Coloscopie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te gaan. Welke voorbereiding is er thuis nodig? 1 De dag van het onderzoek 2 Sedatie 3 Hoe verloopt het onderzoek? 4 Wat mag u doen na het onderzoek? 4 Hoe komt u aan de uitslag? 4 Complicaties 4 Wat te doen in geval van ziekte of verhindering? 5 Tot slot 5 Belangrijke telefoonnummers 5 Binnenkort wordt u op de Endoscopie-afdeling verwacht voor een coloscopie. Een coloscopie is een onderzoek van de gehele dikke darm. Het onderzoek wordt uitgevoerd met een endoscoop. Dit is een soepele slang met op het eind een kijker en een lampje. Hiermee is het voor de Maag-Darm-Leverarts mogelijk in uw dikke darm te kijken en eventuele afwijkingen op te sporen of uit te sluiten. In veel gevallen is het mogelijk meteen te behandelen. Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten. Welke voorbereiding is er thuis nodig? Om de binnenkant van de dikke darm goed te kunnen inspecteren, moet deze voldoende schoon zijn. Het is belangrijk dat u de aanwijzingen voor deze voorbereiding goed opvolgt. Wanneer uw dikke darm niet goed schoon is, kan de coloscopie niet plaatsvinden. Als tijdens het onderzoek blijkt dat uw dikke darm niet goed schoon is, wordt het onderzoek stopgezet. Het onderzoek wordt dan op een andere datum na een hernieuwde darmreiniging opnieuw uitgevoerd. Belangrijk! Als u medicijnen gebruikt die de bloedstolling beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld Marcoumar, Acenocoumarol, Aspirine, Acetosal, Ascal of salicylzuur, moet u dit met uw behandelend arts, vooraf bespreken. Het is mogelijk dat u enkele dagen voor het onderzoek met deze medicijnen moet stoppen. Als u diabetes hebt, moet u contact opnemen met uw diabetesverpleegkundige om na te gaan hoe u op de dag van onderzoek, met uw medicatie om moet gaan. Uit voorzorg kunt u uw insuline/medicatie en wat te eten meebrengen; Als u ijzerpreparaten gebruikt, moet u hier 7 dagen voor het onderzoek mee stoppen; Als u plastabletten (diuretica) gebruikt, moet u dit doorgeven en met uw behandelend arts bespreken; Vrouwen die de anticonceptiepil slikken moeten rekening houden met de verminderde werking hiervan. Dit wordt veroorzaakt door het gebruik van het laxeermiddel. Als u voor het onderzoek een afspraak hebt bij de MDL-verpleegkundige, worden voorgaande onderwerpen daar besproken en hoeft u zelf niet te overleggen met de specialisten. 1
Aangepaste vezelarme voeding Twee dagen voor het onderzoek stopt u met het eten van vezelrijke en/of pitjes bevattende voeding. Voorbeelden van voeding en dranken die u niet mag gebruiken zijn: Volkorengraanproducten, zoals: brood met pitjes en zaden, volkorenbrood, volkoren en meergranen pasta en zilvervliesrijst, muesli; vezelige groenten of groenten die slecht verteren: ui, kool, zuurkool, snijbonen, sperziebonen, maïs, doperwten, peulvruchten, tomaten, paprika, champignons en rauwkost; Noten, pinda s en zaden; Bepaalde fruitsoorten: kiwi s, druiven, sinaasappels, mandarijnen, grapefruit, vruchtensappen met vruchtvlees; alcoholische dranken zijn toegestaan tot een dag vóór het onderzoek. Dit mag u wel eten: Broodmaaltijden: beschuit, witbrood met margarine of boter. Kaas, magere vleeswaren. Jam zonder schilletjes/pitjes. Chocoladepasta, honing, hagelslag en stroop, gekookt ei; Fruit: appelmoes (geen compote!), zacht rijp fruit zonder de schil. Fruitconserven uit blik zonder pitjes, vezels of schil; Warme maaltijd: gezeefde bouillon. Aardappelen, witte