AA P N OO T M I S Dyslexieprotocol MR ingestemd op 9-7-13 Meldpunt Dyslexie - 1-2013
Inleiding Dit dyslexieprotocol is samengesteld om ouders, leerlingen en docenten te informeren over het dyslexiebeleid op het Scala College. Inhoud 1. Scalabeleid t.a.v. dyslexie 2. Wat doet het Meldpunt Dyslexie? A. Algemeen B. Signalering C. Opstapcursus voor leerlingen met een diagnose D. Intakegesprekken en dossiervorming E. Toetsweken 3. Faciliteiten dyslexie 4. Beoordeling van de spelling In de onderbouw In de bovenbouw vmbo en tweede fase 5. Ontheffingen of aangepast programma aanvragen 6. Bijlagen: - Faciliteitenpas - Personele bezetting Meldpunt Dyslexie Meldpunt Dyslexie - 2-2013
1. Scalabeleid t.a.v. dyslexie Het Scala College vindt, dat alle leerlingen het diploma moeten kunnen halen dat bij hun intellectuele capaciteiten past. Dit geldt ook voor dyslectische leerlingen. Daarbij past uitdaging, maar is ook hulp mogelijk. Het Scala College staat voor acceptatie van en aandacht voor dyslexie. Dyslexie is geen reden om het bijltje erbij neer te gooien en niets meer te doen, maar is wel een reden om het anders te mogen doen Leerlingen met dyslexie vertonen specifieke leerproblemen op het terrein van lezen en schrijven. De automatisering van lezen en/of spelling ontwikkelt zich niet, dan wel onvolledig of zeer moeizaam. Dit heeft invloed op het opnemen, verwerken, opslaan en reproduceren van informatie. De school kan deze leerproblemen niet verhelpen, maar wil via signalering, erkenning en ondersteuning van leerlingen d.m.v. faciliteiten de kans op een goede schoolloopbaan vergroten. Het Meldpunt Dyslexie speelt daarin een centrale rol. 2. Wat doet het Meldpunt Dyslexie? A. Algemeen Het Meldpunt Dyslexie bestaat uit een coördinator en een aantal coaches. Deze medewerkers verzorgen de coaching van dyslectische leerlingen en de communicatie met ouders en docenten. Zij houden zich op de hoogte van veranderingen en ontwikkelingen op dit terrein. Indien nodig nemen zij het initiatief voor bijscholing van vakdocenten. B. Signaleringstoetsen Om zicht te krijgen op de taalontwikkeling van alle eerstejaars brugklassers maken deze leerlingen in de eerste weken twee signaleringstoetsen: 1. Dictee; 2. Leestempo toets. Het Meldpunt geeft de scores door aan de mentor van de leerlingen. De mentor geef dit vervolgens door aan de vakdocenten, waarop vakdocenten enkele maanden lang de taalprestaties van leerlingen die onder de norm scoren, volgen. Op de rapportvergadering in november wordt besproken, of er aanleiding is leerlingen te laten testen. Na overleg van het Meldpunt met ouder(s)/verzorger(s) kan aan het eind van het kalenderjaar tot deelname aan een groepstest overgegaan worden. Deze wordt uitgevoerd door een erkend instituut. De school heeft een contract met dit instituut en betaalt een deel van de kosten als de aanmelding via de school verloopt. Ouders kunnen op eigen kosten ook kiezen voor een ander erkend instituut. Hieruit kan een dyslexieverklaring volgen of een voorlopige dyslexieverklaring. De voorlopige verklaring is een jaar geldig en binnen dat jaar moet er 3 maanden remedial teaching plaatsvinden, om de hardnekkigheid van het probleem aan te tonen. Daarna vinden weer tests plaats en kan de voorlopige verklaring al of niet omgezet worden in een definitieve dyslexieverklaring Wanneer in andere leerjaren een serieus vermoeden bestaat, dat een leerling dyslectisch is, kunnen ouder(s)/verzorger(s) zelf actie ondernemen om hun kind te laten testen. De school betaalt dan niet mee in de kosten. Meldpunt Dyslexie - 3-2013
