Een hup in een grafiek, omhoog kijken en een futloos niemendalletje Door Ben Koks

NIEUWSBRIEF STICHTING WERKGROEP GRAUWE KIEKENDIEF jaargang 8, nummer 4 Vergroeningszorgen Witte Kwikstaart 5500 kilometer Tien jaar satellietkieken De eenzame fietser Van alles wat Agenda Een hup in een grafiek, omhoog kijken en een futloos niemendalletje Door Ben Koks Hoewel een handvol van onze mensen in Oost-Groningen nog in het veld bezig is met muizenonderzoek, daarbij geholpen door twee leuke, tot op het bot gemotiveerde studentes uit Spanje (Alejandra Toledo en Maria Ruiz), kunnen we toch al een aardige tussenbalans opmaken. We weten dat de Grauwe Kiekendieven het met name in Oost-Groningen goed hebben gedaan. Gemiddeld drie jonkies per legsel is geen klein bier. Hiermee schaart 2014 zich bij de jaren met een bovenmodale reproductie. Over twee tot drie jaar komen deze vogels terug de populatie in, en kunnen we weer een mooie hup in de grafiek verwachten. 25 seizoenen na de toevallige start in 1990 blijven we omhoog kijken. Dat kan niet van alle soorten in grootschalig akkerland gezegd worden. Voor het tiende achtereenvolgende jaar zijn satellietzenders met onze vingerafdruk op reis naar het zuiden. De webcambeelden van ons nestje uit de RTV-Noord-hit Kiekendief Kiek n worden de komende winter systematisch geanalyseerd. Naast Wit-Rusland, Engeland hebben we ook weer in Denemarken en Nedersaksen Grauwe Kiekendieven gevangen en van een zender of logger voorzien. Het lijkt bijna routine te worden, maar dat is het natuurlijk niet. Wie blijft geloven in het eigen verhaal komt heel ver. Maar wie eerst wacht op een pot geld, dan wat futloze plannetjes maakt en dan pas iets gaat doen, komt niet ver. Ten slotte kijken wij reikhalzend uit of de provincies en EZ nu echt werk gaan maken van het halen van Europese doelen (Natura2000), of dat het zoveelste niemendalletje wordt geproduceerd dat vervolgens als beleid een eigen leven gaat leiden. Stichting Werkgroep Grauwe Kiekendief Postbus 46 9679 ZG Scheemda Bezoekadres: Plattelandshuis Oost-Groningen Nassaustraat 14 9671 BW Winschoten www.werkgroepgrauwekiekendief.nl

Pagina 2 Vergroeningszorgen van een betrokken agrariër Simone van der Sijs Ben Koks en Peter Harry Mulder met een mannetjes Patrijs, 2013 Het beschermen van Blauwe en Grauwe Kiekendieven blijft niet bij alleen maar een kooi om een nest plaatsen. Het vraagt ook om aanpassingen in het huidige leefgebied. Als werkgroep zijn we daar al lange tijd mee bezig. Na de braaklegging vanwege de graanoverschotten in de vorige eeuw zijn de brede faunaranden ontwikkeld, en recentelijk - op perceelniveau - de Vogelakkers. De afgelopen jaren is er discussie gevoerd over vergroening in de landbouw, omdat voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) de voorwaarden weer voor een nieuwe periode vastgesteld moesten worden. Dat niet alleen natuurorganisaties zich grote zorgen maken over de uitwerking van het toekomstige beleid, blijkt uit de reactie van de voor ons belangrijke meedenker over en uitvoerder van natuurbeheer in de akkerbouw: agrariër Peter Harry Mulder uit Muntendam. Van Peter Harry ontvingen we op 13 augustus de onderstaande mail: Vorige week heb ik weer net als andere jaren al mijn graanstoppels (met verhakseld stro, maar dat terzijde) met een groenbemester ingezaaid (bladrammenas). Uit de laatste berichtgeving over de uiteindelijke invulling van de Vergroening, begrijp ik dat ik met deze oppervlakte groenbemester nu al aan de 5% vergroeningseisen voldoe! Er verandert dus niets in het veld (veenkoloniale bedrijfstype), d.w.z. geen verplichting tot het aanleggen van akkerranden etc.. Dit resultaat is toch een beschamende vertoning van de landbouwlobby (en politiek), dat zich niks aantrekt van een brede maatschappelijke wens

