1 De onderneming in de wereldeonomie Meerkeuzevragen 1.1 1.1 Globalisering is een proes a van wereldwijde eonomishe integratie door een sterke toename van de internationale handel en investeringen. b waarbij de wereldprodutie sneller groeit dan de wereldhandel. waarbij de intraregionale handel tussen landen sterk toeneemt. d van wereldwijde eonomishe integratie die noodzakelijk is door een toename van de handelsbelemmeringen. 1.1 1.2 Globalisering is met name mogelijk gemaakt door een aantal ontwikkelingen in de wereldeonomie. Tot deze ontwikkelingen behoort niet a een redutie van de handelsbelemmeringen tussen landen. b deregulering van het kapitaalverkeer. een verbetering van de transporttehnologie. d een wereldwijde verlaging van de belastingen. 1.1 1.3 Global souring is een ondernemingsstrategie die is geriht op a de vestiging van bedrijfsproessen in die delen van de wereld waar de kosten en de toegevoegde waarde het meest gunstig zijn. b wereldwijde spreiding van de afzet. produtie in lagelonenlanden. d produtie in industrielanden. 1.2 1.4 Tot de beshermde setor in een eonomie behoort a de industrie. b de landbouw. de gezondheidszorg. d het transport. 1.2 1.5 Absolute kostenvershillen tussen landen bepalen a niet of er handel tussen landen mogelijk is, maar wel hoe groot de welvaartsvershillen b wel of er handel tussen landen mogelijk is en ook hoe groot welvaartsvershillen niet of er handel tussen landen mogelijk is en ook niet hoe groot de welvaartsvershillen d wel of er handel tussen landen mogelijk is, maar niet hoe groot de welvaartsvershillen Oefeningen hoofdstuk 1 9
1.2 1.6 Gegeven zijn de volgende kosten voor een koelkast en een stereotoren in Nederland en Singapore (uitgedrukt in euro s): Nederland Singapore Koelkast 600 250 Stereotoren 200 150 Gegeven deze produtiekosten zal a Nederland koelkasten exporteren en stereotorens importeren. b Nederland stereotorens exporteren en koelkasten importeren. geen handel tussen beide landen mogelijk zijn. d Nederland zowel koelkasten als stereotorens importeren. 1.2 1.7 Gegeven zijn de volgende kosten voor een koelkast en een stereotoren in Nederland en Singapore (uitgedrukt in euro s): Nederland Singapore Koelkast 1000 250 Stereotoren 200 100 Gegeven deze produtiekosten bedragen de omparatieve kosten voor koelkasten en stereotorens: Nederland Singapore a 1 koelkast = 5 stereotorens 1 koelkast = 2,5 stereotorens b 1 koelkast = 4 stereotorens 1 koelkast = 2 stereotorens 1 koelkast = 10 stereotorens 1 koelkast = 1,25 stereotorens d 1 koelkast = 3 stereotorens 1 koelkast = 3 stereotorens 1.2 1.8 In Nederland bedragen de kosten van het produeren van een fiets en een stereotoren respetievelijk 1.000 en 500. In Taiwan bedragen deze kosten respetievelijke 250 en 100. In deze situatie a is geen handel tussen Nederland en Taiwan mogelijk. b is handel tussen Taiwan en Nederland mogelijk, waarbij alleen Nederland is handel tussen Taiwan en Nederland mogelijk, waarbij beide landen welvaartswinst boeken. d is handel tussen Taiwan en Nederland mogelijk, waarbij alleen Taiwan 10 Oefeningen hoofdstuk 1
1.2 1.9 De kosten per eenheid graan en zuivel bedragen in Oostenrijk en Nederland: Graan Zuivel Nederland 20 50 Oostenrijk 40 150 Als Nederland (N) en Oostenrijk (O) handel gaan drijven, zullen de relatieve prijzen van de produten zih als volgt ontwikkelen: Prijs van graan Prijs van zuivel a N stijgt; O daalt N daalt b N stijgt; O daalt N daalt; O stijgt N daalt; O stijgt N stijgt; O daalt d N stijgt; O daalt N stijgt; O daalt 1.2 1.10 De kosten per eenheid graan en zuivel bedragen in Oostenrijk en Nederland: Graan Zuivel Nederland 20 40 Oostenrijk 40 80 In deze situatie a is geen handel tussen Nederland en Oostenrijk mogelijk. b is handel tussen Nederland en Oostenrijk mogelijk, waarbij alleen Nederland is handel tussen Nederland en Oostenrijk mogelijk, waarbij beide landen welvaartswinst boeken. d is handel tussen Nederland en Oostenrijk mogelijk, waarbij alleen Oostenrijk 1.2 1.11 Comparatieve kostenvershillen hangen onder andere af van de relatieve overvloed van de produtiefatoren arbeid en kapitaal. In een land met een relatieve overvloed aan arbeid zal het loon aanvankelijk relatief a laag zijn en door een toename van de export van arbeidsintensieve produten zal het loon verder dalen. b laag zijn, maar door een toename van de export van arbeidsintensieve produten zal het loon stijgen. hoog zijn, maar door een toename van de export van arbeidsintensieve produten zal het loon dalen. d laag zijn, maar door een afname van de export van arbeidsintensieve produten zal het loon stijgen. Oefeningen hoofdstuk 1 11