C. Opstapcursus voor leerlingen met een diagnose. De leerlingen die met een diagnose (dyslexie verklaring) van de basisschool in leerjaar 1 binnenkomen, kunnen tot de herfstvakantie deelnemen aan een opstapcursus dyslexie en vreemde talen. In kleine groepen worden handvatten aangereikt om leerproblemen die kunnen optreden bij Engels, Duits of Frans het hoofd te bieden. Deze cursus is incidenteel ook toegankelijk voor leerlingen met een indicatie voor dyslexie of voor taalzwakke leerlingen. D. Intakegesprekken en dossiervorming Aan het begin van het schooljaar voeren de coaches van het meldpunt gesprekken met de leerlingen met een dyslexieverklaring. Iedere leerling krijgt een vaste coach toegewezen. Het meldpunt brengt de ouder(s) / verzorger(s) hiervan op de hoogte gebracht. De coach legt een dossier aan. In het dossier bevinden zich: - de officiële dyslexieverklaring, afgegeven door een erkend instituut - een kopie van de dyslexiepas met de afgesproken faciliteiten - de volggegevens, bijvoorbeeld rapporten - verslagen van gesprekken en afspraken De coach brengt de mentor op de hoogte van de gekozen faciliteiten. Hij/Zij licht vervolgens de vakdocenten in. Het Meldpunt zorgt voor een totaallijst met leerlingnamen en faciliteiten. In de bovenbouw wordt de leerling overgedragen aan een nieuwe coach die via gesprekken het dossier en de dyslexiepas actualiseert. De coach dyslexie licht de mentoren in. De mentor geeft deze gegevens door aan de vakdocenten. Van de leerlingen met een dyslexiepas wordt een lijst samengesteld die doorgegeven wordt aan de examensecretaris, leerlingenadministratie, roostermakers, teamleiders, decaan en docenten. E. Toetsweken De leerlingen ontvangen via het Meldpunt voor de toetsweek informatie over de uitvoering van de faciliteiten in deze weken en de plaats waar de toetsen worden afgenomen. 3. Faciliteiten dyslexie Onderbouw (klas 1, 2, 3 havo/vwo) De coach overlegt met de individuele leerling welke drie faciliteiten gebruikt gaan worden. Deze staan vermeld op de dyslexiepas. De faciliteiten gelden uitsluitend voor officieel gediagnosticeerde leerlingen en betreft alle toetsen die omschreven staan in het Programma van Toetsing en Overgang (=PTO). Voor de mogelijke faciliteiten: zie bijlage 1. Bovenbouw (3 en 4 vmbo; 4 en 5 havo; 4, 5 en 6 vwo) De belangrijkste faciliteiten voor leerlingen bij examentoetsen (SE en CSE) zijn extra tijd en vergroot schrift. De extra tijd geldt ook bij Cito-luistervaardigheidstoetsen. Op voordracht van de school zijn incidenteel ook faciliteiten zoals computer, tekst- naar spraaksoftware (zoals Kurzweil), daisy-speler en readingpen toegestaan. Een dyslectische leerling moet zelf zorg dragen voor de aanschaf van de toegestane hulpmiddelen, inclusief de computer. Bij Meldpunt Dyslexie - 4-2013
schoolexamens maakt de leerling die deze hulpmiddelen toegewezen heeft gekregen, gebruik van de computers/laptops van school. Deze zijn gecontroleerd op toegestane programma s. De coach van het meldpunt zorgt met de docenten voor het digitale toetsmateriaal. Faciliteiten voor het Centraal Examen moeten voor 1 november van het eindexamenjaar aangevraagd worden via de examensecretaris van de school. Leerlingen mogen uitsluitend van die faciliteiten gebruikmaken die in het voorexamen jaar ook al verleend waren en waarvan is gebleken dat zij tot betere prestaties leiden. Nieuwe faciliteiten worden in het examenjaar dus niet verleend. Bij www.ib-groep.nl zijn voor personen met een dyslexieverklaring oefenversies (Cd s met PDFbestanden of daisy-cd s) te koop. Volgens de examenregels mogen digitale woordenboeken bij officiële examens niet gebruikt worden. 