COB: Flexival kabels en leidingen

Vergelijkbare documenten
BIJEENKOMST ZONNEVELDEN

enexisnetbeheer.nl Enexis netbeheer maakt energietransitie mogelijk

SLIM ONTWERP: ENERGIE INFRASTRUCTUUR 19 MAART 2018

Groeiplan voor warmte. een initiatief van provincies, gemeenten en sector

Domineren kosten infrastructuur de factuur van de toekomst? Martien Visser Lector Energietransitie Hanzehogeschool - Entrance

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. Nummer Onderwerp Gebrek netcapaciteit bedreigt energietransitie

Inhoud. De ENEXIS groep (1)

_ PROVINCIE FLEVOLAND

DE ENERGIE OM TE VERANDEREN

Het net ligt er al april 2018

Regelgeving: een jungle?

Nieuwe hoogspanningsverbinding vanuit Borssele. Zuid West

Brief van de minister van Economische Zaken en Klimaat. Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Aan: College Zwolle Van: CDA Zwolle, Arjan Spaans Datum: Betreft: netcapaciteit ENEXIS en gevolgen SDE-subsidie

Grootschalige wind- en zonneenergie. Uitkomsten Haalbaarheidsonderzoek. 14 november 2018

De rol van TenneT in de transitie naar duurzame energie. Peter Nieuwenhuijse Arnhem, 29 juni 2011

Het Slimme energienet..zx ronde 25 januari 2015

Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving

Samen omschakelen. Loes Hoefnagers, Stagiair, Strategie & Innovatie, Assetmanagement Oeds Kuipers, Relatiemanager Strategie & Omgeving

Enexis. De veranderende rol van de netbeheerder. Peter Vermaat Voorzitter Raad van Bestuur Enexis. 12 november 2015

Netaansluiting Windparken

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Wat betekenen de SDE+, Salderen, en postcoderoos voor de netbeheerder?

Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving

Utrechtseweg AH Arnhem. Gemeente Noordoostpolder De heer A. Simonse Postbus AD EMMELOORD

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Verduurzaming bestaande gebouwde omgeving

Regionale Energie Strategie

Regionale Energie Strategie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Lessen en ervaringen ontwikkelingen zonneparken 4 oktober 2018

Regionale Energie- Strategieën

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014

Energietransitie en schaalvoordelen

Stimulering lokale hernieuwbare energie productie vanaf 2020

Salderen. Wat is het (en wat wordt het)? Roland de Vlam

Energievisie Energiecoöperatie Noordseveld

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016

samen naar een zonnige toekomst Projectontwikkeling Consulting EPC Zonnepanelen Aankoopbegeleiding Financiële Diensten

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels

Factsheet Kwaliteit regionale netbeheerders 2017 Elektriciteitsnetten & gastransportnetten

De Minister van Economische Zaken; In overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad, Overwegende,

Dat hiertoe onder andere het operationeel windvermogen op zee wordt opgeschaald naar MW in 2023;

Tarieven Aansluiting en Transport voor grootverbruikers

Achtergrond en doel presentatie

Ga jij ook voor een baan die iedereen energie geeft?

Directoraat-generaal Klimaat en Energie Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Ons kenmerk Salderen tot 2023, daarna geleidelijk afbouwen

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar

Notitie energiebesparing en duurzame energie

De zon als energiebron!

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

Tarievenblad zakelijk

Tarieven Aansluiting en Transport voor grootverbruikers. Stedin. De nieuwe naam van Eneco NetBeheer

Aan het Ministerie van Economische Zaken Postbus EK Den Haag Nederland

Beslissing van de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 3 juli 2012

Tarievenblad zakelijk

Tarievenblad zakelijk

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Thijs van Oirschot. John van de Ven 22 januari 2019

ELEKTRICITEIT TARIEVEN Aansluiting en Transport voor grootverbruikers

Kosteninschatting energietransitie

Wij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben

samenvatting 5 - Uitvoeringsplan Aardgasvrije wijk t Ven

Factsheet Kwaliteit 2015

Mogelijkheden collectieven

Sleufloze technieken: Noodzakelijk, maar wanneer?

