen uiteen. Het 1 e antwoord van het antwoordmodel zorgt voor veel discussie. In de vraag staat: Welk verband wilden de wetenschappers uitsluiten. De meningen zijn te verdeeld, we komen er niet uit. Antwoorden met wiskunde zijn niet correct, het moet onderwijs zijn Alle antwoorden met menigten 0 pt Vraag 38 ZWOLLE Goede tekst. Centraal staat: de aanleg voor wiskunde is genetisch. Onderwijs / les om inzicht in rekenen te geven wil men hier uitsluiten. Kern van het antwoord moet les / onderwijs zijn. Deelnemers Almelo Freddy Walhof (OSG Hengelo) Erik Haandrikman (CSG Noordik, Almelo) Koos Sijtsema (Het Erasmus, Almelo) Emmy van Brussel (Gerrit Komrij College, Winterswijk) Rob Wegdam (Canisius, Almelo) Karel Tijhuis (Het Erasmus, Almelo) Harrie Grobbink (Bonhoeffer College, Enschede) Marja Ritterfeld (Vechtdal College, Hardenberg) Stef Hudepohl (CSG het Noordik, Almelo) Rita Esseling (OSG Hengelo, Montessori) 7
Karin van der Zijden (Stedelijk Lyceum, Enschede) Paul Stevelmans (namens Levende Talen) Deelnemers Drachten Hannah Huizing (Vincent van Gogh, Assen) Henk Siegers (Leeuwarder Lyceum, Leeuwarden) Claudia Müller (Stedelijk Gymnasium, Leeuwarden) Amarinske Bouma (Willem Lodewijk Gymnasium, Groningen) Els Leidorf (Hondsrugcollege, Emmen) Alex v.d. Berg (Eemsdeltacollege, Appingedam) Berndt Assies (RSG Magister Alvinus, Sneek) Anneke v.d. Waal (Luzac College, Groningen) Annelien Prozee (Dockinga College, Dokkum) Berber Postema (Drachtster Lyceum, Drachten) Harry Kepser (Drachtster Lyceum, Drachten) Gaby Hermans (Drachtster Lyceum, Drachten) Erik Kwakernaak (namens Levende Talen) Deelnemers Zwolle Marga van der Laan (Zuyderzee College, Emmeloord) Karin Prins (Stad en Esch, Meppel) Gerda Bosveld (Van der Cappelen Scholengemeenschap, Zwolle) Anja Smyt (CSG Dingstede, Meppel) Sophia Sanders (Carolus Clusius, Zwolle) Yolanda Woertman (namens Levende Talen) 8