4. Beoordeling van spelling Onderbouw (klas 1, 2, 3 havo/vwo) In de onderbouw en in klas 3 havo/vwo hebben talensecties afspraken gemaakt over de beoordeling van spelling in toetsen. Bij de overige vakken worden spellingfouten alleen in de beoordeling van grotere opdrachten zoals werkstukken of projectverslagen betrokken. Voor Nederlands 1. Bij schrijfopdrachten wordt bij alle leerlingen (dus ook de dyslectische) eenzelfde maximum voor taalfoutenaftrek gehanteerd. 2. Bij de overige toetsen, boekverslagen en werkstukken wordt bij alle leerlingen maximaal 1 punt voor 10 taalfouten afgetrokken. 3. Fouten m.b.t. (mede)klinkerverdubbeling worden bij dyslectische leerlingen niet meegerekend. (koopen, verekt) 4. Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (duer) worden bij dyslectische leerlingen niet fout gerekend. 5. Fouten m.b.t. leerbare (grammatica)regels worden wel meegerekend: bij werkwoordspelling gaat het dus bijvoorbeeld om de goede uitgang:-d,-t,-te(n), -tte(n),-de(n) en dde(n) Voor Engels 1. Als een woord fonetisch of herkenbaar wordt geschreven, wordt dit goed gerekend. Bijv. fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (huose) worden niet fout gerekend. 3. Voor Frans 1. Als een woord fonetisch of herkenbaar wordt geschreven, wordt dit goed gerekend. Bijvoorbeeld: = Fouten m.b.t. (mede)klinkerverdubbeling worden niet meegerekend. (comencer, sooleil) = Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (puor, juene) worden niet fout gerekend. 3. Grammaticale fouten (met name werkwoordvervoegingen) worden wel fout gerekend. 4. 50 % van de fouten m.b.t. accenten wordt niet meegerekend. Voor Duits 1. Als een woord fonetisch of herkenbaar wordt geschreven, wordt dit goed gerekend. Bijvoorbeeld: Meldpunt Dyslexie - 5-2013
= fouten m.b.t. (mede)klinkerverdubbeling worden niet meegerekend. (Moonat) = fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (Truam) worden niet fout gerekend. 3. Grammaticale fouten worden wel fout gerekend. 4. 50 % van de fouten m.b.t. Umlaut of hoofdlettergebruik wordt niet meegerekend. Als een Umlaut echter in de grammatica is behandeld en foutief wordt toegepast, wordt dit wel fout gerekend (er fahrt i.p.v. er fährt) Voor de klassieke talen 1. Als een woord fonetisch of herkenbaar wordt geschreven, wordt dit goed gerekend. 3. Grammaticale fouten worden wel fout gerekend. Bovenbouw (3 en 4 vmbo; 4 en 5 havo; 4, 5 en 6 vwo) Bij schoolexamens en het Centraal Examen gelden voor alle leerlingen (dyslectisch of niet) dezelfde beoordelingscriteria. De inhoud van de examens mag dus niet veranderd worden wel de vorm. Ondersteuning van de dyslectische leerlingen wordt gezocht in de faciliteiten. Deze staan omschreven in het Examenreglement. 5. Ontheffingen of aangepast programma aanvragen Het Scala College biedt in uitzonderlijke gevallen een ontheffing of een aangepast programma aan. De school wil leerlingen zoveel mogelijk uitdagen en verleent om die reden niet automatisch een ontheffing of aangepast programma voor Frans en/of Duits aan alle dyslectische leerlingen. In de praktijk blijkt namelijk, dat veel leerlingen met extra faciliteiten het volledige programma wel degelijk aankunnen. Zij verwerven zo kennis op een breed gebied wat meer kansen biedt bij vervolgopleidingen en op de arbeidsmarkt Onderbouw (klas 1, 2, 3 havo/vwo) en 3 vmbo Aanvragen van een aangepast programma Frans of Duits In de onderbouw volgt iedere leerling het hele curriculum, dus ook alle moderne vreemde talen. Door gebruik van hulpmiddelen en andere afspraken op maat worden deze leerlingen in staat gesteld zo veel mogelijk hun kennis en niet hun taalprobleem te tonen. Slechts incidenteel is een uitzondering op deze regel mogelijk. Via de coördinator van het meldpunt kan een aangepast programma voor Frans en/of Duits aangevraagd worden. Wettelijk is bepaald, dat de doorstroming daarbij niet mag worden belemmerd en dat de leerling aan de onderwijstijd moet voldoen. Voor