rijst, pasta, kip of vis. Gekookte zachte groenten zoals worteltjes, bloemkool, broccoli jonge bietjes; Dessert; yoghurt, vla, kwark en pudding. Twee dagen voor het onderzoek Neemt u om 22.00 uur twee tabletten bisacodyl met een slokje water in. Deze tabletten hebben een laxerende werking na ongeveer 10 uur na inname en kunnen darmkrampen als bijwerking hebben. De dag voor het onderzoek U hebt een recept gekregen voor laxeerdrank. U kunt dit medicijn ophalen bij de apotheek. Wij vragen u de laxeerdrank te gebruiken volgens de instructies in deze brochure. Niet volgens de bijgeleverde gebruiksaanwijzing van de apotheek! Als uw onderzoek plaatsvindt in de ochtend: U maakt de laxeerdrank klaar: u voegt aan de inhoud van één zakje laxeerdrank één liter kraanwater toe; Vanaf s middags 17:00 uur mag u niets meer eten. Heldere dranken, zoals water, thee of (gezeefde) bouillon zijn wel toegestaan; Drinkt u tussen 17:00 en 21:00 uur drie liter laxeerdrank. De eerste liter niet binnen één uur drinken, neem gerust 1,5 á 2 uur de tijd. Als uw onderzoek plaatsvindt in de middag: U maakt de laxeerdrank klaar volgens de gebruiksaanwijzing; u voegt één zakje laxeerdrank aan één liter kraanwater toe; Vanaf s middags 17:00 uur mag u niets meer eten tot het onderzoek. Heldere dranken, zoals water, thee of (gezeefde) bouillon zijn wel toegestaan. Drinkt u tussen 17:00 en 20:00 uur twee liter laxeerdrank. De eerste liter niet binnen één uur drinken, neem gerust 1,5 á 2 uur de tijd. De dag van het onderzoek Bij een onderzoek in de ochtend U maakt wederom de laxeerdrank klaar volgens de gebruiksaanwijzing; Drinkt u tussen 06:00 en 07:00 uur één liter laxeerdrank als het onderzoek voor 10.30 uur plaatsvindt 2
Als het onderzoek na 10.30 uur plaatsvindt, drinkt tussen 07.00 en 08.00 uur een liter Heldere dranken zijn toegestaan. Als de coloscopie in combinatie met een gastroscopie (maagonderzoek) plaatsvindt, mag u 4 uur voor het onderzoek niet meer drinken. Bij een onderzoek in de middag U maakt wederom de laxeerdrank klaar volgens de gebruiksaanwijzing; Drinkt u tussen 08:00 en 10:00 uur twee liter laxeerdrank. Heldere dranken zijn toegestaan. Als de coloscopie in combinatie met een gastroscopie (maagonderzoek) plaatsvindt, mag u 4 uur voor het onderzoek niets meer drinken. Tips bij de voorbereiding op het onderzoek Blijf regelmatig bewegen. Om de ontlasting goed op gang te brengen is het raadzaam de dag van voorbereiding/laxeren regelmatig te bewegen en overdag al 1,5 liter water extra te drinken. Draag comfortabele, warme kleding. U kunt het tijdens de voorbereiding namelijk koud krijgen. Gebruik eventueel een rietje om de laxeerdrank te drinken, zodat de vloeistof wat verder in de mond komt, of drink uit een echt glas (geen plastic bekertje). Gebruik kauwgom als u dit prettig vindt. Gebruik eventueel vochtig toiletpapier of natte washandjes. De voorbereiding voor dit onderzoek veroorzaakt herhaaldelijk diarree. Blijf dus in de buurt van het toilet! Neem eventueel extra ondergoed mee naar het ziekenhuis. Zorg er voor dat het vervoer van de afdeling terug naar huis geregeld is en dat u op de afdeling opgehaald wordt. Als u diabeet bent, neem dan uw eventuele insuline en meetapparaat mee naar het onderzoek. Sommige verzekeraars vergoeden incontinentiemateriaal. Als u tijdens de voorbereiding van het onderzoek gebruik wilt maken van incontinentiemateriaal, kunt u hiervoor om een recept vragen. U krijgt een recept voor een laxeerdrank. U kunt