PROGRAMMA NAJAAR 2019

KALENDER 25-08 > 27-10 De visie van de kunstenaar. Leven en werk van Karel Mechiels. Tentoonstelling - De Salons 07-09 > 08-09 Terrazza Klassieke concerten tijdens de Vredefeesten - De Salons 08-09 Open Monumenten Dag Huis Meert als Kommandantur tijdens WO II Rondleidingen - De Salons 21-09 > 15-12 Missie à la carte. Missionarissen en cartografie. Tentoonstelling - Mercatormuseum 29-09 Aan de voet van het beeld - Lucas Faydherbe Aperitieflezing door Emile Van Binnebeke - SteM Zwijgershoek 13-10 Een schilder in Parijs. Henri Evenepoel (1872-1899) Lezing door conservator Ward Bohé De Salons 2 27-10 Rondleiding in de tentoonstelling Karel Mechiels Museumrondleiding door Frederika Mechiels - De Salons 02-11 Lezing Generaal Maczek. Bevrijder van het Waasland. door Frans Ruczinsky -Museumtheater 17-11 Rondleiding in de tentoonstelling Missie à la carte Museumrondleiding door Dirk Van Overmeire Mercatormuseum 24-11 Dag van de wetenschap 3D helpt erfgoed. Waar is Mike? Gezinsactiviteit - SteM Zwijgershoek 01-12 Archeologie en organische chemie: moleculaire overblijfselen ontrafelen het verleden Aperitieflezing door Thomas van de Velde en Ewoud Deschepper SteM Zwijgershoek 03-12 Op de koffie in SteM Zwijgershoek Rondleiding voor De Goudbloem SteM Zwijgershoek 15-12 Buren op bezoek IV Klappen en breien Rondleiding - SteM Zwijgershoek

DE VISIE VAN DE KUNSTENAAR LEVEN EN WERK VAN KAREL MECHIELS 25-08 > 27-10 TENTOONSTELLING donderdag - vrijdag: 13.30-17 uur zaterdag: 13-17 uur zondag: 11-17 uur De Salons Stationsstraat 85 Toegang: 2 EUR / 1 EUR met korting Gratis: kinderen tot en met 12 jaar, houders museumkaart, MuseumPASS, lerarenkaart Gratis toegang op zondag van 11 tot 13 uur Mateloos de natuur bestuderen en tekenen, tekenen, tekenen naar de natuur. Naast zijn lange loopbaan als directeur van de Stedelijke Academie van Sint-Niklaas was Karel Mechiels ook een gepassioneerd pleitbezorger en promotor van artistiek talent, curator van talloze tentoonstellingen en mee 4 verantwoordelijk voor de bloei van het Sint-Niklase kunstleven in de tweede helft van de 20ste eeuw. Maar op de eerste plaats bleef hij toch een kunstenaar in het diepst van zijn wezen. De centrale filosofie van zijn kunst stelt: Werken naar het leven. Door een rijke variatie aan technieken, onderwerpen en doorgedreven métier slaagde Mechiels erin om zijn innerlijke wereld vast te leggen op doek. Maak kennis met het oeuvre van deze allround kunstenaar in een tentoonstelling waar zijn leven, visie en veelzijdigheid grondig belicht worden. Agenda: 27-10 om 14.30 uur Museumrondleiding door Frederika Mechiels. Inschrijven kan je vóór 24-10 via 03 778 34 50 of reservatiemusea@sint-niklaas.be. Na de rondleiding kan je genieten van een kop koffie en een stuk taart van onze sponsors Delicatessen Van Poeck en Jan Reed. Je betaalt enkel de toegang.

TERRAZZA Musica Mundi s Young Talent 07 en 08-09 Klassieke matinees tijdens het stadsfestival Villa Pace i.s.m. Cultuurcentrum en d Academie podium 14-18 uur De Salons Stationsstraat 85 Gratis toegang In het verfijnde en unieke decor van De Salons in de Stationsstraat kan je de intieme en steeds magische tuin- en huiskamerconcerten van Terrazza beleven. Dit jaar zijn Musica Mundi Jong Talent onze gasten. Leerlingen van d Academie podium verzorgen de intermezzi. 14-15 uur & 15-16 uur Musica Mundi s Young Talents Op zaterdag muziek van Max Bruch, Pablo de Sarasate, J.S Bach, Felix Mendelssohn, Alexander Glazounov en Frédéric Chopin. Op zondag muziek van G.B. Pescetti, Ludwig van Beethoven, Niccolo Paganini, Camille Saint-Saëns, Frédéric Chopin, J.S.Bach en Sergej Prokofiev. 16 uur Leerlingen kamermuziek Kris Matthynssens Van romantiek tot avant-garde met gitaar en dwarsfluit. Genieten van deze (tuin)concerten kan met een gepast drankje geserveerd door de Foyer aan de terrasbar. 6

