Schakel-kontakt. www.nederlandse-kerk.de. 41e jaargang nr. 2 2015. --------------------------------------------- Geachte lezer 2

Schakel-kontakt UITGAVE van de nederlandse kerk in duitsland www.nederlandse-kerk.de 41e jaargang nr. 2 2015 --------------------------------------------- Geachte lezer 2 _NIEUWS Kerkenraadsvergadering 2015 2 Kindertekeningen 2 _MEDITATIE Niet door zwaard of lans 3 _COLUMN Sterben gehört zum Leben 4 _UIT DE KERK Bruggen bouwen 5 Compleet! 5 Medeling Nederlandse Ambassade 5 _FINANCIËN --------------------------------------------- _WIJK NOORD _WIJK OOST _WIJK WEST _WIJK ZUID --------------------------------------------- _WAAR & WANNEER? 6-7 Colofon 7 _TENSLOTTE Lutherjaar 2017 8 _ KINDERTEKENINGEN Zacheus 8 De wonderbare spijziging 8 Bild: David en Goliath, Eline Eva Pelupessy

2 van de redactie kerkenraad Geachte lezer, dit is het lente- en tevens Pinksternummer van 2015. Op een relatief koud Paasfeest volgt hopelijk een warme Pinksteren. Wij vieren het verschijnen van Gods Geest in onze wereld die trouwens nooit helemaal zonder Geest is geweest. Van den beginne heeft Gods Geest telkens weer in mensen gewerkt. Met het oog op Pinksteren brengt Tim van de Griend de Geest in zijn mediatie ter sprake en constateert dat ook in de verhalen rondom Saul en David de Geest een belangrijke rol speelt. Opmerkelijk is echter dat de Geest in het verhaal over David en Goliath dat hij in het middelpunt stelt nu juist ontbreekt. Als ik hem goed begrijp brengt hij de afwezigheid van de Geest in verband met het brute geweld dat daarin wordt beschreven. De Geest gaat andere wegen dan die van het geweld dat slechts tegengeweld uitlokt en om wraak vraagt. Waarom het verhaal van David en Goliath dan toch centraal wordt gesteld hangt samen met de tekeningwedstrijd. De winnende tekening van de hand van Eline Pelupessy uit Münster is immers onmiskenbaar door dit verhaal geinspireerd. Dit tot de kinderlijke verbeelding sprekende verhaal heeft overigens zijn eigen zeggingskracht en boodschap en mag derhalve niet als geestloos worden gediskwalificeerd. Wij felicteren Eveline bij deze van harte met haar mooie tekening. Heel knap! Als we het toch hebben over de Geest en de afwezigheid daarvan kunnen we meteen ook attent maken op de boodschap uit de Ebertallee. Rens Dijkman-Kuhn vestigt daarin de aandacht op de zogenaamde Stolpersteinen en daarmee op een periode in de geschiedenis die weliswaar al zeventig jaar achter ons ligt maar dusdanig geweldadig was dat je je af dient te vragen waar de Geest in al die jaren in Gods naam te vinden is geweest. Stof tot nadenken wordt ons in deze uitgave van Schakel dus voldoende geboden. Daarnaast hebben we goed nieuws voor en uit Oost. Dat baande zich bij de vorige uitgave al wel aan kon toen echter om uiteenlopende redenen nog niet officieel bekend worden gemaakt. In dit nummer mogen we echter ds. W. in t Hout officieel welkom heten als nieuwe predikant in Berlijn en Bellin. 19 April j.l. heeft hij zijn intrede gedaan. In dit nummer stelt hij zich aan ons voor. Voorts valt er uit onze kerk het een en ander te berichten, zowel door de voorzitter, de scriba en de penningmeester. En tenslotte zijn er uiteraard nog de vertrouwde berichten uit de verschillende kernen. Wij wensen veel leesplezier. Namens de redactie, Pieter Roggeband Kerkenraadsvergadering 2015 Op 14 maart 2015 kwam de Kerkenraad van de NKiD bijeen in Keulen voor zijn jaarlijkse vergadering. Vanwege ziekte was de opkomst geringer dan gewoonlijk. Vertegenwoordigd waren de kernen Schwei, Münster, Keulen, Karlsruhe, Stuttgart en München. Financiën Er is over het budget van 2015 gestemd. Om kosten te besparen zal ons kerkblad Schakel- Kontakt in het vervolg op glad papier worden gedrukt en de oplage gaat naar 1000 exemplaren. Eind februari is een onderbouwde aanvraag gedaan bij de EKD voor een hogere toelage voor de jaren 2016-2019. De beslissing hierover valt op de synodevergadering van de EKD in november. Ook wanneer we in de toekomst een (iets) hogere toelage van de EKD zouden ontvangen, blijft de kerk afhankelijk van uw giften om de rekeningen te kunnen betalen. Kerkelijk leven in gebieden waar de NKiD nog niet actief is De mogelijkheid is besproken om met financiële ondersteuning van de PKN voor pionieren ook een Nederlands kerkelijk leven aan te bieden in gebieden in Duitsland (Thüringen, Saksen en Saksen-Anhalt) waar de NKiD nog niet actief is. Tentoonstelling protestantisme in Nederland Er is een plan om tijdens het Reformationsjahr/ Lutherjaar in Duitsland in 2017 een reizende tentoonstelling te organiseren over het protestantisme in Nederland, hiervoor zijn uw giften nodig. Een tentoonstelling is goede PR en mogelijk kunnen andere doelgroepen bereikt worden voor de kerk, het bevordert de relatie met oecumene op lokaal niveau en het zet de NKiD goed op de kaart in Duitsland. Welke communicatiemiddelen en op welke manier? Er is besloten dat de communicatiecommissie onderzoekt via welke middelen en op welke manier collectief op een zinnige manier