De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010 1
De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010
Inleiding De Openbare Geestelijke Gezondheidzorg (OGGZ) staat volop in de belangstelling. In de kranten is regelmatig te lezen over problemen die veroorzaakt worden door zwervers of verslaafden. Vaak gaat het om mensen die problemen hebben op verschillende gebieden, zoals psychische problemen, verslavingsproblematiek, schulden, dreigende huisuitzetting en/ of problemen met de omgeving. Het kan gaan om alleenstaande volwassenen, maar ook om gezinnen met kinderen. De bevolkingsgroep waar de OGGZ zich op richt, kenmerkt zich door een grote diversiteit aan problemen. Daarvoor is niet altijd een pasklare oplossing voorhanden. Het gaat meestal om kwetsbare personen die niet zelfstandig of vrij willig van de beschikbare voorzieningen gebruik maken. Meestal is het de omgeving, familie, politie of hulporganisatie die vindt dat er iets moet gebeuren omdat de situatie onhoudbaar is en andere hulpverlening heeft gefaald. 3
Ria: Ik ben jong getrouwd om weg te zijn van thuis. Ik kon niet met mijn stiefvader opschieten. Mijn man bleek later manisch depressief te zijn. Hij sloeg de kinderen en mij. Ik wilde weg, maar wist niet waar naartoe. Voor een heel gezin was geen opvang, de kinderen en ik konden wel apart opgenomen worden, maar dat wilde ik niet. Om het nog enigszins dragelijk te houden, ben ik gaan drinken. Ik raakte verslaafd aan alcohol en ben daardoor uit de ouderlijke macht gezet. Door alles ben ik in een psychose geraakt en opgenomen in een psychiatrische inrichting. Vanaf dat moment had ik geen thuis meer. Na mijn ontslag uit de inrichting heb ik eerst bij een boer in Wognum in een schuur gewoond. In de winter was het te koud en ik ben weggegaan. Daarna ben ik naar Alkmaar gegaan naar de opvang in de Jan de Heemstraat. Niet mijn publiek, dus ik ben er weer vertrokken. Tegenover de Hema heb ik nog een tijdje in een pension gezeten, maar ik kon de huur niet meer betalen. Ze hebben me nog geprobeerd te helpen, we zijn samen naar de sociale dienst gegaan, maar ik vertrouwde het niet. Het ging over geld, iets met budget. Nou daar hebben ze niets mee te maken!. Je wordt zo naar behandeld door die instanties, je voelt je net een bedelaar. Je hebt er dan wel recht op geld, maar als je een formuliertje niet goed invult, dan hup, krijg je niets. Als je dan opbelt, zeggen ze u hebt uw formuliertje niet goed ingevuld. Ja, maar dat is omdat ik er niets van begrijp. Daar zitten hier mensen voor, zeggen ze dan. Dat weet ik toch niet! Ook belde ik iedere keer een ander nummer. Later begreep ik dat er meer mensen en instanties zijn die iets met budgetten doen. Je weet niet waar je recht op hebt, en die instanties behandelen je vaak zo neerbuigend. Uiteindelijk ben ik met de trein naar Den Helder gegaan naar een andere opvang. Ik had dit adres gekregen van iemand in Alkmaar. Daar zou ik goed zitten omdat ze daar geen mensen weigeren. Ik raakte daar helemaal in de war en moest naar de crisisopvang. OGGZ medewerker over Ria: Ik vond Ria na een melding van een mij onbekende mevrouw. Iedere avond zat ze daar maar in een hoekje van de tunnel bij het station. Eerst wilde ze niets van me weten, maar op een gegeven moment raakte ik in gesprek met haar. Nou