Jaarplan Districtscommissie Groningen 2016 De vereniging Natuurmonumenten wil een beweging zijn van mensen met hart voor de natuur, een spreekbuis zijn voor al diegenen die het werk van Natuurmonumenten steunen, waar het kan ondernemend zijn en vooral een goed beheerder van onze terreinen zijn en blijven. In de provincie Groningen heeft Natuurmonumenten de verantwoordelijkheid voor 11 gebieden 1. De Districtscommissie (DC) Groningen voelt zich, als vertegenwoordiger van de vereniging, verantwoordelijk voor het betrekken van de leden van Natuurmonumenten en inwoners van de provincie Groningen bij het beheer en gebruik van deze gebieden. We willen ervoor zorgen dat: een ieder kan weten wat er in deze gebieden te beleven is en wat er de komende jaren mee gaat gebeuren; het draagvlak voor het natuurbeheer in onze provincie vergroten; de spreekbuis zijn namens de leden door standpunten van de vereniging actief naar buiten te brengen; leden en niet leden, als gebruiker van de natuur, worden betrokken bij de ontwikkeling en visieplannen voor de gebieden. Hieronder beschrijven we de activiteiten van de DC Groningen in 2016. In nauwe samenwerking met de werkorganisatie (nu nog de beheereenheid Groningen-Noord Drenthe) willen we ervoor zorgen dat de gebieden nu en in de toekomst de moeite waard blijven en hun waarde houden. Wij hebben onze activiteiten afgestemd op het Regioplan 2016 van Natuurmonumenten Groningen, Friesland en Drenthe. De werkorganisatie van Natuurmonumenten is in reorganisatie. Dit kan betekenen dat wijzigingen optreden. De reorganisatie zal in 2016 zijn beslag krijgen. Als het nodig is zal dit jaarplan in de loop van 2016 worden geactualiseerd. Districtscommissies: Natuurmonumenten is een vereniging die midden in de maatschappij staat. Daarom hebben de leden een stem: via afgevaardigden kunnen leden hun mening laten doorklinken in de besluiten en standpunten van de vereniging. In districtscommissies vertegenwoordigen leden de stem van alle leden in hun district. Natuurmonumenten heeft 13 districten: de 12 provincies plus Amsterdam. De districtscommissies vormen samen de verenigingsraad. Samen met het bestuur denkt, praat en beslist de verenigingsraad mee over de hoofdlijnen van het beleid. De verenigingsraad keurt het jaarverslag goed. Daarnaast is de DC de spreekbuis voor leden richting de werkorganisatie en vice versa. Met elkaar geven we vorm aan Natuurmonumenten als beweging voor mensen met liefde voor de natuur. In dit jaarlijks terugkerend plan benoemen we de thema s en gebieden waar we als DC in het bijzonder aandacht aan besteden. In de periode 2012-2015 hebben we de focus gelegd op de gebieden Biessumerbos/Voolhok, Kardinge, Noordlaarderbos en Westerbroek. Zijdelings waren we betrokken bij het Dal van de Ruiten Aa. De plannen voor deze gebieden zijn veelal jaaroverschrijdend. Daarom zullen we ook in 2016 aan deze gebieden aandacht schenken. 1 Een overzicht van de Groningse natuurgebieden staat beschreven in de bijlage. 1