OPEN MONUMENTEN DAG 08-09 RONDLEIDINGEN Huis Meert als Kommandantur tijdens WO II Rondleidingen starten om 10 en 11.30 uur De Salons Stationsstraat 85 Gratis deelname De Salons hebben tijdens WO II niet zo n fraaie momenten meegemaakt. Duitse officieren van de Wehrmacht hadden het huis van de oorspronkelijke bewoner, textielmagnaat Edmond Meert, ingepalmd om het riante pand in te richten als Kommandantur voor het Waasland. Vanuit deze centrale post werd het Waasland bestuurd tijdens de oorlogsjaren. Hier en daar vind je nog enkele merkwaardige overblijfselen van de Duitse bezetting terug in het huis. Greet Polfliet, onze gids, zet jou op weg en vertelt het verhaal van De Salons tijdens de jaren van de Tweede Wereldoorlog. Wil je er graag bij zijn, reserveer dan zeker je plaats om 10 uur of 11.30 uur via telefoon 03 778 34 50 (tijdens kantooruren) of via mail reservatiemusea@sint-niklaas.be. 8

MISSIE A LA CARTE MISSIONARISSEN EN CARTOGRAFIE 21-09 > 15-12 TENTOONSTELLING dinsdag - vrijdag: 13.30-17 uur zaterdag: 13-17 uur zondag: 11-17 uur Mercatormuseum Zamanstraat 49D Toegang: 6 EUR / 3 EUR met korting, consumptie in museumcafé inbegrepen Gratis: kinderen tot en met 12 jaar, houders museumkaart, MuseumPASS, lerarenkaart Gratis toegang op zondag van 11 tot 13 uur Als missionaris uitgezonden worden, betekende onderweg zijn, reizen naar verre oorden en zich begeven op onbekend terrein - vaak letterlijk. Door hun missiewerk bouwden missionarissen heel wat kennis op over de streken waar zij actief waren. Naargelang de behoefte, hun eigen interesse en in de mate dat zij hiervoor een (rudimentaire) 10 vorming hadden genoten, waagden zij zich ook aan opmetingen en het in kaart brengen van hun bevindingen. Het archiefonderzoek naar de authentieke productie van kaarten door missionarissen leverde heel wat materiaal op. In deze tentoonstelling tonen wij handschriftelijke en gedrukte kaarten uit alle continenten en uit de archieven van diverse religieuze congregaties. Werkten mee aan deze tentoonstelling: curator dr. Dirk Van Overmeire, Bibliotheca Wasiana, KADOC en KU Leuven, Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Tervuren, Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, Universiteitsbibliotheek Gent, diverse religieuze congregaties en privépersonen. Agenda Zondag 17-11 14.30 uur Rondleiding in de tentoonstelling Ben je er graag bij? Reserveer vóór 14 november. Dat kan via 03 778 34 50 (kantooruren) of reservatiemusea@sint-niklaas.be

AAN DE VOET VAN HET BEELD LUCAS FAYDHERBE 29-09 APERITIEFLEZING DOOR EMILE VAN BINNEBEKE Conservator Europese beeldhouwkunst KMKG Brussel 11 uur SteM Zwijgershoek Zwijgershoek 14 Gratis toegang Lucas Faydherbe (1617-1697) kan worden beschouwd als één van de belangrijkste barokbeeldhouwers van Vlaanderen. Wist je dat het meesterwerk Maria met kind wordt bewaard in het SteM? Zijn werk was niet beperkt tot de beeldhouwkunst alleen, ook als architect was hij actief. Zijn belangrijkste werken zijn de kerk van Leliëndal en van Hanswijk in Mechelen. De bouw van kerken veronderstelde ook de bouw van altaren zoals het verloren gegane hoofdaltaar van de St-Nicolaaskerk in onze stad. In de lezing wordt ingegaan op deze en andere aspecten van de veelzijdige Vlaamse meester uit de barok die ook zijn sporen heeft nagelaten in Sint-Niklaas. Deze lezing wordt samen met dienst toerisme Sint-Niklaas georganiseerd n.a.v. Overmeesterd - Vlaamse meesters in Situ. Nagenieten kan je met een glaasje wijn aangeboden door onze museumsponsor Het Wijnhuis. 12