toekenning wordt een zorgvuldige procedure gevolgd. Hieruit moet blijken, dat een leerling door dyslexie zelfs met de faciliteiten en hulp van de docent of coach echt niet in staat is het diploma te halen dat bij zijn intelligentie past. De leerling is positief met de aangeboden hulp omgegaan en is de gemaakte afspraken nagekomen. Ondanks de goede inzet scoort hij/zij ver onder de klassenmaat. De inspanning is dusdanig onevenredig groot dat ook andere vakken / leergebieden er onder lijden. Procedure aanvraag aangepast programma Frans of Duits De ouder(s)/verzorger(s) dienen een schriftelijk verzoek in bij de coördinator van het meldpunt dyslexie. De coördinator van het meldpunt informeert de teamleider die in dezelfde rapportperiode Meldpunt Dyslexie - 6-2013
of binnen twee maanden een klassenteamvergadering belegt (waarbij in ieder geval de docent van de betrokken taal aanwezig is). Alle informatie wordt vervolgens aan deze vergadering voorgelegd. Op grond hiervan wordt een advies uitgebracht aan de vestigingsdirecteur die het uiteindelijke besluit neemt en de ouders schriftelijk hiervan op de hoogte brengt. Bovenbouw (3 en 4 vmbo; 4 en 5 havo; 4, 5 en 6 vwo) Aanvragen van een ontheffing voor bovenbouw vwo. Een aanvraag voor ontheffing van Frans of Duits zal alleen een rol spelen in klas 4, 5 en 6-vwo, omdat in het vwo een van deze vakken in het verplichte gemeenschappelijk deel voorkomt. De aanvraag hiervoor dient uiterlijk 1 maart ( in het derde leerjaar vwo) te worden ingediend. Voor de definitieve pakketkeuze (1 april) moet het besluit worden genomen. Om in aanmerking te komen voor een ontheffing moet voldaan zijn aan de volgende criteria: - De leerling heeft een leerstoornis die specifiek betrekking heeft op taal (o.a. dyslexie) of een zintuiglijke stoornis met effect op taal (o.a. slechtziendheid). Daarover is op school een verklaring van een orthopedagoog / psycholoog met BIG-registratie aanwezig. - De problemen zijn dusdanig groot dat de leerling niet het diploma zal kunnen halen dat bij zijn intellectuele capaciteiten past. De leerling is dus niet in staat om minimaal een 4 als examencijfer te halen voor Frans of Duits of kan niet aan de andere exameneisen voldoen. - Er is (in het verleden) hulp geweest van een coach of RT er en de vakdocenten. - De leerling heeft zich op school én thuis optimaal ingezet door compenserend te werken. - De leerling zit niet in een tweetalige opleiding. Leerlingen die in het verplichte deel ontheffing hebben gekregen voor Frans of Duits kiezen een vervangend vak uit het aanbod van het Scala College. Het keuzeformulier van de decaan geeft een duidelijk overzicht van de vakken die bij een profiel gekozen kunnen worden. Dat betekent dat leerlingen met ontheffing twee grote examenvakken in het vrije deel hebben. Het vervangende vak mag niet kcv zijn. In het VMBO en het HAVO kunnen leerlingen sectoren resp. profielen kiezen zonder een tweede moderne vreemde taal. Hierdoor hoeven in deze opleidingen geen ontheffingen voor Frans of Duits afgegeven te worden. Wel kunnen leerlingen, zie hierboven, in aanmerking komen in 3 vmbo (theoretische richting en richting handel en administratie) voor een aangepast programma. Procedure aanvraag ontheffing De procedure verloopt hetzelfde als bij de aanvraag van een aangepast programma in de onderbouw (Zie pagina 6). Met dit verschil dat de aanvraag voor de bovenbouw uiterlijk 1 maart in klas 3 moet worden gedaan. Alle bovenstaande regels zijn een richtlijnen Soms kan een individuele situatie aanleiding zijn om af te wijken van de bovenstaande regels. De leerling en/of ouder(s) dienen daartoe een schriftelijk verzoek bij de desbetreffende vestigingsdirecteur. Meldpunt Dyslexie - 7-2013