Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 26 385 Huisvesting justitiële diensten Nr. 4 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 21 december 1999 Op 27 april 1999 is in het gezamenlijke overleg van de commissie voor de Rijksuitgaven, de vaste commissie voor Justitie en de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer gesproken over de seizoensgebonden werkloosheid in de schildersbranche (26 385, nr. 3). Zoals destijds toegezegd wil ik u hierbij op de hoogte stellen op welke wijze de huidige activiteiten van de Rijksgebouwendienst op dit gebied een follow-up zullen krijgen. Bestrijding van winterwerkloosheid dient het gezamenlijk belang van sector en overheid. De primaire verantwoordelijkheid ligt bij de sector. Hiertoe heeft men ook de financiële winterschilderregeling in het leven geroepen. De overheid vervult vanuit haar opdrachtgevende rol een voorbeeldfunctie naar het maatschappelijk veld toe. De bedrijfsmatige context waarbinnen de rijksoverheid en meer specifiek de Rijksgebouwendienst opereert, kan hierbij echter niet buiten beschouwing gelaten worden. De Rijksgebouwendienst dient, nu zij agentschap is geworden, nog meer bedrijfsmatig te werken. Uitgaande van de voorbeeldfunctie zal het gezamenlijke adagium van Rijksgebouwendienst én haar klanten dan ook moeten zijn dat er zoveel mogelijk in de winter geschilderd wordt mits dit prijstechnisch verantwoord is. Analyse schilderwerk De gebouwenvoorraad van de Rijksgebouwendienst omvat, uitgedrukt in bruto vloeroppervlak, circa 4,6 miljoen m 2 eigendomspanden en circa 1,4 miljoen m 2 huurpanden. Het schilderwerk dat aan deze gebouwen moet worden verricht, heeft een aanzienlijke omvang: in geld uitgedrukt is dat meer dan 16 miljoen gulden. Het grootste deel hiervan betreft binnenschilderwerk. In tabel 1 is de omvang van schilderwerk aan Rijksgebouwen, de frequentie ervan en de prijs per m 2 weergegeven. KST43053 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 1999 Tweede Kamer, vergaderjaar 1999 2000, 26 385, nr. 4 1
Tabel 1. Omvang, frequentie en kosten per m 2 van schilderwerk aan Rijksgebouwen Omvang 1 Frequentie Prijs per m 2 Buitenschilderwerk om de 6 jaar Fl. 65, aan eigendomspanden ca. 1 950 000 m 2 aan huurpanden ca. 450 000 m 2 Binnenschilderwerk omde8à10 Fl.25, aan eigendomspanden ca. 4 750 000 m 2 jaar aan huurpanden ca. 1 100 000 m 2 1 Bron: Technisch Beheer Systeem RGB, oktober 1999. Het laten uitvoeren van het buitenschilderwerk aan eigendomsgebouwen valt onder verantwoordelijkheid van de Rijksgebouwendienst; bij panden die door de Rijksgebouwendienst zelf worden gehuurd, is de verhuurder hiervoor verantwoordelijk. Het binnenschilderwerk moeten de gebruikers (i.c. de klanten van de RGD) zelf laten uitvoeren. De Rijksgebouwendienst kan de uitvoering van binnenschilderwerk niet dwingend voorschrijven temeer daar er sinds de stelselwijziging sprake is van een klantleverancier-relatie met keuzevrijheid voor klanten. Het volume aan binnenschilderwerk is echter aanzienlijk. Tabel 2 geeft de jaarlijkse kosten aan schilderwerk weer per verantwoordelijke partij. Hieruit blijkt dat grofweg de helft van het schilderwerk voor rekening komt van de Rijksgebouwendienst, een derde voor rekening van de gebruiker en een zesde voor rekening van de verhuurder. Tabel 2. Kosten van schilderwerk per verantwoordelijke partij Verantwoordelijke partij Rijksgebouwendienst Gebruiker Verhuurder Kosten schilderwerk/jaar ca. Fl. 25 miljoen ca. Fl. 16 miljoen ca. Fl. 8 miljoen De eerlijkheid gebied te zeggen dat de Rijksgebouwendienst momenteel weinig buitenwerk daadwerkelijk in de winter uitvoert. Om hiermee ervaring op te doen is de Rijksgebouwendienst een reeks experimenten gestart. Schilderen in de winter Het bedrijfschap Schildersbedrijf zet zich zelf al geruime tijd actief in om de seizoenswerkeloosheid binnen de