mei 2008 VGWM A WAY OF LIVING Veiligheid Gezondheid Welzijn Milieu VGWM Standaards voor professionals, wees alert!
Werk veilig of werk niet Voor werkzaamheden aan geopende installaties en systemen zijn, in verband met de risico s van het vrijkomen van radioactieve stoffen, strikte werkvoorschriften van kracht. Dergelijke stoffen kunnen zeer schadelijk zijn voor de mens en het milieu. Volg daarom de werkvoorschriften nauwkeurig op om bestralingsproblemen te beheersen en besmetting door radioactieve stoffen te voorkomen. Wees vooral bedacht op het zich voordoen van (plotseling) verhoogde meetwaarden door de aanwezige radioactieve stoffen. De NAM (50% Shell/50% ExxonMobil) participeert in het samenwerkingverband van Shell exploratie- en productiebedrijven in een aantal Europese landen. Hierbinnen fungeert de NAM als het centrum voor aardgasoperaties, met name op het gebied van landactiviteiten. In alle activiteiten is veiligheid prioriteit nummer 1. 2
Op verschillende NAM-locaties komen radioactieve stoffen voor. Omdat deze radioactieve stoffen bepaalde grenswaarden van concentratie en totale activiteit overschrijden, heeft de NAM een Kernenergiewet-vergunning. Deze vergunning verplicht de NAM tot het inrichten van een organisatie voor stralingsbescherming. Bij alle werkzaamheden waarbij mogelijk radioactieve stoffen vrij komen, moeten stralingsdeskundigen worden ingezet om het risico van besmetting en verspreiding zoveel mogelijk te voorkomen. Zo moeten zij ieder die op de locatie aan het werk gaat, informeren over de risico s van radioactieve stoffen en over de juiste manier van werken. Wat is? Natural Occurring Radioactive Material of Lage Specifieke Activiteit zijn de verzamelnamen voor natuurlijke radioactieve stoffen die bij de productie van aardolie en aardgas kunnen voorkomen. Sporen van deze stoffen komen, al sinds het ontstaan van de aarde, onder andere voor in de formatielagen waar aardolie en aardgas uit worden gewonnen. Bij de productie komen ze mee omhoog, soms in gasvorm, soms in zouten (opgelost in water of in vaste vorm). Zo kan in de productieomgeving gasvormige radioactiviteit in de vorm van Radon worden aangetroffen. In de installatieonderdelen kunnen de radioactieve stoffen zich ophopen (in sludge) of afzetten (als scales) in leidingen, tanks en vaten. Wat zijn de kenmerken van? onzichtbaar, reukloos meetbaar met speciale apparatuur schadelijk voor de gezondheid schadelijk voor het milieu 3
Waar en wanneer kan men in aanraking komen met? Gevaar voor besmetting met radioactieve stoffen kan zich voordoen bij lekkages van gesloten systemen of bij het openen van gesloten systemen. Hierin kan gasvormig Radon, sludge en/of scale met daarin radioactieve stoffen, aanwezig zijn. Deze kunnen vrijkomen bij/door werkzaamheden en personen of de omgeving besmetten. Bij bepaalde werkzaamheden aan de geopende installatie (borstelen, zagen, slijpen, stralen) kan fijn stof van radioactieve scales vrij komen. Wanneer is er gevaar voor bestraling? De stralingsdosis die we ten gevolge van kunnen oplopen, is laag en weinig meer dan de omgevingswaarde (natuurlijke achtergrondstraling) en daardoor niet schadelijk. Wél kan straling veroorzaakt door een gevaar opleveren voor de gezondheid, wanneer personen regelmatig en gedurende een lange periode aan deze relatief kleine doses straling worden blootgesteld. Bij direct contact met -stoffen bestaat er een gerede kans op (in- of uitwendige) besmetting, wanneer hier niet de voorgeschreven stralingshygienische maatregelen worden toegepast. 4
