Behorende bij project: Duurzaam Ondernemen estafette Westvoorne Rotterdam, 18 april 2012 Projectnummer Stimular: 469 Bedrijf: IC 941 i www.westvoorne.nl Bezoekadres: Raadhuislaan 6 3235 AP ROCKANJE Contactpersoon: Dhr. W. van der Spoel t 0181 40 80 25 e wvdspoel@westvoorne.nl Datum bezoek: 4 april 2012 Adviseur: Dhr. S. Romijn Dhr. L. Korteweg (Stichting Stimular) (Stichting Stimular) Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
C O L O F O N Stichting Stimular is de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen! Wij verspreiden kennis over Duurzaam Ondernemen en ontwikkelen praktische instrumenten voor het midden- en kleinbedrijf en organisaties die daarmee vergelijkbaar zijn. Dit doen we zonder winstoogmerk. Ons doel is dat ondernemers en managers in alle beslissingen duurzaamheid meenemen. Kenmerken van onze werkwijze zijn maatwerk, heldere communicatie en inspirerende contacten met ondernemers. Stichting Stimular Scheepmakershaven 27c 3011 VA Rotterdam t 010-238 28 28 f 010-437 93 03 e mail@stimular.nl i www.stimular.nl Tenzij schriftelijk anders overeengekomen blijft het gedachtegoed in dit document eigendom van Stimular en mag het door de opdrachtgever uitsluitend worden gebruikt voor eigen gebruik. Tenzij schriftelijk anders overeengekomen zijn op al onze diensten onze algemene voorwaarden van toepassing.
I N L E I D I N G E N K A D E R Deze rapportage is opgesteld door Stimular naar aanleiding van de Duurzaam Ondernemen Scan die u heeft ontvangen in het kader van de duurzaam ondernemen estafette in Westvoorne. Aanwezig bij het gesprek waren: Dhr. W. van der Spoel (milieubeleid, Gemeente Westvoorne) Dhr. M. Looy (woonbedrijf, Gemeente Westvoorne) Dhr. S. Romijn (adviseur duurzaam ondernemen, Stimular) Dhr. L. Korteweg (adviseur duurzaam ondernemen, Stimular Doelstellingen van de CO 2 -scan zijn: inzicht in het energieverbruik en de CO 2 -uitstoot van uw bedrijf met behulp van de Milieubarometer; advies over besparing op energiekosten en CO 2 -uitstoot; inschatting van het CO 2 -reductiepotentieel voor de komende vijf jaar. Dit project geeft invulling aan de mogelijke stappen richting Duurzaam Ondernemen bij ondernemers. Doelstellingen van het project bij uw bedrijf zijn het: Ondersteunen van uw bedrijf bij het ontdekken van mogelijkheden van Duurzaam Ondernemen binnen het eigen bedrijf; Aanreiken van opties die leiden tot stappen richting Duurzaam Ondernemen, en specifiek milieu en kostenbesparingen. Dit rapport geeft de conclusies van de Stimular adviseur weer tijdens bedrijfsbezoek, het analyseren van de Milieubarometer en de rondleiding door het bedrijf. A L G E M E E N De gemeente Westvoorne start een Duurzaam Ondernemen estafette, waarbij bedrijven een Duurzaam Ondernemen Scan krijgen aangeboden. De gemeente wil hierbij het goede voorbeeld geven en heeft het gemeentehuis als eerste deelnemer aan de estafette aangewezen. Het gemeentehuis heeft een oppervlakte van 3.156 m 2 en een gebouwinhoud van 9.790 m 3. Het gebouw bestaat uit 3 delen: een oud en ongeïsoleerd deel uit de jaren 30, een deel uit 1987 en 2 aanbouwen uit 2001 en 2004. Het pand had energielabel F bij de laatste keuring, daarna zijn nog wel besparende maatregelen uitgevoerd en is het huidige label mogelijk iets beter. De afgelopen jaren zijn diverse milieumaatregelen uitgevoerd. Voorbeelden zijn: Inkoop van groene stroom HR-beglazing in een groot deel van het pand Hoogfrequente verlichting (T8) met daglichtregeling Spaarlampen in hallen LED-spots in de kantine en in noodverlichting SDE-subsidie voor plaatsing zonnepanelen aangevraagd en gekregen (nog geen besluit over werkelijke plaatsing) Nachtverlaging op CV-systeem Regelmatige bijstelling van de stooklijn Pompen CV-ketel toerengeregeld Tochtsluis bij entree Plannen voor een oplaadpaal voor elektrische auto s bij gemeentehuis Papier met FSC-label en Europees Ecolabel Pagina 3
