2 januari 2011 Thema: tel je zegeningen! Lezingen: Genesis 5: 1,2 Psalm 24 :1-5 (NBG en lied van Huub Oosterhuis) Overdenking Herkende U het lied voor aanvang van de dienst: (ORGEL herhaalt tel uw zegeningen) Tel uw zegeningen, tel ze één voor één, tel ze alle en vergeet er geen. Tel ze alle, noem ze één voor één, en ge ziet Gods liefde dan door alles heen. Verder zal ik niet gaan want de tekst van dit bekende lied is erbarmelijk maar de boodschap is helder: tel uw zegeningen! Wij zijn, U en ik, gezegend! En zoals het spreekwoord verkondigt: alle zegen komt van boven. Met het nieuwe jaar wensen we elkaar een goede gezondheid en volop geluk. Horizontaal, van mens tot mens. Want al komen misschien alle zegeningen van boven, de wensen komen allemaal van beneden. Toch? Maar is dat wel zo? Wat is een zegening eigenlijk, of liever gezegd: wat is een zegen? God zegent de mens De eerste keer dat een zegen in de bijbel voorkomt, is al in het eerste boek van de Tora, het boek Genesis: Toen God Adam schiep, de mens, maakte hij hem zo dat hij leek op God. Mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen. Hij zegende hen en noemde hen mens toen zij werden geschapen. Al in de scheppingsmythe van de mens is er dus sprake van een zegen. God zegent de mens en geeft hem zijn naam: MENS. En dat blijft God doen. Als we hier een kind dopen, wordt dat kind met zijn volledige doopnamen gedoopt. Als een van ons overlijdt, wordt hij of zij bij de uitvaart gezegend met de volledige doopnamen. Indachtig de grote scheppingsmythe van Genesis: 1
God zegent de mens en geeft hem zijn naam: MENS. En wij mensen, geven elk mensenkind een unieke naam, waarmee het bij de geboorte en bij de dood wordt gezegend. Namens God. Ik moest hier sterk aan denken bij een uitvaart vorige week: wat een ongelofelijke rijke gedachte is dit! Weten dat je van begin tot het einde gezegend bent. God zegent de mens en geeft hem zijn naam: MENS. Na verloop van tijd, vertelt het oude testament, bleek God een woordvoerder nodig te hebben. De hogepriester, die als enige één keer per jaar het Heilige der Heiligen, het tabernakel, waar God werd geacht zich op te houden, mocht binnentreden. De enige die de zegen van God kon overbrengen. Intussen is deze functie gedemocratiseerd. De zegen die aan het einde van de dienst hier zondag na zondag klinkt, is de zegen die de hogepriester Aäron, de broer van Mozes, ongeveer 5000 jaar geleden over het volk Israël uitsprak: De Eeuwige zegene en behoede U De Eeuwige doe zijn aangezicht over U lichten en zij U genadig De Eeuwige verheffe zijn aanschijn over U en geve U vrede Zelf geef ik de voorkeur aan om die zegen minder mannelijk te maken (toen ik vorig jaar met een chazzan het huwelijk van twee jonge vrouwen inzegende en mijn gebruikelijke gemengde formule (God: hij en zij) gebruikte, moest de chazzan eerst onbedaarlijk lachen. Toen dacht hij na en na een poosje zei hij: eigenlijk heb je gelijk! dat zal God enig vinden, ga ik ook doen!). Maar bovendien verkies ik die zegen niet te geven maar om die zegen te vragen: (Moge) De Eeuwige zegene en behoede ons De Eeuwige doe zijn aangezicht over ons lichten en zij ons genadig De Eeuwige verheffe haar aanschijn over ons en geve ons vrede En dat verkies ik om juist elke priesterlijke connotatie te vermijden. In mijn opinie kan iedereen die zegeningen heeft, zelf ook zegenen. Want gezegend, ben je een zegen voor de Ander. Psalm 24 Dat verband tussen gezegend zijn en tot zegen zijn, wordt in psalm 24 prachtig verwoord. Ik heb het gelezen in twee versies: de vertaling van de NBG en de hertaling van Huub Oosterhuis. psalm 24 :1-5 (NBG) Van de Eeuwige is de aarde en alles wat daar leeft, 2