Pagina 3 Gisteren een 2e paartje Patrijzen gezien (nu achter de boerderij, betonpad, overhoek) met 7-8 kuikens! Het andere paartje met 7-8 kuikens zit voor de boerderij bij het mestbassin. Tijdens het combinen (perceel aan de Weg, met de 15m brede patrijzenrand) een Kwartelkoning gezien! (mijn eerste, voor zover ik kan herinneren!) Zondag in Reiderwolderpolder tegen de oostelijke dijk 2 juv. grauwe? kieken gezien. Kunnen dit ook blauwe kieken zijn??????? Want ik vond de stuit zo helder wit, maar wel weer het slankere postuur van de grauwe. Groet PH. Na een opiniestuk van Peter Harry Mulder in het Reformatorisch Dagblad van 9 augustus 2014: Heroriëntatie boerenlobby is nodig, schreef hij onderstaande brief (mail) naar enkele Tweede Kamerleden om zijn grote zorg over de toekomst van Boerenlandvogels kenbaar te maken. Peter Harry: Want het braakleggingspercentage is in de vergroeningsonderhandeling dus verlopen van de oorspronkelijke 7% naar 2.5% en 1%. Maar na het laatste politieke besluit (waarop ik in de brief aan de politiek reageer) zal er in de praktijk 0% braak overblijven. Tenzij de Europese Commissie dit plan afkeurt. Geachte heer, Mijn beroep is akkerbouwer. Vanwege mijn kennis van akkervogels weet ik ook, dat doorgaan op de huidige weg van intensivering in de strijd tegen de uitgeknepen landbouwprijzen, de Boerenlandvogels op termijn uit het landschap zullen verdwijnen. De afgelopen 40 jaar is de stand van de patrijs en veldleeuwerik al met 95% afgenomen en zelfs uit vele gebieden verdwenen. Uit de vele reportages in de Landbouwbladen blijkt dat vele akkerbouwers en veehouders dat betreuren. Ze beschouwen een landschap zonder beleving van weide- en akkervogels als een verarming van het boer zijn. De oorspronkelijke GLB-insteek met 7% natuurbraakakkers, waarbij de gehanteerde (vergroenings) premie het inkomensverlies voor het braakleggen compenseert, kan daadwerkelijk het tij keren. Afgelopen jaren hebben de Natuurbraakakkers zich namelijk bewezen! In enkele provincies lagen hierbij Akkerranden van 10-12m breed langs percelen, temidden van de overige intensief gebruikte en dus steriele (onkruid- en insectenvrije) akkers. Echter de landbouwlobby bewerkt de politiek om braaklegging van tafel te krijgen. In plaats van braakleggen worden allerlei zogenaamde alternatieven naar voren geschoven. Echter met deze alternatieven zullen in het veld geen fysieke veranderingen te zien zijn, waarmee de Boerenlandvogels er weer bovenop geholpen worden (Boerenlandvogels kunnen beschouwd worden als de signaalvogels voor de Biodiversiteitssituatie.) Zo las ik gisteren dat met inzaaien van groenbemesters nu ook voldaan kan worden aan de eis van de Vergroening. Maar groenbemesters (meestal bladrammenas of gele mosterd) worden nu ook al standaard na de oogst van granen (augustus) ingezaaid, om de bodemstructuur te verbeteren (organische-stof voorziening) en mineralen te binden.