M I L I E U R E G I S T R A T I E E N M I L I E U B A R O M E T E R De Milieubarometer berekent op basis van de ingevulde gegevens zoals kwh elektriciteit en vervoerskilometers de Milieubelasting van de bedrijfsvoering. De omrekening naar milieubelasting is op basis van de schaduwprijs-methodiek van CE Delft. Hierin worden kosten toegekend aan milieueffecten zoals broeikaseffect, verzuring en vermesting. De Milieubarometer van is ingevuld op basis van aangeleverde facturen en informatie van de bode en de afdeling P&O. Milieumeter Uit de Milieumeter blijkt dat een groot deel van de milieubelasting veroorzaakt wordt door woon-werkverkeer (40%) en afval (37%). Daarna volgen brandstofverbruik /aardgas (14%) en zakelijk verkeer (8%). De bijdragen van water en gevaarlijk afval zijn minimaal. De bijdrage van elektriciteit is zeer beperkt, doordat groene stroom wordt ingekocht. De volgende grafiek laat zien wat de invloed van groene stroom op de milieubelasting is en hoe het gemeentehuis presteert ten opzichte van het gemiddelde overheidskantoor (bron: benchmark bij overheidskantoren 2011). Pagina 4
Toelichting bij figuur: Staaf 1 is gemeentehuis indien geen groene stroom zou worden ingekocht. Staaf 2 is gemeentehuis nu er wel groene stroom wordt ingekocht. De milieubelasting zou dan ongeveer 20% lager zijn dan met grijze stroom. Staaf 3 is de milieubelasting van een gemiddeld overheidskantoor uitgaand van grijze stroom. De milieubelasting van het gemeentehuis Westvoorne (met grijze stroom) is 25% hoger dan bij een gemiddeld overheidskantoor. Uit de grafiek blijkt dat Westvoorne beter scoort op elektriciteit en slechter op afval en woon-werkverkeer. Staaf 4 is de milieubelasting van een gemiddeld overheidskantoor uitgaand van groene stroom. De milieubelasting van het gemeentehuis Westvoorne is 30% hoger dan bij een gemiddeld overheidskantoor. CO 2 -meter Pagina 5
Uit de CO 2 -meter blijkt dat woon-werkverkeer ongeveer 60% van de totale CO 2 -uitstoot veroorzaakt, namelijk 154 ton per jaar. Gasverbruik draagt ongeveer 25% bij aan de totale CO 2 -uitstoot en zakelijk verkeer draagt 12% bij. De overige bijdragen zijn beperkt. De totale CO 2 -uitstoot zou met ongeveer 102 ton toenemen, indien geen groene stroom zou worden ingekocht. Kengetallen Kengetallen vertalen milieucijfers naar begrijpelijke begrippen zoals percentage nachtverbruik, waterverbruik per medewerker etc. Kengetallen zijn bruikbaar om uw gegevens door de jaren heen te monitoren. Ook kunt u ze vergelijken met andere bedrijven. Stimular beschikt over kengetallen voor overheidskantoren. In onderstaande tabel is een vergelijking gemaakt met het gemiddelde overheidskantoor. Elektriciteit Westvoorne Benchmark Elektriciteitsverbruik per vloeroppervlak kwh/m2 73,3 90,8 Percentage nacht- of dalverbruik elektriciteit % 38,4 - Brandstoffen Brandstof voor verwarming per gebouwinhoud m3 gas eq./m3 3,74 2,70 Water & afvalwater Waterverbruik per medewerker m3/fte 8,33 9,69 Afval Afvalscheiding % 19,5 39,3 Afval per medewerker kg/fte 718 158 Papierafval per medewerker kg/fte 136 43,6 Vervoer Woon-werkkilometers per medewerker km/fte 9.104 5.489 Aandeel OV, fiets en lopen in woon-werkverkeer % 6,53 42,4 scoort op elektriciteitsverbruik beter dan een gemiddeld overheidskantoren. Dit is te verklaren, door de diverse besparende maatregelen op het gebied van verlichting. Het percentage nacht/dalverbruik van elektriciteit bedraagt 38,4%. Het daltarief geldt van 23.00 uur tot 07.00 uur en in het weekend. Dit betekent dat meer dan een derde van het elektriciteitsverbruik in de avonduren en het weekend wordt veroorzaakt. Stimular verwacht dat dit percentage fors verlaagd kan worden. Het gasverbruik is hoog, wat kan worden verklaard door de slechte isolatie van het pand. Het percentage afvalscheiding is laag en de hoeveelheid afval per medewerker is hoog. De oorzaak van deze scores is onduidelijk. De hoeveelheden zijn bepaald op basis van het aantal liter en de afvoerfrequentie van de containers. Mogelijk zijn containers bij afvoeren niet helemaal vol of zit er relatief veel lucht in (veel volume met weinig gewicht), bijvoorbeeld plastic bekertjes. Hierdoor kan de score vertekend zijn. Het gemiddelde aantal kilometers dat medewerkers afleggen naar het werk is hoog: dit wordt veroorzaakt door een klein aantal medewerkers die ver van het werk wonen. Het fiets en openbaar verover gebruik is laag. Pagina 6
