> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1A 2513 AA Den Haag 2513 AA1XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333 44 44 www.rijksoverheid.nl 5 september 2019 Betreft Kamervragen van de leden Omtzigt en Peters 2019Z14852 en vragen van de vaste Commissie Van Financiën dd 18 juli jl. Hierbij zend ik u, mede namens de staatssecretaris van Financiën, de antwoorden op Kamervragen van de leden Omtzigt (CDA) en Peters (CDA) over meer dan 100.000 ouders die de komende maanden meer dan 1.000 euro kindgebonden budget krijgen nabetaald en mogelijk geen enkele band meer hebben met hun kind(eren) (ingezonden 9 juli 2019). Ook ontvangt u, eveneens mede namens de staatssecretaris van Financiën, de antwoorden op de aanvullende vragen die zijn gesteld door de commissie Financiën in reactie op de beantwoording van vragen van de commissie Financiën inzake ambtshalve toekenning van kindgebonden budget (Kamerstuk 35 010, nr. 18). de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, T. van Ark Pagina 1 van 8
2019Z14852 Vragen van de leden Omtzigt en Peters (beiden CDA) aan de Staatssecretarissen van Financiën en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over meer dan 100.000 ouders die de komende maanden meer dan 1.000 euro kindgebonden budget krijgen nabetaald en mogelijk geen enkele band meer hebben met hun kind(eren) (ingezonden 9 juli 2019) Vraag 1 Herinnert u zich dat u aan het parlement gemeld heeft (meer dan 12 weken nadat de vragen gesteld werden) dat in 2019 en 2020 a. meer dan 100.000 ouders een nabetaling krijgen van het kindgebonden budget van meer dan 1.000 euro; b. dat in totaal ongeveer 500 miljoen euro uitbetaald zal worden; c. dat het geld overgemaakt wordt aan de ouder, die ook de kinderbijslag ontvangen? Taakveld, Ja, er zal in totaal ongeveer 420 miljoen euro uitbetaald worden. Vraag 2 Klopt het dat het kindgebonden budget als overweging heeft dat het bedoeld is om gezinnen te ondersteunen in de kosten van kinderen, namelijk: «Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is dat personen voor wie de kosten van kinderen in verhouding tot hun inkomen een te zware last vormen, een financiële bijdrage in die kosten ontvangen»? 1 Ja. Vraag 3 Krijgt alleen de ouder die recht heeft op de nabetaling (de ouder die in het betreffende jaar de kinderbijslag ontving) een beschikking over de nabetaling of krijgt ook de andere ouder die beschikking? En kan de andere ouder dan bezwaar maken tegen uitbetaling? Alleen de ouder die recht heeft op de nabetaling (dat is volgens artikel 2, eerste lid, van de Wet op het kindgebonden budget de ouder wiens recht op kinderbijslag werd uitbetaald conform het gestelde in artikel 18 van de Algemene Kinderbijslagwet, zie ook het antwoord op de vragen 5 en 6) ontvangt een beschikking. Als de andere ouder de toeslagpartner is van de ouder die de nabetaling ontvangt, dan kan de andere ouder indien zij een gezamenlijke huishouding hebben bezwaar maken tegen uitbetaling bij de Belastingdienst. Vraag 4 Indien de ouders ondertussen gescheiden zijn, heeft dan de niet-ontvangende ouder recht op de helft van het bedrag? Zo ja, hoe kan hij/zij dat dan opeisen? De ouder die op grond van het uitbetaalde recht op kinderbijslag in de betreffende periode aanspraak had op het kindgebonden budget, is ook de ouder die het volledige bedrag van de nabetaling van kindgebonden budget over de desbetreffende periode ontvangt. Het kindgebonden budget kan niet gesplitst worden uitbetaald. Dat geldt ook voor deze nabetaling. 1 Kamerstukken II, vergaderjaar 2006-2007, 30 912, nr. 2 Pagina 2 van 8
