Rioolreparatie met manchet blijkt zeer betrouwbaar. Met medewerking van : Martin Nederlof, en Ronald van de Waerdt, Leitec Infrascan Montfoort Boomwortels, uithangend voegmateriaal en lokale zettingen kunnen in rioolbuizen verstoppingen en lekkage veroorzaken. Door gebruik van de Quick-Lock reparatie manchet kunnen deze problemen snel en doeltreffend opgelost worden. De manchet is 6 mm dik en kan door een robot op elke gewenste plaats in het riool geplaatst worden. Het systeem is geschikt voor nieuwe en bestaande rioolsystemen en kan concurreren met andere oplossingen. Het Quick-Lock systeem is beproefd conform de ATV-M 127-2 en heeft het keurmerk van het DIBT, zodat langjarig functioneren gegarandeerd is. Een groot deel van het rioleringsysteem is vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw aangelegd. Uitgaande van een levensduur van 50 tot 60 jaar betekent dit dat er de komende jaren op tal van plaatsen riolen vervangen moeten worden. Volgens de stichting Rioned heeft Nederland circa 83.000 km riool. De kostenindex voor het vervangen van riolering is van 108 km in 1999 gestegen naar 131 km in 2005. Om de kosten en de verkeershinder te reduceren is het aantrekkelijk om het bestaande rioolstelsel goed te beheren. Vanuit het rioolinspectievoertuig laat men de robotcamera in het riool zakken. Verstoppingen of lekkages van het riool worden meestal veroorzaakt door lokale problemen. Als deze zichtbaar gemaakt worden kan het probleem aangepakt worden. Om rioleringssystemen te reinigen en te inspecteren zijn er de laatste jaren goede technieken ontwikkeld. Naast videoinspectie van het rioolsysteem is het mogelijk om verhangmetingen uit te voeren. Hierbij worden het begin- en eindpunt van de leiding ten opzichte van het NAP ingevoerd en berekend men, met een speciaal softwareprogramma, het verhang van de leiding. Verder kan men met grote nauwkeurigheid de omvang van een object, schade of voegwijdte in het riool bepalen. Uit inspecties blijkt dat in veel riolen kleine schades aanwezig zijn die op termijn grote gevolgen voor het rioolstelsel zullen hebben. Te denken valt aan: Slecht aansluitende rioolbuizen; uithangend voegmateriaal zodat grondwater en zand in het riool stroomt en verzakking en verstopping ontstaat; Doorgroeiende boomwortels die de rioolbuis beschadigen en het riool verstoppen; Druk van dynamisch (vracht)verkeer.
Opstelling van de camera-robot met de hulpwagen en Quick-Lock manchet. Traditionele technieken om lokale schades op te lossen zijn kostbaar en veroorzaken veel overlast. Met name in de stedelijke omgeving is dit onacceptabel. Met de Quick-Lock reparatiemanchet kunnen rioolsystemen van binnenuit snel en doeltreffend gerepareerd worden. Het Quick-Lock reparatie systeem wordt door Leitec Infrascan al van af het jaar 2000 toegepast in Nederland en België. Inmiddels zijn er al 700 manchetten geplaatst en bij elke inspectie blijkt dat de manchetten nog prima functioneren. Ter vergelijking zijn in tabel 1 de verschillende werkzaamheden, de kosten en de uitvoeringsduur van een traditionele en nieuwe methode opgenomen. Tabel 1: overzicht activiteiten en kosten van twee rioolrenovatieoplossingen Traditionele reparatie Kosten ( ) Plaatsing Quick-Lock manchet Kosten ( ) Reiniging Inspectie Verwijdering verharding (20 m²) 3 uur á 105,- Vrijgraven rioolbuis 4 uur á 105,- Buizen verwijderen en afvoeren Leveren en plaatsen prefab controle put Nieuwe buizen leveren en plaatsen Aanvullen en verdichten 5 uur á 78,- Verharding aanbrengen (20 m²) 20 uur á 60,- Eindcontrole Totale reparatietijd 35 uur 630,- 600,- 315, 420,- 350,- 1150,- 2000,- 390,- 1200,- 225,- Reiniging Inspectie Boomwortels of voegmateriaal wegfrezen Leveren en plaatsen Manchet (diameter 400-600 mm) Eindcontrole Totale reparatietijd 2 uur 630,- 600,- 520,- 1750,- 