EEN SCHILDER IN PARIJS HENRI EVENEPOEL 13-10 APERITIEFLEZING DOOR WARD BOHÉ 11 uur De Salons Stationsstraat 85 Gratis toegang Het SteM Sint-Niklaas beschikt over een representatieve verzameling kunstwerken van Henri Evenepoel (1872 1899) bestaande uit 9 schilderijen (portretten, een landschap, een stilleven) en verschillende potloodtekeningen en etsen. Deze Belgische post-impressionist bracht het grootste gedeelte van zijn veel te korte loopbaan door in het mondaine Parijs. Hij kon de fauvisten Henri Matisse en Georges Rouault tot zijn vrienden rekenen. De lezing brengt een breed overzicht van het prachtige werk en de hobbelige levenswandel van dit veel te vroeg gestorven artistieke genie. De doorwrochte biografie van de hand van Eric Min vormt het basismateriaal van het overzicht. Ward Bohé, conservator, neemt het woord en dompelt je onder in het fin-de-siècle van Brussel en Parijs. Voor deze gelegenheid wordt het grootste deel van onze collectie van Evenepoel uit de depots opgediept en in De Salons gepresenteerd. Na de lezing kan je genieten van een glas wijn van onze sponsor Het Wijnhuis. 14

GENERAAL MACZEK BEVRIJDER VAN HET WAASLAND 02-11 LEZING DOOR FRANS RUCZYNSKI Org. KOKW (Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas) i.s.m. het SteM 15 uur Museumtheater SteM, Zwijgershoek 14 Gratis inkom 75 jaar geleden, op 6 september 1944, stonden de pantserwagens en tanks van de legendarische generaal Maczek aan de Vlaamse grens. Voor Polen was de strijd begonnen in september 1939, na de onverwachte invasie van Duitsland en de Sovjet-Unie. Maar de Poolse militairen trokken zich onder leiding van generaal Stanislaw Maczek vechtend terug en kwamen na de nederlaag van Frankrijk in juni 1940 in Schotland terecht. Na lang aandringen bij de Poolse minister van oorlog kreeg Maczek in 1942 opdracht tot het oprichten van de Eerste Poolse Pantserdivisie. De divisie speelde na de invasie in Normandië een cruciale rol bij de afgrendeling van het vluchtende Duitse Zevende Leger in de buurt van Falaise. De Poolse troepen konden vrij snel doorstoten naar het Waasland. Ook het Nederlandse Breda werd door hen bevrijd. Maar hun verhaal had een tragische kant. Door de bezetting van hun land door de Sovjet-Unie konden zij niet meer terug. Zij waren verplicht, na de ontmanteling van de divisie in Noord-Duitsland, een nieuw leven uit te bouwen. Voor een deel van hen was dat in Vlaanderen en Nederland. Ook militair Ruczynski had gevochten in de 1e Poolse Pantserdivisie. Hij werd verliefd op een Brabants (Nl) meisje. Hun zoon dhr. Frans Ruczynski is verbonden aan het Generaal Maczek Memorial in Breda. Hij vertelt en toont ons op een boeiende manier het weinig bekende verhaal over de strijd in Vlaanderen en Nederland van meer dan tienduizend Poolse soldaten. Na de lezing is er nog de mogelijkheid om de reizende tentoonstelling over de Poolse Pantserdivisie te bezoeken, die van 26 oktober tot 17 november te zien is in het SteM in Sint-Niklaas. 16

DAG VAN DE WETENSCHAP 3D HELPT ERFGOED 24-11 GEZINSACTIVITEIT Waar is Michaël aka Mike? i.s.m. Erfpunt en K.O.K.W. 10-18 uur SteM, Zwijgershoek 14 Gratis toegang Aartsengel Mike is weg! Sinds zijn mysterieuze verdwijning in 2005 hebben we niks meer vernomen maar we blijven hoopvol. Ondertussen staat zijn buddy Rafaël - Raf voor de vrienden - er troosteloos alleen bij. In afwachting van de terugkeer van engel Mike kan je ons alvast meehelpen om met behulp van hedendaagse 3D-technieken een stand-in voor Mike te ontwikkelen. Scannen, monteren en printen in 3D daar zijn de mensen van G-Win echte krakken in! Op de Dag van de Wetenschap demonstreren ze uitvoerig hoe ze Mikes lookalike kunnen maken. Dat is nog niet alles! Kleintjes kunnen een fijne kleurplaat van Mike inkleuren of een nieuwe outfit voor onze lost angel bedenken. Wat ook nog leuk is: iedereen kan écht archeologisch vondstmateriaal in elkaar puzzelen. Wow! Kom maar af en sluit je aan bij De vrienden van Mike. www.gwin.be 18