Pagina 4 Bron: DLV Plant Actua nummer 20, 9 augustus 2014. Mijn conclusie is dat met de afzwakking van de oorspronkelijk vergroeningseisen naar de huidige vorm, op termijn de Boerenlandvogels zoals patrijs en veldleeuwerik zich in het steriel geworden landschap, niet staande weten te houden. Kennelijk leggen Christelijke partijen in de politiek, het aarde bebouwen en bewaren heel anders uit. Deze reactie op de intentie van het nieuwe GLB-beleid, vind ik een beschamende vertoning van politiek en landbouwlobby (met de boeren als achterban), want er wordt volledig voorbijgegaan aan een maatschappelijke wens, de natuur en het landschap te beschermen. In de bijlagen heb ik mijn betoog samengevat. Ook de Natuur- en standsorganisaties zijn ervan in kennis gesteld. De korte versie verschijnt binnenkort in Nieuwe Oogst, het vakblad van de LTO. Ik hoop dat u de moeite neemt het te lezen, en bereid bent uw mening te nuanceren. Met vriendelijke groet, Peter Harry Mulder (bijlage 1 Reformatorisch Dagblad) 9 augustus 2014 (bijlage 2 Nieuwe Oogst) 16 augustus 2014 Hans Hut Faunarand op perceel van Peter Harry Mulder Peter Harry vertelde dat deze rand door verschillende soorten van de Nederlandse Rode Lijst wordt bezocht, waaronder Grauwe Kiekendief, Kneu en Graspieper. En vorig jaar betrapte hij er een patrijzenpaartje met kuikens! Ook was het deze rand waar hij in maart een zeer vroege Kwartel heeft gefotografeerd (klik hier voor de Tweet met foto). En in de winter jaagt daar natuurlijk een Blauwe Kiekendief, voor Nederland inmiddels een zeer zeldzame broedvogel.

Pagina 5 Witte Kwikstaart Motacilla alba goed/fout geparkeerd Door Henk Jan Ottens Witte Kwikstaarten kennen een breed bereik aan habitattypen waarin gebroed wordt. In het agrarisch gebied, bijvoorbeeld tijdens MAS-tellingen, tref ik Witte Kwikstaarten vaak aan in de buurt van bruggen, mestsilo s, melkstalletjes, schuurtjes en soms ook bij landbouwwerktuigen die langdurig in het veld staan. Zo heb ik wel eens een nest met eieren gevonden onder de motorkap van een trekker. De trekker pompte water van de ene sloot in de andere, toen later de trekker een kilometer verplaatst was om elders te pompen waren de Witte Kwikstaarten gewoon meeverhuisd. Ze waren druk bezig hun jongen te voeren. Niks aan de hand! In dit verhaal ook weer een broedgeval van een Witte Kwikstaart met een bijzondere nestplaats. Op 16 mei 2014 tijdens een MAS-telling (MAS-telpunt pgr445, atlasblok 13-43-14) hield zich een paartje Witte Kwikstaarten zenuwachtig met voer op in het telpunt. Op de locatie waren een tankwagen, een mestcontainer en een paar andere containers aanwezig. Waar zou zich het nest bevinden? Toen ik weer in de auto zat, durfde het paartje het aan om terug te gaan naar het nest. Dit bleek zich onder de tankwagen te bevinden. Op de asconstructie van de achterwielen vond ik het nest met vijf jongen van drie dagen oud. Henk Jan Ottens

Pagina 6 Henk Jan Ottens De grote vraag was natuurlijk of de tankwagen tot het uitvliegen van de jongen zou blijven staan. Toen ik op 4 juni het nest opnieuw controleerde stond de tankwagen nog op precies dezelfde plek en hadden de jongen succesvol het nest verlaten. Een goed geparkeerde Witte Kwikstaart derhalve. 5500 kilometer voor acht nieuwe satellietvogels Door Almut Schlaich Eind juli 2014 was het eindelijk zover: het pakket uit Amerika met als inhoud acht nieuwe satellietzenders voor Grauwe Kiekendieven arriveerde. Dezelfde dag, vrijdag 18 juli, vertrokken wij meteen naar Engeland. Met de auto naar Hoek van Holland, daar op de boot en de volgende ochend ben je er. Daar stelde ik vast dat het heel eng is als iedereen op de foute kant van de weg rijdt! Almut Schlaich Vrijwilliger Nick laat mij int zijn Pick-up op de foute kant rijden!