Datum collegevergadering : 9 juli 2019 Datum raadsvergadering : 25 september 2019

Hoe helpt data om steden te verduurzamen? Ben Laevens, Min EZK/ CBS Lydia Dijkshoorn, RVO Bart Buelens, VITO

Tweede Kamer der Staten-Generaal

v o o r d r a c h t 9 juli 2019 Documentnummer: , PPM Dossiernummer : K1261

Vragen en antwoorden transportschaarste: Rechten en plichten van afnemers en netbeheerders

De slimme meter. Informatiebijeenkomst / Energiecafé Zummerepower. Klok & Peel Museum Asten 26 juni 2014

Zonnepark Endura Sonnevanck

Onderwerp Regionale Energiestrategie (RES) regio Noordoost-Brabant. Geachte bestuursleden,

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Impact van de RES. Effectief instrument of politiek gedrocht? Wat is de RES? Agenda. Wat is de RES? Wat is de RES?

Zonnestroom in Enspijk

Verbinding naar de toekomst. Visie2030

Debets b.v. - Stadskanaal vs april PV als alternatief voor wind. Windmolenpark v.s. zonneweide

tot wijziging van het Besluit omgevingsrecht (aanwijzing bovengrondse elektriciteitsleiding als vergunningvrij bouwwerk)

Nieuwsbrief. Oirschot-Boxtel 150 kv. Inhoud. Nieuwe ondergrondse kabelverbinding van Oirschot naar Boxtel

INITIATIEFVOORSTEL CONFORM ARTIKEL 4:2 REGLEMENT VAN ORDE

Institutionele belemmeringen en oplossingsrichtingen

certificeert duurzame energie

Capaciteitsplan. ONS Netbeheer BV

Portfoliomanagement NEO

Samen maken we Nederland aardgasvrij

Zonnepark Endura Sonnevanck. 6 februari 2019

Lijnverzwaring 220 kv Vierverlaten - Hessenweg

Elektriciteitsnetten & gastransportnetten

Data & monitoring. Ter ondersteuning van de RES-en en Warmte-transitie-plannen. Kennisdeeldag 8 februari 2019, sessie DATA

ELEKTRICITEIT Tarieven 2015 Aansluit- en transporttarieven elektriciteit voor grootverbruikers

Hernieuwbare Energie in Olst-Wijhe

Wij verzoeken uw Staten kennis te nemen van de Monitor Wind op Land 2017.

Het belang van een correctie WOZobjectafbakening

Agenda u. Opening, welkom u. Verslag ALV 3 oktober u. Korte toelichting stand van zaken

Is flexibiliteit het nieuwe goud?

20 Transportbalans 06

Transcriptie:

COB: Flexival kabels en leidingen Rol Netbeheerder binnen de Regionale Energie Strategie (RES) Jos Lemmens 12-4-2019 (Newsroom 15:00-15:45)

Inhoud Introductie ENEXIS groep Veranderend Energielandschap De Energietransitie, impact op elektriciteitsnetten Zon op woningen versus zonneweiden Transport schaarste Wat kan de netbeheerder en de gemeenten helpen? Klimaatakkoord, Planning Regionale Energie Strategie, Planning Tenminste 35 Terawattuur De Regionale Energie strategieën (Ressen) Basisinformatie over energie-infrastructuur Samenwerking

INTRODUCTIE ENEXIS GROEP ENEXIS NETBEHEER B.V. de publieke netbeheerder die zorgt voor excellente dienstverlening en netwerken. ENPULS B.V. de versneller die de innovatieve activiteiten bundelt op het gebied van de energietransitie. FUDURA B.V. de partner in effectief energiemanagement voor de zakelijke markt.

Branche organisatie: Netbeheer Nederland

ENEXIS NETBEHEER IN HET KORT Verzorgingsgebied: 5 provincies 156 gemeenten Lengte E en G netwerk: 186.000 kilometer Aantal aansluitingen: 5.138.000 stuks Investeringen in de netten In miljoenen euro s 467 2017: 423

VERANDEREND ENERGIELANDSCHAP Grootschalige productie en export/import Landelijke transportnet Regionale distributienetten

De energietransitie,impact op elektriciteitsnetten Transitie naar duurzaam + 20 miljard kwh / jaar stroom Huishoudens in NL 23 miljard kwh/ jaar + 32 miljard kwh / jaar stroom + 16 miljard kwh / jaar stroom Van 2 naar 8 rijbanen? 3x meer vermogenstransport op laagspanningsnetten

