Diest D Vertrekpunt: Grote Markt, 3290 Diest Parkeergelegenheid: Provinciedomein Halve Maan, Omer Vanaudenhovenlaan 48, 3290 Diest GPS-coördinaten: N: 50.98442 / E: 5.05071 Lengte: 2,5 km Diest, Oranjestad Ontdek de Hagelandse stadjes 9
In één van de uithoeken van de provincie Vlaams- Brabant vind je het kleine, gezellige stadje Diest. Haar historische stadscentrum en haar beschermde monumenten dankt ze aan haar rijke verleden als Oranjestad. Bijna 300 jaar lang was de stad in handen van de graven van Nassau; de latere prinsen van Oranje-Nassau, die zich heren van Diest mochten noemen. De belangrijkste telg uit de Oranje-Nassau geschiedenis voor Diest is ongetwijfeld Filips Willem. Zijn peetvader was niemand minder dan Filips II, Koning van Spanje. Diest In het spoor van de Oranjes Wat heeft Diest met het Huis van Oranje-Nassau en waarom etaleert de stad zich graag als Oranjestad? Na drie eeuwen onder het bewind van dit prinselijk geslacht zijn de nakomelingen van de Oranje-Nassaus tot op heden Heer of Barones van Diest. Beleef deze boeiende geschiedenis zelf via deze Oranje-wandeling. D 0 m 200 m N Toerisme Vlaams-Brabant Demerstra at Vissersstraat Statiestraat 4 5 6 3 2 Leuvensestraat 1 Michel Theysstraat Grote Markt 14 13 15 Ketelstr. Koning Albertstraat Wolvenstraat Overstraat Veemarkt Peetersstraat Naast geschiedenis en cultuur kan je ook rustig genieten van een plaatselijk biertje in een van de vele gemoedelijke cafeetjes of kuieren door de kalme winkelstraatjes. Wil je liever even zalig niets doen? Bezoek dan zeker het provinciedomein Halve Maan, net buiten het centrum. Een verkwikkende sprong in het openluchtzwembad, even uitblazen op het strand, genieten van je kinderen die ravotten in de speeltuin, waterfietsen,... je waant je zowaar op een exotische bestemming! Sint-Janstraat 12 Schaffensestraat Bruidstraat 7 Begijnenstraat DIEST 9 8 Warandepark 10 11 Pesthuizenstraat Parklaan Omer Vanaudenhovelaan R26 De mer Provinciedomein Halve Maan >> De wandeling start aan de Sint- Sulpitiuskerk 1 (1321-1534) op de Grote Markt. Deze kerk, opgetrokken uit ijzerzandsteen en witte kalksteen, is een typisch voorbeeld van Demergotiek. In het hoogkoor van de Sint-Sulpitiuskerk bevindt zich het graf van Filips Willem. Onder de grafsteen leiden 12 treden naar een grafkelder. Deze moest in 1618 speciaal gegraven worden. De vorst ligt gebalsemd in een loden kist, aan het voeteinde staat een cilindervormig tonnetje met zijn hart en ingewanden. In 1963 werd boven de grafkelder een nieuwe grafsteen in zwart marmer geplaatst met het wapenschild van de prins en in de 4 hoeken de wapenschilden van de 4 Oranjesteden. 1 Als teken van rouw werden bij elk overlijden van een afstammeling van Oranje-Nassau gedurende 6 weken dagelijks de klokken van de verschillende Diestse kerken met tussenpozen geluid. Links van de kerk zie je het classicistische Stadhuis 2. Oorspronkelijk bestond het stadhuis uit 3 gebouwen. Het linkse gedeelte was De Hofstadt, de verblijfplaats van de Heren van Diest wanneer ze in hun stad verbleven. In het midden stond het gotische Schepenhuys van ca. 1320 waar belangrijke gasten werden ontvangen. Rechts bevond zich De Oordt of de Noord, wat de rentmeesterij van de stad was. In het stadhuis legde Filips Willem van Oranje-Nassau de plechtige eed af als heer van Diest. Hierin beloofde hij de privileges van zijn stad te eerbiedigen en alles te doen om het welzijn van de Diestenaren te behartigen. Het stadhuis wordt bekroond door een breed fronton dat het stadswapen draagt. 10 Ontdek de Hagelandse stadjes Ontdek de Hagelandse stadjes 11