de wereld en wie haar bewonen Wie mag de berg van de Eeuwige bestijgen, wie mag staan op zijn heilige plaats? Wie reine handen heeft en een zuiver hart, zich niet inlaat met leugens en niet bedrieglijk zweert. Zegen zal hij ontvangen van de Eeuwige en recht verkrijgen van God, zijn redder. Dus: wie reine handen heeft, een zuiver hart, wie niet liegt noch bedriegt, de MENS die beeld van God is, ja DIE: zegen zal hij ontvangen. Maar hoor hoe Oosterhuis diezelfde tekst hertaalt: Van God is de aarde en die haar bewonen. Van hem zijn haar diepte en toekomst. Wie mag zijn hoogte beklimmen? Wie staan met geheven hoofd in zijn huis? Mensen met rechtvaardige handen. Mensen met harten onverdeeld, afgekeerden van schijn en leugen. Mensen onkreukbaar met licht geladen, die doen het goede wat moet gedaan Inderdaad: de rechtvaardigen, de onverdeelden van hart, de afgekeerden van schijn en leugen, degenen die doen het goede wat moet gedaan, die horen onder het predicaat MENS. Maar waar is de zegen gebleven???? er staat toch écht in de oorspronkelijke psalm zegen zal hij (de rechtvaardige) ontvangen Oosterhuis ziet dat anders. Hij heeft er over mensen onkreukbare met licht geladen die doen het goede dat moet gedaan. Die mensen zullen die zegen niet ontvangen: ze hebben het al ontvangen, ze zijn al door licht beladen, door rechtvaardig te zijn, het hart op de goede plek te hebben, het goede te doen. Gezegende mensen zijn anderen tot zegen 3
en omgekeerd: door anderen tot zegen te zijn, wordt de mens zelf gezegend, krijgt de mens zijn ware naam, zijn ware gedaante, wordt de mens met licht beladen. Deze wederkerigheid van zegen komt ook elke zondag hier aan de orde, aan het einde van de dienst. Want voorafgaande aan de zegen klinkt de uitzending: Bevestigen wij ons geloof in een leven van liefde Aanvaarden wij onze verantwoordelijkheid Voor onze geloofsgemeenschap, Haar taken in de wereld met haar noden En gaan wij van hier naar ons huis en onze levensopdrachten onder Gods zegen Door onze levensopdrachten te vervullen, worden we gezegende mensen, door de zegen die we hier ontvangen krijgen we de kracht om onze levensopdrachten te vervullen. Handelen en gezegend zijn, zegenen en handelen, zijn communicerende vaten. Dus: tel Uw zegeningen! Tel U zegeningen Tel Uw zegeningen In het Nederlands betekent het : kijk toch naar alle goede dingen in het leven! De uitdrukking komt niet uit de Statenvertaling, zoals sommige mensen denken. Het is een anglicisme. to count one s blessings In het Engels betekent het dat bij wat als negatief wordt ervaren altijd ook iets positiefs te vinden is. Johan Cruyff vertaalt dat op gehele eigen wijze met: elk nadeel heeft zijn voordeel. En zo is het maar net. We zullen elkaar straks, hier in de kerk (dus wij blijven hier), elkaar vele zegeningen toe wensen. Die we maar meteen moeten tellen. Zoals Bing Crosby het zo mooi zong, in een film van Michael Curtiz uit 1954 die u allemaal kent en die de 2 laatste jaren actueler dan nooit is geworden: White Christmas When I m worry and I can t sleep I count my blessings instead of sheep I fall asleep counting my blessings Amen Muziek When I m worry (Bing Crosby) 4
Stilte en Voorbeden Eeuwige danken willen we U voor de schoonheid van de natuur in de winter voor de vriendschap en de liefde die mensen elkaar in de feestdagen hebben gegeven voor het feit dat wij samen mogen komen in Uw huis dat onze thuis is, en voor de levensopdrachten die van ons gezegende mensen maken. Eeuwige wij brengen voor Uw aangezicht de noden van deze wereld. De mensen die door geweld en armoede hun heil ver van huis moeten zoeken; De mensen die in omstandigheden leven waar geen zegen op berust; De mensen die voor zichzelf en hun kinderen geen goede toekomst zien. Wend ons aan om hen een toekomst te bieden. Open onze ogen voor de noden van de ander 5
opdat wij onze zegeningen volop delen met hen die ons nodig hebben. Hoor, Eeuwige Onze Vader Mededelingen en Collecte Slotlied (staande) Gez. 479 1,3 6