Vraag 5 Is het mogelijk dat een ouder, die ondertussen uit de ouderlijke macht ontzet is, de nabetaling krijgt? Zo ja, deelt u dan de mening dat het wenselijk is dat het bedrag uitbetaald wordt aan de ouder die niet ontzet is uit de ouderlijke macht? Vraag 6 Is het mogelijk dat een ouder, die ondertussen veroordeeld is voor een delict tegen het kind zoals mishandeling of verwaarlozing of een ander misdrijf, de nabetaling krijgt? Zo ja, deelt u dan de mening dat het wenselijk is dat het bedrag uitbetaald wordt aan de ouder die niet veroordeeld is? 5 en 6 Ja, beide situaties kunnen voorkomen. Vanaf de introductie is de verstrekking van het kindgebonden budget en zijn voorloper de kindertoeslag gekoppeld aan de uitbetaling van de kinderbijslag. De kinderbijslag is gekoppeld aan een verzekerde ouder, dat houdt in dat een persoon verzekerd is als diegene ingezetene is van Nederland of loonbelasting betaalt (of in het geval van een zelfstandige inkomstenbelasting). Daarmee is de verzekerde ouder in principe rechthebbende voor de kinderbijslag. Om echter dubbele uitbetaling te voorkomen, is in de AKW in artikel 18 bepaald dat het ouderpaar als sprake is van een gezamenlijke huishouding één ouder aanwijst wiens recht wordt uitbetaald. Als het kind tot het huishouden behoort van één ouder wordt diens recht uitbetaald. Ook als het kind niet thuis woont, zijn er regels voor de uitbetaling. Het kindgebonden budget wordt (overeenkomstig artikel 2, eerste lid, van de Wet op het kindgebonden budget) uitbetaald aan de ouder die in de betreffende periode het recht op de kinderbijslag kreeg uitbetaald. Omdat de uitbetaling van kindgebonden budget ziet op de nabetaling van een recht over een eerdere periode, wordt in lijn met de reguliere werkwijze bezien welke ouder op dat moment recht had op kinderbijslag. Dat is de ouder aan wie het kindgebonden budget wordt nabetaald. Taakveld, Vraag 7 Indien een ouder overleden is en de kinderen leven met de (nieuwe) partner van de overleden ouder, krijgt dan de overlevende biologisch ouder de nabetaling of de nieuwe partner van de overleden ouder? Is de uitkomst in dit geval rechtvaardig? In situaties dat de ouder die aanspraak maakt op de nabetaling van het kindgebonden budget is overleden dan zal de nabetaling (zoals gebruikelijk conform de regels die gelden bij erfrecht) uitbetaald worden aan de erven van de overleden ouder. Vraag 8 Hoeveel mensen die nu in het buitenland wonen, hebben recht op nabetaling? Kunt u de top tien van landen geven waar mensen wonen aan wie nabetaald wordt en de aantallen en bedragen waarom het gaat? Land aantal 2 bedrag 2 Aantallen (en bedragen) afgerond op honderdtallen, omdat het een raming betreft. Zie voor de factoren die spelen bij deze raming ook het antwoord op vraag 9. Pagina 3 van 8
Polen 5.000 15,2 mln Bondsrepubliek Duitsland 1.500 6,6 mln België 1.500 6,9 mln Verenigd Koninkrijk 300 0,7 mln Turkije 300 0,3 mln Spanje 300 0,8 mln Curaçao 200 0,3 mln Roemenië 200 0,5 mln Verenigde Staten van Amerika 200 0,3 mln Frankrijk 150 0,4 mln Taakveld, Pagina 4 van 8
Vraag 9 Hoe gaat u ervoor zorgen dat de anti-cumulatiebepaling (met buitenlandse kindregelingen) wordt nageleefd? Anticumulatie gaat over het voorkomen van meervoudige rechten voor hetzelfde kind uit verschillende landen en via al of niet verschillende rechthebbenden. Over de werkwijze voor de gevallen waarin sprake is van anticumulatie tussen Nederlandse kindregelingen en kindregelingen in het buitenland, worden nog afspraken gemaakt tussen de Belastingdienst en de SVB. De uitwisseling van informatie over de rechten op gezinsuitkeringen in het buitenland, gezinsuitkeringen in het verleden en de herstelactie kindgebonden budget is complex vanwege de noodzaak om samen te werken tussen de SVB, de Belastingdienst/Toeslagen en de verschillende zusterorganen in het buitenland. Daar bovenop kunnen wettelijk gezien nabetalingen in Nederland tot vorderingen in het buitenland leiden. De praktische aanpak zal in overleg met de uitvoerders Belastingdienst/Toeslagen en de SVB bepaald worden. Taakveld, Vraag 10 Er kan geen beslag gelegd worden op het kindgebonden budget; kan er ook geen beslag gelegd worden op een nabetaling van het kindgebonden budget? Het beslagverbod geldt ook voor nabetalingen van het kindgebonden budget. Vraag 11 Wat gebeurt er met de nabetaling bij mensen die in de schuldsanering zitten? Komt de nabetaling bij hen ten goede aan de kinderen? In situaties dat de ouder die de nabetaling ontvangt in de wettelijke schuldsanering zit, geldt de reguliere wet- en regelgeving omtrent