dit medicijn ophalen bij de apotheek in het ziekenhuis of uw eigen apotheek. Wacht hiermee niet tot het laatste moment, het kan namelijk zijn dat het middel niet voorradig is. Om de smaak eventueel nog te beïnvloeden is het toegestaan druppels citroensap of ranja toe te voegen (geen rode ranja). Neem, als het laxeren niet of onvoldoende gelukt is, direct contact op met het ziekenhuis. Wij kunnen dan proberen de laxeerdrank via een sonde toe te dienen. Sedatie Voor het onderzoek bestaat de mogelijkheid tot het krijgen van sedatie, ook wel roesje genoemd. Dit is een combinatie van een slaapmiddel en een pijnstiller en wordt toegediend via het infuusnaaldje. Het effect van een roesje verschilt per persoon. Sommige mensen vallen in slaap, terwijl anderen alleen wat versuft zijn. Het roesje kan risico s met zich mee brengen in de vorm van ademhalingsproblemen en problemen met het hart. Deze risico s zijn het grootst voor mensen die ouder zijn dan 70 jaar en/of bekend zijn met aandoeningen aan onder anderen hart en/of longen. De definitieve beslissing over het wel of niet toedienen van een roesje kan soms pas vlak voor het onderzoek worden genomen door de specialist die het onderzoek uitvoert. Na het onderzoek slaapt u ongeveer 1-1½ uur uit. Het rustgevende middel dat u is toegediend veroorzaakt ook sufheid. Dat betekent dat u gedurende 12 uur na het onderzoek niet zelf aan het verkeer mag deelnemen (dus ook niet autorijden of fietsen). Ook kunt u niet alleen met het openbaar vervoer reizen. U moet dus voor vervoer en begeleiding naar huis zorgen. Als er niet voor vervoer gezorgd is, is de arts genoodzaakt af te zien van sedatie. (terug naar de inhoudsopgave) 3
Hoe verloopt het onderzoek? U wordt door de verpleegkundige opgehaald en naar de voorbereidingsruimte gebracht. Daar wordt gevraagd uw broek/rok en onderbroek uit te doen. De verpleegkundige zal vervolgens een infuusnaaldje inbrengen in uw arm. Tijdens het onderzoek ligt u op uw linkerzijde op de onderzoekstafel. Soms kan het nodig zijn dat u op uw rug of rechterzijde draait. De endoscoop wordt ingebracht via de anus en wordt voorzichtig opgevoerd. Er wordt CO² ingeblazen. Dit kan een onaangenaam gevoel geven en/of krampen. U mag tijdens het onderzoek daarom gerust winden laten, soms gebeurt dit spontaan. Als dit nodig is, kan de arts weefselstukjes voor nader onderzoek wegnemen en poliepen verwijderen. Deze ingrepen zijn niet pijnlijk. Tijdens en na het onderzoek vindt controle plaats van hart- en longfunctie. Dit gebeurt met behulp van een metertje dat op uw vinger wordt geplaatst. Natuurlijk proberen wij u op het afgesproken tijdstip te helpen. Een enkele keer kan het helaas toch gebeuren dat u langer moet wachten omdat een vorig onderzoek uitloopt of er een spoedingreep plaatsvindt. Hiervoor vragen wij uw begrip. Wat mag u doen na het onderzoek? Na het onderzoek blijft u op de afdeling uitslapen tot u goed wakker bent. In de regel duurt dit een uurtje tot anderhalf. U kunt daarna weer gewoon eten en drinken. U kunt eten meenemen om na het onderzoek te nuttigen, voor koffie en thee wordt gezorgd. Daarna mag u worden opgehaald van de Endoscopie-afdeling en onder begeleiding naar huis worden gebracht worden. U mag weer gewoon eten en drinken. U kunt nog last hebben van darmkrampen en/of gering anaal bloedverlies.. Hoe komt u aan de uitslag? De uitslag ontvangt u op de polikliniek van de arts. U krijgt hiervoor een afspraak. Soms kan de arts die het onderzoek verricht, u