gecommuniceerd kan worden zowel binnen de eigen doelgroep als om nieuwe doelgroepen te bereiken. Kirchentag 2015 Er zijn concrete plannen gemaakt voor de Kirchentag in Stuttgart die van 3-7 juni plaats vindt. Het thema is: Opdat wij wijs worden Psalm 90:12. De Kirchentag is een informatieplatform waar de NKiD met een standje aanwezig is. Het primaire doel is naamsbekendheid van de Nederlandse Kerk in Duitsland. De positieve ervaringen op de Kirchentag in Hamburg in 2013 hebben er toe bijgedragen dat de NKiD opnieuw aan de Kirchentag zal deelnemen. Meer informatie Voor meer informatie, kunt u de notulen van de vergadering opvragen bij de scriba via scriba@nederlandse-kerk.de De penningmeester (penningmeester@nederlandse-kerk.de ) kan u de begroting voor 2015 en de jaarcijfers van 2014 toesturen. Kitty Kobe, scriba De productiekosten van Schakel-Kontakt liggen bij ca. 2,50 per exemplaar. Een bijdrage aan deze kosten wordt aanbevolen en op prijs gesteld. kindertekeningen De plaat op de voorkant van Schakel is een bewerkte versie van de tekening die bij de tekenwedstrijd waartoe wij in Schakel tot twee keer toe hebben opgeroepen de eerste prijs heeft behaald. Het origineel valt op pagina 3 te bewonderen. De tekening is van de hand van Eline Eva Pelupessy, 6 jaar, uit de kern Münster-Hamm. Dat daarop David en Goliath zijn afgebeeld, vermeld ik slechts omwille van de volledigheid. Dat is onmiskenbaar. Wij feliciteren Eline van harte met deze mooie tekening en in het bijzonder met het feit dat zij daarmee winnares is geworden. Op de achterkant van Schakel zijn nog een paar andere ingezonden tekeningen afgedrukt die net niet de hoofdprijs wisten te behalen maar ook heel mooi zijn. Twee verdere tekeningen presenteren wij in de volgende uitgave. Wij danken alle tekenaars en tekenaressen hartelijk voor hun inzet en bijdrage. foto: zvg.

meditatie 3 Niet door zwaard of lans Zo, en dat slaan we altijd even over. Een studiegenoot had vroeg een dochter en ik was er getuige van, hoe hij die voorlas. Hij wist als theoloog dat hij wat te verantwoorden had, toen hij snel een pagina omsloeg. In de kinderbijbel ging het van de timmerende Noach naar Noach op de ark. Dat de snode smaders van Noachs dagen daartussen onder de golven waren omgekomen, wat kleurrijk was verbeeld in deze kinderbijbel, bleef het oog van zijn dochter bespaard. Sola scriptura, alleen de Schrift, hadden hij en ik geleerd aan het universiteitje in Kampen. Alleen de Schrift, heette het in de Reformatie, en dus niet de vervuilde traditie van de Kerk van Rome. Maar hoe protestants het universiteitje ook was, in de colleges biblistiek de lessen over de betekenis van de bijbel in haar geheel werd ons het eerder katholieke principe tota scriptura bijgebracht. Als je de bijbel wilt begrijpen, moet je wel ieder detail daarvan op zijn eigen waarde schatten. Je moet tota, de hele bijbel lezen, en niet van tevoren al een middelpunt aanwijzen. Zoals protestanten vaak doen, luidt het katholieke verwijt: ze zeggen sola scriptura, maar meestal houden ze het alleen bij Jezus. De rest van de bijbel wordt een aanhangsel. Enfin, de jonge vader wist dat van snel omslaan dus eigenlijk geen sprake kon zijn. Tota scriptura, ook in de kinderbijbel. Je zult ermee uit de voeten moeten, dat het er in de bijbel niet nach aufgeklärter Gerechtigkeit aan toegaat, zoals rabbi Jacob Taubes zei. De bijbel houdt zich niet aan de regels van de Verlichting, waarin de gepassioneerde, maar zakelijke discussie de norm is. Voor wie de tota scriptura laat spreken, wordt al snel duidelijk, dat oorlog en geweld in de bijbel ook in naam van God niet worden geschuwd. op verlangens die ook verlichte, keurige volwassenen écht niet vreemd zijn. Wie heeft er zo nu en dan geen behoefte aan bescherming, als het even kan met alle mogelijke middelen? De volwassen lezer weet alleen, dat juist geweld en dan vooral het vernederende geweld van zo n jochie met een slinger wel bescherming op de korte termijn brengt, maar op lange termijn om wraak roept. Echte bescherming zit in de grote-mensen-wereld complexer in elkaar. Als je het zo leest, ontdek je dat het verhaal ook dát vertelt en daarom zo goed en wijs is: de beschermer naar menselijke maatstaven, de krachtpatser, blijkt een reus op lemen voeten. Die met het zwaard strijdt, tekening: Eline Eva Pelupessy Neem nu dat verhaal van David en Goliath. Lees het nog eens, als u een uur hebt, en dan in de versie van een gewone grote-mensen-bijbel. Het staat in I Samuel 17. Lees het naar het principe tota scriptura: probeer de verzen zoveel mogelijk onafhankelijk van elkaar te laten spreken. Je leest dan, hoe David het hoofd van Goliath als een trofee door het land sleept. En je denkt vermoedelijk aan Islamic State. Hoe kan het dat dit ook van David wordt gezegd, die doodde met God aan zijn zijde? Je leest over het onderonsje tussen de broers, en je herkent, dat oudere broers (of zusters) moeten toezien, hoe de snotaap van de familie groot is geworden en dat kennelijk (het staat in de bijbel) als boodschap van een