schuldsanering. Dat betekent dat de nabetaling in de boedel valt. Bij de berekening van het Vrij Te Laten Bedrag (VTLB) zal met de nabetaling rekening worden gehouden of is al rekening gehouden met het recht op kindgebonden budget. Alle leden van de NVVK, branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren, volgen bij een minnelijke schuldregeling ook de methodiek van het VTLB. Vraag 12 Kunt u deze vragen een voor en binnen tien dagen beantwoorden, omdat er nu allerlei voorbereidingen getroffen worden voor de uitbetaling? Op 11 juli heeft de staatssecretaris van Financiën aan uw Kamer een uitstelbrief gestuurd. Wel hebben wij deze vragen beantwoord voordat de Belastingdienst/Toeslagen start met uitbetaling in het kader van de hersteloperatie. Deze zal starten op 9 september met de eerste beschikkingen en de eerste uitbetalingen starten eind september. Pagina 5 van 8
De vaste commissie voor Financiën heeft op 18 juli 2019 een aantal vragen en opmerkingen voorgelegd aan de staatssecretaris van Financiën over zijn beantwoording van vragen van de commissie inzake ambtshalve toekenning van kindgebonden budget (Kamerstuk 35 010, nr. 18). Deze vragen worden hierna beantwoord door de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, mede namens de staatssecretaris van Financiën en in samenhang met de vragen die de Kamerleden Omtzigt en Peters (CDA) hen beiden heeft gesteld over de uitvoering van de herstelactie. Taakveld, Voor de antwoorden op de vragen die gesteld zijn door de Kamerleden Omtzigt en Peters verwijs ik naar die antwoorden. De leden van het CDA vragen naar de complexheid van het systeem. De leden van de fractie van het CDA uiten met hun vragen en opmerkingen met betrekking tot de ambtshalve toekenning van kindgebonden budget hun zorg over de complexiteit van de wetgeving die leidt tot het doen van nabetalingen van onterecht niet uitgekeerd kindgebonden budget. Die zorgen worden door mij en de staatssecretaris van Financiën gedeeld met de leden van de fractie van het CDA. Zij vragen wat ik ga doen om de wetgeving op het terrein van de toeslagen te vereenvoudigen. Op dit moment wordt onderzoek gedaan naar beleidsopties in een Interdepartementaal Beleidsonderzoek Toeslagen (IBO Toeslagen). In dit IBO worden onder meer de mogelijkheden verkend om - al dan niet via aanpassing van wetgeving - het aantal en de omvang van terugbetalingen van toeslagen te verminderen. Daarnaast werkt het ministerie van Financiën samen met SZW aan een pakket verbetermaatregelen gericht op het voorkomen van hoge terugvorderingen in de sfeer van de kinderopvangtoeslag.. Het kabinet ziet de uitkomsten van het IBO Toeslagen, het traject met de verbetermaatregelen en het advies van de commissie-donner met belangstelling tegemoet. De leden van het CDA stellen ook een vraag naar wie de nabetaling gaat ook als de relatie tussen ouder en kind is veranderd in de loop der tijd. Voor het antwoord op die vraag verwijs ik naar de antwoorden op de vragen die op 9 juli 2019 gesteld zijn door de Kamerleden Omtzigt en Peters. Ook verzoeken de leden van de CDA-fractie niet tot uitkering aan het buitenland over te gaan voordat duidelijk gemaakt wordt hoe gezinsinkomens worden vastgesteld en gecontroleerd en hoe wordt omgesprongen met situaties waarin in het buitenland een kindregeling ontvangen wordt die lager is dan de Nederlandse regeling. Gezinsinkomens worden op de gebruikelijke wijze vastgesteld (inkomens worden achteraf per toeslagjaar vastgesteld op basis van de basisregistratie-inkomens). Er wordt gebruik gemaakt van vastgestelde inkomensgegevens uit de BRI. Inkomens worden vastgesteld aan de hand van de aangifte of aan de hand van jaarloongegevens die van het UWV worden verkregen. Voor zover relevant wordt ook het Niet in Nederland belastbaar inkomen (NiNbi) uitgevraagd. Het is mogelijk dat ouders of verzorgers zowel in Nederland als een ander land recht hebben op uitbetaling van gezinsbijslagen voor hetzelfde kind over dezelfde Pagina 6 van 8