B E S P A R I N G S O P T I E S Stimular doet de volgende suggesties om duurzamer te ondernemen. Bij dit advies moet opgemerkt worden dat de opties vrijblijvend zijn en gebaseerd zijn op schattingen van Stimular. E N E R G I E Optie 1: Verminder het dalverbruik van elektriciteit Uit de Milieubarometer blijkt dat 38% van het elektriciteitsverbruik tussen 23.00 en 07.00 uur wordt veroorzaakt. Dit is een hoog percentage, aangezien het gemeentehuis dan meestal gesloten is. Een deel van het verbruik kan worden verklaard door elektriciteitsverbruikers die niet uit kunnen, zoals servers en noodverlichting. Stimular adviseert om het dalverbruik nader te analyseren, met behulp van de slimme meters die geïnstalleerd gaan worden. Met deze slimme meters is het verbruik over de hele dag en het hele jaar per kwartier te volgen. Zo kan het bijvoorbeeld zichtbaar worden als de airco s nachts aan blijft staan. Stimular heeft tijdens de rondleiding een aantal oorzaken voor het hoge nachtverbruik gevonden. Een aantal apparaten blijft onnodig aanstaan buiten werktijd. Ook is er sprake van sluipverbruik. Dit is het verbruik van apparaten die niet in gebruik zijn, maar toch stroom verbruiken zolang de stekker in het stopcontact zit. Op basis van deze constateringen worden de volgende maatregelen geadviseerd om het dalverbruik te verlagen: De borrelkast staat 24 uur per dag aan, terwijl alleen voor borrels gekoelde dranken nodig zijn. De dranken blijven ook goed als ze niet gekoeld worden bewaard. De borrelkast kan dan ook een groot deel van het jaar uit. Er zit geen zichtbare aan/uitknop op de kast en ook de stekker is niet zichtbaar. Hierdoor is het lastig om het apparaat uit te zetten. Stimular adviseert om een tijdschakelaar te installeren, zodat de borrelkast alleen op vaste momenten aan gaat. Een andere optie is om een schakelaar op een zichtbare plek te laten installeren en de borrelkast alleen aan te zetten bij borrels. Stimular verwacht dat deze maatregel een forse besparing op zal leveren, de investering verdient zich binnen een jaar terug. Stimular adviseert om ook tijdschakelaars te plaatsen op de snoepautomaat, waterkoeler en printers en deze apparaten daarmee uit te zetten na werktijd en in het weekend. Een tijdschakelaar kost circa 25,-. De besparing bedraagt 250 kwh ( 35,-) per jaar voor de waterkoeler tot zeker 700 kwh ( 100,-) op de snoepautomaat. De maatregel verdient zich binnen een jaar terug. Een andere optie is om medewerkers of de bode te vragen om deze apparaten na werktijd uit te zetten. Dan kost de maatregel vooral veel tijd. Close-in boilers (o.a. in de werkkasten voor schoonmaak) houden water continu op een hoge temperatuur. Plaats een tijdschakelklok op de boilers om te voorkomen dat deze onnodig in bedrijf zijn. Schakel de boilers zo, dat de boiler een uur voor de schoonmaak er is aangaat en een uur na vertrek weer uitgaat. De besparing bedraagt circa 400 kwh ( 60,-) per jaar per boiler. Een computer verbruikt ook stroom als deze is uitgeschakeld. Het sluipverbruik van een gemiddelde computer (na afsluiten van de computer) kost per jaar ongeveer 6,-. Daar komt nog ongeveer 2,- bovenop voor het beeldscherm. De kosten van het sluipverbruik lopen op tot honderden euro s per jaar voor alle computers samen. Dit kan worden voorkomen met tijdschakelklokken (relatief duur voor de te behalen besparing) of met stekkerblokken met een rode knop. Door de rode knop uit te zetten, verbruikt de computer geen stroom meer. Dit vraagt wel om bewustwording bij medewerkers. De apparatuur waarmee opnames van de raadsvergaderingen worden gemaakt en uitgezonden via internet staat 24 uur per dag aan. Stimular adviseert om met de leverancier te bespreken of deze apparatuur na opname uitgezet kan worden, terwijl de beelden wel beschikbaar blijven via internet. Als de leverancier hier geen mogelijkheden voor heeft, kunt u andere leveranciers benaderen. Voorbeelden van leveranciers zijn www.companywebcast.nl/zoeken.html en www.hecla.nl/producten/opnamesystemen/city-stream/. Pagina 7