1.2 1.12 Comparatieve kostenvershillen hangen onder andere af van de relatieve overvloed van de produtiefatoren arbeid en kapitaal. Een land met een relatieve overvloed aan kapitaal zal a kapitaalintensieve produten exporteren, waardoor de prijs van kapitaal stijgt en de prijs van arbeid daalt. b kapitaalintensieve produten exporteren, waardoor de prijs van kapitaal daalt en de prijs van arbeid stijgt. kapitaalintensieve produten exporteren, waardoor zowel de prijs van arbeid als de prijs van kapitaal stijgen. d kapitaalintensieve produten importeren, waardoor de prijs van kapitaal stijgt en de prijs van arbeid daalt. 1.2 1.13 Handelsstromen tussen landen kunnen worden verklaard met behulp van theorie van de produtlevensylus. In de introdutie- en beginnende groeifase zal de produtie voornamelijk plaatsvinden in a industriële landen. b ontwikkelingslanden. lagelonenlanden. d landen waarvan de wisselkoers appreieert. 1.2 1.14 Het vershil tussen eigen buitenlandse produtie en een zelfstandige buitenlandse vestiging is dat bij een zelfstandige buitenlandse vestiging a alle bedrijfsproessen ook in het buitenland plaatsvinden. b de bedrijfsproessen produtie, verkoop en servie ook in het buitenland plaatsvinden. het bedrijfsproes verkoop ook in het buitenland plaatsvindt. d er geen ondersheid wordt gemaakt tussen binnen- en buitenlandse bedrijfsproessen. 1.2 1.15 Een pionier kenmerkt zih door een a egoentrishe houding. b etnoentrishe houding. polyentrishe houding. d geoentrishe houding. 1.2 1.16 Een wereldwijde netwerkorganisatie kenmerkt zih door een a egoentrishe houding. b etnoentrishe houding. polyentrishe houding. d geoentrishe houding. 1.2 1.17 Een multinational kenmerkt zih door a veel geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een grote autonomie van de buitenlandse vestigingen. b weinig geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een grote autonomie veel geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een beperkte autonomie d weinig geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een beperkte autonomie 12 Oefeningen hoofdstuk 1
1.2 1.18 Een wereldwijde netwerkorganisatie kenmerkt zih door a veel geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een grote autonomie van de buitenlandse vestigingen. b weinig geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een grote autonomie veel geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een beperkte autonomie d weinig geïnternationaliseerde bedrijfsfunties en een beperkte autonomie Opgaven 1.1 1.19 Gegeven is de tabel hiernaast over de export van goederen en diensten van enkele landen in 1990 en 2005. a Welke landen kenmerken zih door een zeer open eonomie? Heeft u daar een verklaring voor? b Wat verstaan we onder globalisering en welke invloed heeft globalisering op de verhouding tussen export en bruto binnenlands produt? Export van goederen en diensten (als perentage van het BBP) 1990 2005 Verenigde Staten 10 10 Japan 10 13 Duitsland 25 40 Nederland 56 71 België 69 87 Hongkong 131 198 Wereld 19 26 Bron: UNDP, Human Development report, 2007-2008 1.1 1.20 De kosten van de produtie van één ton graan en 1 000 liter melk in Nederland en Zwitserland zijn in de tabel hiernaast weergegeven. a Bereken de omparatieve kosten van een ton graan in Nederland en Zwitserland. b Waardoor zouden absolute en omparatieve kostenvershillen tussen Nederland en Zwitserland op landbouwgebied kunnen ontstaan? d Produtiekosten van een ton suiker en een ton graan (uitgedrukt in euro s) Graan Melk Nederland 400 100 Zwitserland 600 300 Hoe ziet het speialisatiepatroon eruit als Nederland en Zwitserland met elkaar handelen? Aan welke voorwaarde moet de internationale ruilverhouding tussen graan en melk voldoen? 1.2 1.21 In het maandblad van de EVD, Buitenlandse markten, worden exporteurs geïnterviewd. In juni 2002 werd mevrouw L. Limpens, direteur van Liliane BV, ondervraagd: Oefeningen hoofdstuk 1 13
