26 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP 1.11 Subadressen Sommige websites hebben als apart onderdeel nog een website achter het webadres. Zo n website heet een zogenaamd subadres. Zo n subadres wordt van het hoofdadres gescheiden door een schuine streep / (slash). Zo ook de website van Seniorweb. Daar is een forumpagina te vinden. Klik in het vakje achter Druk op Het vakje achter leeg: is nu HELP! Waar zit de Delete-toets? De Delete-toets zit in het groepje boven de cursortoetsen: U kunt nu het volledige subadres typen. Verderop in het boek zult u zien dat dit vakje Adres vol met handigheidjes zit om u zoveel mogelijk typewerk te besparen. Typ: www.seniorweb.nl/ webcontact/forum Druk op
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 27 HELP! Waar zit de schuine streep (slash)? De / zit samen met het vraagteken op een toets rechts op het toetsenbord : Na een tijdje ziet u de website van het forum: 1.12 Klikken om te bladeren Elke website heeft wel een pagina met een inhoudsopgave met een opsomming van de onderwerpen die op die site te vinden zijn. Dat geldt ook voor de website van SeniorWeb. Daar ziet u de onderwerpen links in een rij. Door op een onderwerp te klikken, kunt u naar een andere pagina gaan: Zet de muispijl op U ziet dat de muispijl verandert in een handje.
28 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP Overal waar u op een webpagina een handje ziet, kunt u klikken. U ziet nu de pagina met uitleg over het forum:
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 29 1.13 Terug naar de openingspagina Een goede website is zo gemaakt dat u eenvoudig van de ene naar de andere pagina kunt gaan zonder dat u de weg kwijtraakt. Zo is er meestal een knop met Home waarmee u naar de openingspagina van de website teruggaat. U ziet de beginpagina weer:
30 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP 1.14 Een tweede venster U kunt niet alleen op een knop klikken, maar ook op een stukje tekst of een plaatje. Een woord, een knop of een plaatje waarop u kunt klikken wordt een link (of een verbinding) genoemd. Soms wordt hier ook wel het woord hyperlink voor gebruikt. Tot nu toe heeft u alle webpagina s in één venster van Internet Explorer bekeken. Een website kan echter ook zo zijn gemaakt dat een nieuw venster wordt geopend als u op een hyperlink klikt. U heeft daar zelf geen controle op, want het zit in de website geprogrammeerd en gebeurt vanzelf. Probeert u maar eens: U ziet nu weer de pagina met informatie over het forum:
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 31 Er wordt nu in een apart venster de website geopend van de NS: U ziet u dat het onderste deel van de pagina buiten beeld valt: U zult dan de schuifbalk moeten gebruiken om dat deel te lezen. 1.15 De schuifbalken gebruiken Op internet zult u heel vaak de schuifbalk moeten gebruiken. Er past namelijk niet erg veel informatie in één venster. Om de rest van de pagina te zien gebruikt u daarom de verticale schuifbalk: onderaan de schuifbalk U ziet dat de pagina naar boven verschuift:
32 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP U kunt de pagina weer naar beneden verschuiven, zodat u de bovenkant weer ziet. bovenaan de schuifbalk U ziet dat de pagina weer naar beneden verschuift: U kunt de pagina heel precies verschuiven door te slepen met de muis. Slepen gaat als volgt: Wijs iets aan met de muispijl. Druk de linkermuisknop in en houd die ingedrukt! Verplaats de muis. Laat de muisknop los als u klaar bent.
