Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën
Inleiding U ontvangt deze folder omdat u mogelijk ESBL-drager bent. In deze folder kunt u lezen meer over ESBL zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld en welke behandeling mogelijk is. Daarnaast bevat de folder informatie over de maatregelen die genomen worden bij een afspraak, opname en/of behandeling in ons ziekenhuis om verspreiding van de ESBL in het ziekenhuis te voorkomen. 1. Algemene informatie over ESBL Ieder mens draagt miljarden bacteriën met zich mee. Bacteriën worden ook wel micro-organismen genoemd omdat zij niet met het blote oog te zien zijn maar wel met een microscoop. Zij komen bijvoorbeeld voor op de huid, in de neus, mond en darmen. In onze contacten met andere mensen of voorwerpen pakken we bacteriën op en/of geven andere weer door. Dit gebeurt vele malen per dag. De meeste bacteriën zijn niet ziekmakend. Ze helpen ons zelfs, bijvoorbeeld bij de vertering van voedsel. 1.1 Wat is ESBL? ESBL staat voor Extended Spectrum Beta-Lactamase. Dit is een enzym dat bepaalde soorten antibiotica kan afbreken. Het antibioticum verliest hierdoor zijn werking. De bacteriën die ESBL s kunnen produceren zijn gewone darmbacteriën. Een bacterie die dit enzym bij zich draagt wordt een ESBL-producerende bacterie genoemd. 1.2. Waar komt de ESBL-producerende bacterie voor? ESBL-producerende bacteriën kunnen aanwezig zijn in de darmen van mensen en dieren. Tijdens het slachten van dieren kunnen ESBL-producerende bacteriën de buitenkant van het vlees besmetten. ESBL-producerende bacteriën zijn ook wel in winkels en slagerijen aangetroffen op rauw vlees zoals kip, kalkoen, varkensvlees en kalfsvlees. Onbekend is hoeveel ESBL-bacteriën op rauw vlees nodig zijn om iemand met de bacterie te kunnen besmetten. 2
Er is geen reden om te denken dat er ook in een ei van bijvoorbeeld een kip of kalkoen) ESBL-producerende bacteriën zitten. 1.3. Hoe gaat een besmetting met de ESBL-producerende bacterie? Besmetting vindt plaats van mens tot mens, via besmette handen, via voorwerpen of linnengoed die besmet zijn met ontlasting, urine of speeksel. 1.4. Voorkomen van een besmetting met de ESBLproducerende bacterie? Als de geldende keukenhygiëne regels in acht worden genomen kunnen vlees en eieren veilig gegeten worden. Verhit het vlees goed: door verhitting gaan alle bacteriën dood en dus ook de ESBL-producerende bacteriën. Het is belangrijk om elk contact tussen rauw (kippen)vlees en andere etenswaren te voorkomen. Vlees moet in de koelkast bewaard worden bij een temperatuur van 5-7 C : dit vermindert de groei van bacteriën. 1.5. Wie zijn vatbaar voor ESBL-producerende bacterie? Een ESBL-producerende bacterie geeft meestal geen ziekteverschijnselen bij gezonde mensen. Het enzym wordt geproduceerd door normale darmbacteriën en deze geven geen ziekteverschijnselen. Bij mensen met een verminderde weerstand kunnen deze ESBL-producerende bacteriën (ernstige) infecties veroorzaken. De kans op besmetting met een ESBL-producerende bacterie is groter in een ziekenhuis dan thuis omdat in een ziekenhuis veel mensen met een verminderde weerstand dicht bij elkaar zijn. 1.6. Behandeling van een ESBL-producerende bacterie Een ESBL-producerende bacterie geeft bij gezonde mensen meestal geen ziekteverschijnselen. Als u alleen drager bent van een ESBL-producerende bacterie hoeft u niet behandeld te worden. 3
Maar bij mensen met een verminderde weerstand kunnen deze bacteriën infecties veroorzaken. Soms is het nodig deze door een ESBL-producerende bacterie veroorzaakte infecties te behandelen met antibiotica. Omdat de ESBL-producerende bacterie voor een aantal antibiotica ongevoelig is, wordt vooraf in het laboratorium getest welk antibioticum wel werkt bij deze ESBL-producerende bacterie. 2. Voorzorgsmaatregelen tegen verspreiding van ESBLproducerende bacteriën? Omdat bij u een ESBL -producerende bacterie is aangetroffen worden tijdens uw opname een aantal maatregelen genomen om verspreiding van deze bacterie in het ziekenhuis te voorkomen. 