ARCHEOLOGIE EN ORGANISCHE CHEMIE: MOLECULAIRE OVERBLIJFSELEN ONTRAFELEN HET VERLEDEN 01-12 APERITIEFLEZING DOOR THOMAS VAN DE VELDE EN EWOUD DESCHEPPER SteM Zwijgershoek Zwijgershoek 14 11 uur Gratis toegang In de winter van 2017-2018 groeven archeologen van Monument Vandekerkchove nv in Elversele een Merovingisch grafveld op dat dateert tussen de tweede helft van de 6de en de eerste helft van de 7de eeuw. Merkwaardig was de vondst van telkens één aardewerken potje in 9 van de 49 begravingen. Werden deze potjes om louter symbolische redenen in het graf geplaatst, of bevatten deze effectief voedsel? Door middel van Gas Chromatografie Massa Spectrometrie (GC-MS) zijn wetenschappers niet enkel in staat om te bepalen of er effectief voedsel aanwezig was, maar ook welk soort voedsel! De toepassing van deze interessante techniek op het aardewerk uit Elversele leverde boeiende resultaten op, die meer inzicht verschaffen in het Merovingische grafritueel. Twee gepassioneerde archeologen van de UGent schetsen mooi het boeiende interactieveld tussen chemie en archeologie! Na de lezing kan je nagenieten van een goed glas wijn aangeboden door onze museumsponsor Het Wijnhuis. 20

OP DE KOFFIE IN STEM ZWIJGERSHOEK ERFGOED EN WELZIJN IN DE BUURT 03-12 RONDLEIDING voor mensen van de serviceflats de Goudbloem i.s.m. Zorgpunt Waasland en dienst welzijn 14.30 uur SteM Zwijgershoek Zwijgershoek 14 Gratis toegang Al een poosje zijn de bewoners van serviceflats de Goudbloem en SteM Zwijgershoek buren. Tijd dus om elkaar beter te leren kennen! De dames en heren van de Goudbloem worden van harte uitgenodigd om op de koffie te komen in het museum. Onze huissponsors Patisserie Jan Reed en Delicatessen Van Poeck maken van dit buurtbezoek een echt verwenmoment. Maar dit is nog niet alles. De bewoners kunnen samen genieten van een boeiende wandeling doorheen het museum. Een topbelevenis dus! 22

BUREN OP BEZOEK IV 15-12 RONDLEIDING KLAPPEN EN BREIEN 14.30 uur SteM Zwijgershoek Zwijgershoek 14 Toegang gratis Reeds voor de vierde keer nodigt SteM zijn buurtbewoners uit om eens langs te komen. Toegegeven, na de vorige bezoeken beginnen onze buren al aardig wat plekjes vóór en achter de schermen van het museum te kennen. Deze keer gaan we de handen uit de mouwen steken in onze breiafdeling! Collectieverantwoordelijke Walter brengt het boeiende verhaal van de breiwereld en laat heel wat machines draaien. Wie er nog niet genoeg van heeft, kan een pasgebreide muts pimpen. Graag willen we ook eens klappen met onze buren. Zijn er ideeën om samen met de musea te bouwen aan een betrokken buurt laat het horen! Ook deze keer worden de koffie en taart verzorgd door onze huissponsors Patisserie Jan Reed en Delicatessen Van Poeck. Niet te missen! Wil je er graag bij zijn, reserveer vóór 11 december je plaatsje via telefoon 03 778 34 50 (tijdens de kantooruren), via mail reservatiemusea@sint-niklaas.be of spring even binnen. 24