branche te verminderen, met name door het stimuleren van het opdragen van schilderwerk in de winter. De Rijksgebouwendienst levert hieraan een bijdrage door o.a.: 1. Het laten uitvoeren van voorbeeldprojecten «Buitenschilderwerk is geen seizoenswerk» 2. Het evalueren van deze voorbeeldprojecten in samenspraak met het bedrijfschap Schildersbedrijf 3. Het onder de aandacht brengen van de continuïteitsproblematiek en het uitvoeren van (binnen)schilderwerk in de Rgd-klantenraad. In de afgelopen periode zijn twee voorbeeldprojecten uitgevoerd: voor het Rijksmuseum te Amsterdam en voor het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij te Den Haag. Beide projecten zijn geëvalueerd. Doel daarvan was de haalbaarheid van schilderen in de winter te onderzoeken. Daarbij is gekeken naar de kostenconsequenties van eventuele extra maatregelen die verband houden met winterse weersomstandigheden, naar de kwaliteit van het schilderwerk, naar werkomstandigheden en naar reacties vanuit de omgeving. Tweede Kamer, vergaderjaar 1999 2000, 26 385, nr. 4 2
De belangrijkste conclusies die op basis van deze ervaringen kunnen worden getrokken, zijn: 1. Schilderen in de winter is technisch mogelijk Om buiten te kunnen schilderen in de winter, is afscherming van de gevel noodzakelijk. Met behulp van gaas kan het aantal werkbare dagen worden vergroot: het biedt een effectieve afscherming van regen, hagel en sneeuw. Sterke wind leidt echter wel tot een onwerkbare situatie. Het gebruik van een steiger blijkt betere arbeidsomstandigheden met zich mee te brengen dan het gebruik van een gondel; ook de werksnelheid is hoger wanneer een steiger wordt gebruikt. Met name het op- en afbouwen van de steiger drukt echter zwaar op de totale kosten. 2. De kosten voor het buiten schilderen in de winter zijn ca. 30% hoger dan in de zomer Deze kostenstijging is het gevolg van het gebruik van een steiger, het gaas en verwarming. Deze kosten komen voor rekening van de resultaatverantwoordelijke directies van de Rijksgebouwendienst. 3. Nader onderzoek naar s winters buiten schilderen is nodig Tot op heden heeft de Rijksgebouwendienst twee voorbeeldprojecten uitgevoerd. Dit aantal is op zich al te gering om algemeen geldende conclusies te trekken; zo is bijvoorbeeld de ene winter strenger dan de andere. Daarbij komt dat de gebouwenvoorraad die de Rijksgebouwendienst beheert, zeer gevarieerd is; schilderwerk aan gevels van monumenten is niet één-op-één vergelijkbaar met schilderwerk aan bijvoorbeeld de gevels van een hypermoderne gevangenis. Kortom: algemene conclusies over buiten schilderen in de winter kunnen pas worden geformuleerd wanneer hiermee meer ervaring is opgedaan. 4. De kosten voor het binnen schilderen zijn s winters even hoog als s zomers Het s winters binnen schilderen vereist geen voorzieningen die in de zomer niet nodig zijn. Daarom spelen bij de afweging het binnenschilderwerk s zomers of s winters uit te voeren kostenaspecten geen rol. Binnen wordt in de winter niet veel geschilderd. Eerder is aangegeven dat de gebruiker verantwoordelijk is voor het laten uitvoeren van binnenschilderwerk. Ook bij klanten is wat te winnen. 5. De praktijk is weerbarstig Bij de afweging s zomers of s winters te laten schilderen spelen andere factoren mee dan alleen technische- en kostenaspecten. Zo blijkt binnenschilderwerk bij voorkeur tijdens de zomervakantie te worden uitgevoerd, omdat dit het minst verstorend werkt op het bedrijfsproces. Voor wat betreft het buitenschilderwerk speelt het feit dat de Rijksgebouwendienst, die vanaf 1 januari 1999 een baten-lastenstelsel kent en dus bedrijfsmatig moet werken, niet in aanmerking komt voor de subsidie Winterschilder een rol. Vervolgacties Gelet op het voorgaande zullen de vervolgacties vanuit mijn ministerie zich richten op het intensiveren en continueren van de voorbeeldprojecten voor buitenwerk, het actief bewust maken en aansporen van de klanten van de Rijksgebouwendienst en het adviseren/faciliteren van het Tweede Kamer, vergaderjaar 1999 2000, 26 385, nr. 4 3