Optie 2: Optimaliseer ICT Vanwege de toenemende taken vanuit het Rijk, zijn er verspreid over het gemeentehuis diverse patchkasten bijgeplaatst om voldoende ICT-capaciteit te behouden. De apparatuur verbruikt veel energie en de patchkasten moeten ook worden gekoeld. Stimular adviseert om al deze patchkasten samen te voegen in 1 grote centrale serverruimte. Hiermee bespaart u op het verbruik van servers en op koeling. Jaarlijks neemt de capaciteit van nieuw beschikbare ICT-apparatuur (zoals de opslagcapaciteit of processorsnelheid) met ongeveer 100% toe, terwijl het energieverbruik met ongeveer 20% toeneemt. ICT-apparatuur ouder dan vier jaar, heeft in vergelijking tot moderne ICT-apparatuur een zeer beperkte capaciteit ten opzichte van het energiegebruik. Het is daarom mogelijk om de huidige servers te vervangen door 1 of 2 grote servers en tegelijk toch energie te besparen. Aanvullend adviseert Stimular om de servers te virtualiseren. Door het virtualiseren van servers kunnen meerdere servers en besturingssystemen tegelijkertijd op één (of meerdere) fysieke machines draaien. Stimular verwacht dat met deze maatregel tot 60% elektriciteit bespaard kan worden op deze ICT-apparatuur (inclusief besparing op koeling). De terugverdientijd van deze maatregel is 1 tot 5 jaar, afhankelijk van de leeftijd van de huidige apparatuur. Zie voor meer informatie de bijlage Virtualisatie van servers. Optie 3: Stel energiebeheer in op computers Op de computers gaat na enige tijd de screensaver aan. Een screensaver spaart geen energie maar kost juist energie. Stimular adviseert de screensaver uit te schakelen en energiebeheer in te stellen. Zie voor meer informatie de bijlage Zet energiebeheer / powermanagement van pc aan. Optie 4: Vervang halogeenspots door LED Bij de balie van burgerzaken hangen 3 halogeenspots van 50 Watt. Stimular adviseert deze lampen te vervangen door LED-spots van circa 10 Watt. De besparing bedraagt ongeveer 300 kwh ( 50,-) per jaar. Een goede LED-lamp kost circa 25,- tot 50,- (afhankelijk van wattage, kleurwensen en dergelijke). Vervanging van de 3 lampen verdient zich binnen 3 jaar terug. Bijkomend voordeel is dat met vervanging van deze lampen op een zichtbare manier aandacht wordt gegeven aan energiebesparing. Plaats bijvoorbeeld een poster bij burgerzaken, waarop staat dat de balie wordt verlicht met energiezuinige LED-lampen. Optie 5: Plaats zonnepanelen op het dak De gemeente Westvoorne heeft een toekenning voor SDE-subsidie voor de aanschaf van zonnepanelen. Er is nog geen besluit genomen over de daadwerkelijke plaatsing van de zonnepanelen. Er is reeds een financieringsconstructie uitgewerkt, waarbij de maximale kosten (na aftrek van besparingen) uitkomen op 1.500,- per jaar. Stimular verwacht dat de energiekosten komende jaren verder zullen stijgen, waardoor de jaarlijkse kosten lager uitkomen. De zonnepanelen kunnen voorzien in ongeveer 7% van het totale elektriciteitsverbruik van het gemeentehuis. Door zonnepanelen op het gemeentehuis te plaatsen geeft de gemeente het goede voorbeeld en stimuleert daarmee inwoners en bedrijven om dit ook te gaan doen. Andere voordelen van zonnepanelen zijn de isolerende werking op het dak en minder afhankelijkheid van het energienet. Stimular adviseert dan ook om over te gaan tot plaatsing van de zonnepanelen. Pagina 8
Optie 6: Isoleer borstwering achter radiatoren In de ongeïsoleerde ruimtes hangen de radiatoren aan de buitenwand, waardoor warmte verloren gaat. Stimular adviseert om in deze ruimtes radiatorfolie tussen de radiator en de buitenwand te plaatsen. Er is tegenwoordig radiatorfolie die met een magneetstrip tegen de radiotor wordt geplakt en zo onzichtbaar zijn isolerende werk doet. De totale energiebesparing is afhankelijk van het oppervlak van de radiatoren dat aan een buitenmuur grenst en bedraagt ongeveer 10 tot 15 m 3 aardgas per m 2 radiator. Kosten voor isolatiefolie liggen tussen 1,- en 2,50 per strekkende meter. De terugverdientijd bedraagt 0 tot 2 jaar. Optie 7: Zet radiatoren lager en uit Tijdens de rondleiding stonden diverse radiatoren aan in hallen, terwijl er geen verwarming nodig was. De radiatoren worden door medewerkers aangezet en blijven daarna aanstaan. De radiator staat dan ook voluit, terwijl stand 2 meestal al voldoende is. Stimular adviseert om de radiatorknop zo vast te zetten, dat deze niet hoger dan stand 2 