Voorbereiding van het werk op een LSA-inrichting Locaties waar gevaar bestaat voor besmetting door de aangetoonde aanwezigheid van radioactieve stoffen, worden LSA-inrichtingen genoemd. Iedereen moet daar direct bij aankomst van op de hoogte worden gebracht. Op iedere LSA-inrichting dient, voordat de werkzaamheden aan mogelijk besmette installatiedelen beginnen, voorlichting te worden gegeven over het omgaan met -stoffen door een begeleidend stralingsdeskundige. Deze zorgt ervoor dat alle risico s van het werk vooraf bekend zijn en dat de voorgeschreven voorzorgsmaatregelen worden getroffen. Voordat de werkzaamheden feitelijk beginnen, maakt de begeleidend stralingsdeskundige afspraken over de uitvoering van de werkzaamheden. Ook voert hij besmettingsmetingen uit zodra de installatie ter plaatse geopend wordt om de eventueel aanwezige -stoffen al in een vroeg stadium te kunnen herkennen en eventueel extra maatregelen te kunnen nemen. Een besmettingsmeting vooraf is belangrijk, zelfs al zijn er misschien recentelijk nog metingen uitgevoerd. Er kan tenslotte iets veranderd zijn aan de installatie of in het gedrag van de put. Denk eraan: meten is weten. Bevindingen van metingen moeten worden vastgelegd en gerapporteerd aan de Stralingsbeschermingsdienst. Controle tijdens het werk op een LSA-inrichting Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden is de begeleidend stralingsdeskundige op de werkplek aanwezig. Hij voert besmettingsmetingen uit en houdt toezicht op de stralingshygiëne. Ook geeft hij advies over de wijze waarop de werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden, maar ook over het voorkomen van besmetting en morsen van -stoffen. Tijdens de werkzaamheden op een LSA-inrichting Voorkom het morsen van sludges, scales en vloeistoffen en laat gebruik maken van lekbakken. Voorkom het verstuiven van radioactieve stofdeeltjes, laat dus in principe niet droog zagen, slijpen en borstelen. Let erop dat te bewerken oppervlakken, waar mogelijk, nat gehouden worden. Sla NORMLSA-besmette onderdelen en/of -reststoffen altijd op en voer die af volgens de geldende voorschriften. Wees extra alert op een plotseling verhoogde productie van water en/of zand. 5
Welke persoonlijke beschermingsmiddelen? Bij werkzaamheden waarbij de kans bestaat op besmetting door -stoffen, zijn de volgende pbm s verplicht: basis pbm s (overall, rubber veiligheidslaarzen (PU), handschoenen en oogbescherming) niet poreuze handschoenen witte papieren coverall of plastic spuitpak in combinatie met rubber veiligheidslaarzen bij stofvorming: volgelaatsmakers met adembescherming (minimaal P3-filter) bij lassen (uitdampend product): overdruk-laskap met ademlucht voorziening (minimaal P3-filter) Wijs op het belang van persoonlijke hygiëne en de mogelijkheid van het veroorzaken van besmetting bij het uittrekken/afdoen/wegwerpen van pbm s. De begeleidend stralingsdeskundige controleert bij tijdelijke of definitieve beëindiging van de werkzaamheden de pbm s op besmetting met -stoffen. Besmetting met -stoffen Uitwendig - op de huid contact met sludges (op de bodem van tanks en vaten) en scales (tegen de wanden van leidingen) Inwendig - inademen stof tussen de flenzen; stofdeeltjes die vrijkomen bij bepaalde onderhoudswerkzaamheden; uitdampend product bij laswerkzaamheden Inwendig - inslikken spatten van sludges; eten van via de handen besmette etenswaren Wat te doen bij contact, inademen of inslikken? Waarschuw altijd direct de begeleidend stralingsdeskundige op de locatie. Uitwendig contact betreffende lichaamsdelen goed wassen; daarna wordt in de meeste gevallen geen besmetting meer gemeten Inwendig contact sommige stoffen worden door het lichaam uitgescheiden, andere niet; iedere vorm van inademen of inslikken moet worden voorkomen; indien een dergelijke situatie zich toch voordoet: handel volgens de betreffende werkinstructie en waarschuw onmiddellijk de coördinerend stralingsdeskundige van de asset 6
Meer weten over? Binnen SHELL EPE is meer informatie over en daarmee verwante onderwerpen te vinden in: DIR-Beleidsvoorschrift Omgaan met straling NSS 00-G-0-21 Omgaan met Radioactiviteit en Straling EPE Intranet (HSE website) Radiation [REG-NL website] SBD-Werkinstructies LSA voorlichtingsboekje Werken op LSA-inrichtingen of neem contact op de NAM Stralingsbeschermingsdienst (Radiation Expertise Group-NAM) op +31 (0)592 368010 of Nam-radiation-expertise-group@shell.com 7