1000 X SORRY Soms zegt een mens: 100x sorry om uit te drukken dat het je spijt. Maar 1000x sorry klinkt wel veel, maar is vaak maar 1x sorry. Sorry zeggen kan zo maar een gemakzuchtige houding worden. Heb je oprecht spijt? Vraag je de ander echt om je te vergeven? Of is zijn of haar antwoord niet belangrijk en lucht je alleen je eigen gemoed. Daaraan kun je ook merken dat onze schuldgevoelens vaak geen symptomen van schuld zijn, maar van schaamte. Van schuld is sprake als je een gebod, een norm of regel hebt overtreden, terwijl je beter wist of kon weten. Hoe moeilijk het ook is, toch weet bijna iedereen wel iets over schuld en vergeving. Maar van schaamte en hoe daarmee om te gaan, weten we veel minder. Onder schuldgevoelens gaat tegenwoordig veel vaker schaamte schuil. Schaamte is het gevoel te kort geschoten te zijn ten opzichte van het (ideaal)beeld van jezelf. Schuldgevoelens gaan dan niet over schuld maar over bijv. gezichtsverlies. En dan slaat vergeven nergens op, het wordt leeg. Jezus woorden raken ons dan niet meer, terwijl veel mensen achter blijven met een gevoel van leegte, van schaamte: ik ben tekort geschoten, ik heb het niet gehaald, ik ben niet de moeite waard. Hoe gaat de Bijbel daar mee om? VOORBEREIDING ORGELSPEL WELKOM EN MEDEDELINGEN door de ouderling van dienst STILTE ZINGEN: Psalm 71: 1, 2 BEMOEDIGING: Voorganger ALLEN (Wilt u zo mogelijk gaan staan) Onze hulp is in de Naam van de Heer DIE HEMEL EN AARDE GEMAAKT HEEFT. GEBED VAN TOENADERING beter dan anderen weten wij zelf wat er fout gaat in ons eigen leven, beseffen we waarin we falen en schamen we ons voor onze eigen gedachten en gedrag. Niemand onder ons is zonder schuldgevoelens, en niemand zit te wachten dat een ander dat nog eens benadrukt. Veel eer willen we een arm om ons heen, de warmte van een mens die met ons meevoelt, iemand die ons kent en toch niet afwijst. Een arm, een woord van bevestiging waarin ons duidelijk wordt, dat U bestaat en tastbaar en voelbaar aanwezig bent in het leven van ons. Help ons ook dat wij niet weglopen voor de gevoelens van falen van anderen. Dat wij het aandurven om een arm om iemand heen te slaan en te laten schuilen bij ons. Geef ons de moed om op die manier iets van U te laten zien. (U mag na het gebed gaan zitten.) ZINGEN: Lied 425 uit Elb Dit is de dag, dit is de dag, die de Heer ons geeft, die de Heer ons geeft. Weest daarom blij, weest daarom blij en zingt verheugd en zingt verheugd. Dit is de dag die de Heer ons geeft. Weest daarom blij en zingt verheugd. Dit is de dag, dit is de dag, die de Heer ons geeft.