Pagina 7 In het eerste gebied vingen we in het bijzijn van de BBC-filmploeg rond Mike Dilger (ecoloog, ornitholoog en tv-presentator) een vrouwtje, zij kreeg de naam Mo mee. Toen achter onze Britse kiekendiefbeschermer Mark Thomas aan, richting Oxford. De volgende dag in Wiltshire een paartje gevangen, Mark en Madge. Daarna via Stonehenge, dat toevallig op onze weg lag, terug naar de boot. Zondagavond 20 juli verlieten we Engeland alweer. Almut Schlaich Landschap Engeland De volgende ochtend waren we dus weer op Nederlandse bodem! Maar alleen voor een paar uurtjes. Even thuis, de teller staat op dat moment op 824 kilometer: van auto wisselen, nieuwe zenders en eten inpakken en op naar Wit-Rusland! Bij Meppen pikken we ons oud-penningmeester Leen Smits op. Die maandag rijden we tot aan de oostgrens van Duitsland, met een overnachting in Hotel Goldener Hahn in Frankfurt an der Oder. De volgende dag door heel Polen heen, alleen wat drukte bij Warschau, en via Bialystok bij Augustow de grens met Litouwen over. Een stukje door Litouwen en dan vanuit het zuiden de noordgrens van Wit-Rusland over. Deze tip hadden we van onze Wit-Russische vriend Dzima gekregen, die ons vertelde dat de wachttijd aan deze grenspost veel korter zou zijn. Uiteindelijk viel dat lelijk tegen, en was het ook nog even 160 kilometer meer rijden. We arriveren dus midden in de nacht bij Dzima in Hrodna. Almut Schlaich Dzima en Ben observeren een kiekendief in het Oosten van Wit-Rusland

Pagina 8 De volgende ochtend op naar het oosten, nog eens 500 tot 600 kilometer verder! Een maand eerder had Dzima met zijn vriend Yura een rondje in het oosten van Wit-Rusland gemaakt om paren te zoeken, die we nu zouden kunnen vangen. Alleen was er in de tussentijd niemand in dat gebied om de vogels te volgen. Het eerste Almut Schlaich paartje waar we s avonds aankomen vliegt met hun uitgevlogen jongen rond en is helemaal niet Interessante brug meer agressief, en dus ook niet vangbaar. Het volgende paartje is weer uren verder rijden. We overnachten vervolgens in een interessant hotel. Dat rijden de volgende dag gaat over redelijk goede en minder goede wegen en onder andere over een interessante brug! Het landschap is schitterend. Het tweede paartje is verdwenen, weer rijden we verder. De tijd begint te dringen. Het volgende paar is nog aanwezig maar lijkt geen jongen meer te hebben, er is geen reactie op de opgezette Schreeuwarend. Dus wéér verder, er is nog één mogelijke vangplek over. De druk neemt toe, gezien de tijd. Onderweg daarnaartoe kijken we fanatiek naar buiten op zoek naar grauwe kiekendieven, terwijl we door indrukwekkende landschappen rijden. Veel dorpen zijn verlaten omdat in 1986 hier radioactieve regen van de Tsjernobyl-kernramp neerkwam, het Leen Smits gebied is sindsdien dus helemaal aan de We passeren steeds mooie beekdalen natuur overgelaten. Almut Schlaich Het landschap in een na de Tsjernobyl-kernramp verlaten regio In de vroege avond zien we een vrouwtje vliegen, het is dan nog 20 kilometer van de laatste vangplek af. We stoppen, en zien op een akker nog een vrouw. We zetten het net op en we vangen daadwerkelijk de eerste Wit-Russische grauwe kiek van het jaar! We noemen haar Mstsislava naar een dorp in de buurt, het betekent: rode zonsopgang.

Pagina 9 Leen Smits Het eerste vrouwtje is gevangen Gelukkig kunnen we de nacht vlakbij in het huis van heel aardige mensen doorbrengen. Zij verhuren een zomerhuisje, maar dat is al bezet, we slapen op wat banken in een zaaltje bij een oude tante. En we genieten daar van het leukste avondeten tijdens de hele reis! Heerlijke augurken. We slapen direct aan de oever van de rivier die de grens met Rusland vormt, verder oostelijk kun je dus niet in Wit-Rusland! Leen Smits Op de vangplaats van de vogels, de paren broedden in braakliggend stuk! De volgende ochtend vangen we nog twee vrouwtjes (Natalia en Ludmila) en twee mannetjes (Yura en Leen). Dan meteen de auto weer in en beginnen aan de lange reis terug. s Avonds zijn we in Hrodna.