wijze en menselijke God. Je leest, hoe angst voor het schijnbaar onoverwinnelijke een slechte raadgever is en je beter naar een list kunt zoeken en dat kennelijk (het staat in de bijbel) als tip van een sterkende of emanciperende God. Waarom spreekt deze vertelling zo tot de verbeelding van kinderen? Dat ligt voor de hand: ze identificeren zich automatisch met de snotaap, de kleinere gestalte in het verhaal. Daarom doet de ontmoeting van Jezus met Zacheüs het bij kinderen ook zo goed en, trouwens, ook het verhaal van Noach: het kleine scheepje op de eindeloze oceaan van het kwaad. Het kleine, de machteloze, de schijnbaar ongevaarlijke overwint. En juist kínderen kan het er daarbij vaak niet grondig en dus niet gewelddadig genoeg aan toegaan. De reus is pas dood als hij echt helemaal dood is en je dus echt niet meer bang voor hem hoeft te zijn. De God van vóór de Verlichting kennelijk doet die het erg goed als je zelf klein en afhankelijk in de wereld staat. Des te meer zoek je dan een Macht die de boze machten in het gareel houdt. Ook daarom geldt: lees het nog eens, dat verhaal van David en Goliath en wel naar het principe scriptura. Het doet namelijk een beroep Eline Eva Pelupessy, 6 jaar, uit de kern Münster-Hamm wordt met zijn eigen zwaard gedood. Het staat er allemaal. Er staat tenslotte de indrukwekkende theologische uitspraak, dat God geen redding brengt door zwaard en lans en dat dat is wat de hele menigte (I Samuel 17:47) voor zijn ogen zag gebeuren. Aanschouwelijk onderwijs in wat voor die dagen een vorm van geweldloosheid was. Waardoor brengt deze God dan wel redding? Wie dat wil weten, moet de details van het tota scriptura achter zich laten. Die komt toch uit bij het protestantse principe van het sola scriptura, het grote verband. (Gelukkig maar je kunt het eigen gelijk toch altijd weer bewijzen, zeg ik met het SMS-teken :-) toegevoegd.) De hele cyclus over David en Saul, waarvan het verhaal over Goliath deel is, draait om een woord dat in de hoofdstukken 16, 18 en 19 vaak voorkomt, en nu juist in hoofdstuk 17 even ontbreekt dat van Gods Geest. Als u dus toch leest, lees dan vooral ook wat voorafgaat en volgt. Die Geest is met David en die Geest wijkt van Saul en als die Geest van je wijkt, is het gedaan met macht. Echte bescherming is zo complex daar is inzicht en wijsheid voor nodig, geen bruut geweld (Goliath) of het dwaze van iemand die op tragische wijze bezeten raakt (Saul). Dat subtiele machtsprincipe, dat echt leven wekt en waarlijk leven onderhoudt, noemt de bijbel Adem of Geest. Gezien de tijd van het kerkelijk jaar is het goed dat deze meditatie daarbij uitkomt. Tim van de Griend

4 COLUMN Sterben gehört zum Leben Interview met Maike Beetz uit Versmold over de Hospicebeweging Donderdag 26 maart was ik bij Maike Beetz in Versmold te gast om haar over haar werk in de hospicebeweging aldaar te interviewen. Aanvankelijk wilde ik ons gesprek als zodanig kenbaar maken door zowel vraag en antwoord af te drukken. Bij nader inzien en in het bijzonder met de hete adem van de deadline in mijn nek zie ik daar vanaf en schrijf ik op grond van ons gesprek over haar werk. Dat maakt het voor de lezer wellicht minder levendig maar voor mij als schrijver behapbaarder. Maike, die tot de kern Münster behoort, en ik hebben lang en uitvoerig met elkaar gesproken. Wat in het onderstaande te lezen valt is niet meer dan een summiere samenvatting. In 1974 verhuisde Maike Beetz naar Duitsland om zich bij haar man te voegen die daar reeds als soldaat van de Nato was gestationeerd. Aanvankelijk zou hun verblijf slechts vijf jaar duren maar aangezien het contract steeds weer werd verlengd woont zij tot op de dag van vandaag in Duitsland en is zij inmiddels volkomen in Versmold ingeburgerd. Jarenlang werkte zij daar als verpleegkundige in het ziekenhuis. De dreigende sluiting daarvan die in 2008 een feit werd en de behoefte om een nieuwe uitdaging aan te gaan en iets zinvols te doen, bewogen haar ertoe in 2004 voor de Hospicebeweging te gaan werken. Zelf noemt zij als motivatie dat zij geen mens is om thuis te zitten en van nature de neiging heeft en behoefte voelt om mensen te helpen. De mislukte zelfmoordpoging van haar boezemvriendin die daardoor in een wachkoma terecht kwam motiveerde haar om met het thema sterven en stervensbegeleiding aan de slag te gaan. Begonnen als bezoekvrijwilligster heeft Maike sinds 2013 een vaste aanstelling als Koordinatorin, een baan van officieel veertig uur per week die deels door het ziekenfonds wordt betaald. Als coördinatrice heeft zij de taak degenen die de hulp van de hospicebeweging inroepen als eerste te bezoeken en een inschatting van hun situatie te maken. Op grond daarvan bepaalt zij welke bezoeksvrijwilligers zij het beste in kan schakelen. Dat betekent dat ze moet kijken wie er vrij is, het aan kan en past. Je kunt niet iedereen zomaar overal heen sturen. Heeft zij twee haar geschikt lijkende personen gevonden brengt Maike in haar hoedanigheid als coördinatrice samen met beide personen opnieuw een bezoek bij de