ja, in gesprek, ze praatte meer met zichzelf en gaf niet altijd antwoord op mijn vragen. Ze was sterk vervuild, heel mager en aan de drank. Ook leek ze psychotisch. Ik wilde haar onderbrengen bij de nachtopvang, maar daar is ze nooit aangekomen. Bovendien had ze geen geld bij zich, de nachtopvang kost 5 euro. Ik probeerde haar mee te nemen naar de gemeente om een identiteitsbewijs aan te vragen, zodat we een uitkering konden regelen. Maar een ID kost geld, en dat had ze niet want daarvoor gingen we er juist een aanvragen. Ook heb ik nog een tijdje zonder uitkering gezeten omdat ik de papieren niet had ingevuld. Ik wist niet eens dat ik ze had ontvangen. Met veel moeite wist ik haar over te halen om naar de crisisopvang te gaan. Helaas zat deze vol. Bovendien had ze een zogenaamde contra-indicatie: alcoholmisbruik. Ik had geen idee of ze familie had of bekend was bij instanties. Uiteindelijk heb ik begeleid wonen voor haar kunnen regelen en is de ambulante verslavingszorg ingezet. Het gaat nu een stuk beter met Ria, maar er is nog een lange weg te gaan! 4 De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010
2 De OGGZ en GGD Hollands Noorden De GGD Hollands Noorden is de intermediaire organisatie tussen de 24 gemeenten, bevolking, zorg en welzijnsinstellingen in Noord-Holland Noord. De GGD heeft de uitvoeringsregie over de OGGZ. Dat wil zeggen dat wij de drie regionale OGGZ-teams aansturen en zorgen voor samenwerkingsafspraken met onder andere GGZ Noord- Holland Noord, Brijder verslavingszorg, DNO Maatschappelijke opvang en politie. Daarnaast werken we samen met bijvoorbeeld Mee Noord-Holland Noord en verschillende woningbouwcorporaties. De GGD Hollands Noorden heeft vanuit de uitvoerende regiefunctie een rol bij het opzetten en onderhouden van ketens. Dit doen we door: Partijen bij elkaar te brengen, kennis uit te wisselen en voorstellen te doen voor effectieve samenwerking in de keten. Het signaleren en agenderen van problemen op het gebied van de beschikbaarheid, toegankelijkheid en doelmatigheid van de zorgvoorzieningen in NHN. De schaal van Noord-Holland Noord te benutten door het neerleggen van een krachtige regionale OGGZ-ambitie. Uitvoeren van de OGGZ-monitor die inzicht geeft in de aard en omvang van de OGGZ- doelgroep. Deze informatie wordt gebruikt om de hulp aan deze groep zo goed mogelijk te organiseren. Uitvoering van het OGGZ-meldpunt en teams Vangnet en Advies. Historie In de afgelopen twee jaar zijn de teams Vangnet & Advies uit West-Friesland en Noord-Kennemerland bij de GGD ondergebracht. Het team Kop van Noord- Holland viel al onder de GGD. Met het onderbrengen van de drie teams bij de GGD is een einde gekomen aan de versnippering van de uitvoeringsregie. Omdat de teams een verschillende achtergrond hebben, zijn de afspraken met de ketenpartners over verwijzing, diagnostiek, en consultatie nog niet in alle regio s hetzelfde. In 2010 hebben we een begin gemaakt met het uniformeren van de werkwijzen. Daarnaast hebben we afspraken gemaakt met Brijder Verslavingszorg en de GGZ over verwijzing, diagnostiek en consultatie. OGGZ-meldpunt en teams Vangnet & Advies Het OGGZ-meldpunt en de teams Vangnet & Advies (V&A) hebben een belangrijke functie in de hulpverlening. Bij het team komen meldingen binnen over mensen die zelf