220,- Totale kosten circa 7280,- Totale kosten circa 3720,- * bron www.gwwkosten-online.nl Ook voor gesprongen of stukgeraakte leidingen is het systeem met de Quick-Lock manchet zeer geschikt. De gebruikte materialen (RVS en EPDM) zijn zeer goed bestand tegen zuren en oplosmiddelen die in riolen aanwezig kunnen zijn zo blijkt uit jarenlange ervaring bij toepassing in de rioolzuivering. Combi-voertuig met monitorruimte Bij het plaatsen van een Quick-Lock manchet moeten vaak meerdere verschillende handelingen verricht worden. Om die reden zijn speciale inspectieauto s ingericht waarin verschillende systemen opgenomen zijn. Zo is een panoramo video-inspectiesysteem aanwezig. Verder is een freesrobot met verschillende typen freeskoppen beschikbaar om voorbereidingen uit te voeren 2
voordat de manchet geplaatst wordt. Voor het plaatsen van de manchetten tot 500 mm gebruikt men een packer (plaatsingsballon). Voor grotere diameters past men een robotwagen toe. In de monitorruimte kan men de video-inspectiebeelden controleren en de reparatiewerkzaamheden regiseren. Verder is apparatuur aanwezig om het verhang van leidingen en de aanwezigheid en de concentratie van zuurstof en rioolgassen te meten. De meetgegevens worden met speciale softwareprogramma s bewerkt zodat ze op een PC gepresenteerd kunnen worden. Voordeel van deze aanpak is dat men snel en efficiënt kan werken (geen wachttijden). Verder is de kwaliteit gewaarborgd omdat het totale proces van begin tot eind door dezelfde werknemers wordt uitgevoerd. Werkzaamheden voert men uit volgens NEN 3399, NPR 3398 en de geldende regels op het gebied van ARBO en Milieu. De inspectiebeelden zijn gekoppeld aan een informatiebalk met streng- en inspectiegegevens. en worden op CD en DVD opgeleverd. Hiermee kan de opdrachtgever op de eigen PC de schades en reparaties snel opzoeken en beoordelen. Focus Het Quick-Lock systeem bestaat uit een roesvast stalen buis die aan de buitenzijde bekleed is met EPDM rubber. Speciale rubber afsluitprofielen of aanvullend zwelrubber zorgen voor een wateren drukdichte verbinding van de manchet en de bestaande rioolbuis. De plaatsing geschied als volgt: eerst wordt de leiding gereinigd en geïnspecteerd op aanwezigheid van obstakels, waarna de positie van het schadebeeld vastgelegd wordt. Zonodig wordt de buiswand met een freesrobot glad afgewerkt. Daarna wordt de manchet met een packer (tot een diameter van 500 mm) of een robotwagen (diameter tot 700 mm) aangebracht. Vervolgens wordt de manchet door de aangekoppelde rijdende camera op de plaats van bestemming gebracht. Bij gebruik van de packer wordt deze met perslucht opgeblazen zodat de manchet tegen de buiswand van het rioolsysteem wordt gedrukt. Het kliksysteem borgt de manchet in deze stand. Door het aflaten van de lucht kan de apparatuur verder door het riool rijden. Bij gebruik van de robotwagen wordt het kliksysteem door een tandrad-as uitgedraaid. Als de manchet tegen de buiswand geklemd zit wordt de tandrad-as ingetrokken en kan de robotwagen doorrijden. Certificering De fabrikant van de Quick-Lock reparatiemanchet Urich Kanaltechniek GMBH in Geisingen (Duitsland)heeft het systeem door Prof bernard Falter varbonden aan de universiteit van Munster uitgebreid laten testen. Hierdoor kunnen we voortaan niet alleen projectmatig, maar procesmatig aantonen dat de Quick-Lock manchetten voldoen aan Altohruzstand II van de Duitse norm ATV- M 127-2. Bij deze beproeving heeft de rioolbuis een aantal lentescheuren en moet deze een druk van ruim 10 meter waterkolom (1 bar) kunnen weerstaan. Bij andere systemen (zoals met hars geïmpregneerde deelkousen) is dit moeilijk aantoonbaar omdat deze producten niet seriematig worden geproduceerd. Het Quick-Lock systeem is aan de hand van dit onderzoek beloond met het keurmerk van de Deutsches Institut für Bautechnik (DIBT). Plaatsing Quick-Lock manchetten in serie Voorbeeldprojecten 3