om hulp vragende mens om vrijwilligers en client aan elkaar voor te stellen. Daarna blijft zij op de achtergrond en springt alleen in geval van nood in, wat overigens regelmatig voorkomt. De doelstelling van de hospicebeweging is niet om de client meer leven te schenken, maar het leven ofwel de dag meer inhoud te geven. De taak van de bezoekvrijwiligers bestaat bovenal uit het er zijn, in de eerste plaats voor degene die op sterven ligt maar eveneens voor diens familieleden. Het bezoek van de vrijwilliger maakt het familieleden mogelijk er even uit te komen om boodschappen te doen of bijvoorbeeld naar de kapper te gaan. Het er zijn voor de stervenden kan op verschillende manieren worden ingevuld en is afhankelijk van diens wensen: voorlezen, zingen, muziek, bidden. Verpleging en verzorging behoren daarentegen uitdrukkelijk niet tot de taak van de bezoekvrijwilligers. De stervenden worden thuis, in een ziekenhuis of een verzorgingstehuis of waar ze zich maar bevinden bezocht. Mocht een verblijf in stationair hospice noodzakelijk zijn kan de betreffende persoon eventueel, d.w.z. als er plaats is, in Gütersloh terecht, daar Versmold niet over een eigen hospice beschikt. De omvang waarin een persoon begeleid wordt, hangt van dienst situatie af. Intensieve begeleiding bestaat uit minstens twee bezoeken van anderhalf uur per week. Met twee bezoekvrijwiligers per stervende kom je dan al gauw op 6 uur begeleiding uit. In sommige gevallen kan dat ook meer zijn. Bovendien komt het met zekere regelmaat voor dat s nachts aan een sterfbed gewaakt wordt. In zoverre is het aantal uren dat in een begeleidng gaat zitten nooit exact vast te leggen. De hospicebeweging in Versmold is een eingetragener Verein en telt 208 leden. Veertig daarvan, tussen de 28 en 86 jaar, zijn actief maar niet allemaal in de begeleiding van stervenden. Sommige vrijwillgers nemen andere taken op zich. Met behulp van cursussen worden de vrijwilligers voor dit werk toegerust. De startcursus betaalt elke vrijwilliger zelf en kost tachtig euro. Vervolgcursussen worden door de vereniging betaald. Het geld daarvoor is afkomstig van de leden, sponsors en giften. De begeleiding van stervenden is geen gemakkelijk werk en kan een grote psychische belasting vormen. Daarom is elke vrijwilliger verplicht tenminste vier keer per jaar een supervisie bij te wonen. Ondanks de belasting waarmee het werk gepaard gaat krijg je er ook wat voor terug. In het bijzonder het immense vertrouwen dat stervenden en hun dierbaren in de vrijwilligers als onpartijdige persoon stellen. Dat vertrouwen moet uiteraard wel zorgvuldig worden opgebouwd. Vandaar dat het van belang is reeds vroegtijdig met het bezoek te beginnen en niet pas op het laatste moment. De begeleiding van stervenden wordt afgesloten met het bijwonen van de begrafenis. Daarna wordt de nabestaanden in groepsverband maar ook in persoonlijke gesprekken met vrijwilligers, die daarvoor extra zijn opgeleid, en onder deskundige (bege)leiding van een psycholoog de gelegenheid tot rouwverwerking geboden. Twee keer per maand bestaat de mogelijkheid om of een middag- of een avondgroep bij te wonen, zolang als de nabestaanden dat willen. De vuistregel bezegt weliswaar dat een rouwproces na een jaar afgelopen zou moeten zijn, maar de praktijk wijst uit dat dat veel langer en soms een heel leven kan duren. Het rouwen houdt in feite nooit op maar verandert en krijgt, zoals dat zo mooi heet, een plek in je leven. Behalve het bijwonen van de rouwgroepen wordt er een keer per jaar een gemeenschappelijk bezoek aan het kerkhof gebracht. In het kader daarvan wordt met behulp van rituelen de mensen symbolisch de gelegenheid geboden zowel de last die hen bedrukt alsmede de overledene zelf los te laten. Dat laatste gebeurt door middel van het laten opstijgen van een ballon, al dan niet met een handbeschreven kaartje verbonden. Voor Maike zelf zijn de mooiste ervaringen wanneer iemand met een glimlach overlijdt. Het tegendeel daarvan, wanneer mensen een harde strijd voeren omdat ze niet kunnen loslaten noemt zij de meeste belastende ervaringen. Naast het vertrouwen dat een bezoekvrijwilliger over het algemeen geniet, dwingt het werk je er eveneens toe over je eigen leven en sterven na te denken met als positieve gevolg dat je bewuster gaat leven, minder kritisch en minder zeurderig. Mede door dit werk heeft Maike haar angst voor de dood verloren. Gevraagd naar haar eigen ideeen over het sterven antwoordde zij: We weten allemaal dat het leven hier op aarde slechts een beperkte tijd is. Als je je dat bewust bent hoef je niet bang te zijn. Als je een Christen bent, denk ik dat je aan een hiernamaals gelooft, althans ik doe dat. Hoe ik me dat moet voorstellen weet ik niet. Maar niet voor niets staat er in de Bijbel dat in Gods huis vele woningen zijn. Daar is voor iedereen plaats. Wij vinden daar onze plek en worden er als zijn kinderen aangenomen. Zo sluit ik het voor mezelf af. Een mooi slotwoord dunkt mij waar ik zelf niets meer aan toe te voegen heb. Pieter Roggeband foto: zvg.