geen hulpvraag hebben. De hulpvraag komt dan ook meestal van derden, zoals familie, buren, politie of professionals. Iedereen die zich zorgen maakt over bijvoorbeeld een familielid, buurman/-vrouw of een onbekende, kan dit melden bij het OGGZ meldpunt. Bij meldingen is vrijwel altijd sprake van problematiek op één of meerdere leefgebieden (psychisch, verslaving, huisvesting, financiën, sociaal). Elke melding wordt in casuïstiek-overleg besproken met ketenpartners uit de hele regio. Werkwijze van de teams Wanneer iemand is aangemeld, onderzoeken we eerst of hij/zij elders al hulp krijgt. Is dit het geval, dan nemen we contact op met de desbetreffende organisatie. Is dit niet het geval, dan gaat een medewerker van het team naar de cliënt toe. We bespreken de melding met de cliënt en maken een analyse van de problemen. Dit leidt tot een plan van aanpak. Het uiteindelijk doel is om de cliënt toe te leiden naar 5
2 De OGGZ en GGD Hollands Noorden een (meer) passende vorm van hulpverlening. Dit kan in de thuissituatie zijn, maar ook in een instelling. Het team adviseert ook burgers en professionals over de aanpak van complexe problemen. Alle meldingen worden geregistreerd en er wordt een dossier bijgehouden over de genomen stappen na de melding. Casuïstiek-overleg De GGD en de politie zijn een nieuwe vorm van casuïstiek-overleg gestart in Medemblik. Aanleiding hiervoor zijn de zeer goede resultaten met eenzelfde soort overleg in Schagen en Wieringerland. Deelnemers aan het casuïstiek-overleg zijn een medewerker Vangnet & Advies van de GGD, GGZ, Brijder verslavingszorg en de wijkagenten. Dit zijn de belangrijkste ketenpartners als het gaat om signaleren, aanmelden en toeleiden. De voornaamste meerwaarde van het overleg is dat er wijkagenten aan tafel zitten. Zij hebben een belangrijke signalerende rol. Het doel van het overleg is vroegsignalering van OGGZ problematiek. Door het beperkte aantal deel nemers kan snel geschakeld worden tussen de verschillende organisaties. De deelnemers zijn positief en de werkwijze krijgt ook landelijk de aandacht. Preventie De GGD houdt zich ook bezig met het voorkomen van maatschappelijke uitval door bijvoorbeeld depressie, eenzaamheid, verslaving, schulden en of huisuitzetting. Dit gebeurt onder andere in de volgende projecten/ activiteiten: Vroegsignalering ouderen om eenzaamheid te voorkomen en maatschappelijke participatie te stimuleren. Depressiepreventie (in samenwerking met ketenpartners zoals zorg en welzijnsinstellingen). De signalerende rol van de eerste lijn (o.a huisarts, thuiszorg, maatschappelijk werk) voor zelfverwaarlozing en psychische problematiek van thuiswonende ouderen is van groot belang. Daar is in 2010 veel aandacht aan besteed. Trends Het aantal mensen met schulden neemt toe. Dit leidt tot huisuitzettingen en alle problemen die daarbij horen. We hebben daarom afspraken gemaakt met woningbouwcorporaties. Bij dreigende huisuitzettingen nemen zij bijtijds contact op met het team Vangnet & Advies. We zien ook een toename van meldingen door politie en justitie. De lijnen van politie en justitie naar de OGGZ zijn verkort, onder andere door de nieuwe vorm van casuïstiek-overleg. We verwachten dat deze trend zich in de toekomst voort zal zetten. Samenwerking Twee belangrijke samenwerkingspartners zijn het Veiligheidshuis en het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Doel van deze samenwerking is efficiencywinst en kwaliteitsverbetering. Het Veiligheidshuis richt zich op het voorkomen en aanpakken van criminaliteitsproblemen, samen met justitie en zorgpartners zoals de GGD. Het CJG is een netwerkorganisatie van waaruit onder meer zorg voor 0-19 jarigen plaatsvindt. Zowel bij het CJG als bij het Veiligheidshuis kunnen daardoor meldingen binnenkomen met OGGZ- aspecten. 