In dit hoofdstuk komt aan de orde: Informatie over de zwangerschap Problemen tijdens de zwangerschap Aangepaste eerste hulpverlening Eerste Hulp bij een bevalling Miskraam
1. Achtergrondinformatie Zwangere vrouwen worden tijdens hun zwangerschap medisch goed in de gaten gehouden. Als alles goed gaat verloopt een zwangerschap voorspoedig. Helaas komt het ook voor dat als gevolg van de zwangerschap bepaalde ziekten ontstaan of verergeren. Het is handig om als eerste hulpverlener een idee te hebben wat je in een bepaalde situatie moet doen.
Zwangerschap Zwangere vrouwen zijn, mede door een verhoogde stofwisseling, vatbaarder voor bepaalde ziekten zoals diabetes. Door veranderingen in de hormoonhuishouding kan een zwangere last hebben van ochtendmisselijkheid, flauwte en gevoelige borsten. Ze moet wellicht meer naar het toilet vanwege de druk van de baarmoeder op de blaas. Een zwangere vrouw kan ook andere eetgewoonten hebben.
2. Problemen tijdens de zwangerschap Vallen Als een zwangere vrouw ongelukkig terecht komt of valt kan dat gevolgen hebben voor de ongeboren baby. Doen! Laat door de verloskundige of een gynaecoloog controleren of er complicaties zijn opgetreden door de val.
Zwangerschapsvergiftiging Een zwangere vrouw kan last krijgen van zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie). Symptomen: vocht vasthouden, kortademigheid, hoofdpijn, buikpijn, wazig zien. Doen! Laat de zwangere vrouw voldoende rust nemen en waarschuw de verloskundige of (huis)arts. De deskundige hulp kan adviseren om de vrouw op te nemen in het ziekenhuis.
Spataderen Een spatader is een ader die verwijd is en daardoor duidelijk zichtbaar op de huid. De ader kan voelbaar zijn onder de huid. Spataderen zijn meestal blauw doorschemerend en kronkelig en komen vooral in de benen voor.
Tijdens de zwangerschap kunnen door verschillende redenen spataderen ontstaan: De veranderde hormoonspiegels kunnen tijdens de zwangerschap de vaatwanden slapper maken. Door de groeiende baarmoeder kan de terugstroom van bloed uit de benen naar het hart minder goed plaatsvinden: er is in feite sprake van een soort stuwing in de benen. Tijdens de zwangerschap is de hoeveelheid circulerend bloed bij de moeder groter. De kans op het ontwikkelen van trombose is tijdens de zwangerschap groter.
Een spatader kan als gevolg van een val of stoot knappen. Het gevolg kan een flinke bloeding zijn. Doen! Als een spatader springt moet de wond behandeld worden als een actieve bloeding. Het been moet omhoog worden gelegd Op de plaats van de bloeding moet flinke druk worden uitgeoefend Daarna moet een wonddrukverband worden aangelegd De vrouw moet worden doorverwezen naar deskundige hulp
Bloedingen In de laatste maanden van de zwangerschap kan een vrouw last krijgen van bloedingen. Deze kunnen worden veroorzaakt door een verkeerde ligging van de moederkoek of (het begin van) een miskraam.
Doen! Als een vrouw al voorbij de zesde maand van haar zwangerschap is, moet direct professionele hulp worden ingeroepen. Er is dan namelijk sprake van een levensbedreigende toestand voor zowel moeder als kind. Bij bloedingen in de eerste zes maanden moet contact worden opgenomen met de huisarts of de gynaecoloog/ verloskundige.
Slag of stoot tegen de buik Als een zwangere vrouw een slag of stoot tegen haar buik krijgt, kan dat gevaarlijk zijn voor het ongeboren kind. Doen! Raadpleeg de verloskundige of arts van de vrouw om na te gaan of er geen schade is veroorzaakt.
4. Aangepaste eerste hulpverlening Stabiele zijligging Als een zwangere vrouw in de stabiele zijligging moet worden gelegd, moet ze altijd op haar linkerzij worden gelegd. Er kan namelijk meer druk op haar grote aders zijn, waardoor er minder bloed terug stroomt naar de rechter harthelft. Een slechtere circulatie betekent minder zuurstof voor de ongeboren baby.
Zuurstof De zuurstofbehoefte van een zwangere vrouw is groter dan van een niet-zwangere. Reanimatie Voor leek-hulpverleners geldt geen aangepaste reanimatie bij zwangere vrouwen. Het verdient wel de voorkeur om de vrouw (als zij in het laatste semester van de zwangerschap is) een stukje op haar linkerzij te draaien tijdens de reanimatie. Op die manier wordt de druk op de holle ader minder.
5. De bevalling De bevalling begint normaal gesproken ongeveer veertig weken na de bevruchting en verloopt in verschillende fases.
De naderende bevalling Als de weeën om de vijf minuten komen, is het tijd een arts of verloskundige te waarschuwen.
6. Eerste hulp bij een bevalling De geboorte van een kind is een natuurlijk proces. Als de moeder gezond is en alles gaat goed tijdens de bevalling, hoeft er weinig hulp te worden geboden. In sommige gevallen kunnen problemen tijdens de geboorte het leven van moeder en kind in gevaar brengen. Voor de zekerheid wordt daarom altijd een verloskundige of arts ingeschakeld als een vrouw gaat bevallen. Als een van die twee nog niet aanwezig is, kan de eerste hulpverlener vast een handje helpen.
7. Miskraam Bij een miskraam verliest de vrouw haar ongeboren baby foetus of embryo genoemd - in de eerste maanden van de zwangerschap.
Wat gebeurt er? Kort voor de miskraam verdwijnen typische zwangerschapsverschijnselen als gespannen borsten en ochtendmisselijkheid. De vrouw heeft last van buikpijn of zelfs weeen. De vrouw verliest bloed. De vrouw verliest het vruchtzakje met daarin de foetus. Dit kan gebeuren tot enkele dagen na de eerste bloeding.
Samenvatting: 1. Zwangere vrouwen zijn door een verhoogde stofwisseling vatbaarder voor ziekten als diabetes en kunnen last krijgen van kwaaltjes als ochtendmisselijkheid. Door meer druk op de blaas moeten ze wellicht meer naar het toilet. Ze krijgen andere eetgewoonten. 2. Sommige vrouwen krijgen last van zwangerschapsvergiftiging: waarschuw dan altijd professionele hulp. 3. Als een zwangere vrouw valt, moet ze daarna altijd door een gynaecoloog worden gecontroleerd om vast te stellen of er complicaties zijn opgetreden.
Samenvatting: 4. Het gebruik van bepaalde medicijnen tijdens de zwangerschap kan gevaarlijk zijn. 5. Behandel een gesprongen spatader als een ernstige uitwendige bloeding. 6. Bloedingen in de laatste maanden kunnen gevaarlijk zijn: waarschuw professionele hulp. 7. Als een zwangere vrouw in de stabiele zijligging moet worden gelegd, leg haar dan op haar linkerzij.
Samenvatting: 8. Als een vrouw om de vijf minuten weeën krijgt, moet professionele hulp worden ingeschakeld. 9. Bij een miskraam verliest de vrouw haar ongeboren baby in de eerste maanden van de zwangerschap.
Zijn er nog vragen?