uit de kerk 5 foto: zvg. bruggen bouwen Een keer per anderhalf jaar vindt er min of meer hoog overleg tussen de Evangelische Kirche in Deutschland (EKD) en de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) plaats. Konsultation wordt het genoemd, omdat er aan dat overleg geen doelstellingen zijn verbonden. Het gaat erom, dat de EKD en de PKN hun bestaan als zusterkerken vormgeven. Ze doen dat door zich wederzijds van elkaars gangen op de hoogte te houden. Als er een doel is, dan is het dat best of good practices met elkaar worden uitgewisseld. Als bruggenbouwers tussen beide kerken dienen de bruggenhoofden in beide landen: naast vertegenwoordigers van de EKD (dit keer Bischöfin Bosse-Huber en de Oberkirchenräte Christoph Ernst en Thorsten Leißer) en naast de vertegenwoordigers van de PKN (Sjaak van t Kruis, de persoonlijk adviseur van de synodevoorzitter, en Wichert de Lange, lid van de Kleine Synode) waren dus ook twee Duitse Auslandspfarrerinnen (Susanne Mattis-Meuret en Janina Glienicke) en was er een vertegenwoordiging van de NKiD (ondergetekende, voorzitter Marja Kretschmann-Weelink en tweede penningmeester Piet Ritsema) aanwezig. Juist omdat er geen doelstelling is, hebben zulke gesprekken iets vrijblijvends. Dat kan een positief effect hebben, maar in het verleden is het daarom wel gebeurd, dat ze als niet bijzonder nodig of zinvol werden beleefd. Dat was dit keer, daar in Hannover, op 19 en 20 maart, beslist niet het geval. Thema s die beide kerken raken, kwamen op tafel. Waar Nederlanders meer expertise hebben met nieuwe, experimentele gemeentevormen ( pionieren heet dat in het jargon van de PKN), daar hebben Duitsers veel ervaring in huis, waar het bijvoorbeeld om het gesprek Mededeling Nederlandse Ambassade met de islam gaat. Uitvoerig is er gesproken over ideeën op die beide terreinen. Natuurlijk is er ook het nodige dat verbindt en in de kerken in beide landen speelt. Zo is uitvoerig nagedacht over de viering van het Reformatiejubileum in 2017. Daar kwam natuurlijk ook de vraag op tafel, hoe buitenlandse gemeentes daaraan kunnen bijdragen. De NKiD heeft plannen voor een bescheiden rondreizende tentoonstelling over de geschiedenis van het Nederlandse protestantisme en die zijn tijdens de consultatie uit de doeken gedaan - en goed ontvangen. Bovendien was dit overleg een uitgelezen gelegenheid om ons als kerk te presenteren. Die gelegenheid is - als je het mij vraagt - op een zeer goede manier te baat genomen, mede dankzij de nachtelijke arbeid van Marja Kretschmann. Ons verse beleidsplan, een vertaling van de actiepunten daaruit en een presentatie van onze kerk had ze in veelvoud in mapjes meegenomen. Deze drie documenten hebben we aan het begin van de consultatie bovendien kunnen toelichten. Goed, dat klinkt allemaal niet spectaculair, maar het is belangrijk, al was het maar voor de toekomstige financiering van de NKiD, dat de EKD ons waarneemt als een serieus te nemen gesprekspartner. Dat is gebeurd. Ik was zelfs zelf een beetje onder de indruk van het grote waartoe ons kleine kerkje zo af en toe in staat blijkt. Daarmee zijn, zegt mijn gevoel, belangrijke stappen gezet om de NKiD voor de EKD en de PKN als Partner auf Augenhöhe zichtbaar te houden. Tim van de Griend Nederlandse paspoorten en identiteitskaarten die aangevraagd zijn sinds 2014, zijn tien jaar geldig (voor volwassenen). Het is vanaf 1 oktober 2015 niet meer mogelijk om reisdocumenten aan te vragen bij de consulaten-generaal in München en Düsseldorf. U kunt paspoorten en indentiteitskaarten aanvragen op het stadhuis van de Nederlandse gemeenten: Oldamt, Enschede, Maastricht, Montferland, Echt-Susteren, Bergen op Zoom, Bergeijk, Venlo, Den Haag. Alsmede op Schiphol bij de balie van de gemeente Haarlemmermeer in vertrekhal 1 en bij de Nederlandse