De kinderen van de basisschoolgroepen 1-8 mogen daarna naar de nevendiensten gaan. Ze nemen het licht van de Paaskaars mee. Willen de oudsten de jongsten een hand geven? DE DIENST VAN HET WOORD GEBED VAN DE ZONDAG De woorden uit de bijbel zijn soms zo vertrouwd dat ze ons niets meer zeggen, Maar soms raken ze ons ook niet omdat we met andere dingen bezig zijn, met andere vragen worstelen, of omdat we ze anders horen dan wat ze willen zeggen. Om al die redenen Heer, vragen wij U om uw Geest van inzicht van het diepe verstaan van ons hart. Open ons voor de goede boodschap van bevrijding en toekomst. Om Jezus wil. LEZING: Psalm 31: 1 11 ZINGEN: Psalm 103: 1, 5 LEZING: Lucas 17: 3 en 4 ZINGEN: Gezang 460: 1, 3 UITLEG EN VERKONDIGING Lieve mensen van God Stel, het is mij wel eens over komen, dat je op een dag zo boos bent op je kind, dat je het een klap geeft. Geen bewuste, pedagogische tik, maar een klap uit drift, uit onmacht, uit boosheid. Stel dat het je een keer zou overkomen. Sommige mensen, zoals ik, overkomt dat wel eens. Dan kun je je daar behoorlijk rot onder voelen, schuldig zelfs. En dan kun je denken wat je wilt, ze heeft het verdiend bijvoorbeeld, of ik was ook moe. Maar dat schuldgevoel heb je, blijft er. Zelfs als je later tegen je kind sorry zegt, het had niet mogen gebeuren. Dat schuldgevoel dat is daarmee soms niet weg. Hoe komt dat? Schuldgevoelens worden opgeroepen door schuld, door falen en door schaamte. Maar alleen schuld kan worden vergeven. Van schuld is sprake als je bewust een regel hebt overtreden. Ik heb mijn kind geslagen terwijl dat niet mag van de wet of van de samenleving. Ik ben door rood gereden, terwijl ik nog best kon stoppen. Ik heb een zaag gepikt, die van de baas was. Dan kun je je fout toegeven, eventueel de straf ondergaan en om vergeving vragen. 2
Daar heeft Jezus het over. Als iemand naar je toekomt om zijn fout te bekennen, zijn spijt bekent, dan zul je proberen die mens welwillend tegemoet treden. Maar schuldgevoelens draaien lang niet altijd om schuld. En dan werkt vergeven dan ook niet. Medicijnen voor het hart werken ook niet tegen een blaasontsteking. En daarom werken Jezus woorden over vergeving ook niet bij alle schuldgevoelens. Je hèlpt mensen niet door ze te vergeven, als er geen sprake is van schuld, zelfs als ze daarom vragen. Een mens zit ingewikkelder in elkaar. En daarom, denk ik, dat weinig mensen vrolijk worden van Jezus woorden zoals Lucas die doorgeeft. En dat is uiteindelijk wel de bedoeling van de goede boodschap. Dat mensen er opgelucht van gaan ademen. Maar dat werkt niet bij falen en schaamte. Daar is iets anders voor nodig. Laat ik een voorbeeld uit de bijbel nemen, het verhaal van de verloren zoon, ook uit Lucas. Vader, zei zijn zoon tegen hem, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u, ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden. Maar de vader zei tegen zijn knechten: Haal vlug het mooiste gewaad en trek het hem aan, doe hem een ring aan zijn vinger en geef hem sandalen. Breng het gemeste kalf en slacht het. Laten we eten en feestvieren, want deze zoon van mij was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is teruggevonden. (Lucas 15: 21 e.v.). Schuld en schaamte lopen hier door elkaar. De zoon zegt dat hij gezondigd heeft, dat hij fout zat. Dat is schuld en daarvoor zou hij vergeving kunnen vragen. Maar wat verder gaat: hij schaamt zich ook nog om zoon genoemd te worden. Het klopt niet met zoals hij zelf vindt dat een zoon zich moet gedragen. Er zit een kloof tussen wie hij is en wat hij doet en hoe hij diep van binnen vindt dat een zoon moet zijn. En dat is een gevoel van schaamte, van gefaald hebben. Ik sprak met een moeder, de kinderen het huis uit. Ze vindt dat ze geen goede moeder is geweest. Ze heeft zelf geen goede opvoeding gehad, geen moederliefde gekend en had zich vast voorgenomen om het beter te doen. Ze voelt zich schuldig en vraagt de kinderen en God herhaaldelijk om vergeving. En er zijn wat dingen gebeurd die fout waren, maar geen grote dingen. En de kinderen hebben dat al lang geaccepteerd. Maar deze vrouw blijft zich schamen voor haar moederrol. Ze haalt niet de hoge norm die ze zichzelf gesteld heeft. Hoe overbrug je die kloof tussen wie je bent en wie je had willen zijn? De vader van de verloren zoon geeft het antwoord. Haal het mooiste gewaad en geef hem een ring en sandalen. De vader herstelt zijn positie, hij laat met de geschenken aan iedereen zien, dat hij hem accepteert als zijn zoon. Hij accepteert hem met al zijn zwakheden. 3