kan komen. Bespreek met de bode of deze op vaste tijdstippen, in ieder geval aan het einde van elke werkdag, de radiatoren in de hallen kan uitzetten. V E R V O E R Optie 8: Stimuleer fietsgebruik voor woon-werkverkeer Woon-werkverkeer levert een grote bijdrage aan de milieubelasting van de gemeente Westvoorne. Diverse medewerkers uit Westvoorne en omstreken komen met de auto naar het werk, terwijl ze deze niet nodig hebben voor het werk. Stimular adviseert de volgende maatregelen om het fietsgebruik bij medewerkers te stimuleren: 1. De vergoeding voor woon-werkverkeer met de fiets is lager dan de vergoeding bij gebruik van de auto (artikel 3 vergoedingsregeling woon-werkverkeer). Er is een aanvullende vergoeding indien de woon-werkafstand meer dan 5 kilometer bedraagt (artikel 7 vergoedingsregeling). Stimular adviseert de kilometervergoeding voor de fiets gelijk te trekken met die van de auto en de extra vergoeding voor fietsgebruik te verruimen, door deze voor meer fietsers beschikbaar te stellen (bijvoorbeeld vanaf 2 kilometer). 2. Bied een (elektrische) fiets aan. U kunt medewerkers met fiscaal voordeel een (elektrische) fiets aanbieden of laten aanschaffen. De elektrische fiets is vooral interessant voor medewerkers die de huidige woon-werkafstand net te lang vinden om te fietsen. De elektrische fiets biedt trapondersteuning, waardoor de afstand sneller wordt afgelegd. Met een fietsplan schaft u (elektrische) fietsen aan voor werknemers die de fiets gebruiken voor woon-werkverkeer. Uiteraard kan de (elektrische) fiets ook privé gebruikt worden. De vrijgestelde catalogusprijs van een fiets is 749,- incl btw. Voor dit bedrag kan een goede fiets worden aangeschaft, een elektrische fiets kost ongeveer 2 maal zoveel, die kan dus niet volledig belastingvrij worden vergoed. Meer informatie over het fietsplan is te vinden op www.nationalefietsplan.nl. Let op: in de werkkostenregeling gaan regels voor vergoedingen veranderen. U hebt meer vrijheid in het geven van onbelaste vergoedingen, zolang het maximum van 1,4 % van het totale fiscale loon niet wordt overschreden. Zie voor meer informatie www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/campagnes/landingspaginas/zakel ijk/werkkostenregeling/wkr. 3. Als de gemeente het gebruik van de elektrische fiets gaat stimuleren is het van belang dat medewerkers de elektrische fiets kunnen opladen op het werk. Realiseer daarom een elektrisch oplaadpunt voor fietsen. Een elektrisch oplaadpunt leidt tot een toename van elektriciteitsverbruik. Stimular adviseert om te kiezen voor een oplaadpunt op zonneenergie, zodat de elektrische fiets CO 2 -neutraal wordt opgeladen. Voorbeelden van leveranciers die oplaadpunten op zonne-energie leveren zijn Ecotap (www.ecotap.nl) en Solar Vlinder (www.solarvlinder.nl). Een elektrisch oplaadpunt draagt bij aan de zichtbaarheid van het duurzaamheidsbeleid van de gemeente. Overweeg om het oplaadpunt ook ter beschikking te stellen aan passerende inwoners of toeristen. 4. Overweeg om een douche te installeren, zodat medewerkers na een langere fietsrit zich kunnen opfrissen. Pagina 9
5. Zorg dat er een fietsreparatieset aanwezig is op het gemeentehuis, zodat lekke banden of losgeraakte kettingen snel gerepareerd kunnen worden. Of maak een afspraak met een fietsenzaak in de omgeving over reparaties. 6. Start in het voorjaar een campagne over fietsgebruik. Benadruk daarbij niet alleen de milieuvoordelen, maar ook het gezondheidsaspect en kostenbesparing op brandstofverbruik. Op de website www.vnm.nu/fietsen/stappenplan/fietscampagne staan posters die kunnen worden gebruikt voor een campagne. Zet bij de aftrap van de campagne de veel fietsende medewerkers in het zonnetje om te laten zien dat fietsen gewaardeerd wordt. 