In 2001 heeft men op de luchthaven Schiphol een aantal Quick-lock reparatiemanchetten geplaatst. Bij de grootschalige renovatie werden binnen een strakke planning en onder moeilijke omstandigheden (beperkte ruimte en hoge grondwaterstand) nieuwe rioolsystemen aangelegd. Als opleveringscontrole verlangde de opdrachtgever een video-inspectie waarmee moest worden aangetoond dat het rioolsysteem foutloos aangelegd was. Na inspectie van het rioolsysteem bleken er op een aantal plaatsen lokale afwijkingen in de vorm van uithangende verbindingsringen en aansluitingen met een te grote voegwijdte aanwezig te zijn. Om dit op te lossen heeft de aannemer in overleg met de opdrachtgever gekozen voor reparatie met het Quick-Lock systeem. Totaal zijn twintig manchetten geplaatst in een tijdsbestek van twee werkdagen. Uit regelmatige inspectie is gebleken dat de twintig manchetten nog optimaal functioneren en dat er geen materiaaldegradatie is ontstaan. Luchthaven Schiphol is positief over het systeem Het is een snelle betrouwbare oplossing waarmee hinder voorkomen en kosten bespaard worden. Door gebruik van hoogwaardige materialen is de betrouwbaarheid zeer goed.. Ook de Quick-Lock manchetten in de gemeente Tilburg en in het zenderpark in IJsselstein die rond die periode zijn geplaatst verkeren nog in prima staat. Van de verwachte levensduur van 10-15 jaar is nu ruim de helft verstreken en de kwaliteit is niet noemenswaardig gereduceerd. Selectie en gunning rioolrenovatie projecten Bij het renoveren of repareren van rioolsystemen blijkt pas na een aantal jaren of het toegepaste systeem betrouwbaar is. Het Quick-lock reparatiesysteem is iets duurder in aanschaf maar door de lange levensduur kan het systeem goed concurreren met andere technieken. Opdrachtgevers staan vaak voor de moeilijke keuze om de juiste selectie te maken. Omdat de aanbestedingsregels niet altijd voldoende duidelijk zijn kiest men vaak voor de laagste prijs en accepteert men de veel hogere vervangingskosten. PSI bouw te Gouda heeft in 2007 de methode Gunnen op waarde ontwikkeld. De aanbestedende dienst (meestal de publieke sector) kan deze methode conform de aanbestedingsregelgeving toepassen bij het selecteren van de economisch meest voordelige inschrijving (EMVI). Gunnen op waarde geeft meer ruimte voor creativiteit, innovatie en kwaliteit: de eigenschappen die de bouwsector in staat stelt om meer toegevoegde waarde te leveren. Er werd al veel geëxperimenteerd met gunnen op waarde, maar algemeen geaccepteerde methoden ontbraken tot nu toe. Voorbeeld van de beoordeling van een waardering volgens de EMVI methode (voor het beheer van rioolsystemen worden uiteraard andere selectiecriteria gehanteerd maar de systematiek is vergelijkbaar). Bron PSI bouw 4
Bij het gunnen op basis van de EMVI staat het beoordelen van de aangeboden kwaliteit in combinatie met de prijs centraal. Dit betekent dat de gekozen waardeaspecten specifiek en meetbaar gemaakt moeten worden. Randvoorwaarden hierbij zijn: Een duidelijke omschrijving van de waardebegrippen en hun wegingsfactor De beoordeling op waarde moet een significant onderdeel uitmaken van de totale beoordeling Aan afgewezen aanbieders kan hiermee een goede onderbouwing van de redenen van afwijzing worden gegeven De aanbieders van riooolwerkzaamheden worden bij gebruik van deze methode gestimuleerd om te innoveren en hun producten steeds verder te optimaliseren. Door gebruik van de EMVI beoordeling kunnen opdrachtgevers binnen de bestaande regelgeving kiezen voor de beste passende aanbieding. Hierdoor wordt bespaard op kosten en wordt de hinder voor het verkeer gereduceerd. Verder lezen: www.psibouw.nl rapport Gunnen op waarde www.leitec.nl ********** 5