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 33 Door te slepen met de muis kunt u de middelste knop van de schuifknop verschuiven. Probeert u maar eens: Sleep het verschuifbare deel naar beneden De pagina verschuift in tegengestelde richting waardoor u nu het onderste deel kunt zien. Dit verschuiven van een venster wordt in computertaal wel aangeduid met de Engelse term scrollen. Tip De wielmuis De toename van het gebruik van internet heeft geleid tot een nieuwe toevoeging aan de muis: het draaiwieltje. Door met uw wijsvinger aan dit wieltje te draaien verschuift de inhoud van het venster. Dit is precies hetzelfde effect als met de schuifbalk, maar dan veel gemakkelijker en sneller. Naast de klassiek gevormde muis zijn er ook muizen gekomen die ergonomisch zijn gevormd en die meerdere knoppen hebben voor bijvoorbeeld de duim. Deze knoppen kunt u bepaalde functies geven. Een trackball is een soort omgekeerde muis. Het apparaatje blijft op dezelfde plaats op de tafel liggen en u draait met uw vingers de bal om de muiswijzer te laten bewegen. Ook de trackball is tegenwoordig uitgerust met een draaiwieltje voor internet en meerdere knoppen.
34 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP 1.16 Een venster minimaliseren Een venster verkleinen, wordt minimaliseren genoemd. U kunt zo het achterliggende venster weer goed bekijken. Het venster met de website van de NS wordt geminimaliseerd. U ziet weer het venster met de website van SeniorWeb: U heeft nu twee vensters geminimaliseerd: de pagina van SeniorWeb en de pagina van de NS.
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 35 Beide vensters zijn nu geminimaliseerd en hebben onderaan een knop: De blauwe balk naast wordt de taakbalk genoemd. Op deze balk staan altijd de knoppen van de vensters waarmee u op dat moment bezig bent. 1.17 Een venster openen Met de knoppen op de taakbalk kunt u een venster weer snel openen: de taakbalk op
36 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP U ziet weer het venster van SeniorWeb: U kunt op deze wijze ook het venster met de website van de NS openen: de taakbalk op Het venster met pagina van de NS wordt geopend: Het venster met de pagina van de NS staat nu voor het venster met de pagina van SeniorWeb. Dat is echter gemakkelijk om te draaien.
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 37 1.18 Van het ene venster naar het andere Met de taakbalk kunt u ook snel wisselen van het ene venster naar het andere: de taakbalk op Het venster met de pagina van de NS verdwijnt nu achter die van SeniorWeb: de taakbalk op
38 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP Het venster met de pagina van de NS komt weer naar voren: Het venster van SeniorWeb zit er weer achter: Op deze wijze kunt u gemakkelijk wisselen tussen de verschillende vensters. 1.19 Vensters sluiten Heeft u meerdere vensters geopend, dan kunt u altijd overbodige vensters sluiten. Let op! Houd altijd één venster van Internet Explorer geopend, anders kan de verbinding met internet worden verbroken. In dit geval kunt u het venster met de pagina van de NS sluiten. in het venster van de NS Het venster wordt gesloten en de knop is verdwenen van de taakbalk.
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 39 1.20 De letters groter of kleiner U kunt zelf de letters van de tekst van webpagina s groter of kleiner maken. Daarmee kunt u de leesbaarheid soms verbeteren. U moet zich echter wel realiseren dat veel tekst, bijvoorbeeld op knoppen, een vastgelegde grootte heeft die u niet kunt veranderen. U kunt het effect goed zien op de pagina van Visual Steps: Ga naar www.visualsteps.nl 4 U ziet nu de website van Visual Steps: Kijk even goed naar de grootte van de tekst in het kader: U kunt eerst de grootste letter kiezen:
40 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP In het kader zijn de letters van de tekst een stuk groter geworden: Merk op dat de grootte van de letters op de knoppen ongewijzigd is gebleven: U kunt de letters ook verkleinen: In het kader zijn de letters van de tekst een stuk kleiner geworden: Merk op dat de grootte van de letters op de knoppen weer ongewijzigd is gebleven:
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 41 Internet Explorer bewaart deze instelling. Heeft u dus de laatste keer gekozen voor verkleinde letters, dan zal de volgende keer dat het programma wordt gestart weer deze instelling met kleine letters gebruikt worden. Vindt u de letters te klein om goed te kunnen lezen, dan moet u deze instelling veranderen. U kunt de grootte weer terugzetten naar de standaardmaat: Internet Explorer zal nu de volgende keer weer starten met gewone letters. Tip Op de website van SeniorWeb kunt u heel gemakkelijk de tekengrootte aanpassen. de gewenste grootte U zult nu zien dat de tekengrootte wordt aangepast.
