STOMAZORG Een stoma wat nu? BEHANDELING
Een stoma wat nu? Van uw behandelend specialist hebt u te horen gekregen dat er bij u (misschien) een stoma moet worden aangelegd. Van tevoren is het niet altijd zeker of een stoma nodig is. Soms wordt er pas tijdens de operatie besloten om een stoma aan te leggen. Toch is het goed om erop voorbereid te zijn. In deze folder leest u alles over de stoma: wat is een stoma en wat zijn de gevolgen van een stoma op uw dagelijks leven. Wat is een stoma? Een stoma is een kunstmatige uitgang voor urine of ontlasting. Operatief wordt een stukje darm door de buik naar buiten geplaatst. De urine of ontlasting wordt dan opgevangen in een kunststof zakje. Als u een stoma krijgt, kan dit een ingrijpende gebeurtenis zijn. Goede voorlichting en instructie bij het krijgen van een stoma zijn daarom erg belangrijk. De medewerkers van het ziekenhuis zullen u dan ook goed informeren. Preoperatief gesprek Als de arts met u de mogelijkheid van een stoma heeft besproken, komt u in contact met de Verpleegkundig Consulent Stomazorg. Dit is een verpleegkundige die gespecialiseerd is in de zorg voor stomapatiënten. Zij werkt vanuit de poli en komt ook op de verpleegafdeling. Op de poli informeert zij u over het krijgen van een stoma en de gevolgen van de stoma op uw dagelijks leven. Plaatsbepaling Tijdens het gesprek op de poli of vlak voor de operatie kijkt de Verpleegkundig Consulent Stomazorg welke plek op de buik het meest geschikt is voor een stoma. Met een markeerstift zet ze één of meerdere stippen op uw buik. Op de plek van één van deze stippen zal de chirurg de stoma aanbrengen. 1
Opname U wordt opgenomen op de verpleegafdeling waar de stomaverpleegkundigen en leerlingverpleegkundigen werken. Al deze medewerkers zullen u helpen met en begeleiden bij de verzorging van uw stoma. Daarvoor is een stappenplan ontwikkeld, zodat het duidelijk is wat u zelf kunt doen en waar u nog hulp bij nodig hebt. Dit stappenplan kunt u achterin deze folder vinden. van een instructiekaart en het stappenplan in deze folder leert u de verschillende handelingen die u moet kunnen uitvoeren. Vervolgens gaat u, samen met de afdelingsverpleegkundige oefenen uw stoma zelf te verzorgen. Aan de hand van een instructiekaart en het stappenplan in deze folder leert u de verschillende handelingen. Neem dit boekje mee als u wordt opgenomen! Zelfstandig Het is ons doel u zo snel en zo goed mogelijk de zorg voor uw stoma aan te leren. Wij willen u namelijk, voor zover dit mogelijk is, uw zelfstandigheid teruggeven. Na de operatie verzorgen eerst nog de afdelingsverpleegkundigen uw stoma. Kort na deze eerste periode is het voor u het beste als u zo snel mogelijk zelf leert om te gaan met uw stoma. Instructie Tijdens uw ziekenhuisopname komt de Verpleegkundig Consulent Stomazorg bij u langs. Zij houdt in de gaten hoe het gaat met u en met uw stoma. Een aantal dagen na de operatie plant zij een afspraak met u en eventueel uw partner of andere naasten om samen de verzorging van uw stoma door te nemen en te oefenen. Aan de hand Ontslag Zodra bekend is wanneer u het ziekenhuis mag verlaten, regelen we alles rondom de stomazorg, zoals de materialen, thuiszorg en de overdracht. De Verpleegkundig Consulent Stomazorg schakelt een medisch speciaalzaak in die alle materialen bij u thuis bezorgt. Deze medisch speciaalzaak handelt in principe de administratie met uw zorgverzekeraar af. Als u nog niet in staat bent de zorg voor uw stoma zelfstandig uit te voeren, regelt de afdelingsverpleegkundige dat u thuiszorg krijgt. Van de Verpleegkundig Consulent Stomazorg krijgt u dan een overdracht mee voor de medewerker van de thuiszorg. Enkele dagen na uw thuiskomst belt de Verpleegkundig Consulent Stomazorg u op, om te vragen hoe het met u gaat. Verder wordt er in overleg met u een afspraak gepland op de poli. 2
Vervolgafspraken De Verpleegkundig Consulent Stomazorg zal u poliklinisch blijven vervolgen. Het is raadzaam om het eerste jaar regelmatig een afspraak met haar te maken, daarna is het zinvol om eenmaal per jaar een bezoek te brengen aan de poli. Wij hopen dat u snel vertrouwd raakt met de zorg voor uw stoma en wensen u een goed herstel toe! Stappenplan stomazorg Kennismaken met de stoma U hebt de stoma gezien U hebt de stoma met een gaasje aangeraakt U hebt gezien hoe het zakje wordt geleegd U hebt gezien hoe het zakje wordt verschoond U hebt gezien hoe de huidplaat wordt verschoond (tweedelig) Zelf leren zorgen voor de stoma U weet welke materialen u klaar moet leggen voor het verzorgen van de stoma U weet wanneer het zakje geleegd/verwisseld moet worden U kunt onder begeleiding het zakje legen U kunt onder begeleiding het zakje verwisselen U kunt onder begeleiding de huidplaat verwisselen (tweedelig systeem) Uw partner/naaste is aanwezig geweest bij instructie over de verzorging van de stoma Zelf zorgen voor de stoma U kunt zelfstandig het zakje legen U kunt zelfstandig het zakje verwisselen (tweedelig) U kunt zelfstandig de huidplaat verwisselen (tweedelig) U kunt zelfstandig het zakje verwisselen (eendelig) U kunt, aan de hand van een mal, de opening van de huidplaat op maat knippen 3
