patiënteninformatie prednison bij darmziekten Uw maag-darm-leverarts heeft u prednison voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa of auto-immuun hepatitis. Om dit medicijn goed te laten werken, is het noodzakelijk dat u een aantal dingen hierover weet. Daarom hebben we deze folder gemaakt. Lees deze goed door! Het is ook belangrijk dat u de bijsluiter van de apotheek leest. Waarom prednison Medicijnen kunnen de oorzaak van uw ziekte niet wegnemen. Wel zijn er medicijnen die de ziekte rustiger kunnen maken. Prednison is zo n medicijn. Prednison werkt vooral goed bij plotselinge opvlammingen van de ziekte. De maag-lever-darm-arts schrijft dan een kuur prednison voor. Wat is prednison en hoe werkt het Prednison is een stof die ontstekingen afremt. Het behoort tot de corticosteroïden. Het lichaam maakt zelf ook corticosteroïden aan. Dit gebeurt door de bijnieren. Corticosteroïden hebben een functie bij: het regelen van ontstekingen het regelen van de bloedsuikers de opbouw van huid en botten.
Prednison heeft dezelfde werking als de corticosteroïden die u zelf aanmaakt in de bijnier. Prednison werkt bij sommige mensen al binnen 24 uur. Maar het kan ook één tot twee weken duren voordat u echt effect merkt. De arts geeft meestal een kuur voor twee tot drie maanden, een zogenaamde stootkuur. Bij patiënten met auto-immuun hepatitis duurt de kuur vaak langer. Helaas veroorzaakt prednison bijwerkingen, vooral bij hogere doseringen en langdurig gebruik. Nooit ineens stoppen Als u prednison gaat gebruiken gaat uw lichaam vanzelf minder eigen corticosteroïden aanmaken. Als u ineens geen prednison meer zou gebruiken, maakt uw lichaam nog niet voldoende corticosteroïden aan. Daarom moet u het gebruik van prednison afbouwen. Zo krijgt uw lichaam de kans om zelf weer voldoende corticosteroïden aan te maken. Het gebruik van prednison mag daarom nooit zomaar gestopt worden. Het is verstandig om altijd een medicijnkaartje bij u te dragen waarop staat dat u prednison gebruikt en sinds wanneer. Werkt prednison altijd Bij 75 tot 80% van de patiënten werkt het middel heel goed. Bij 25 tot 30% van deze patiënten komen de klachten weer terug bij het afbouwen van de prednison. Bij ongeveer 20% van de patiënten werkt prednison niet. Hoe gebruikt u prednison De meeste patiënten gebruiken prednison in de vorm van tabletten van 5 of 10 milligram. Uw arts vertelt u hoeveel tabletten u per dag moet gebruiken. Houd u altijd aan de voorgeschreven dosis. Slik de tabletten tegelijk door, vóór het ontbijt, elke dag op ongeveer hetzelfde moment. U kunt de tabletten doorslikken met voedsel of water. Als u bent vergeten om de tabletten in te nemen, neem ze dan op een later tijdstip nog dezelfde dag in. Als u moet overgeven binnen twee uur nadat u de tabletten heeft ingenomen, neem dan nog een keer de tabletten in. U kunt prednison in combinatie met bijna alle geneesmiddelen gebruiken. Als u hierover vragen heeft, neem dan contact op met uw apotheek. Heeft u suikerziekte? Prednison verhoogt uw bloedsuikerspiegel. Controleer daarom regelmatig uw bloedsuiker. Bij een hoge bloedspiegel volgt u de gebruikelijke instructies. Krijgt u veel dorst en moet u veel plassen, neem dan altijd contact op met uw huisarts voor een controle van uw bloedsuiker. Bij koorts, ziekte of operatieve ingrepen heeft het lichaam meer prednison nodig. Informeer in dit geval altijd bij uw huisarts, maag-lever-darm-arts of onze gespecialiseerde verpleegkundige voor chronische darmziekten (IBD-verpleegkundige). 2
Gebruikt u geneesmiddelen tegen verhoogde oogdruk (glaucoom)? Overleg dan met uw huisarts of apotheek. Vertel altijd uw huisarts en specialist, óók uw tandarts, welke geneesmiddelen u gebruikt. Bewaar geneesmiddelen altijd zo, dat kinderen er niet bij kunnen. Als u tabletten overhoudt, lever deze dan in bij de apotheek. Ze worden dan op een verantwoorde manier vernietigd. Mogelijke bijwerkingen van prednison Bij het innemen van prednison kunt u bijwerkingen krijgen. Veel mensen maken zich zorgen over negatieve effecten van prednison. Het is dus heel belangrijk de voordelen van een behandeling met prednison goed af te wegen. Bijwerkingen treden vooral op bij hoge doseringen. Meestal komen ernstige bijwerkingen vooral voor als u lange tijd prednison gebruikt. Bij lage doseringen zien we minder vaak bijwerkingen optreden. Stop nooit zomaar met het gebruik van de tabletten als u last heeft van bijwerkingen. Dit kan tot gevaarlijke situaties leiden! Neem altijd