NETINPASSING: ZON OP WONINGEN VERSUS ZONNEWEIDEN Zon op woningen Elke maand +8.000 daken Productie vergelijkbaar met verbruik Daardoor vrij eenvoudig in te passen in het elektriciteitsnet Zonneweiden Sterke groei zonneweiden in landelijke gebieden Concentratie in beperkte gebieden door ruimte en grondprijzen Forse vermogens: vergelijkbaar met een middelgrote stad Het bestaande elektriciteitsnet is daar niet op berekend 2.000 Elektriciteit uit zonnepanelen van huishoudens 1.400 Elektriciteit uit zonneweides en industriedaken 1.800 1.600 1.400 31% 1.200 1.000 1.200 1.000 800 800 600 207% 600 400 400 200 200-2014 2015 2016 2017 2018 2019* - 2014 2015 2016 2017 2018* 2019* 8 * schatting % gemiddelde jaarlijkse toename Totaal megawatts Totaal megawatts

Transportschaarste Schaarste in Drenthe en deel Groningen Situatie Brabant wijzigt 16 JANUARI 2019 23 JANUARI 2019

Waarom deze situatie? In 2016 is de subsidieregeling voor duurzame energie aangepast en kwam veel meer SDE-geld beschikbaar. Dat groeitempo kan het netwerk nu niet bijhouden. Zonneparken worden liefst gebouwd in regio s met relatief goedkope grond. Dat zijn precies de regio s waar minder mensen wonen, dus dunnere kabels zijn gelegd: afgestemd op het verbruik van energie en niet op het terugleveren. Het elektriciteitsnet wordt zo aangelegd dat het altijd berekend is op de hoogste pieken in vraag en aanbod. Vooral zonneparken draaien maar een klein aantal dagen per jaar op maximaal vermogen. Het net daarvoor aanpassen is relatief duur. Een alternatief, het afschakelen van windturbines en zonnepanelen tijdens die hoogste pieken, is niet toegestaan vanwege de huidige wet- en regelgeving. We werken met maatschappelijk geld en kunnen niet zomaar nieuwe transformatorstations bouwen of kabels in de grond leggen als wij niet zeker weten dat die ook gebruikt gaan worden.

wat betekent dit? TenneT heeft een capaciteitsknelpunt in enkele hoogspanningsverbindingen vastgesteld. Teveel opgewekte energie in ons distributienet kan daardoor niet worden getransporteerd naar het hoogspanningsnet van TenneT. In verschillende regio s kunnen geen nieuwe, grootschalige projecten aangesloten worden.* Wij mogen bij aanvragen voor aansluitingen geen onderscheid maken, daarvoor moet wet- en regelgeving aangepast worden. Projecten kleiner dan 3x80A, kunnen gewoon aangesloten worden, particulieren vallen ook onder die groep. We zijn als netbeheerders, ook Tennet, al een paar jaar bezig om meer vooruit te investeren. Enexis en TenneT zijn in overleg om het gehele gebied in kaart te brengen: waar zijn uitbreidingen mogelijk en noodzakelijk, wat is de doorlooptijd (ook rekening houdend met benodigde middelen en technische vakmensen). * De beperking geldt alleen voor elektriciteit die wordt ingevoed op de netten. Voor afnemers speelt dit niet en is er geen probleem.

Wat kan de netbeheerder en de gemeenten helpen? Rekening houden met ligging lokale infra Of (zeer) vroegtijdig gebied aanwijzen, infra daar naartoe brengen. Levertijd blijft lang, echter samen parallel proces doorlopen. Gemeenten die gebieden aanwijzen waar men achter staat Hoe concreter, hoe beter. Gemeenten, initiatiefnemers en Enexis: samen acteren Regie over de regio s heen is nodig, bijv. vanuit provincie of overheid. Een duidelijke Regionale Energie Strategie is van groot belang

Klimaatakkoord, Planning

Regionale Energie Strategie, Planning

Tenminste 35 Terawattuur grootschalig hernieuwbaar op land in 2030, wat is eigenlijk 1Terawattuur

De Ressen waar Enexis actief aan deelneemt.

Basisinformatie over energie-infrastructuur Opgesteld voor de Regionale Energie Strategieën 18

Basis ontwerpprincipes voor de inpassing van hernieuwbare productie 19

Stappenplan inpassing hernieuwbare energie 20

Kunnen we straks beter inschatten waar welk scenario gaat gelden? All Electric Elektra & warmte(netwerk) Combi met gebruik gasnetwerk

22

In gesprek blijven helpt bij deze transitie!