ambassade in Berlijn, Bern, Wenen en Praag. Wanneer u een Nederlands reisdocument alleen aanvraagt ter bevestiging van de Nederlandse Nationaliteit, kunt u overwegen een Bewijs van Nederlanderschap aan te vragen ( 30) bij de ambassade in Berlijn. Dit bewijs kan digitaal of per post aangevraagd en toegestuurd worden. Meer informatie over het aanvragen van reisdocumenten vindt u via duitsland.nlambassade.org Compleet! Wij begroeten de nieuwe predikant voor Berlin en Bellin en de nieuwe voorzitter van de Kerkrentmeesters. Zoals U waarschijnlijk weet, was sinds mei vorig jaar de predikantsplek in Wijk Oost vacant. Daar is nu gelukkig een eind aangekomen. Wij erg blij zijn, dat ds. Wim in t Hout op 1 april 2015 zijn werk bij de NKiD begint en als nieuwe predikant voor de kernen Berlijn en Bellin ter beschikking staat. De intrededienst vindt D.V. plaats op zondag 19 april om 11.30 uur in de Hugenottenkirche, Joachim-Friedrich-Straße 4 te Berlin-Halensee. Wij wensen ds. In t Hout alle goeds en bidden hem Gods zegen toe. Dat hij veel vreugde mag hebben aan het werk dat hij gaat doen, en hij, samen met de kernen, het kerkelijk leven in Wijk Oost verder kan uitbouwen. Het tweede goede bericht is, dat ook het College van Kerkrentmeesters weer compleet is. Tijdens de kerkenraadsvergadering van 14 maart jl. is Monica Keja-De Jong als nieuwe voorzitter gekozen. We zijn dankbaar, dat ze bereid is, deze functie te gaan vervullen en wensen haar alle goeds en Gods zegen toe. Op 19 en 20 maart vond er een Konsultation plaats tussen vertegenwoordigers van de EKD, de PKN en de NKiD. Deze vergaderingen werden in het verleden om de twee jaar gehouden en vonden afwisselend plaats in Nederland of Duitsland. Dit jaar had de EKD ons uitgenodigd om naar Hannover te komen. Op de agenda stonden thema s, die allemaal betrekking hadden op Gemeinden anderer Sprache und Herkunft. Mede door de aanwezigheid van twee Duitse predikantes, die in Nederland in drie Duitse EKD gemeentes werken, ontstond er een interessante discussie, waaruit bleek dat al deze kerkgemeentes (dus ook de NKiD) in het buitenland een belangrijke functie vervullen. Tijdens dit gesprek konden wij ook onze zorgen m.b.t. onze moeilijke financiële situatie thematiseren. Alle deelnemers waren van mening, dat de volgende Konsultation niet pas over twee jaar, maar eerder plaats moet vinden. Dat gaat ook gebeuren: al in de herfst van 2016 vindt de volgende vergadering in Nederland plaats. Marja Kretschmann-Weelink

6 waar en wanneer? Wijk Noord x Balje St.-Marien-Kirche, Balje gemeentecentrum die Scheune, 13.30 uur 28.06. ds. Rens Dijkman-Kuhn x Hamburg Kapel, Winterhuder Weg 98, Hamburg-Barmbek, 11 uur 10.05. ds. Rens Dijkman-Kuhn x Schwei St.-Sekundus-Kirche, Schwei, 11 uur 03.05. ds. Rens Dijkman-Kuhn _ Predikant ds. Rens Dijkman-Kuhn Ebert-Allee 5, 22607 Hamburg Tel./Fax: (040) 656 813 29, Handy: (0176) 260 202 33 E-mail: dijkman-kuhn@nederlandse-kerk.de _ Kernenoverleg Scriba: Jacomijn Coumou Tel.: (040) 45 15 83 _ Kern Hamburg Edward A. Remeyn, Tel.: (040) 89 31 51 E-mail: hamburg@nederlandse-kerk.de _ Kern Balje D. Schilder-van der Heide, Tel.: (047 58) 72 28 25 E-mail: balje@nederlandse-kerk.de _ Kern Ems-Weser / Schwei familie J. Jansen, Tel.: (049 44) 99 02 97 E-mail: schwei@nederlandse-kerk.de Wijk oost x Bellin Belliner Agrarzentrum, 10.30 uur Bij het ter perse gaan van dit blad stonden er nog geen diensten vast. x Berlijn 3e zondag van de maand, 11.30 uur, Hugenottenkirche Joachim-Friedrich-Str. 4, Berlin-Halensee (Charlottenburg) 17.05. ds. Wim in t Hout 21.06. ds. Wim in t Hout _ Predikant ds. Wim in t Hout Tel.: 0031 611 59 28 32 E-mail: wim.inthout@gmail.com _ Kernenoverleg Scriba: J. Fernhout, Berlijn _ Kern Mecklenburg-Vorpommern / Bellin Mieke de Regt, E-mail: bellin@nederlandse-kerk.de _ Kern Berlijn Jan Fernhout, Tel.: (030) 827 199 13 E-mail: berlijn@nederlandse-kerk.de Balje Schwei Hamburg Bellin Münster Berlijn _ Algemene Kerkenraad Voorzitter: Marja Kretschmann-Weelink Tel.: (0251) 62 45 70, E-mail: voorzitter@nederlandse-kerk.de Predikant-assessor: Ds Tim van de Griend, E-mail: assessor@nederlandse-kerk.de Scriba: Kitty Kobe Tel.: (089) 599 761 59, E-mail: scriba@nederlandse-kerk.de Voorzitter Verein: Monica Keja-de Jong Tel.: (08123) 991 49 51, E-mail: vereniging@nederlandse-kerk.de Penningmeester/Boekhouder: Barend Bosschieter Tel.: (073 44) 92 30 46, E-mail: penningmeester@nederlandse-kerk.de _ Bankrekening Bank für Kirche und Diakonie Duisburg Ktnr. 101 202 0011 BLZ 35060190 BIC: GENODED 1 DKD, IBAN: DE65 3506 0190 1012 0200 11 t.n.v. Nederlandse Kerk in Duitsland _ Kerkelijk Bureau Annie Wagenaar Tel.: (044 04) 960296, E-mail: bureau@nederlandse-kerk.de _ Kerkelijk Centrum Rheinallee 14, 47119 Duisburg Duisburg Düsseldorf Keulen/Bonn Frankfurt Mannheim Karlsruhe Stuttgart München

waar en wanneer? 7 Wijk west x Münster-Hamm 2e zondag van de maand, 10.30 uur Johannes-Kapelle, Bergstraße 36, Münster 10.05. ds. Pieter Roggeband 14.06. ds. Pieter Roggeband Duisburg-Ruhrort (NKadR) x iedere zondag, 10.30 uur, Rheinallee 14 03.05. ds. H. v.d. Born 10.05. ds. D. Meijvogel 17.05. ds. D. v. Alphen-Ubbe 24.05. ds. P. Roggeband 31.05. ds. R.D. de Knijff 07.06. ds. P. Roggeband 14.06. ds. E. v. t Ende 21.06. ds. D. Meijvogel 28.06. ds. H. v.d. Born x Düsseldorf 3e zondag van de maand, 10.30 uur Paul-Gerhardt-Haus, Heerdter Landstraße 30 17.05. ds. Pieter Roggeband 21.06. Pfr. J. Jerzembeck-Kuhlmann en ds. P Roggeband; aansluitend Gemeindefest Keulen / Bonn x 3e zondag v. d. maand, 15.00 uur Auferstehungskirche (Gemeindehaus) Auferstehungskirchweg 7, Köln-Sürth 17.05. ds. Pieter Roggeband 21.06. ds. Pieter Roggeband _ Predikant ds. Pieter Roggeband, Bandstraße 21, 45359 Essen Tel.: (0201) 523 91 36, E-mail: roggeband@nederlandse-kerk.de _ Kernenoverleg Scriba: Margarethe Fuchs, Tel.: (022 03) 532 85 _ Kern Münster-Hamm Marja Kretschmann-Weelink, Tel.: (0251) 62 45 70 E-mail: muenster@nederlandse-kerk.de _ Kern Duisburg-Ruhrort Erik van Buren, Tel.: (028 02) 52 55 E-mail: duisburg@nederlandse-kerk.de _ Kern Düsseldorf Betty Stomphorst, Tel.: (021 31) 402 96 31 E-mail: duesseldorf@nederlandse-kerk.de _ Kern Keulen-Bonn Jaap Jonkheer, Tel.: (0228) 180 373 78 E-mail: keulen@nederlandse-kerk.de Kopij voor Schakel-Kontakt totenmet 03. juni 2015 inleveren bij Pieter Roggeband: roggeband@nederlandse-kerk.de x Wijk Zuid Frankfurt am Main 1e zondag van de maand, 11.15 uur, Ev.-reform. Kirche Freiherr-vom-Stein-Straße 8 (bovenzaal) 3.5. ds. Tim van de Griend 25.5. Pfingstfest auf dem Römer, 11.00 uur, Römerberg 7.6. ds. Tim van de Griend 5.7. ds. Tim van de Griend x Karlsruhe-Waldstadt Gewoonlijk 1e of 2e zondag in de maand, 16.00 uur Simeonkapelle, Insterburger Weg 13, Karlsruhe-Waldstadt 10.5. ds. Tim van de Griend, gesprekskring i.p.v. dienst 7.6. ds. Tim van de Griend 5.7. ds. Tim van de Griend, gesprekskring i.p.v. dienst x Stuttgart-Hedelfingen 2e zondag van de maand, 10.30 uur, afwisselend Alte Dorfkirche, Amstetter Straße 7 of zaal van de Kreuzkirche, Amstetter Straße 25 3.5. Pfr. Kautter, Pastor Kwakye en ds. Tim van de Griend, gezamenlijke dienst, 17.00 uur, Kreuzkirche 10.5. ds. Tim van de Griend, Alte Kirche 25.5. Tag der weltweiten Kirche, Eröffnungsgottesdienst, 11.00 uur, Stiftskirche 5.6. Ds. Tim van de Griend en vele anderen, Internationales Feierabendmahl, 18.00 uur, Stiftskirche Bad Cannstatt 6.6. Pfr. Kautter, Pastor Kwakye en ds. Tim van de Griend, avonddienst rond Psalm 23, 22.00 uur, Kreuzkirche 14.6. Buitendag en afscheid Jac Horde, 10.00 uur, Ev. Kirche Hellershof 12.7. ds. Tim van de Griend, Alte Kirche x München 2e zondag van de maand, 11.30 uur Ev.