periode. In die gevallen is er sprake van samenloop van het recht op gezinsbijslagen en werken de Belastingdienst en de SVB samen. De SVB is voor de gezinsbijslagen, dat wil zeggen de kinderbijslag, het kindgebonden budget en de kinderopvangtoeslag, het verbindingsorgaan. De SVB bepaalt bij de aanvraag AKW of er sprake is van een internationale situatie waarbij de regels betreffende samenloop van toepassing zijn en geeft dat door aan de Belastingdienst/Toeslagen. Als de rechthebbende voor de kinderbijslag recht heeft op een aanvulling uit Nederland op een buitenlands recht op gezinsbijslagen, dan voert de SVB de anticumulatie uit. Op basis van de bedragen aan gezinsbijslagen uit Nederland en het recht op gezinsbijslagen uit het buitenland, wordt de aanvulling uit Nederland berekend. Het bedrag aan Nederlandse gezinsbijslagen dat de hoogte van de buitenlandse gezinsbijslagen overschrijdt, wordt vervolgens uitgekeerd. Taakveld, Ook vragen de leden van het CDA een toelichting te geven op uitkeringen van gezinsbijlagen aan het buitenland. Over de werkwijze voor de gevallen waarin sprake is van anticumulatie tussen Nederlandse kindregelingen en kindregelingen in het buitenland, worden nog afspraken gemaakt tussen de Belastingdienst en de SVB. De uitwisseling van informatie over de rechten op gezinsuitkeringen in het buitenland, in het verleden en de herstelactie kindgebonden budget is complex vanwege de noodzaak om samen te werken tussen de SVB, de Belastingdienst/Toeslagen en de verschillende zusterorganen in het buitenland. Daar bovenop kunnen wettelijk gezien nabetalingen in Nederland tot vorderingen in het buitenland leiden. De praktische aanpak zal in overleg met de uitvoerders Belastingdienst/Toeslagen en de SVB bepaald worden. De leden van de SP vragen hoe de fout is opgespoord. Ook vragen zij of de staatsecretaris van Financiën kan garanderen dat het bij de andere toeslagen niet kan voorkomen. Voor de wijze waarop de omissie aan het licht is gekomen verwijs ik naar beantwoording van de Kamervragen van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de brief ambtshalve toekenning kindgebonden budget (Kamerstuk II 2018/19, 35010, nr. 7: lijst met vragen en antwoorden) van mijn ambtgenoot Snelen mij. Het kindgebonden budget is de enige toeslag die (als er sprake is van een andere toeslag) automatisch wordt toegekend. De zorgtoeslag, huurtoeslag en kinderopvangtoeslag kennen geen automatische toekenning. De geconstateerde (of een soortgelijke) fout kan zich bij de andere toeslagen niet voordoen. De leden van de SP vragen of ouders die menen recht te hebben op kindgebonden budget hier actie voor moeten nemen. Ook vragen zij of de nabetaling aan een andere ouder kan worden uitgekeerd. Daarnaast vragen zij of de eerdere raming nog actueel is. Ouders van wie alsnog het recht op het kindgebonden budget wordt vastgesteld krijgen het kindgebonden budget automatisch uitbetaald. Het kindgebonden budget volgt de uitbetaling van de kinderbijslag in die periode, zie daarvoor ook de antwoorden op de eerdergenoemde vragen van de Kamerleden Omzigt en Peters. De eerdere ramingen zijn nog steeds actueel. In totaal gaat het om 420 mln. euro. Pagina 7 van 8
De leden van de SP-fractie vragen bij wie het initiatief ligt voor het aanvragen van toeslagen en kindgebonden budget. Het kindgebonden budget wordt automatisch toegekend als er recht is op kinderbijslag en er sprake is van een andere toeslag. In andere situaties moeten burgers zelf de toeslag en dus ook het kindgebonden budget aanvragen. Burgers zijn zelf verantwoordelijk voor het doorgeven van de juiste gegevens aan de Belastingdienst inclusief het inkomen waarop (het voorschot van) de toeslag wordt gebaseerd. Als de burger zorgt voor de juiste gegevens dan is de kans op een correctie achteraf het kleinst. De burger beschikt namelijk over actueler inkomensgegevens dan de Belastingdienst die daar pas op een later moment over beschikt. Taakveld, De leden van de SP vragen hoe deze nabetaling zich verhoudt met eventueel openstaande terugvorderingen. Het reguliere beleid is van toepassing. Dat betekent dat een nabetaling kan worden verrekend met openstaande terugvorderingen. Pagina 8 van 8