PERMANENTE TENTOONSTELLINGEN SteM Zwijgershoek Het SteM brengt met een uitgelezen selectie van voorwerpen, documenten, beeld en geluid de rijke geschiedenis van Sint-Niklaas en het Waasland tot leven. Het verleden spreekt je toe, uiteraard aan de hand van materiële objecten, maar ook via drie universele verhalen over de mens. De stem van de mens neemt je mee op een traject doorheen de tijd, van de prehistorie tot de 21 ste eeuw. De permanente collectie, gepresenteerd in een verbouwde fabriekshal, brengt de drie verhaallijnen mens en materie, mens en machine en mens en lichaam tot leven. In een publiek toegankelijk depot krijg je rechtstreeks toegang tot de museumreserves. Tenslotte beschikken wij over een actief breiatelier. Mercatormuseum Het Mercatormuseum biedt een chronologisch verhaal van de cartografie, van de oudheid tot vandaag. 26 Binnen dit verhaal worden de figuur en het werk van Gerard De Cremer (Rupelmonde 1512 Duisburg 1594) alias Gerard Mercator in de schijnwerpers geplaatst. De zeldzame aardglobe (1541) en hemelglobe (1551), opgenomen in de Vlaamse topstukkenlijst, blijven dé blikvangers van het museum. De rijke verzameling atlassen, onder andere zijn allereerste Ptolemaeus-editie uit 1584, schittert in de vitrines. Het verhaal wordt verder aangevuld met een zorgvuldig samengestelde selectie atlassen en kaarten van de 17de tot de vroege 20ste eeuw en heel wat multimedia. De Salons De Salons zijn gevestigd in een monumentaal herenhuis met een opmerkelijke kunstcollectie. De eclectische stadswoning werd in 1928 opgericht in opdracht van de textielfabrikant Edmond Meert, naar een ontwerp van de Antwerpse architect Stordiau. Met een bezoek aan de Salons sla je twee vliegen in één klap. Je krijgt een deel van onze kunstcollectie te zien en tegelijk geniet je van de onweerstaanbare charme van het gebouw.

DANK AAN DE CATERINGSPONSORS Het Wijnhuis, Patisserie Jan Reed en Delicatessen Van Poeck ondersteunen met plezier de evenementen van de Stedelijke Musea. We beschikken dan wel niet over een museumcafé, maar heel veel bezoekers hebben in onze musea toch al genoten van een lekker glas wijn na een lezing of een fijn gebak met heerlijke koffie na een zondagse rondleiding. We kunnen je dit altijd gratis aanbieden dankzij de structurele sponsoring van deze drie bedrijven. Ze leveren het bewijs dat de lokale economie wel degelijk geïnteresseerd is in een samenwerking met de culturele sector. En wij, wij koppelen graag culinair plezier aan ons cultuuraanbod. Daarom presenteren we je onze sponsors nog even op een zilveren dienblad: - Het Wijnhuis Heidebaan 57, Sint Niklaas 03 776 23 00 www.hetwijnhuis.be - Patisserie Jan Reed Houtbriel 10, Sint-Niklaas 03 777 50 20 www.janreed.be - Delicatessen Van Poeck Stationsstraat 38, Sint-Niklaas 03 776 02 04 www.vanpoeck.com 28

MUSEUMSITES OPENINGSUREN TOEGANGSTARIEVEN Dit najaarsprogramma 2019 wordt gerealiseerd door het SteM Sint-Niklaas in samenwerking met diverse partners. SteM Zwijgershoek, Zwijgershoek 14, Sint-Niklaas Mercatormuseum, Zamanstraat 49D, Sint-Niklaas (ingang via park) dinsdag - zaterdag 13.30-17 uur, zaterdag 13-17 uur, zondag 11-17 uur Toegang: 5 EUR /2,50 EUR met korting, gratis: kinderen tot en met 12 jaar, houders museumkaart, MuseumPASS, lerarenkaart Tentoonstelling Missie à la carte: 6 EUR, 3 EUR met korting. In groep: 4,50 EUR vanaf 15 personen. U krijgt een consumptie bovenop de toegangsprijs. De Salons, Stationsstraat 85, Sint-Niklaas donderdag - vrijdag 13.30-17 uur, zaterdag 13-17 uur, zondag 11-17 uur Toegang: 2 EUR / 1 EUR met korting, gratis: kinderen tot en met 12 jaar, houders museumkaart, MuseumPASS, lerarenkaart Gratis toegang voor iedereen tot alle musea op elke zondag tussen 11 en 13 uur. Gebruik deze unieke kans om op zondagvoormiddag wat cultuur op te snuiven! CONTACTGEGEVENS: 03 778 34 50 stedelijkemusea@sint-niklaas.be reservatiemusea@sint-niklaas.be www.musea.sint-niklaas.be bezoek ons op FB: https://www.facebook.comstemmuseasintniklaas Deze informatie dateert van juli 2019. De meest recente info vindt u op onze website. www.sint-niklaas.be/privacy foto s eigen collectie: Gert Cools, Christel Van Marcke V.U. : Filip Baeyens, schepen van cultuur, Grote Markt 1, Sint-Niklaas