7. Loof een prijs uit aan de medewerker die de meeste kilometers of de meeste dagen naar het werk fietst op jaarbasis. Of neem deel aan een landelijke campagne, waarbij prijzen zijn te winnen. Voorbeelden van landelijke campagnes zijn Fietsen scoort (www.fietsenscoort.nl) en Trappers (www.trappers.net). Optie 9: Bied alternatieve vervoerswijzen voor zakelijk reizen Medewerkers komen soms met de auto naar het werk, omdat zij deze (mogelijk) nodig hebben voor het werk. Stimular adviseert om een aantal alternatieven te bieden voor dienstreizen: Dienstfiets. Er is 1 dienstfiets aanwezig. Stimular adviseert het aantal dienstfietsen uit te breiden en ook 1 of meerdere elektrische dienstfietsen aan te schaffen. Elektrische scooter. Greenwheels auto. Er is nog geen Greenwheels aanwezig in Rockanje. Stimular adviseert om met Greenwheels contact op te nemen over het realiseren van 1 of meerdere Greenwheels locaties in Westvoorne. Zie www.greenwheels.nl voor meer informatie. Optie 10: Kies voor elektrisch rijden Er zijn plannen voor een oplaadpunt voor elektrische auto s. Stimular adviseert om bij vervanging van het eigen wagenpark te kiezen voor elektrische auto s en bussen. Gebruik deze elektrische voertuigen ook voor de promotie van elektrisch rijden, bijvoorbeeld met een reclameslogan op de voertuigen. A F V A L Optie 11: Verminder de milieubelasting van afval Het gemeentehuis scoort relatief slecht op het gebied van afval. Stimular adviseert de volgende maatregelen om de milieubelasting van afval te verminderen: Verkleinen van afval met veel volume en weinig gewicht. Bijvoorbeeld het plat maken van kartonnen dozen en plastic bekertjes. De hoeveelheid afval wordt daarmee niet minder, maar containers zijn minder snel vol en hoeven dan ook minder vaak te worden afgevoerd. Dit draagt dus bij aan minder vervoersbewegingen. Scheiden van plastic bekertjes of overwegen om over te stappen op afwasbare mokken. Let op: scheiden van plastic bekertjes is wettelijk verplicht als er minimaal 500 bekertjes per week worden gebruikt. Medewerkers stimuleren om het afval goed te scheiden en klein te maken, bijvoorbeeld met een postcampagne. Een ludiek voorbeeld is het UWV die alle medewerkers een pen uitdeelde van gerecycled plastic met daarop de boodschap dat afval scheiden nuttige producten oplevert. Optie 12: Print en kopieer dubbelzijdig De hoeveelheid papierafval is hoog. Er zijn 2 manieren om de hoeveelheid papierafval te verminderen: Papier buiten de deur houden: een streng beleid voeren ten aanzien van het toesturen van ongewenste reclame, ongewenste post en post geadresseerd aan vertrokken medewerkers retour sturen met verzoek het adres uit de bestanden te halen. Standaard dubbelzijdig printen en kopiëren instellen. Zie voor meer informatie de bijlage Print en kopieer dubbelzijdig. Pagina 10
T O T S L O T Stimular adviseert de opties om duurzamer te ondernemen te overwegen en indien haalbaar en rendabel toe te passen in het bedrijf. Door de Milieubarometer ook volgende jaren in te vullen kunt u zien welke resultaten u boekt. Vul hieronder in welke opties u naar aanleiding van de duurzaam ondernemen scan gaat uitvoeren. NR OPTIE ACTIE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Pagina 11
B I J L A G E 1 : I N G E V O E R G E G E V E N S M I L I E U B A R O M E T E R ( 2 0 1 1 ) Milieugegeven Eenheid Bedrijfsgegevens Medewerkers fte 86,4 fte Vloeroppervlak bedrijfsgebouwen m2 3.156 m2 Gebouwinhoud m3 9.790 m3 Elektriciteit Ingekochte elektriciteit kwh 231.341 kwh Waarvan nachtverbruik kwh 88.828 kwh Waarvan groene stroom (standaard) kwh 231.341 kwh Brandstoffen Aardgas voor verwarming m3 gas eq. 36.646 m3 Water & afvalwater Drinkwater m3 719 m3 Afvalwater VE 719 m3 huishoudelijk Bedrijfsafval Papier en karton kg 11.780 kg Kunststof - schoon folie kg 6.240 liter Ongesorteerd bedrijfsafval kg 49.920 kg Gevaarlijk afval Batterijen kg 7,00 kg TL-buizen / hogedruklampen / spaarlampen kg 20,0 stuks 58W Woon-werkverkeer Fiets en lopen km 51.360 km Motor km 14.400 km Personenwagen km 720.480 km Zakelijk verkeer Fiets en lopen km 524 km Personenwagen in km km 153.500 km Pagina 12