Pagina 10 Leen Smits De laatste vogel, het mannetje Leen, wordt losgelaten door Leen Smits De volgende ochtend nemen we afscheid van onze vriend Dzima, en gaan weer verder naar het westen. We komen net tot aan Duitsland en besluiten in het gebied van Hanna-Luise te overnachten. Gelukkig is onze lokale collega Franco Ehlert heel spontaan, en komt na een telefoontje van ons naar het hotel om samen met ons te eten. De volgende ochtend gaan we samen met hem naar de broedplaats van Hanna-Luise, en wie zit er op een paaltje?!? Jawel! We zien twee uitgevlogen jongen. Bij controle van de nestomgeving vinden we de resten van het derde jong, gepredeerd door een vos. Tijd voor het laatste deel van onze reis, Leen stapt uit bij Schüttorf en uiteindelijk met 4676 kilometer op de teller zijn we weer thuis. Joris van Alphen

Pagina 11 Tien jaar Grauwe Kiekendieven met satellietzenders Door Ben Koks In 2005 vlogen voor het eerst in Nederland vogels met een satellietzender rond, en hun avonturen werden door veel mensen gevolgd. Het ging om twee Grauwe Kiekendieven die we vingen in de buurt van Blijham. Hun reizen naar het Afrikaanse continent eindigde in mineur. Beatriz werd geschoten in het noorden van Marokko, terwijl ze net de Middellandse Zee was overgestoken. Marion werd in november van dat gedenkwaardige jaar door twee boeren in Nigeria op een slaapplaats doodgeknuppeld. Doodgaan is één van de belangrijkste factoren in studies naar in wild levende dieren en het is zeldzaam om binnen populaties te weten te komen waar de bottlenecks liggen. Zolang die niet bekend zijn blijft het gissen welke factoren bij (dalende) populaties tot Hans Hut verhoogde sterfte leiden. Marion 2005: eerste Grauwe Kiekendief met een satellietzender Marion, wordt losgelaten door Chris Trierweiler

Pagina 12 Beatriz Ons onderzoek met de gesponsorde satellietzenders heeft een paar heilige huisjes omvergekegeld. Een belangrijk resultaat is dat onze eigen perceptie van de Sahel als een zandbak met uitsluitend doffe ellende is veranderd. In de gebieden waar wij zijn geweest, wat feitelijk het hele gebied tussen Lake Chad en Dakar is, zijn er zeker problemen. Een gemiddelde Grauwe Kiekendief valt daar echter niet van om en wij denken dan ook dat Living on the Edge niet opgaat voor onze kiekendieven die in landen als Senegal, Mali en Niger overwinteren. De eerste routes van satellietkiekendieven vastgelegd Ook hebben we het fabeltje van de zogenaamde lus-migratie ( loop migration ) kunnen ontkrachten. Op drift geraakte sprinkhanenpopulaties spelen sowieso, anders dan wordt beweerd, geen rol van betekenis. Deze kennis zorgt ervoor dat we nu een heel ander begrip hebben van de ecologie in de wintergebieden dan toen we met bibberende knietjes in januari-februari 2006 voor het eerst naar Niger afreisden. Memorabel is trouwens ook dat we deze reis konden maken dankzij een zeer geslaagde publieksactie van Vogelbescherming Nederland. We zijn nog steeds dankbaar dat we toen twee satellietzenders konden kopen (ca. 3.500,- per vogel/jaar), en dat we dankzij de gulle gevers van Vogelbescherming voor het eerst het ultieme Kuifje-gevoel konden ervaren. Ondanks al dat reizen, de onderhand prettige stroom aan wetenschappelijke publicaties, de vele stukken in kranten, populaire tijdschriften en interviews voor radio- en tv-programma s, zijn we niet blasé geworden. Integendeel, we waren dit voorjaar als kinderen zo blij. Blij dat we weer genoeg centjes bij elkaar konden schrijven om nog eens acht vogels met een stukje hightech van het Amerikaanse bedrijf Microwave te kunnen loslaten. En dat niet zomaar op willekeurige plekken op deze aardkloot, maar deze keer in Engeland (ten westen van Londen) en in het verre oosten van Wit-Rusland, vlakbij de Russische grens. Jawel, alweer het Kuifjegevoel maar nu met een helderder focus dan bij de eerste twee volwassen wijfjes die we in 2005 nabij Blijham loslieten. Toen gebeurde dat met een mix van nervositeit en een welhaast kinderlijke spanning.