42 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP 1.21 Stoppen met internet Heeft u een internetverbinding via de telefoonlijn waarbij u zelf contact moet maken? Dan is het belangrijk dat u de verbinding met internet verbreekt als u klaar bent met het bekijken van internetpagina s. De telefoonkosten worden doorberekend zolang u met internet bent verbonden. U kunt als volgt het venster van Internet Explorer sluiten: Windows vraagt of de verbinding moet worden verbroken: Als u computertjes zag op de taakbalk, zullen deze daarna van de taakbalk verdwenen zijn: De verbinding is dan verbroken. U kunt stoppen met dit hoofdstuk of met de volgende oefeningen de handelingen nog eens herhalen.
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 43 1.22 Oefeningen Om het geleerde vlot toe te leren passen, kunt u de volgende oefeningen doen. Weet u niet meer hoe u een handeling uitvoert? Dan zoekt u dit met behulp van het cijfertje achter de voetstapjes op in de bijlage Hoe doe ik dat ook alweer? Oefening 1: Surfen Van de ene naar de andere website gaan, wordt ook wel surfen genoemd. In deze oefening gaat u surfen tussen de eerder bezochte websites. Start Internet Explorer. 1 Maak verbinding met internet. 3 Typ het adres van Visual Steps: www.visualsteps.nl. Typ het adres: www.seniorweb.nl/webcontact/forum. 4 4 Ga terug naar www.visualsteps.nl. 6 Laat de pagina vernieuwen. 8 Ga terug naar www.seniorweb.nl/webcontact/forum. 6. Bekijk de onderkant van de pagina met uitleg. 9 Ga terug de bovenkant van de pagina met uitleg. 10 Ga terug naar de website van Visual Steps. 6 Stop met Internet Explorer. 2 Verbreek indien nodig de verbinding met internet. 5
44 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP Oefening 2: Vensters Hiermee oefent u het openen en minimaliseren van vensters. Start Internet Explorer. 1 Maak verbinding met internet. 3 Typ het adres: www.seniorweb.nl/content.aspx?id=3860. 4. Minimaliseer het venster van de ANWB. Minimaliseer het venster van SeniorWeb. 11 11 Open op de taakbalk het venster van de ANWB. 12 Sluit het venster van de ANWB. 13 Open op de taakbalk het venster van SeniorWeb. 12 Stop met Internet Explorer. 2 Verbreek indien nodig de verbinding met internet. 5
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 45 1.23 Achtergrondinformatie Domeinnamen Een webadres dat verbonden is met een bepaalde naam wordt ook wel een domeinnaam genoemd. Elk webadres heeft een achtervoegsel zoals.com. Bijvoorbeeld: www.visualsteps.com Voor dit achtervoegsel bestaan verschillende varianten. In Europa is het de gewoonte om een landaanduiding te gebruiken: Bijvoorbeeld: www.visualsteps.nl Andere landaanduidingen zijn.be voor België en.de voor Duitsland. Buiten Europa en in de Verenigde Staten wordt een ander systeem gebruikt. Daarbij geeft het achtervoegsel aan wat voor soort organisatie het is:.com...commercieel bedrijf.edu...onderwijs.org...niet-commerciële organisatie De geschiedenis van internet Al bij de introductie van de eerste computers heeft men op kantoren deze computers door middel van kabels met elkaar verbonden, zodat elke medewerker gegevens kan uitwisselen met anderen. We noemen computers die met elkaar verbonden zijn een netwerk. In Amerika bestonden eind jaren zestig van de vorige eeuw al verschillende van dergelijke netwerken. Zo had het ministerie van defensie een netwerk dat de naam ARPA-net droeg. ARPA-net werd als experiment gebruikt. Men wilde een techniek ontwikkelen die het mogelijk maakte dat alle computers van defensie met elkaar konden communiceren, ook als een deel van de verbindingen verloren zou gaan door bijvoorbeeld een aanval met atoomwapens. Men probeerde dat voor elkaar te krijgen op dezelfde manier als het wegennet. Als de snelweg geblokkeerd is, kan men via een omweg vaak toch nog op de plaats van bestemming komen. Deze techniek bleek te werken. Ook in andere landen ontstonden dergelijke netwerken. Aan het eind van de jaren tachtig werden al deze netwerken wereldwijd met elkaar verbonden. Hiermee was internet een feit. Eerst waren voornamelijk universiteiten en onderzoeksinstellingen verbonden met internet, maar vanaf 1990 kregen particulieren en commerciële bedrijven ook toegang tot internet. Vanaf dat moment begon het aantal gebruikers enorm te groeien, een groei die tot op de dag van vandaag doorgaat.