6 De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010
De samenwerking richt zich op de volgende thema s: Risicojeugd; Zwerfjongeren; Huiselijk geweld; Multiprobleemgezinnen; Volwassenen met meervoudige problemen; Ex-gedetineerden. Bij elk van deze thema s zijn diverse ketenpartners betrokken bij de aanpak (politie, justitie, gemeente, zorg en onderwijs). Al deze ketenpartners geven hier prioriteit aan. Ook geldt voor al deze thema s dat op de lange termijn de meeste winst valt te boeken met een persoonsgerichte aanpak. Samenstelling van het team De teams die werkzaam zijn in de regio West- Friesland en Noord-Kennemerland bestaan uit sociaal-psychiatrisch verpleegkundigen en administratieve ondersteuning. Het team Vangnet & Advies Noord-Kennemerland bestond in 2010 uit 6 personen (5,09 fte). Het team West-Friesland bestond in 2010 uit 5 personen, (3,91 fte, waarvan in 2010 door ziekte 1 fte niet is ingevuld). In de Kop van Noord Holland is de situatie anders. Daar bestaat het team uit een maatschappelijk werker en twee sociaal-verpleegkundigen, zonder administratieve ondersteuning. Het team Vangnet & Advies van de regio Kop van Noord-Holland bestond in 2010 eerst uit 4 personen, totaal 2,9 fte. Met het stoppen van het project Stedelijk Kompas verdween echter 0,5 fte. Vervanging is helaas om budgetredenen niet mogelijk. De GGD is hierover in gesprek met centrumgemeente Den Helder. 7
3 Financiering Team Vangnet & Advies Regio Kop van Noord-Holland De gemeenten financieren de activiteiten vanuit de WMO-gelden. De budgetten hiervoor worden toegekend aan GGZ Noord-Holland Noord. Het werk wordt gedaan door de wijkteams van de GGZ in samenwerking met het OGGZ-team van de GGD en Brijder verslavingszorg. Regio Noord-Kennemerland Per 1 juli 2009 is het team Vangnet & Advies inclusief budgetten overgeheveld van GGZ Noord-Holland Noord naar GGD Hollands Noorden. Regio West-Friesland Het team Vangnet & Advies West-Friesland valt vanaf 1 april 2010 onder de GGD. Er moeten nog afspraken worden gemaakt over de financiering van de werkzaamheden voor de toeleiding naar de GGZ, als het gaat om cliënten die nog niet ingeschreven zijn bij de GGZ. 8
4 Meldingen in regio Noord-Holland Noord Het totaal aantal meldingen in Noord-Kennemerland was 503, in de Kop van Noord-Holland 526 en in West-Friesland 390. De meldingen gaan vaker over mannen dan vrouwen. Meldingen komen incidenteel ook van buiten het werkgebied van de GGD Hollands Noorden zoals uit Haarlem. De registratiesystemen van de teams zijn nog niet geüniformeerd. Hierdoor is de presentatie van de jaargegevens verschillend, en is vergelijking niet mogelijk. Toch geven de cijfers inzicht in de aard en omvang van de meldingen. De meeste meldingen komen vanzelfsprekend uit de centrumgemeenten waar de OGGZ-doelgroep het grootst