2.1. Aantekening in uw gegevens Als u besmet bent met een ESBL-producerende bacterie, dan wordt hiervan een aantekening gemaakt bij uw gegevens in ons ziekenhuisinformatiesysteem. Bij elk bezoek of verblijf dat u daarna aan ons ziekenhuis brengt, krijgt iedere zorgverlener die uw gegevens in het ziekenhuisinformatiesysteem raadpleegt, automatisch deze aantekening over de ESBL -producerende bacterie te zien: zo kunnen er tijdig voorzorgsmaatregelen getroffen worden om verspreiding van de ESBL-producerende bacterie te voorkomen. 2.2. Hoe test het ziekenhuis op een ESBL-producerende bacterie? Het testen op een ESBL-producerende bacterie gebeurt door middel van een kweek van de ontlasting of met behulp van een wattenstokje. Met een wattenstokje wordt een kweek afgenomen van het rectum. In het laboratorium worden deze kweken nagekeken op de aanwezigheid van een ESBL-producerende bacterie. 2.3. Instellen isolatie- en/of beschermingsmaatregelen Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis nemen we verder de volgende voorzorgsmaatregelen: - u wordt in principe verpleegd op een aparte kamer (contactisolatie). In overleg mag u de kamer wel verlaten. Bovendien krijgt u eigen sanitaire voorzieningen; 4
- op de deur naar uw kamer komt een gele kaart te hangen zodat iedereen die de kamer wil binnengaan kan lezen welke maatregelen er gelden; - ziekenhuismedewerkers die op uw kamer komen en fysiek contact met u hebben (bijvoorbeeld bij de verzorging), dragen een schort, handschoenen en nemen zo nodig andere beschermende maatregelen; - wanneer u voor onderzoek naar een andere afdeling in het ziekenhuis gaat, worden ook daar voorzorgsmaatregelen genomen om verspreiding van de ESBL-producerende bacterie tegen te gaan. 2.4. Opheffen van de maatregelen De uitslagen van de ESBL-kweken worden ook toegevoegd aan uw gegevens in het ziekenhuisinformatiesysteem. Bij opname blijven isolatiemaatregelen van kracht totdat aangetoond is dat u de ESBL-producerende bacterie niet meer bij u draagt. Als u langer dan 12 maanden niet in het ziekenhuis (opgenomen) bent geweest, vervalt automatisch de aantekening in ons ziekenhuisinformatiesysteem en zijn bij een volgende opname ook de andere voorzorgsmaatregelen niet meer nodig. 3. Bezoek Uw familie en vrienden mogen in het ziekenhuis gewoon bij u op bezoek komen. Bij het verlaten van de kamer moeten zij wel de handen desinfecteren met handenalcohol. Het is belangrijk dat u uw bezoek laat weten dat als zij van plan zijn om tijdens hun bezoek aan het ziekenhuis niet alleen u maar ook nog andere mensen te bezoeken, zij eerst naar deze andere mensen gaan en daarna pas naar u. 4. (Weer) thuis - standaard hygiënemaatregelen Als u (weer) thuis bent, hoeven uw huisgenoten of mensen die thuis bij u op bezoek komen geen extra maatregelen te treffen. Hygiënemaatregelen zoals handen wassen na een toiletbezoek en voor het bereiden van eten of drinken zijn thuis voldoende. 5
- informeren andere zorgverleners Wordt u thuis behandeld door bijvoorbeeld een fysiotherapeut of een wijkverpleegkundige? Dan moet u hen zo spoedig mogelijk laten weten (in elk geval voor het eerste contact dat zij met u hebben) dat u besmet bent met een ESBL-producerende bacterie, zodat zij voorzorgsmaatregelen kunnen nemen. - afspraak in het ziekenhuis U kunt volgens afspraak behandeld of onderzocht worden in het ziekenhuis (bijvoorbeeld poliklinische behandeling of afspraak bij de specialist). Om besmetting van andere patiënten te voorkomen, kan het voorkomen dat uw afspraak aan het einde van de dag wordt gepland. De medewerkers nemen indien nodig dan weer een aantal maatregelen in acht. 5. Heeft u nog vragen? Wij hopen u hiermee voldoende informatie te hebben gegeven over de ESBL-producerende bacterie. Mocht u na het lezen nog vragen hebben, stelt u deze dan gerust aan de verpleegkundige of aan uw behandelend arts. We beseffen dat sommige maatregelen niet prettig zijn. We hopen dat u er begrip voor heeft. Heeft u nog specifieke vragen aan de adviseur Infectiepreventie? U kunt de verpleegkundige vragen een afspraak voor u te maken of u kunt bellen naar ons Klantcontactcentrum telefoonnummer 088-066 1000 en vragen naar een van de adviseurs Infectiepreventie. 6
Ruimte voor het opschrijven van vragen 7
Ommelander Ziekenhuis Groep locatie Delfzicht locatie Lucas Jachtlaan 50, Delfzijl Gassingel 18, Winschoten Postbus 30.000 Postbus 30.000 9930 RA Delfzijl 9670 RA Winschoten Telefoon 088-066 1000 E-mail: info@ozg.eu Web: www.ozg.nl OZG (01-13) IPC 403 8