bedrijfschap Schildersbedrijf inzake communicatie en het updaten van het standaardprestatie-contract. Voorbeeldprojecten buitenschilderwerk De eerste twee voorbeeldprojecten hebben geleerd dat buitenschilderwerk in de winter uitvoerbaar is maar dat hieraan wel meerkosten verbonden zijn. Desondanks wil de Rijksgebouwendienst de voorbeeldprojecten continueren. Komende winter voert de Rijksgebouwendienst twee nieuwe voorbeeldprojecten uit. Na afloop zullen ook deze projecten worden geëvalueerd. Daarbij zal extra aandacht worden geschonken aan het in beeld brengen van de extra kosten van het schilderen in de winter. Het bedrijfschap Schildersbedrijf is bij het gehele project (opstart, begeleiding en evaluatie) betrokken. Daarnaast zal er aandacht besteed worden aan het verspreiden en onder de aandacht brengen van de opgedane ervaringen. Binnenschilderwerk van departementen Ondanks dat het uitvoeren van binnenschilderwerk een primaire verantwoordelijkheid van de klanten is, wil de Rijksgebouwendienst invulling geven aan haar voorbeeldfunctie. In de klantenraad van de Rijksgebouwendienst zal de winterschilderproblematiek onder de aandacht worden gebracht. Doel hiervan is enerzijds het schetsen van de mogelijkheden van winterschilderwerk en anderzijds het benadrukken van de maatschappelijke verantwoordelijkheden en de voorbeeldfunctie die ook de klanten hebben. Gelet op de ervaring en expertise zal ook het bedrijfschap Schildersbedrijf hierbij betrokken worden. Om deze oproep in de klantenraad kracht bij te zetten zal ik de continuïteitsproblematiek en de mogelijkheden om werk van de zomer naar de winter te verplaatsen ook onder de directe aandacht brengen van mijn collega bewindslieden. Schilderwerk bij derden Naast schilderwerk aan rijksgebouwen bestaan er ook mogelijkheden bij derden bijvoorbeeld bij woningcorporaties, beleggers en particuliere bezitters van onroerend goed. De planning van schilderwerk is uiteraard de verantwoordelijkheid van de betreffende gebouweigenaren. Ik ga ervan uit dat de beschreven voorbeeldrol van de RGD een positieve uitstraling zal hebben naar anderen. Ik ben bereid hier in de communicatieve sfeer desgewenst aandacht aan te besteden, bijvoorbeeld via de koepel van woningcorporaties: AEDES. Ondanks het ontbreken van technische belemmeringen, financiële voordelen en een langlopende massamediale voorlichtingscampagne lijkt het erop dat de consument mogelijkheden om in de winter verfwerkzaamheden uit te laten voeren nog niet maximaal benut. Uitgaande van de eigen verantwoordelijkheid van de sector hierin, ben ik bereid de deskundigheid aanwezig bij de directie Communicatie van het Ministerie van VROM aan te bieden voor een second opinion van de bestaande campagnes. Prestatiecontracten Het bedrijfschap Schildersbedrijf heeft in haar «Deltaplan schilders, voor continuïteit en werkgelegenheid in het schildersbedrijf» gewezen op het belang van het hanteren van zogenaamde prestatiecontracten. Met het standaard prestatiecontract voor schilderwerk dat een kleine 3 jaar Tweede Kamer, vergaderjaar 1999 2000, 26 385, nr. 4 4
geleden is uitgebracht wordt nu veel schilderwerk naar genoegen van vooral woningbouwverenigingen uitbesteed. De Rijksgebouwendienst is zelf ook voorstander van prestatiecontracten en is bereid om adviezen te geven ten behoeve van de update. Uiteraard ben ik ook bereid om op initiatief van de sector mee te denken over nieuwe initiatieven (onderzoek/experimenten) die een bijdrage kunnen leveren aan de bestrijding van winterwerkloosheid in de sector. De Staatssecretaris van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, J. W. Remkes Tweede Kamer, vergaderjaar 1999 2000, 26 385, nr. 4 5