is. In Noord-Kennemerland worden de meeste meldingen gedaan door woningbouwcorporaties en in de Kop van Noord-Holland door politie. Over het algemeen kunnen we zeggen dat de reden van melding in de meeste gevallen ongerustheid/bezorgdheid is en of dat er sprake is van opvallend bijzonder gedrag. In een groot aantal gevallen ligt hier psychisch lijden aan ten grondslag. Noord-Kennemerland Meldingen Alkmaar 323 Heerhugowaard 78 Heiloo 30 Langedijk 28 Bergen 7 Egmond 15 Schermer 13 Graft-De Rijp 3 Schoorl (BES gemeenten) 6 TOTAAL 503 Melders Familie 48 Buren 15 Wooncorporaties 134 GGZ 20 Brijder 12 Politie 94 Wering 4 Cliënt 23 Aard van de melding Bezorgdheid 265 Consultatie 17 Combinatie 95 Overlast 126 Problematiek Opvallend bijzonder gedrag 129 Psychisch lijden 124 Dak/thuisloosheid 69 Alcohol/drugs gebruik 88 Sociaal maatschappelijk Problemen 80 Woningvervuiling 65 Agressie 54 Schulden 55 Burenconflict 22 Gevaar pgz 15 Geluidsoverlast 14 Somatisch lijden 15 Huiselijk geweld 9 Pedagogische verwijzing 10 Relatieprobleem 27 9
4 Meldingen in regio Noord-Holland Noord Kop van Noord-Holland Leeftijd Mannen Vrouwen 1-18 0 1 18-65 257 120 65+ 32 27 Looptijd 1 1 dag 5% 1 week 16% 1 maand 32% 3 maanden 15% 1 Looptijd wil zeggen van het begin van de melding totdat cliënten toegeleid zijn naar een andere organisatie. Reden van afsluiting GGZ 46 Brijder 14 Verstandelijk gehandicaptenzorg 8 Wering 9 DNO 6 Elders 19 Reeds ingeschreven 42 Uit beeld (verdwenen) 82 Ingetrokken cliënt 30 Verdwenen 22 Onoplosbaar 16 Doorverwezen 26 Overleden 5 Geen contact 6 Verhuisd 4 Ongegrond 15 Meldingen Den Helder 178 Harenkarspel 49 Schagen 49 Anna Paulowna 28 Niedorp 36 Noorder-Koggenland 1 Texel 38 Wieringen 24 Wieringermeer 43 Zijpe 39 Onbekend 33 Alkmaar 1 Amsterdam 2 Goirle 1 Haarlem 1 Haarlemmermeer 1 Hardenberg 1 Schermer 1 TOTAAL 526 Melders Anders 20 Buren 10 Cliënt zelf 14 Familie/ vrienden 29 Geestelijke zorg 12 Gemeente 37 Hulpverleners instellingen 72 Justitie/ politie 274 Maatschappelijke opvang 7 Meldpunt OGGZ 6 Somatische zorg 10 Verslavingszorg 3 Woningbouwvereniging 41 10 De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010
West-Friesland Leeftijd Mannen Vrouwen 1-18 9 7 18-65 222 159 65+ 55 56 Problematiek Opvallend bijzonder gedrag 193 Psychisch lijden 142 Dak/thuisloosheid 42 Dreigende huisuitzetting 24 Alcohol/ drugsgebruik 24 Sociaal maatschappelijk Problemen 80 Woningvervuiling 6 Agressie -- Schulden 1 Burenconflict 22 Gevaar pgz 15 Geluidsoverlast 14 Somatisch lijden 16 Huiselijk geweld 15 Pedagogische verwijzing 4 Relatieprobleem -- Reden van afsluiting GGZ 96 Verslavingszorg 32 MEE Noord-West Holland 11 Naar reguliere zorg 96 Ingetrokken melding 45 Onoplosbaar 14 Probleem opgelost 22 Geen contact 17 Verhuisd 16 Ongegrond 17 Anders 69 Meldingen Hoorn 126 Zwaag 16 Blokker 5 Berkhout 1 Medemblik 64 Twisk 4 Zwaagdijk 4 Opperdoes 1 Wognum 6 Hensbroek 5 Benningbroek 3 Avenhorn 4 Oudendijk 1 Abbekerk 1 Oostwoud 1 Obdam 8 Wervershoof 28 Spierdijk 1 Hoogkarspel 5 Spanbroek 3 Hoogwoud 4 Nibbixwoud 3 Midwoud 7 Westwoud 2 Andijk 9 Hauwert 2 Wijdenes 1 Schellinkhout 2 Hem 4 Venhuizen 3 Oosterblokker 1 Bovenkarspel 18 Grootebroek 11 Enkhuizen 29 De Goorn 2 Buiten West-Friesland 5 TOTAAL 390 11