Pagina 13 Ben Koks Met de acht vogels die we in juli vingen staat de teller nu op 58 Grauwe Kiekendieven die in de loop der jaren met een satellietzender zijn uitgerust. Het is geruststellend te weten dat al deze vogels vroeg of laat doodgaan en we dus weer het nodige gaan leren over de mortaliteit van de Europese Grauwe Kiekendieven. Ook zullen er nieuwe trekroutes in beeld worden gebracht en op onze website door veel mensen, een uiterst gemêleerd gezelschap uit tal van landen, gevolgd worden. Via de sociale media zal het zo nu en dan ronken van berichtjes over de spannende reizen van onze vogels. De komende tijd proberen we weer de nodige updates met jullie te delen. Zal er een Wit- Russische vogel wellicht de afslag naar India nemen? Wat gaan de Britse vogels doen? En belangrijker: zullen ze in het voorjaar van 2015 weer terugkeren naar Engeland? Ook de oudgedienden zullen onderweg weer de nodige strapatsen moeten uithalen om de relatieve veilige oorden in de Sahel te bereiken.

Pagina 14 Wat gaat de Wit-Russische Mstsislava doen? Wordt het Afrika of India? Leuk was dat we op de weg terug van Wit-Rusland naar Nederland nog even het beroemde wijfje Hanna-Luise hebben kunnen bekijken en twee van haar uitgevlogen jongen mooi hebben zien dartelen boven het rogge in Brandenburg. Later dit najaar komen we terug op onze vangexcursies naar Wit-Rusland en Engeland. Eerst het stof van een overvol veldseizoen laten neerdalen en de nodige informatie met onze partners elders in Europa uitwisselen. Eén ding is zeker, in 2015 proberen we weer een aantal Grauwe Kiekendieven met satellietzenders uit te rusten. Voor vijf zenders hebben we al toezeggingen en intussen werken we aan een voorstel waar stelselmatig nestjongen met een satellietzender worden uitgerust voor onderzoek. Stoppen is geen optie, feitelijk is ons werk een ingewikkelde, maar vooral ook diepgravende vorm van monitoring. Vanuit dit werk gaan we nog genoeg dingen ontdekken die bruikbare handvatten voor beschermingswerk op zullen leveren. Mensen die ons willen helpen met het ontwikkelen van ideeën en/of het werven van fondsen worden van harte uitgenodigd een actieve bijdrage te leveren, zodat we door kunnen gaan met dit belangrijke onderdeel uit ons werk met Grauwe Kiekendieven. André Eijkenaar

Pagina 15 Graauwe kiekendaif Door Harbert Schutte In 2013 binn n d r 39 jong n oetvloog n van 36 poar woarvan d r 4 jong n oet mor ain nust! Dit joar binn n d r 55 poartjes woarnoam n en opschreev n. Aal mit aal dus n veur de kiek n hail goud joar en mit opvallend veul 4 of 5 jong n hebb n ze wainig rust doch, deur de moezen in t ingezaaide veld n ain goud leev n. Ben Koks Zo zugt het d r weer goud oet veur de graauwe kiek n en kenn n t waarkploug en de Grunninger boer n mekoar weer de haand tou riek n en kon t volk deur n webcam weer hun nusten beloer n. de boer n hier in Grunn n zaai n specioal hun akkers in om dit zeldzoame vogel veural nait kwiet te roak n hier in de koor nveld n van ons Grunninger landschap. t Waarkploug mocht den ook deur de koor nveld n hin om de nusten te beschaar m en of te boak n mit goas teeg n o.a. Reintje de n vos z n snelle hap! Harold van der Meer Theo van Lent Nou de veld-oele en de nòg zeldzoamere blaauwe kiek n hiervan binn n in Oost Grunn n ook mor n stuk of wat. Blaauwe kiek n,dei veurhin op de wadd nailand n verbleev n binn n staark ofnoam n en draaig nde zulfs te verdwien n. Deur de boer n specioal ingezaaide veld n achter de diek n binn n d r ook veur dizze prachtige vogels moezen zat om hier hun jong n groot te breng n en wieder te leev n zodat de zun hier veur hun ook hopelijk blift schien n.