Zoals jij bent met al je feilen en falen ben je toch mijn zoon. en zo heeft ook de moeder, die ik bezocht het nodig dat haar kinderen tegen haar zeggen. Jij bent onze moeder, geen perfecte moeder, geen ideale moeder, maar wel onze moeder. En dat bleek ook toen een dochter promoveerde en tegenover de professoren en alle aanwezigen haar voorstelde als Mijn moeder, ik ben trots op haar! Dat moment koestert ze als ze weer overvallen wordt door schuldgevoelens. Preken en spreken over schuld en vergeving is niet meer zo gebruikelijk. Dat komt niet omdat het onbelangrijk is. Maar dat komt omdat er veel meer mensen worstelen met schaamte dan met schuld. En vooral omdat we dat lang niet altijd goed weten te onderscheiden. Terwijl ook de Bijbel anders met schaamte omgaat. Mensen als David worstelden naast schuld ook met hun schaamte. En ze proberen daarmee een weg te vinden door bij God te schuilen. Door bij God weg te kruipen met de onuitgesproken vraag: Mag ik nog wel bij U terugkomen, nu ik niet de mens ben, die ik zou willen zijn? In de psalmen lees je dat, proef je dat vooral! Zoals in Psalm 31, die we lazen. Zoals in de vader van de verloren zoon, waarin we God zelf herkennen. Hij accepteert de zoon en dat kan een begin zijn waardoor de zoon zichzelf gaat accepteren. En misschien bij zichzelf kan toelaten dat een zoon niet betekent dat je een ideale zoon moet zijn. Zevenmaal op één dag vergeven is soms nodig. Maar je kunt je dan ook afvragen of er wel echts iets te vergeven is. Of de ander dan in feite niet vraagt om bij jou te schuilen, om geaccepteerd te worden als een feilbaar mens. Zoals jij en ik. STILTE voor persoonlijke overweging ZINGEN: Lied 13 (uit Iona en Glasgowbundel) Neem mij aan zoals ik ben. Zuiver uit wie ik zal zijn. Druk uw zegel op mijn ziel en leef in mij. (3x, van zachtjes naar harder) Kinderen komen terug uit de nevendienst. DIENST VAN GAVEN EN GEBEDEN PASTORALE MEDEDELINGEN INZAMELING VAN DE GAVEN tijdens orgelspel 1. Memisa 2. Kerk en Israël 4
GEDACHTENISSTEEN VOORBEDEN ZIJN GEVRAAGD VOOR... Als er iemand aan de kring van de gemeente ontvallen is, gaan we staan en gedenken we in stilte haar of zijn naam en leven. DANKGEBED, VOORBEDEN, STIL GEBED, AFSLUITEND GEBED U hebt ons in Jezus voorgedaan wat het betekent om te vergeven, hoe ver dat kan gaan. U hebt ons geleerd dat een fout, een verkeerde keus geen einde hoeft te zijn maar een nieuw begin kan worden. U heeft ons ook een schuilplaats geboden een tempel van liefde, een vaste rots, een vaderhuis voor elk mens die in conflict leeft met zichzelf, voor ieder van ons die zich schaamt om wat er gebeurd is of gedaan. Wij danken U daarvoor dat U zich over ieder mens wilt ontfermen die gefaald heeft, tekort geschoten is. Daarom bidden wij U voor ieder mens die zichzelf niet meer onder ogen durft te komen, voor ieder die zichzelf niets meer waard vindt, elk die zich leeg voelt, ontoegankelijk voor elk gebaar van warmte. voor de mensen, die er alles aan gedaan hebben en toch gefaald hebben, voor hen die geen faire kans hebben gekregen voor ieder die met de nek wordt aangekeken. Ontferm U over Hen, Heer. Wij bidden U voor hen die oog in oog met de dood terugkijken en hun leven als mislukt ervaren, zonder zin, voor de mensen die geen erkenning krijgen van de mens die belangrijk voor hen is, de mens tegenover wie ze zich tekortgeschoten voelen, voor hen die somber worden, depressief Ontferm U over hen. Wij bidden U voor de zieke mensen, thuis of in een instelling, voor de mensen die gaan sterven, voor ieder mens die afscheid moet gaan nemen of heeft genomen. Vanmorgen denken we met name aan Ontferm U over hen, laat hen de warmte voelen als ze schuilen bij U SLOTLIED GEZANG 14: 1, 2, 5 (staande) UITZENDING EN ZEGEN Vg.: A. Amen (gezongen) 5