4 Meldingen in regio Noord-Holland Noord Melders Politie 146 Gemeente 33 Woningbouwvereniging 56 Familie/ vrienden 51 Plangroep 9 Maatschappelijk werk 11 Cliënt zelf 16 Huisarts 8 Brijder 6 Rentree 6 Opmaat 1 Nuon 1 Baanbreker 1 Thuiszorg 2 Bewindvoering 2 Jeugdzorg 2 UWV 7 DNO 2 Steunpunt Huiselijk Geweld 5 Leger des Heils 1 RIBW 4 GGD buiten WF 4 GGZ 6 School 2 Mee 5 Heopol 1 Actief Talent 2 Problematiek Psychische problematiek 74 Suicidaal 12 Financiele problematiek 14 Dak-thuisloos 35 Verslavingsproblematiek 54 Bezorgdheid 59 Huiselijk geweld 25 Ontruiming 16 Opvoedingsproblematiek 3 Multiproblematiek 3 Burenconflict 15 Reden van afsluiting Probleem opgelost 38 Toegeleid Brijder 17 Doorverwezen Brijder 9 Opgenomen Brijder 1 Toegeleid GGZ 41 Opgenomen GGZ 5 Ontruimd 3 Overleden 2 Probleem onoplosbaar 20 Melding ongegrond 19 Melding ingetrokken 11 Doorverwezen jeugdzorg 16 Doorverwezen diversen 57 Toegeleid MEE 8 Verhuisd 11 Verdwenen 3 Anders 11 Consult 18 Steunpunt Huiselijk Geweld 8 Wil geen zorg 9 Openstaande casussen 68 12 De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010
Financiële verantwoording Financiële verantwoording team V&A Noord-Kennemerland Begroting 2010 Uitgaven Personeelskosten (GGD) 376.512 Personeel derden Overige personeelskosten 19.536 Materialen Huisvestingskosten 24.632 Kapitaalslasten Overhead Bedrijfsvoering 133.200 Accountantskosten Verantwoording (realisatie) Uitgaven Personeelskosten (GGD) 397.259 Personeel derden Overige personeelskosten 15.478 Materialen 8.051 Huisvestingskosten 24.014 Kapitaalslasten 3.293 Overhead Bedrijfsvoering 126.288 Accountantskosten - Totaal uitgaven 5 553.880 Inkomsten Gemeente Alkmaar 546.103 subsidie Vangnet & Advies Totaal uitgaven 5 574.382 Inkomsten Gemeente Alkmaar 546.103 subsidie Vangnet & Advies Totaal inkomsten 5 546.103 Totaal inkomsten 5 546.103 Saldo: -28.279 Financiële verantwoording team V&A West-Friesland Begroting 2010 Uitgaven Specificatie onbekend 262.391 begroting opgesteld door Hoorn Verantwoording (realisatie) Uitgaven Personeelskosten (GGD) 175.000 Personeel derden - Overige personeelskosten 6.981 Materialen 1.618 Huisvestingskosten 15.265 Kapitaalslasten 1.695 Overhead Bedrijfsvoering 60.682 Accountantskosten 2.500 Totaal uitgaven 5 262.391 Beschikking subsidie Hoorn 262.391 Totaal uitgaven 5 263.741 Inkomsten Hoorn 262.391 subsidie Vangnet & Advies Totaal inkomsten 5 262.391 Totaal inkomsten 5 262.391 Saldo: - 1.350 13
4 Financiële verantwoording Financiële verantwoording team V&A Kop van Noord-Holland Begroting 2010 Uitgaven Specificatie onbekend Verantwoording (realisatie) Uitgaven Personeelskosten (GGD) 164.076 Personeel derden - Overige personeelskosten 6.695 Materialen Huisvestingskosten 8.739 Kapitaalslasten 1.576 Overhead Bedrijfsvoering 53.886 Accountantskosten - Totaal uitgaven 5 0 Totaal uitgaven 5 234.972 Inkomsten Gemeente Den Helder 196.390 subsidie Vangnet & Advies Totaal inkomsten 5 0 Totaal inkomsten 5 196.390 Saldo: - 38.582 14 De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010
15
Dit is een uitgave van GGD Hollands Noorden, juli 2011 GGD Hollands Noorden Grotewallerweg 1 Postbus 324 1740 AH Schagen T (088) 01 00 500 E info@ggdhollandsnoorden.nl I www.ggdhollandsnoorden.nl Foto voorzijde: Michel van Zwieten De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Noord-Holland Noord in 2010