A. Gebieden In 2016 richten wij ons op: Biessumerbos & Voolhok Rond Delfzijl heeft Natuurmonumenten sinds een aantal jaren twee kleinere gebieden in beheer, Biessumerbos en Voolhok. Vanaf 2012 is voor deze gebieden een community opgezet, waaraan de DC zijn bijdrage heeft geleverd. Sinds de start van de community zijn we regelmatig met leden en omwonenden in gesprek geweest. Ook hebben wij activiteiten in deze gebieden georganiseerd, onder andere met kinderen (Lutje Grut). Samen met de werkorganisatie geven we verder vorm aan de community. De structuur van de community is in de loop der jaren sterker geworden. De community wordt gedragen door een kleine actieve groep, met een positieve betrokkenheid vanuit de omgeving. Wij streven er naar dat de verantwoordelijkheid voor het in stand houden van de community nog meer bij de omwonenden komt te liggen. Bij de omwonenden is al veel enthousiasme om zelf activiteiten te organiseren en anderen te betrekken. Wij zijn blij met de inzet van deze groep en blijven hen en de werkorganisatie ook in 2016 ondersteunen. In 2015 is de ontwikkeling gestart van het vergroten en aan elkaar verbinden van de verschillende natuurgebieden, doordat extra gronden in beheer komen. Wij volgen deze ontwikkeling in 2016 en leveren waar nodig onze bijdrage. Wij streven er naar om in 2016 aan een of meer natuurwerkdagen deel te nemen. Kardinge Kardinge is een belangrijk en gevarieerd natuurgebied vlak onder rook van Groningen. De DC heeft grote belangstelling voor de ontwikkelingen die hier plaatsvinden. Wij zijn daarom actief betrokken bij de activiteiten in Kardinge. In 2016 continueren wij onze inzet. In 2015 kon een grote aankoop door Natuurmonumenten plaatsvinden. Wij volgen de plannen van Natuurmonumenten met deze aankoop met belangstelling. Het voortzetten van de community blijft aandacht en betrokkenheid van de DC vragen. Wij doen dit onder meer door het voorzitten van het overleg met de leden van de community. Waddenzee In het landelijke beleid is het waddengebied een speerpunt. Natuurmonumenten zet zich sterk in voor de Waddenzee en de ontwikkelingen in en rond de Eems-Dollard. In 2015 heeft de DC Natuurmonumenten ondersteund bij het opstellen van het verweerschrift in het kader van de procedure tegen zoutwinning onder de Waddenzee. In december 2015 hebben wij met de DC Friesland gesproken over hun inzet voor dit gebied. Wij hebben afgesproken om onze plannen en (gezamenlijke) inzet in het voorjaar van 2016 concreet te maken. De DC zal de ontwikkelingen in het waddengebied 2016 actief volgen en de werkorganisatie waar nodig ondersteunen. Noordlaarderbos Het Noordlaarderbos strekt zich uit tot over de provinciegrens van Groningen en Drenthe. Het is voor de inwoners van de omliggende dorpen en de stad Groningen een belangrijk natuur- en ontspanningsgebied. In 2013-2014 is de natuurvisie voor Noordlaarderbos/Vijftig Bunder ontwikkeld en besproken met omwonenden. Wij hebben onze inbreng onder meer gehad door het voorzitten van overleg. Net als bij Biessumerbos & Voolhok willen wij als DC een community helpen opzetten rond het Noordlaarderbos. In 2015 heeft de DC hierover contact onderhouden met de werkorganisatie. De community is nog niet opgericht. 2
In 2015 heeft de DC met Natuurmonumenten besproken of de boerderij aan de Pollselaan of een deel van het terrein zou kunnen dienen als kleine voorziening voor publiekscontacten en bezoekerscentrum. Dit stuit echter op praktische en financiële problemen. De DC blijft stimuleren dat dit deel van het bos een bijzondere positie krijgt. In 2016 zetten wij ons in om omwonenden bij de verdere ontwikkeling te betrekken en een rol te geven in het beheer. Zodra de visie bekrachtigd is, wordt het maatregelenpakket opnieuw besproken. Westerbroek In de 2 e helft van 2013 is de werkorganisatie gestart met de eerste besprekingen voor het opstellen van een nieuwe natuurvisie. In 2014 heeft deze