-ref. Kirche Reisinger Straße 11 17.5. ds. Tim van de Griend 21.6. ds. Tim van de Griend _ Predikant ds. Tim van de Griend, Düsseldorfer Str. 11, 60329 Frankfurt am Main Mobiel: (0176) 470 454 99, Vast: (069) 242 489 54 E-mail: vandegriend@nederlandse-kerk.de _ Kernenoverleg Scriba: René Blokker, Tel.: 08142 53904 _ Kern Frankfurt Nicole Driesen, Tel.: (06147) 418785 E-mail: frankfurt@nederlandse-kerk.de _ Kern Karlsruhe Janie de Boer, Tel.: (0721) 46 05 17 E-mail: karlsruhe@nederlandse-kerk.de _ Kern Stuttgart Maria Herre, Tel.: (0711) 673 70 05 E-mail: stuttgart@nederlandse-kerk.de _ Kern München Inge Klok-Glufke, Tel.: (080 91) 53 80 20, E-mail: muenchen@nederlandse-kerk.de x Mannheim iedere zondag, 11.00 uur, Hafenkirche, Kirchenstr. 15 03.05. ds. J.H. van Osch 10.05. ds. H Perfors 17.05. ds H.v.d. Ham 24.05. ds R.J. Visser 31.05. ds L. Krüger 07.06. ds. A.W.J. Theunisse 14.06. ds. C.v. Dam 21.06. ds L. Krüger 28.06. J. de Bruijn Mannheim is geen kern, maar een plaats met kerkdiensten. In de eerste plaats bedoeld voor schippers en georganiseerd door het schipperspastoraat. Het spreekt echter vanzelf dat alle anderen eveneens van harte welkom zijn. COLOFON Schakel-Kontakt 41 e jaargang nr. 2 2015 Uitgever: Kerkenraad van de Nederlandse Kerk in Duitsland Redactie: Marjolein Kranse, Dr. Albert de Lange, Edward Remeyn, Pieter Roggeband (v.i.s.d.p.) Uitgeverij: DIGNUS.DE Medien GmbH www.dignus.de Klimaatneutraal geproduceert; informatie: www.umwelt.dignus.de Bezugspreis im Mitgliedsbeitrag enthalten www.nederlandse-kerk.de

8 tenslotte kindertekeningen Lutherjaar 2017 Op 31 oktober 2017 zal het 500 jaar geleden zijn, dat Maarten Luther zijn stellingen aan de slotkapel van Wittenberg bevestigde. Hiermee wilde hij bereiken dat de kerk zich zou vernieuwen. Samen met het optreden van Calvijn en Zwingli heeft dit geleid tot het ontstaan van de protestantse tak van de Kerk. In Duitsland zal de inbreng van Luther centraal staan in het zgn. Lutherjaar. De PKN, die een fusie is van de calvinistische en lutherse kerken in Nederland, en de daarmee verbonden Nederlandse Kerk in Duitsland, wil in de eerste plaats als teken van verbondenheid deelnemen aan het Lutherjaar. Daarnaast wil de NKiD zichzelf naar buiten presenteren en Nederlands sprekenden bekend maken met haar bestaan. Het spreekt van zelf, dat zij daarbij ook haar oecumenische gezindheid wil uitdragen. Het voorstel is om een reizende tentoonstelling over het protestantisme in Nederland te organiseren, op circa 20 panelen. Behalve in een aantal kerkelijke centra van de NKiD, zal de tentoonstelling ook het Haus der Niederlanden in Münster aandoen. Hieromheen worden ook voordrachten georganiseerd, door onze predikanten. Het streven is om de tentoonstelling te presenteren op de Weltausstellung ter gelegenheid van het Reformationsjahr in Wittenberg in 2017. Zacheus... Het was wel slecht weer die dag... Linde Kirghof, 6 jaar, uit Vielank, kern Bellin Het spreekt vanzelf dat het samenstellen van een dergelijke tentoonstelling geld kost. Uiteraard kan een beroep worden gedaan op speciaal voor dit type doelen in het leven geroepen fondsen. Terecht verlangen die fondsen ook een eigen bijdrage van de NKiD, vooral gericht op het tentoonstellingsmateriaal. Daarbij wordt een minimum bedrag van 500 aangehouden. In dit verband nodigt de NKiD de lezers van Schakel-Kontakt uit giften over te maken om haar bijdrage aan het Lutherjaar 2017 mogelijk te maken onder vermelding van gift tentoonstelling Lutherjaar 2017. Bank für Kirche und Diakonie Duisburg Ktnr. 101 202 0011 BLZ 35060190 BIC: GENODED 1 DKD IBAN: DE65 3506 0190 1012 0200 11 De wonderbare spijziging Bente Kirghof, 3 jaar, uit Vielank, kern Bellin Foto: zvg.; tekening: Linde Kirghof; Bente Kirghof