46 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP Providers Het leggen van contact met internet gaat meestal door middel van een telefoonverbinding. Via een telefoonlijn kunnen computers met elkaar communiceren. Het verbinden met andere computers gaat meestal via een Internet Service Provider (ISP), ook wel een internet-aanbieder genoemd. Deze provider verschaft de toegang tot internet door middel van een groot aantal computers die allemaal aangesloten zijn op internet. Wanneer u zelf een verbinding legt met een van de computers van de provider komt u op internet. De internet-aanbieder biedt toegang voor veel gebruikers Heeft u een verbinding waarbij u zelf contact moet maken (inbellen), dan moet u op de telefoonkosten letten. De grotere aanbieders hebben in Nederland zoveel inbelpunten (het telefoonnummer van de provider die uw eigen computer belt) dat het altijd mogelijk is lokaal te bellen. Dat scheelt aanzienlijk in de telefoonkosten. Er zijn twee soorten abonnementen: gratis en betaald. Deze bieden in feite dezelfde mogelijkheden, hoewel sommige providers wel enig onderscheid maken. In zo'n geval krijgt de betalende abonnee een snellere toegang en meer schijfruimte voor een eigen website. Overigens hoeft u met de gratis aanbieders geen medelijden te hebben. Zij krijgen hun inkomsten uit reclame en ontvangen van KPN Telecom een deel van elke telefoontik die u betaalt bij het gebruik van internet. Men noemt dit kickback van de telefoontikken. Als u beschikt over een ADSL- of kabelverbinding, dan betaalt u een vast bedrag per maand. Welke diensten worden er aangeboden door providers? Toegang tot het World Wide Web (multimediale informatie op internet bekijken); E-mail (elektronische post); FTP (bestanden van andere computers binnenhalen); Nieuwsgroepen (groepsgewijs ergens over discussiëren); Chatboxen (babbelen met andere gebruikers, ook wel chatten genoemd). Tijdens het gebruik van de verbinding staat u, als klant (client), in contact met de computers van uw internet-aanbieder. Deze computer wordt ook wel een server genoemd (denk aan service). De computers werken dus samen volgens het clientserver-model.
Hoofdstuk 1 Starten met het World Wide Web 47 1.24 Tips Tip Er is soms een snelle manier om een opdracht te geven. Daar komt de muis niet aan te pas. Ziet u een rechthoek met stippeltjes op een knop? Dan is deze knop geselecteerd. U kunt u ook op de Enter-toets drukken in plaats van op de knop te klikken. Druk op Tip Internet Explorer starten Wist u dat er nog een manier is om Internet Explorer te starten? Op het Bureaublad ziet u dit pictogram: Dubbelklik op dit pictogram
48 Cursusboek Internet en e-mail voor senioren met Windows XP Aantekeningen