op interactieve wijze en met betrokkenheid van de streek inhoud gekregen. Als DC waren we hierbij actief betrokken. De werkorganisatie organiseerde meerdere informatiebijeenkomsten in samenwerking met de DC. De omwonenden zijn tijdens de bijeenkomsten gevraagd naar hun verwachtingen en mening over het gebied. Het visieplan is eind 2014 bekrachtigd. De uitvoering van het plan vraagt om het onderhouden van contacten met de bewoners en leden rond Westerbroek. Ons streven is om in 2016 hiervoor een bijeenkomst te organiseren. Daarnaast laten wij ons in 2016 door de werkorganisatie informeren over de ontwikkelingen rond de ontbrekende schakels (Natuurnetwerk Nederland) en de ontsnippering van dit gebied door voorzieningen voor de fauna. Dal van de Ruiten Aa/Westerwoldse Aa Dit gebied is in ontwikkeling, na de grootschalige inrichtingsmaatregelen in de jaren 2012-2015. De ontwikkelingen volgen wij op afstand. Daar waar mogelijk pakt de DC een rol om leden en bewoners van het gebied te betrekken. In 2015 vond een kwaliteitstoets plaats. Met de werkorganisatie worden de resultaten in 2016 besproken. De Onlanden (en omgeving) De Onlanden ligt in (Noord) Drenthe. Dit nieuwe natuurgebied is een recreatiegebied voor veel leden uit onze provincie. Wij voelen ons daarom betrokken. De Onlanden is in ontwikkeling. De komende jaren zullen zich nog vele natuurlijke veranderingen voordoen. In 2016 stelt de werkorganisatie een natuurvisie op. Ook doet zij een regionale achterbanraadpleging. Deze activiteiten volgen wij met belangstelling. In 2016 bespreken wij met de DC Drenthe en de werkorganisatie of voor De Onlanden een community kan worden opgezet. De Onlanden ligt op korte afstand van de Piccardthofplas (in de provincie Groningen), waarvoor wij ook aandacht zullen houden. Verder volgen wij de ontwikkelingen in de aanliggende landgoederen Friesche Veen (kwaliteitstoets) en Vennebroek. Overige gebieden In 2016 heeft de werkorganisatie voor de overige gebieden geen plannen waar de DC een rol voor zichzelf ziet. Wel stellen wij ons op de hoogte van hoe het gaat in deze gebieden. In april 2015 hebben wij bijvoorbeeld de Wytsemakooi en de Ruidhorn bij Uithuizen bezocht. Wij willen ons in 2016 vaker laten zien in de gebieden die Natuurmonumenten beheert. Wij denken aan het vergaderen bij een gebied, met daaraan gekoppeld een wandeling. Daardoor krijgen wij actiever zicht op waarvoor we staan. Wij maken een planning voor 2016. Ook zullen wij in 2016 gebieden bezoeken voor een excursie, bijvoorbeeld het Noordlaarderbos en het dal van de Ruiten Aa. 3
B. Algemene activiteiten 2016 Naast de specifieke activiteiten in de gebieden staan voor 2016 de volgende algemene activiteiten op het programma: Contacten en overleg met de werkorganisatie De DC laat zich op de hoogte houden van de activiteiten binnen de (regionale) werkorganisatie via de DC-vergaderingen en bezoeken aan de werkorganisatie. Wij zijn waar mogelijk aanwezig bij kwaliteitstoetsen, in 2016 Hoeksmeer, Tinallinge, Polder Het Oosterland/Lappenvoort en Friesche Veen. Voor de Drentse gebieden stemmen wij dit af met DC Drenthe. Per gebied hebben wij contactpersonen bij de DC, die de ontwikkelingen bijhouden en contact zoeken met de beheerders van Natuurmonumenten. Zie voor de contactpersonen van de DC het overzicht op de volgende pagina. Wij volgen de ontwikkelingen rond de reorganisatie van de werkorganisatie (landelijk). Contacten met vrijwilligers bij NM en de