Dag 9: Nog één programma dag te gaan. Leerlingen presenteren twee aan twee samenvattingen van de voorgaande dagen. Het verschil in uitspraak en intonatie van het Engels tussen Italiaanse en Nederlandse leerlingen springt nu wel erg in het oog. Deze verschillende klankleuren eist nog meer concentratie dan normaal al nodig is om te begrijpen wat er gezegd wordt. Meneer de Priester neemt de Italiaanse leerlingen mee om levend kwartet te oefenen. De Nederlandse leerlingen blijven in het computerlokaal werken aan de verslagen. Ik probeer intussen de boardingpasses te bemachtigen. De site van Ryanair herkent het boekingsnummer niet. Gelukkig lukt het bij Toerkoop- Bakker wel en krijgen wij de boardingpasses via de mail toegestuurd. Wat zijn wij in Nederland bevoorrecht als het om de technische faciliteiten in de school gaat. Zelfs op de administratie kunnen de papieren pas bij de derde printer worden uitgedraaid, maar we hebben ze. Na een spelletje levend kwartet met alle leerlingen, brengen ouders ons naar Ferrento. Speciaal voor ons heeft de gemeente Viterbo toestemming gegeven om het opgravingsterrein te betreden dat normaal gesloten is voor publiek. De wethouder voor onderwijs is zelf ook aanwezig. Een enthousiaste gids (een jonge archeoloog) demonstreert de perfecte akoestiek van het theater. Hij is over veertig meter zonder elektronische versterking, gewoon goed te verstaan. De Romeinen kozen een terrein waar de natuurlijke omstandigheden optimaal waren voor gebruik als theater. In de Romeinse tijd werd naast het theater een thermen (badhuis) gebouwd. In de Middeleeuwen zijn badhuis en theater gebruikt als onderdeel van de vestingwerken. Onze gids moet voor de aandacht concurreren met zwerfkatten, hagedissen en grote spinnen. Dan volgt het verhaal van het verraad van Ferento. In het kort komt het er op neer dat Viterbo en Ferrento ergens in de 13 e eeuw besluiten samen een derde stad aan te vallen. Maar als de soldaten van Viterbo op de afgesproken verzamelplaats komen zijn daar geen soldaten van Ferrento. Deze hebben koers gezet naar het nu nauwelijks verdedigde Viterbo om dat in te nemen. De boze opzet mislukt door het daadkrachtig optreden van de bisschop van Viterbo. Ferrento is dan natuurlijk de grote vijand en Viterbo rust niet voordat Ferrento is verlagen en vernederd.
Prominent op het plein voor het stadhuis is de leeuw van Viterbo weergegeven vóór de palm van Ferrento. Voor Ferrento zijn deze gebeurtenissen het einde van hun middeleeuwse bloeiperiode en de stad vervalt tot een ruïne. De middag is voor shoppen en inpakken.
De afscheidsavond begint met een wervelende show in de gymzaal. Dans, acrobatiek, tango, creatief basketbal, afgerond met een massa zwing. Ouders hebben in het buurthuis weer een maaltijd klaar gezet. We praten met verschillende ouders. De sfeer is hartelijk en vrolijk. Mede door de lekkere hapjes vormt deze avond een goede afsluiting van een leerzame week. Dag 10: Naar huis Meneer de Priester en ik worden voor half negen opgepikt door Afredo, de conciërge die ons de hele week ter zijde heeft gestaan maar ook weinig kon uitrichten tegen de algehele technische malaise, bij ons appartement. We staan vanaf half negen op piazza Crispi de nationale kunst te oefenen.. Emilia en Laura verontschuldigen zich per sms voor hun afwezigheid, ze moeten lesgeven. De ouders zijn blijkbaar beter geïnformeerd over de geplande vertrektijd, want tegen negenen komen de leerlingen het pleintje opdruppelen. Als er om kwart over negen nog geen bus is, begint de voorzitter van de ouderraad (vader van Noemi) rond te bellen en waarachtig om half tien is er een bus. Dan volgt er een hartverscheurend afscheid. Knuffelen, snotteren, tranen en weer knuffelen en meer tranen en. Eindelijk zit iedereen in de bus.
De busreis naar Rome verloopt voorspoedig, zodat er op de luchthaven nog even tijd is om wat te eten en te drinken. We hebben het niet doorgehad, maar blijkbaar zijn onze leerlingen tijdens de uitwisseling op de rand van de hongerdood terecht gekomen. Onvoorstelbaar wat er in een paar minuten aan hele repen chocola, zakken chips, emmers winegums, pakken koekjes met liters frisdrank naar binnen wordt gewerkt. Zonder problemen kunnen we inchecken. De vlucht staat gepland voor 13.00 uur, maar er is vertraging en meer vertraging. Gelukkig is ook hier snoep en frisdrank te koop, zodat er een energie buffer voor de vlucht kan worden aangelegd. Eindelijk gaat de gate om 13.20 open.
Een rustige vlucht brengt ons in ruim twee uur naar Eindhoven. Bij de landing let de piloot even niet op de verkeersdrempel en klappen we de landingsbaan op. De bagage komt vlot op de band en Drenthe Tours staat al op ons te wachten. Eindhoven is voor Nederlandse begrippen een eind rijden en het is druk op de weg. Ondanks het perfecte asfalt wordt het half acht voordat we eindelijk onze geliefden weer kunnen omhelzen en meneer Messak de hand kunnen drukken. Tien dagen is lang, zelfs als je veel ervaringen hebt, veel leert en in een hartelijke omgeving verkeert. We prijzen ons gelukkig dat er geen ongelukken zijn gebeurt, geen kinderen en of begeleiders ziek zijn geworden en we elke dag goed weer voor buiten activiteiten hebben gehad. Ik wil deze reeks dag impressies afsluiten met een pluim voor de groep. Jongens, meisjes en meneer de Priester we hebben er samen wat moois van gemaakt!