Basisgegevens: Bedrijf: Liliane BV, Meerssen Ativiteit: Ontwerp en produtie van innovatieve speelmeubelen Aantal medewerkers: 1 vast plus enkele freelane; produtie is uitbesteed Atief in: Duitsland, België, Luxemburg, Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Zweden, Denemarken, VS en Rusland Aandeel export in de omzet: 4% Internationaal atief sinds: 2000 Hoe bent u aan export begonnen? De verkoop in België en Luxemburg beshouw ik niet als export. De eerste stap in Duitsland was de missie met minister Jorritsma naar Berlijn. Op welke manier exporteert U? Ik doe het zelf en diret, zonder intermediairs. Voor de poppenvilla die ik maak, is een agent of vertegenwoordiger niet nodig. Het is een topprodut voor uitsluitend topwinkels. Als je Duitsland zo bekijkt, is het met enkele tientallen winkels erg overzihtelijk. Hoe seleteert u nieuwe markten? Die hoef ik niet te seleteren, want ze zijn zihtbaar. Het onept voor een moderne designpoppenvilla voor poppen van 30 entimeter past in alle welvarende landen. Bent u niet bang dat binnenkort een goedkopere variant van uw poppenvilla op de markt komt, en wat dan? De merknaam Liliane is goed beshermd. Maar het kan natuurlijk gebeuren. Ik ben zelf al aan het kijken of ik de produtie kan uitbesteden in Oost-Europa. Verder werk ik aan een tweede produt, waar ik nog niets over wil zeggen, behalve dat het volledig nieuw is. Ook zou ik kunnen overwegen zelf een goedkopere versie van de poppenvilla te gaan maken. Ik geloof dat er voor de topkwaliteit die ik nu lever altijd een markt blijft bestaan. (Bron: EVD, Buitenlandse markten, juni 2002) In 2006 werd de produtie van de poppenvilla s verplaatst naar Duitsland en in 2008 werd een nieuw produt ( poppenvilla light ) geïntrodueerd. Anno 2009 verkoopt Liliane BV haar produten in: Nederland, België, Denemarken, Duitsland, Groot-Brittannië, Ierland, Italië, Spanje, Zweden en Canada. a b Onder welk type internationaal werkende onderneming valt Liliane BV? Motiveer uw antwoord. In welke mate speelt global souring een rol bij Liliane BV? Zou er een markt zijn voor luxueuze poppenvilla s buiten Europa? 14 Oefeningen hoofdstuk 1
Vraagstukken 1.1 V1.1 De kosten van de produtie van één ton graan en één ton suiker in Brazilië en de EU-15 zijn in de volgende tabel weergegeven. a Bereken de omparatieve kosten van suiker en graan in Brazilië en de EU-15. b Hoe zien de handelsstromen eruit als Brazilië en de EU-15 met elkaar handelen? Produtiekosten van een ton suiker en een ton graan (uitgedrukt in euro s) Suiker Graan Brazilië 200 200 EU-15 1200 600 Aan welke voorwaarde moet de internationale ruilverhouding tussen suiker en graan voldoen, willen zowel de EU-15 als Brazilië profiteren van internationale handel? Stel dat de internationale ruilverhouding wordt: 1 ton suiker = 1,25 ton graan d e f Laat zien welke hoeveelheden suiker en graan Brazilië en de EU-15 kunnen produeren en onsumeren met een budget van 120.000 voor en na internationale handel. Alhoewel de omparatieve kostentheorie laat zien dat vrijhandel in agrarishe produten de mondiale welvaart kan vergroten, zien we in de praktijk dat protetionisme in de landbouw wijdverbreid is. Hoe is dit te verklaren? De besherming van de landbouw speelt een belangrijke rol in het debat over globalisering. Welke posities nemen de advaned eonomies en de developing ountries in dit debat over de landbouw in? 1.2 V1.2 Tientallen banen weg bij Philips in Drahten Philips wil 48 banen shrappen bij zijn vestiging in de Friese plaats Drahten. Ook ira vijftig uitzendkrahten verliezen hun tijdelijke baan. In de vestiging worden onder meer sheerapparaten verpakt; het bedrijf wil die werkzaamheden verplaatsen naar Oost-Europa. De verhuizing moet in het voorjaar van 2009 zijn afgerond. Philips probeert de werknemers die moeten vertrekken, naar een nieuwe baan te begeleiden. Bij de Friese tak van Philips werken ira tweeduizend mensen. De belangrijkste produtieativiteit is de fabriage van koppen voor sheerapparaten. Bron: Trouw, 19 juni 2008 a b Wat verstaan we onder global (out)souring? Welke redenen kunnen bedrijven hebben om de bepaalde bedrijfsproessen te verplaatsen? Welke gevolgen hebben globalisering en global souring voor het belastingen uitgavenbeleid van de Nederlandse overheid? Oefeningen hoofdstuk 1 15