communities Wij leggen contact met de vrijwilligers in de gebieden; dat kan door het afleggen van bezoeken tijdens de wekelijkse klusdagen of door de vrijwilligersavond te bezoeken. Doel is te bespreken op welke wijze we elkaar kunnen versterken en informeren. Wij onderhouden contact met de bestaande communities rond de gebieden. Doel is waar nodig bijdragen te leveren aan het opzetten en in stand houden van de communities. Contacten met vrijwilligers bij andere natuur- en milieuorganisaties Wij nemen deel aan het evenement Gronings Groen. Wij onderhouden waar mogelijk contacten met ledencommissies van organisaties als het Groninger Landschap en Staatsbosbeheer. Deelname verenigingsraadactiviteiten Wij nemen deel aan de verenigingsraadvergaderingen in april en november om toe te zien op de beleidsontwikkeling, het jaarverslag en de voorstellen van het bestuur. Wij nemen deel aan de voorbesprekingen van de verenigingsraadvergaderingen met de districtscommissies Drenthe en Fryslan. Wij nemen deel aan het halfjaarlijkse voorzittersoverleg. Wij nemen deel aan de klankbordgroepbijeenkomsten in maart en oktober. Wij nemen deel aan de extra verenigingsraad- en klankbordbijeenkomsten in verband met het streefbeeld NM en de werkgroep burgerinitiatieven. Contacten met de Groninger leden van Natuurmonumenten en het algemene publiek Wij organiseren de jaarlijkse ledenvergadering inclusief excursie in één van de Groningse gebieden. Dit jaar zal de ledenvergadering op 21 mei 2016 plaatsvinden in Smeerling. Wij willen zichtbaar zijn in de provincie door een ledenraadpleging te organiseren over een landelijk of regionaal thema. Wij raadplegen de e-mailklankbordgroep, zodat een goed beeld ontstaat over de thema s die de leden van Natuurmonumenten belangrijk vinden. Wij betrekken de leden van de e- mailklankbordgroep bij discussies over actuele thema s. Waar mogelijk ondersteunen wij jeugdactiviteiten (die aansluiten bij de landelijke OERRR activiteiten). 4
Communicatie algemeen Via onze facebookaccount brengen wij activiteiten of gebieden van Natuurmonumenten in beeld. Verder laten zien welke thema s voor Natuurmonumenten van belang zijn en welke activiteiten wij organiseren. In het bijzonder delen wij foto s en informatie rond de natuurgebieden. Wij onderhouden de websitepagina s van de DC Groningen op de website van Natuurmonumenten, zodat deze actueel, levendig en informatief zijn. Onze contactpersonen voor de gebieden en voor de algemene activiteiten: Gebied Dal van de Ruiten Aa Dollard /Waddenzee Hoeksmeer Hoge Land/Biessumerbos/Voolhok Kardinge Noordlaarderbos Piccardthofplas Tinallinge Uithuizerwad Westerbroek Algemene activiteiten Facebook Klankbordgroep Vrijwilligers Website Werkorganisatie Woordvoering DC Contactpersoon DC Klaas Erik/ Klaas/Wim Pieter Pieter Erik Klaas Pieter/Wim Contactpersoon DC Allen, accountbeheer Wim Allen Erik 5
Bijlage De Groningse gebieden Dal van de Ruiten Aa Het Dal van de Ruiten Aa bestaat uit akkers, heide, boomweiden, bos en de in oorspronkelijke staat teruggebrachte beek die door het landschap slingert. Typisch aan dit gebied is de beslotenheid die in contrast staat met de weidsheid die we elders in Groningen aantreffen. In het gebied ligt het gehucht Smeerling met acht oude Westerwoldse boerderijen en twee bijzondere bossen, het Lieftinghsbroek en het Metbroekbos. Dollard De Dollard is een van de laatste Europese brakwater getijdenlandschappen. Dit dynamische natuurgebied