Kenniscentrum Duurzaam MKB -- Tips zoeken http://www.duurzaammkb.nl/tips/tip/902/virtualisatie-van-servers 1 van 1 18-4-2012 17:01 Virtualisatie van servers Branche: Handel en distributie, Kantoren, Metalektro, Onderwijs, Overige branches, Zorg - dierenartsen, Zorg - zorginstellingen Proces: ICT Thema: Elektriciteit Beschrijving In een conventionele serverruimte of datacenter is iedere server een aparte machine of harde schijf. Door het virtualiseren van servers kunnen meerdere servers en besturingssystemen tegelijkertijd op één (of meerdere) fysieke machines draaien. Onderverdeling tussen verschillende servers wordt dan softwarematig gemaakt. Hierdoor bespaart u op verschillende vlakken: Minder hardware voor dezelfde opslagcapaciteit De server gaat efficiënter met data om. Data wordt pas opgezocht op het moment dat het nodig is. Niet frequent gebruikte bestanden worden automatisch opgeslagen op een medium dat energiezuiniger is Minder energieverbruik en dus minder warmteproductie met als gevolg energiebesparing op koeling Een bijkomend voordeel van virtualisatie is dat ongebruikte rekencapaciteit op de ene virtuele server makkelijk gebruikt kan worden door een andere virtuele server. Ook is het mogelijk om oude besturingssystemen te blijven gebruiken, bijvoorbeeld omdat enkele programma s alleen op dat systeem draaien. Vraag uw systeembeheerder servers te virtualiseren. Toepasbaarheid Virtualisatie is toepasbaar in iedere serverruimte of datacenter, onafhankelijk van de grootte. Het systeem deels virtualiseren is ook mogelijk. Serverruimte virtualiseren is rendabel vanaf een ruimte met 2 of meer servers (bedrijf met >20 medewerkers). Milieuaspecten Door verschillende servers virtueel op één machine te huisvesten bespaart u op het energieverbruik, van zowel de servers als de koeling. Financiële aspecten Bijvoorbeeld: 5 fysieke servers verbruiken samen gemiddeld 22.000 kwh per jaar. Als u deze 5 servers virtualiseert op 1 fysieke machine verbruikt u slechts 5.200 kwh per jaar. Virtualisatie bespaart in dit geval 16.800 kwh, ofwel EUR 2.200. Software voor virtualiseren is kosteloos beschikbaar. Echter, het virtualiseren zelf kost een systeembeheerder vaak veel tijd. Bron/aanvullende informatie: www.computable.nl, Ketenmaatregelen in de ICT branche (AgentschapNL, 2010) DuurzaamMKB.nl is een initiatief van Stichting Stimular. Deze tip is met zorg samengesteld. Stimular sluit echter iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op basis van deze informatie. Aan de informatie kunnen op geen enkele wijze rechten of aanspraken worden ontleend.
Kenniscentrum Duurzaam MKB -- Tips zoeken http://www.duurzaammkb.nl/tips/tip/512/zet-energiebeheer-powerman... 1 van 1 18-4-2012 17:02 Zet energiebeheer/ powermanagement van pc aan Branche: Cultuur, Onderwijs, Overige branches, Sport - algemeen, Sport - zwembaden, Zorg - dierenartsen, Zorg - zorginstellingen Proces: ICT Thema: Elektriciteit Beschrijving Energiebeheer schakelt een beeldscherm en/of desktop automatisch in een ruststand wanneer de computer een bepaalde tijd niet is gebruikt. De pc gebruikt dan nog een fractie van het normale energiegebruik. Door energiebeheer bespaart u veel elektriciteit en geld. Een screensaver spaart geen energie maar kost juist energie. Een screensaver kan zelfs de werking van powermanagement verstoren. Het instellen van energiebeheer is eenvoudig. Iedere gebruiker kan dat zelf doen. Zoek in de help van uw besturingssysteem hoe u dat op uw PC instelt. De systeembeheerder kan dat ook op afstand voor meerdere werkplekken tegelijkertijd kan doen. De systeembeheerder heeft hier soms software voor nodig. Die software is te downloaden van de website van Energy Star. Het energiebeheer kan ingesteld worden op verschillende niveaus (bijvoorbeeld stand-by of slaapstand). De niveaus verschillen in de manier waarop ze documenten opslaan (tijdelijk of definitief) en de snelheid waarmee het systeem weer opgestart kan worden. Er is een nieuwe geavanceerde slaapstand, die wordt S3 genoemd. Computers die dat ondersteunen en waar dat op wordt ingeschakeld kunnen heel snel weer uit die (zeer zuinige) slaapstand gewekt worden. Toepasbaarheid Vrijwel iedere desktop of beeldscherm heeft mogelijkheden voor energiebeheer. Apparatuur met keurmerken als Energy 2000, Energy Star, GEEA, Eco-label en TCO heeft die mogelijkheid zeker. Apparatuur zonder een van deze keurmerken kan die mogelijkheid ook hebben. De mogelijkheden zijn mede afhankelijk van de bios-instelling van uw PC. Voor sommige besturingsystemen kan uitschakelen problemen opleveren met serverbereik. Milieu aspecten Besparing op elektriciteit voor pc-gebruik