contact op met uw huisarts of de IBD-verpleegkundige. De belangrijkste bijwerkingen bij langdurig gebruik zijn: Dikker worden van het gezicht en romp. Dit wordt veroorzaakt door een andere verdeling van het lichaamsvet. Bij verlaging van de dosis of stoppen met prednison verdwijnt dit verschijnsel. Gewichtstoename. Door prednison houdt het lichaam vocht vast. U komt meestal één tot twee kilo aan. Prednison bevordert bovendien de eetlust. Probeer hier niet teveel aan toe te geven. Verminderde weerstand tegen infecties. Dit komt door een verminderde werking van de witte bloedlichaampjes, die voor de afweer van het lichaam zorgen. Vertel uw huisarts als u ontstekingsverschijnselen krijgt zoals koorts, pijn bij plassen, hoesten en een pijnlijke keel. Koorts is normaal een signaal voor ontsteking. Dit kan door prednison worden onderdrukt. Maagklachten. Deze klachten ontstaan door aantasting van het slijmvlies. Neem contact op met de arts bij de volgende verschijnselen: - maagpijn na het eten (ook als dit weer verdwijnt nadat u iets eet of zuurremmende middelen inneemt) - overgeven van bloed of donkerbruin/ zwart braaksel - zwarte teerachtige ontlasting. Vertraagde wondgenezing. Het risico op wondinfecties is daardoor hoger. Gladde, dunne huid. De huid gaat snel kapot of geeft snel blauwe plekken. 3
Botontkalking. Als u prednison langer dan zes maanden gebruikt, kan het botontkalking veroorzaken. Meld in ieder geval rugpijn aan uw arts. Bespreek ook met de verpleegkundige wat u kunt doen om botontkalking zoveel mogelijk te voorkomen. Uw maag-lever-darm-arts geeft uit voorzorg extra calcium en vitamine D om uw botten stevig te houden. Soms geeft hij dit in combinatie met bisfosfonaten. Dit zijn medicijnen die de botten versterken. Stemmingsveranderingen. Prednison kan geestelijke en emotionele stoornissen geven zoals moeilijk inslapen, nervositeit, depressie en prikkelbaarheid. Veel mensen ervaren echter een verbetering van hun stemming. Vaak komt dit doordat hun klachten minder worden door prednison. Heeft u suikerziekte, let er dan op dat prednison de behoefte aan bloedsuikerverlagende middelen of insuline kan vergroten. Wij raden u aan uw bloedsuiker extra vaak te (laten) controleren. Overleg dit met uw arts. Controles Om bijwerkingen in een vroeg stadium op te sporen laat uw maag-lever-darm-arts regelmatig uw bloed onderzoeken. Het is erg belangrijk dat u uw maag-leverdarm-arts vertelt dat u een zwangerschap overweegt of dat u zwanger bent. In het algemeen wordt geprobeerd om medicijngebruik tijdens de zwangerschap te vermijden. Toch is het vaak nodig om tijdens de zwangerschap met medicijnen door te gaan bij de ziekte van Crohn en Ulcerosa Colitis. Een opvlamming van de ziekte lijkt namelijk veel schadelijker voor moeder en kind, dan de behandeling met medicijnen. U kunt geen prednison gebruiken als u borstvoeding geeft. Het medicijn wordt namelijk uitgescheiden in de moedermelk. Er wordt dan gezocht naar ander geschikt medicijn. Overleg altijd met uw maag-lever-darmarts als u een zwangerschap overweegt of zwanger bent. Neem direct contact op met uw huisarts bij: algehele zwakte overgeven/zwarte ontlasting onbegrepen oogklachten sombere of juist overdreven vrolijke stemming. Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding Voor zover nu bekend is, heeft prednison in de gebruikelijke dosering geen invloed op de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen. 4
Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neem dan contact op met de polikliniek Maag-Darm-Leverziekten (MDL). U kunt het beste contact opnemen met de IBD-verpleegkundige, de gespecialiseerde verpleegkundige bij chronische darmaandoeningen. Zie de folder Verpleegkundig spreekuur chronische darmaandoeningen. De polikliniek MDL is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 16.30 uur, via telefoon (020) 599 29 09. U kunt ook de website www.olvg.nl raadplegen of ons mailen via IBD@olvg.nl. Neem buiten kantoortijden contact op met uw huisarts. 5
Ruimte voor aantekeningen 6
7
onze lieve vrouwe gasthuis amsterdam locatie ijburg ijburglaan 727 locatie oosterpark oosterpark 9 locatie prinsengracht prinsengracht 769 postadres postbus 95500 1090 hm amsterdam telefoonnummer (020) 599 91 11 website www.olvg.nl Redactie en uitgave Communicatie en Patiëntenvoorlichting juli 2010/maag-darm-leverziekten/301-648 algemene voorwaarden op behandelingen in het olvg zijn de algemene voorwaarden van het olvg van toepassing zie www.olvg.nl