bestaat uit polders, kwelders, slikken en zout- en zoet water. Trekvogels rusten hier uit en zoeken naar voedsel, dat volop voorradig is. De Dollard is eigendom van Natuurmonumenten, maar het Groninger Landschap beheert het gebied. Hoeksmeer Hoeksmeer bestaat uit grasland, een oude kreekloop en een vogelplas. Met het dynamische waterbeheer houdt Natuurmonumenten Hoeksmeer aantrekkelijk voor weidevogels. Natuurmonumenten heeft na een grondruil de gehele Hoeksmeer in beheer. De kansen voor de natuur zijn daardoor nog beter. Hoge Land Zware zeeklei en opeengehoopt wadzand vormen in noord Groningen het Hoge Land. Natuurmonumenten beschermt en onderhoudt hier een verzameling jonge dorpsbosjes bij Roodeschool, Spijk en Bierum. Ook het vogelrijke Eiltsgat (een kolkje dat herinnert aan een dijkdoorbraak) en de Wytsemakooi horen bij het Hoge Land. Vanaf 2011 heeft NM de bosjes bij Spijk, Delfzijl en Biessum van de gemeente Delfzijl overgenomen. Kardinge Dit jonge natuurgebied bestaat uit bossen, moerassen en bloemrijke graslanden. In dit natuurgebied ligt het historisch interessante lintdorp Noorddijk. Voor de ontwikkeling in het gebied zijn omwonenden van Kardinge een belangrijke partner. Noordlaarderbos Het Noordlaarderbos is een gemengd bos dat veel dieren en planten aantrekt. De oude grafheuvels in het Noordlaarderbos dateren van ver voor de Middeleeuwen. Ze zijn minstens 2500 jaar oud. Natuurmonumenten heeft recent vijf grafheuvels in het Noordlaarderbos en vijftig Bunder hersteld. Piccardthofplas Bij de vogelrijke Piccardthofplas heeft Natuurmonumenten een vogelkijkwand gebouwd. De Piccardthofplas is voor dieren een belangrijke ecologische verbindingsroute. Tinallinge Tinallinge is een weidevogelgebied. Kievit, grutto en tureluur broeden er in het voorjaar. Het natuurgebied ligt in een mooi landschap met terpdorpen. Kleiwinning en natuurontwikkeling gaan in dit gebied hand in hand. Uithuizerwad Het Uithuizerwad bestaat uit het buitendijkse kweldergebied Uithuizerwad en de binnendijkse Ruidhorn. Buitendijks groeit lamsoor en zeealsem. Binnendijks broeden in het voorjaar veel kluten. Daarom is het Uithuizerwad niet toegankelijk. Dit gebied is in de loop der eeuwen buit gemaakt op 6
de Waddenzee. Aan de waddenkust zijn kwelders aangelegd, die uiteindelijk bedijkt werden. Zo kroop de kust steeds verder naar het noorden. In de omgeving zijn talloze oude en nieuwe dijkjes te zien. Westerbroek Westerbroek is een van de laatste laagveenmoerassen in Groningen. Het ligt in het stroomdal van de Hunze. U vindt er een elzenbroekbos met een kolonie blauwe reigers en prachtige koningsvarens. Langs het elzenbroekbos ligt de Hesselinklaan met fraaie oude eiken. Het gebied is een belangrijke schakel in een natte natuurverbinding tussen het Zuidlaardermeergebied en natuurgebieden bij Slochteren. Natuurmonumenten heeft samen met anderen gewerkt aan herstel van de natuur in Westerbroek. Oude petgaten en de waterhuishouding in het gebied zijn hersteld, houtwallen zijn opnieuw ingeplant. Biessumerbos/Voolhok Het Biessumerbos en Voolhok zijn twee verschillende kleinere natuurgebieden bij Delfzijl die in 2011 in eigendom van Natuurmonumenten zijn gekomen. Het Biessumerbos is een afwisselend bos op steenworp afstand van de wierde Biessum. Voolhok is een kleine groene ruigte en ligt opgesloten tussen de oude en de nieuwe zeedijk bij Delfzijl. Bijlage bronnen: Regioplan 2015 Groningen, Friesland, Drenthe Meerjarenplan 7