D Wil je het harnas van Filips Willem zien, een portret van de prins in vol ornaat, zijn wapenschild of Filips Willem opgebaard op zijn praalbed,...? Breng dan zeker een bezoek aan het volledig gerenoveerde Stadsmuseum De Hofstadt 2, gelegen in de historische kelders van het stadhuis. 2 5 >> Via de Zoutstraat kom je op de Kaai 3. Tijdens de 16de eeuw liep de Demer hier nog door Diest en was dit het bruisend centrum van de middeleeuwse stad waar boten aanmeerden met allerlei goederen zoals het befaamde laken. >> Via de Demerstraat kom je terecht in de Refugiestraat. Hier kom je onmiddellijk het Refugehuis van de Abdij van Averbode 4 tegen. Vele kloosterorden bezaten een toevluchtsoord, waar de paters in woelige tijden beschutting vonden en waar ze hun officiële documenten in veiligheid brachten. Zo n huis heette refugehuis, van het Latijnse refugium, toevlucht. Op het einde van de Refugiestraat ligt rechts een doorgang die leidt naar het binnenplein van het Refugehuis van Tongerlo 5, nu een hotel. Het Spijker is het voormalige refugehuis van de Norbertijnen van Tongerlo. De paters hadden al heel vroeg rechten op bepaalde huizen in de stad. De eigenaars daarvan moesten hun cijns niet aan het stadsbestuur betalen, maar aan de abdij. Meestal gebeurde dat in graan. Het woord spijker verwijst naar het Latijnse spicarium, dat graanzolder betekent. Op de hoek van de Michel Theysstraat en Refugiestraat zie je links de toegangspoort van het Minderbroederklooster 6. natuur Webbekoms Broek Webbekoms Broek is een 240 ha groot natuurgebied, bezaaid met prachtige rietvelden, rietkragen, populieren en hooi- en graslanden. Je kan hier ook een bezoek brengen aan het bezoekerscentrum. Je maakt hier kennis met het Webbekoms Broek en zijn omgeving, maar ook de interactieve tentoonstelling is een bezoek meer dan waard. Ligging: Omer Vanaudenhovenlaan 48, 3290 Diest met de kids Provinciedomein Halve maan Openluchtzwembad, zandstrand, roeivijver, kinderspeelplein met verscheidene attracties, miniatuurgolf, hengelvijver, natuureducatie. Ligging: Omer Vanaudenhovenlaan 48, 3290 Diest De orde van de minderbroeders zou zich reeds in het begin van de 13de eeuw in Diest gevestigd hebben. Anna van Lotharingen (+ 1568), echtgenote van René van Chalon, werd in het koor van de kerk van het Minderbroederklooster begraven. Haar graf werd echter tijdens de bezetting van Diest in 1580-1583 geschonden. Hierop liet het stadsbestuur Anna van Lotharingen bijzetten in het hoogkoor van de Sint-Sulpitiuskerk, de juiste ligging van het graf is nu echter niet meer geweten. >> Je loopt verder door de Michel Theysstraat, waar op het rechtse straatgedeelte oorspronkelijk de Demer liep, naar de Schaffensestraat waar zich de Ezeldijkmolen 7 bevindt. Deze molen bestond oorspronkelijk uit 2 watermolens, één om graan te malen en één voor eikenschors. Beide molens vormden echter één complex en maalden volgens de moleninspectie uit 1539 uitsluitend schors voor de Diestse huidevetters. Willem van Oranje werd na de dood van René van Chalon, de nieuwe heer van Diest. Anna van Lotharingen bleef voorlopig het werkelijke bestuur waarnemen. In 1547 werd besloten over te gaan tot de bouw van een nieuwe molen, de huidige Ezeldijkmolen. Deze molen bleef in werking tot na WO II, daarna diende hij tot sluis om het debiet van de Stadsdemer te regelen. >> Keer terug, zodat je op het einde van de Schaffensestraat links de Begijnenstraat inslaat. Aan de rechterzijde zie je het oudste historische gebouw van Diest, de Onze-Lieve-Vrouwekerk 8. Op het einde van de 16de eeuw had de kerk zwaar te lijden onder het geuzengeweld en de herstellingen werden slordig uitgevoerd. De torenspits werd vervangen door een belachelijk hoedje en de gaten in de muren werden opgevuld met bakstenen. 6 7 12 Ontdek de Hagelandse stadjes Ontdek de Hagelandse stadjes 13
D Streekproducten Elke eerste zaterdag van de maand kan je de Diestse brouwerij Loterbol bezoeken. Ligging: M. Theysstraat 58A, 3290 Diest Openingsuren: Elke eerste zaterdag van de maand is de brouwerij open voor het publiek vanaf 16 uur tot middernacht. De Begijnenstraat leidt je naar het Begijnhof 9, dat erkend is als werelderfgoed door Unesco. De toegangspoort werd gebouwd in 1671 in rubensiaanse barok, uitgewerkt in zachte Franse kalksteen. Aan de achterkant staat boven de poort het beeld van de heilige Katarina van Alexandrië, patrones van het begijnhof. Het eigenlijke begijnhof kwam in zijn huidige vorm in de 17de en 18de eeuw tot stand. Door toedoen van Arnold IV, heer van Diest, vestigden de begijnen zich op de plaats van het huidige