en mogelijk ook voor koeling bij elektrisch gekoelde gebouwen. Bijkomende voordelen van powermanagement zijn: minder geluid; informatiebeveiliging; minder stof in de computer. Financiële aspecten Voor een kantoor PC die weinig intensief gebruikt wordt (en dus het grootste deel van de dag op stand-by kan staan) neemt het elektriciteitsverbruik door energiebeheer af met 2/3 ofwel EUR 56,- per jaar! Voor een multimedia PC die normaal gebruikt wordt (en zo ongeveer de helft van de dag op stand-by kan staan) is dat zo n 38% ofwel EUR 34,- per jaar! Bij grote organisaties zijn er mogelijk kosten om het systeem geschikt te maken voor energiebeheer. De maatregel verdient zich binnen een jaar terug. Aanvullende informatie Ook kunt u bij nieuwe computers de processorkracht beïnvloeden (zo heeft een programma als Word minder processorkracht nodig dan SPSS). Naast het invoeren van powermanagement is het natuurlijk belangrijk dat de gebruikers van computers worden gemotiveerd om in ieder geval het beeldscherm handmatig uit te schakelen als men langere tijd niet achter de computer werkzaam is. Dit geldt ook voor het uitschakelen van de gehele computer buiten werktijden. Lees de tip Zet PC's buiten werktijd uit. Bron: Zuinig ICT rendabel idee / Stichting Stimular i.s.m. COS Nederland en CE DuurzaamMKB.nl is een initiatief van Stichting Stimular. Deze tip is met zorg samengesteld. Stimular sluit echter iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op basis van deze informatie. Aan de informatie kunnen op geen enkele wijze rechten of aanspraken worden ontleend.
Kenniscentrum Duurzaam MKB -- Tips zoeken http://www.duurzaammkb.nl/tips/tip/886/print-en-kopieer-dubbelzijdig 1 van 1 24-4-2012 10:41 Print en kopieer dubbelzijdig Branche: Autobranche, Bouw - bouwbedrijven, Bouwmaterialen - Beton, Cultuur, Detailhandel - overig, Detailhandel - supermarkten, Detailhandel - tankstations, Handel en distributie, Hout- en meubelindustrie, Kantoren, Metalektro, Onderwijs, Overige branches, Recreatie - hotels, Recreatie - overig, Sport - algemeen, Sport - zwembaden, Voedingsindustrie, Zorg - dierenartsen, Zorg - zorginstellingen Proces: kantoorwerk Thema: Bedrijfsafval, Kantoorpapier Beschrijving Door dubbelzijdig te printen en kopiëren bespaart u makkelijk papier (en postzegels). Stel standaard dubbelzijdig printen in op uw computer. Dit doet u via Computer, Apparaten en printers, Afdrukopties aanpassen, opmaak, afdruktype 2-zijdig. Iedere werknemer kan dit op zijn eigen PC doen, de systeembeheerder kan het ook voor iedereen doen. Het is mogelijk (met software / via macro s / via sjablonen) bepaalde documenten toch standaard enkelzijdig te laten printen (bijvoorbeeld een officiële brief). Zorg dat dubbelzijdig printen voor iedereen en alle printers hetzelfde werkt. Gebruikers kunnen de instellingen handmatig aanpassen naar enkelzijdig als dat voor een specifiek document nodig is. Overweeg ook brieven dubbelzijdig te printen. Ook kopiëren kan vaak standaard dubbelzijdig. Is dit niet mogelijk, plaats dan een instructie bij de kopieermachine om mensen dubbelzijdig te laten printen, naast een instructie is het dan ook een reminder. Bij instellingen waar betaald moet worden per kopie, kan men mensen stimuleren om dubbelzijdig te kopiëren door deze kopieën relatief goedkoper te maken. Toepasbaarheid Algemeen toepasbaar. Milieu aspecten Het papiergebruik neemt af en er ontstaat minder papierafval. Papierbesparing levert ook een flinke bijdrage aan besparing van (indirect) energieverbruik. De energie die wordt gebruik bij de productie van papier is vele malen hoger dan de energie die nodig is om het papier te bedrukken. Financiële aspecten De investering bestaat uit tijd, aangezien het om een organisatorische aanpassing gaat. Eventueel enige kosten voor software. U bespaart daarnaast op de inkoop van papier en op archiefruimte. Bron: Stichting Stimular DuurzaamMKB.nl is een initiatief van Stichting Stimular. Deze tip is met zorg samengesteld. Stimular sluit echter iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op basis van deze informatie. Aan de informatie kunnen op geen enkele wijze rechten of aanspraken worden ontleend.