Pagina 16 Hoe sterk is de eenzame fietser die kromgebogen over zijn stuur tegen de wind, zichzelf een weg baant Namens het team, door Madeleine Postma (tekst: Boudewijn de Groot) Ben Koks Sjoerd Sipma Ben Koks Begin maart startte Dirk Oosterholt, derdejaars student Diermanagement aan Van Hall Larenstein te Leeuwarden, met zijn stage bij de werkgroep. Zijn leerdoel was vooral veel vogelsoorten te leren kennen. Dat doel heeft hij bereikt. Hij heeft voor ons 100 telpunten volgens de MAS-methode geteld. Dat is honderden kilometers door Oost-Groningen fietsen, in totaal is dat meer dan 1000 kilometer geweest! En dan hebben we het nog niet eens over op wat voor fiets dat was. Typisch een studentenvehikel. We zijn erg blij met de bijdrage die deze rustige, sportieve en van het weidse landschap genietende (folk)rocker heeft geleverd. Inmiddels is hij de ecologie en geologie van zijn favoriete land Noorwegen ter plaatse aan het bestuderen. Vanaf hier willen we Dirk bedanken voor zijn inzet, en veel succes wensen met het voortzetten van zijn studie.

Pagina 17 Van alles wat Jong geleerd. of jongleren? Theo van Kooten Wat is er mooier dan aan het eind van het broedseizoen Grauwe Kiekendieven met hun jongen succesvol prooien te zien overdragen? Theo van Kooten heeft dit fenomeen tussen een vrouwtje met een van haar drie jongen in de Westpolder (N-Gr) prachtig vastgelegd. Natuurberichten Sinds mei 2013 schrijven we als werkgroep iedere maand een stuk voor Natuurbericht.nl. De tot nu toe verschenen berichten zijn te lezen op onze eigen website of op natuurbericht.nl College op Lowlands Op het Lowlands Festival wordt al sinds tien jaar ook een Lowlands University georganiseerd. Dit jaar mocht Wouter Vansteelant (PhD-student, Universiteit van Amsterdam) een college geven vanuit zijn betrokkenheid bij het bestuderen en uitwerken van data van met GPS-logger uitgeruste vogels en het project Vogel het uit!. Voor wie niet op Lowlands was of voor wie het daar heeft gemist, de bijdrage van Wouter is via de volgende link te bekijken: http:// vimeo.com/103643830

Pagina 18 Die Kornweihe NDR NaturNah, heeft een uitzending gemaakt over Blauwe Kiekendieven op Norderney. Daarin vertellen vogelbeschermsters en onderzoeksters Nadine Knipping en Carola Kaltofen hoe het gesteld is met de Blauwe Kiekendieven op het Duitse Waddeneiland Norderney. Klik op de afbeelding om deze uitzending te bekijken. * Vlakbij Finsterwolde heeft een paartje Blauwe Kiekendieven gebroed. Het mannetje van dit succesvolle broedsel met vier uitgevlogen jongen is zelf afkomstig uit een nest bij Bellingwolde van 2011, en het vrouwtje is in 2011 als nestjong door Nadine Knipping op het Duitse Waddeneiland Wangerooge geringd. Rein Hofman Het vrouwtje Blauwe Kiekendief was herkenbaar door haar kleurringen.

Pagina 19 Glossy Grauwe Kiekendieven ROOTS editie 8 2014 heeft een special over roofvogels: Helden van het luchtruim. Het artikel over de Grauwe Kiekendieven mogen we van ROOTS met jullie delen. Klik op de afbeelding voor het artikel in pdf. Agenda Donderdag 9 oktober 2014, Diksmuide (BE) Tijdens de themabijeenkomst De Rakkers van de Akkers houdt Ben Koks een lezing. 19:30 22:30 uur Cultureel Centrum Kruispunt Maria Doolaeghestraat 2b, 8600 Diksmuide (België) Parkeren: gratis, Grote Markt, ca. 3 minuten lopen. Aanmelden kan bij Regionaal Landschap IJzer en Polder, mail info@rlijp.be of bel +32 (0)51545962 Woensdag 29 oktober 2014, Zeewolde Braakballen pluizen 19:00 21:30 uur IVN-gebouw De Roode Schuur, Dasselaarweg 29, Zeewolde Oike Vlaanderen Je kan je alvast aanmelden bij Madeleine Postma mail madeleine.postma@grauwekiekendief.nl of bel 06 29 26 99 78