Voorlichting U hebt uitleg gekregen over stoma-opvangmateriaal U hebt de instructiekaart over het gekozen opvangsysteem gekregen U hebt uitleg gekregen over gasvorming en werking van het filtermateriaal U hebt voedingsrichtlijnen gekregen U hebt informatie over de stomavereniging gekregen U hebt voorlichting gekregen over baden en douchen U hebt informatie gekregen over activiteiten en sport Voorbereiding ontslag U hebt informatie gekregen over de materialen die thuis nodig zijn U hebt informatie gekregen over hoe u zelf materialen kunt bestellen U hebt informatie gekregen over de zorg die de thuiszorg u kan bieden U weet waar u telefonisch terecht kunt met vragen U hebt een afspraak op de polikliniek Stomazorg Algemene tips Tijdens het schoonmaken van de stoma kan het slijmvlies soms iets gaan bloeden. Dit is niet erg. Verzorg de stoma bij voorkeur als u weinig ontlasting hebt, zoals s morgens voor het ontbijt. Op deze manier hebt u zo min mogelijk afloop van uw stoma bij het vervangen. Verzorg afhankelijk van uw lichamelijke conditie en voorkeur, uw stoma staand of zittend. Zorg ervoor dat uw huid glad is. Huidplooien zorgen ervoor dat de plak niet blijft zitten. Haren op de huid rond de stoma kunt u eens per 1 à 2 weken wegscheren. Douchen kunt u met of zonder opvangmateriaal. Gebruik nooit oplosmiddelen, ontvettende middelen, olie of vette crèmes op de huid rond de stoma. Deze middelen irriteren de huid en verminderen de plakkracht van de huidplaat. Gebruik alleen producten die speciaal bedoeldzijn voor het gebruik onder stomaopvangmateriaal. Het is niet noodzakelijk de plakresten van de huid te verwijderen. Maak alleen gebruik van removers op voorschrift van de Verpleegkundig Consulent Stomazorg. Maak na het gebruik van removers de huid goed schoon met lauwwarm water. 4
De filters op het zakje laten de gasvorming uit de darm reukloos ontsnappen. Deze filters verliezen hun werking als ze nat worden bij bijvoorbeeld baden of zwemmen. Het zakje zal dan ook bol gaan staan. In dat geval zult u een schoon zakje aan moeten brengen. Wanneer de ontlasting bovenin het zakje blijft hangen, kunt u een paar druppels olie of een gaasje in het schone zakje doen. Ook zorgen voldoende vocht en vezels voor een betere afloop van ontlasting Verder kunt u, als het zakje vacuüm trekt en de ontlasting bovenin blijft plakken, de filter afplakken met een sticker. Door het stickertje tijdelijk te verwijderen kunt u het zakje ontluchten. Het zakje met wat lucht erin aanbrengen. Verwissel tijdig het zakje. Het zakje mag maximaal tot 1/3 gevuld zijn. Te volle zakjes kunnen problemen veroorzaken (overlopen bij verschonen, door het gewicht kan het zakje van de plak loslaten of de plak van de huid lostrekken). Afhankelijk van de operatie die u hebt ondergaan, kan het mogelijk zijn dat u aandrang voelt op uw anus. Dit kan komen doordat er nog een stuk darm vanaf uw anus nog aanwezig is. Er kan wat slijm komen, dit kan grijs tot bruin van kleur zijn. Dit is normaal. Zorg dat u altijd extra opvangmateriaal bij u hebt wanneer u weggaat, ook wanneer u de poli bezoekt. Telefonisch spreekuur Als u vragen hebt of problemen met uw stoma kunt u de Verpleegkundig Consulent Stomazorg bellen. Zie voor het telefoonnummer het grijze kader achterin deze folder. Het telefonisch spreekuur is er dagelijks van: 08.00-09.00 uur en van 13.00-13.30 uur Buiten deze spreekuren kunt u ook bellen, maar dan zal er dan een antwoordapparaat aan staan. Als u uw naam en geboortedatum inspreekt, bellen wij u zo snel mogelijk terug. 5
St. Antonius Ziekenhuis T 088-320 30 00 E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nl www.antoniusziekenhuis.nl Spoedeisende Hulp 088-320 33 00 Stomazorg 088-320 28 00 Locaties en bezoekadressen Ziekenhuizen St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) Poliklinieken St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern 6
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis SWID 02/04-13