al een voorlopige uitslag geven. Als er tijdens het onderzoek weefsel weggenomen is, duurt het enkele dagen voordat de uitslag bekend is. Complicaties Een coloscopie is een veilig onderzoek. Toch treden soms (1 op 500 procedures) complicaties op, zoals bijvoorbeeld een bloeding of een gaatje (scheurtje in de darmwand). Wanneer er tijdens de behandeling aanvullende behandelingen worden uitgevoerd zoals het verwijderen van poliepen is de kans op complicaties groter (1 à 2 op 100 procedures). Bloeding Er is een kans van 1 tot 2 op 1000 onderzoeken dat er een bloeding ontstaat na het onderzoek. Dit kan tijdens het onderzoek gebeuren maar ook nog tot 14 dagen daarna. Met name als er een behandeling is uitgevoerd, zoals het verwijderen van een poliep of de oprekking van een vernauwing. Meestal kan de bloeding worden verholpen door medicijnen in te spuiten of een clip (een soort nietje) te plaatsen. Het kan nodig zijn om een nieuw darmonderzoek te verrichten. Soms is een bloedvatonderzoek (angiografie) door de radioloog of een operatie noodzakelijk. Perforatie Deze complicatie treedt in ongeveer 2 op de 10.000 onderzoeken op en betekent dat er een gaatje in de darmwand is ontstaan waardoor lucht en eventueel darminhoud in de buikholte kunnen lekken. Dit gaat vaak gepaard met pijn en/of koorts. De kans hierop is groter als de darm ernstig ontstoken is, als er veel uitstulpingen in de darm (divertikels) zijn of als er sprake is van een vernauwing of grote poliep. Als deze complicatie optreedt, kan deze soms worden behandeld met opname, infuus en antibiotica, maar soms is toch een operatie noodzakelijk. Als er thuis sprake is van aanhoudend of fors bloedverlies, hevige buikpijn of koorts, neem dan contact op met afdeling Endoscopie, locatie TweeSteden of de polikliniek Maag Darm Leverziekten, locatie St. Elisabeth. Als dit buiten kantoortijd is, kunt u bellen naar de Spoedeisende hulp van locatie St. Elisabeth. Telefoonnummers vindt u op de achterkant van deze brochure. 4
Wat te doen in geval van ziekte of verhindering? Als u door ziekte of om andere redenen verhinderd bent uw afspraak na te komen, wordt u gevraagd zo snel mogelijk contact op te nemen met de afdeling Endoscopie, locatie TweeSteden of met de polikliniek Maag-Darm-Leverziekten, locatie St. Elisabeth. In uw plaats kan een andere patiënt geholpen worden. Tot slot Op www.mlds.nl kunt u informatie over het onderzoek vinden van de Maag Lever Darm stichting. Als u niet beschikt over internet, of liever een papieren folder ontvangt, dan kunt u deze opvragen bij de MDL verpleegkundige. Dit is een algemene folder, de werkwijze in het ziekenhuis kan hiervan afwijken. Als u na lezen van deze brochure nog vragen hebt, kunt u deze vooraf aan het onderzoek stellen of tijdens kantooruren bellen naar de endoscopieafdeling of de polikliniek MDL. Belangrijke telefoonnummers Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis Locatie St. Elisabeth (algemeen): (013) 539 13 13 Route 24 Polikliniek Maag-, Darm- en Leverziekten: (013) 539 25 33 Route 53 Afdeling Spoedeisende Hulp: (013) 539 80 10 Locatie TweeSteden Tilburg (algemeen): (013) 465 56 55 Nr. 59 Afdeling Endoscopie: (013) 465 52 85 Locatie TweeSteden Waalwijk (algemeen): (0146) 68 22 22 Afdeling Endoscopie: (0146) 68 22 12 Maag-, Darm-, Leverziekten, 21.034 04-15 (terug naar de inhoudsopgave) Copyright Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis Afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. 5