begijnhof. Van de oude kapel, gebouwd ca. 1265, blijft niets meer over. In de 14de eeuw werd ze vervangen door de huidige gotische Sint-Catharinakerk. Als je langs de hoofdingang de kerk binnenkomt, kan je bij de 2de pijler links een houten luik opentrekken om te zien hoe diep de oorspronkelijke vloer onder de huidige kerkvloer ligt. Onder het doksaal ligt het graf van Nicolas Esschius, één van de beroemdste pastoors van het begijnhof. >> Verlaat het begijnhof langs de Kraaienneststraat. Even verderop kom je aan de Warande 10. Omstreeks 1100 stond er een burcht boven op de beboste, zandstenen heuvel. Begin 13de eeuw hadden ook de eerste heren van Diest hun burcht boven op de Warande. Tijdens het bestuur van Hendrik III (1504) werd de oude burcht op de Warande gesloopt. Deze was bouwvallig geworden en voldeed niet meer als verblijfplaats voor Hendrik III, die de grotere luxe van het Hof van Nassau te Brussel of van zijn residentie te Breda gewend was. Nu is de Warande het stadspark van Diest. In de Sint-Jansstraat prijkt het beeld De Troubadour 11. Dit beeldje zorgt voor een vrolijke noot in deze straat en verwijst naar de band tussen de 4 Oranjesteden. Vooraan op de sokkel prijken de wapenschilden van Breda, Diest, Dillenburg en Orange. De troubadour bracht vroeger de nieuwtjes van stad naar stad en net daarom kozen de Oranjesteden hem als symbool van hun unie. begraven in de Sint-Janskerk. Het gebalsemde lichaam werd naar Breda gevoerd en bijgezet in het familiegraf. Op 31 januari 1539 hield René van Chalon, zoon van Hendrik III en Claudia van Chalon, zijn plechtige intrede te Diest en beloofde de privilegiën van de stad te zullen eerbiedigen. Op 22 augustus 1540 werd eindelijk Filips Willem het huwelijk tussen René en Anna, hertogin van Lotharingen ingezegend. Eind november kwam het jonge paar een bezoek brengen aan Diest. Ook na de dood van René van Chalon, verbleef Anna herhaaldelijk op het Hof van Nassau. In 1568 stierf Anna Van Lotharingen op de burcht in Diest. De bekendste gast was ongetwijfeld Filips Willem van Oranje-Nassau, oudste zoon van Willem van Oranje en Anna van Egmont, gravin van Buren. Hij ontving hier meermaals zijn vrienden, de aartshertogen Albrecht en Isabella maar ook Keizer Karel zou er gelogeerd hebben. In één van de vertrekken van deze woning is trouwens nog steeds het wapenschild van Filips Willem te zien, samen met zijn lijfspreuk Sustinendo progredior of Volhardend vorder ik. Aan je rechterzijde in de Guido Gezellestraat zie je de Sint-Barbarakerk 13 uit de 17de eeuw, de enige barokke kerk in Diest. Rechts van de deur zie je een steen die afkomstig is uit de catacomben van Rome. Dit was een pauselijk geschenk dat Diest in 1888 kreeg, het jaar waarin Jan Berchmans heilig werd verklaard. >> Op het kruispunt met de Felix Moonsstraat en de Ketelstraat kom je aan De Fortuyn 14 en het Dambord 15, 2 authentieke laatmiddeleeuwse woningen in stedelijke vakwerkbouw. Ze zijn opgetrokken in hout- en leembouw met uitkragende verdiepingen. >> Je gaat verder rechtdoor tot aan het vertrekpunt, de Sint-Sulpitiuskerk. 12 15 9 Als je met je rug naar het beeld staat, kijk je uit op het Hof van Oranje Nassau 12. Hendrik III van Nassau-Breda liet zich op het ruime voorplein zijn nieuwe verblijfplaats het Hof van Oranje Nassau bouwen, waarvan nu nog enkel de linkervleugel en het merkwaardige achthoekige torentje rest. Claudia van Chalon, vrouw van Hendrik III van Nassau-Breda, stierf in het Hof van Oranje-Nassau te Diest. Het hart en de ingewanden van Claudia van Chalon werden 14 Ontdek de Hagelandse stadjes Ontdek de Hagelandse stadjes 15
evenementen - Elke tweede zondag van mei: Begijnhoffeesten - dag van de Diestse Cruydtcoeck - Onze-Heer-HemelvAArt: Internationale antiek-, brocanterie- en curiosamarkt - EerSTe zondag van juni: Promotiedag drieprovinciënroute - Elke eerste zondag van september: Begijnhof bij kaars-licht en boeren- en brocantemarkt in Schaffen - 11 november: Opendeurdag Fort Leopold - Elke eerste zondag van de maand: Tweedehandse Boekenbeurs in het Begijnhof 16 Ontdek de Hagelandse stadjes