Omgaan met kinderen met lees- en spellingproblemen, dyslexie. April 2013 Aanleiding tot het aanpassen van de notitie van november 2005 SPOVenray draagt zorg voor een goede begeleiding van alle kinderen. Vanaf het schooljaar 2005-2006 heeft SPOVenray aan kinderen, waarvan het vermoeden bestond dat er sprake zou kunnen zijn van een enkelvoudige dyslexie, een aanbod tot onderzoek gedaan als deze kinderen in groep 7 zaten, het zogenaamde groep 7-groepsonderzoek. De kinderen, waar we het over hebben, kunnen door de basisschool zelf goed begeleid worden bij hun lees- en/of spellingsproblemen. Een mogelijke dyslexieverklaring geeft geen meerwaarde voor de begeleiding op de basisschool, want alle basisscholen werken volgens het protocol dyslexie. Dit waarborgt een goede begeleiding voor leerlingen die problemen hebben met lezen en/of spellen. Een dyslexieverklaring is daar niet voor nodig. SPOV betaalde de onderzoeken in groep 7 tot nu toe om een doorgaande lijn in begeleiding te bevorderen in het Voortgezet Onderwijs. SPOV gaat dit beleid omtrent deze dyslexieonderzoeken veranderen. De scholen van VO hebben aangegeven de kinderen met dyslexie zelf op dit moment goede begeleiding te kunnen geven na de aanmelding op het VO. De scholen van VO hebben inmiddels allemaal een dyslexiebeleid ontwikkeld en een dyslexiespecialist in dienst. Zij volgen het dyslexieprotocol voor VO-leerlingen. Daarmee is een doorgaande lijn BaO/VO gegarandeerd. En daarmee ligt de verdere verantwoordelijkheid voor een goede begeleiding bij de VO scholen. Het schooljaar 2012-2013 is een overgangsperiode. Alle gedane beloftes voor onderzoeken in groep 7 zijn gewoon uitgevoerd. Vanaf het schooljaar 2013-2014 gaat dit nieuwe beleid in. Voor alle helderheid: De leerlingen op de basisschool merken niets van deze verandering en ze krijgen dezelfde begeleiding als voorheen. Ook kunnen er nog steeds dyslexieonderzoeken plaatsvinden, mits vergoed door de zorgverzekeraar. Alle basisscholen van SPOVenray werken met het dyslexieprotocol. De IB-ers van de basisscholen van SPOVenray zijn goed op de hoogte van de problematiek en de te volgen stappen volgens het protocol. Uitgangspunt is de HGPD. Bij de CITO-toetsen kunnen de scholen zelf bepalen voor welke kinderen extra faciliteiten worden verleend, op grond van de stappen die zij gevolgd hebben volgens het dyslexieprotocol. Alle kinderen doen gewoon mee met de CITO-toetsen. Hoofdlijnen van het dyslexieprotocol Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de woordidentificatie (lezen) en/of schriftbeeldvorming (spellen) 3 Om te komen tot een diagnose dyslexie moet aan een drietal diagnoses worden voldaan. 1. Onderkennende diagnose - het niveau van lezen en/of spelling ligt significant onder het beheersingsniveau dat gebruikelijk is voor de leeftijd en opleiding. Kenmerken zijn een (zeer) traag tempo en onvoldoende accuratesse; - in het verleden geboden adequate instructie en oefening hebben niet tot het gewenste resultaat geleid; - het tekort bij lezen en/of spellen bemoeilijkt taken bij andere vakken, zeker als de tijdsdruk toeneemt of de interpretatie van het de gelezen stof meer diepgang vraagt. 2 Definitie Stichting Dyslexie Nederland, afgeleid van de werkdefinitie uit het rapport van de gezondheidsraad. 1
2. Verklarende diagnose - een samenhangend beeld geven van de factoren die ten grondslag liggen aan de stoornis. Cognitief niveau, het functioneren van het brein en van de erfelijkheid. 3. Handelingsgerichte diagnose of Indicerende diagnose: - het zijn met name de ernst en mate van de belemmeringen die een leerling ondervindt, die bepalend zijn voor het stellen van een indicatie tot behandeling. - Hiernaast dienen er compenserende factoren in het individu of de omgeving meegewogen te worden in het taxeren van de ernst en aard van de belemmeringen en het aangeven van de specifieke pedagogisch-didactische behoeften. 3 Werken volgens protocol leesproblemen en dyslexie - Basisscholen hebben de opdracht om te werken volgens de intenties van het protocol leesproblemen en dyslexie. Dit houdt onder meer in dat ze starten met signaleren in groep 1/2. Observatie- onderzoeks- en voortgangsgegevens dienen nauwkeurig te worden geregistreerd. - De scholen werken met actuele observatie-registratiesystemen, die aansluiten bij het dyslexieprotocol. Primair doel is het signaleren en vroegtijdig begeleiden van kinderen met een verhoogd risico. - Binnen het samenwerkingsverband (de bijeenkomsten van de interne begeleiders) wordt continuïteit gewaarborgd door het onderwerp regelmatig te agenderen. - Remediering dient te geschieden vanuit erkende goed beproefde programma s, voor het overgrote deel benoemd en beschreven in het protocol leesproblemen en dyslexie. - Scholen, en met name interne begeleiders die een good practice hanteren, helpen collega-scholenen begeleiders om goede onderzoek- en behandelmethoden te implementeren. (IB-netwerk) - De kinderen die een dyslexieverklaring hebben, vergoed door de verzekering (EED : ernstige enkelvoudige dyslexie) kunnen in de school begeleid worden volgens de geldende afspraken met de verzekering. Dit kunnen ook externe deskundigen zijn. - Voor de Cito-eindtoets in groep 8 en in het voortgezet onderwijs krijgen de kinderen met een dyslexieverklaring de hun toegekende (officiële) privileges (bijvoorbeeld toetsen op CD/computer; meer tijd; vergroot lettertype). Kinderen met leesproblemen (algemeen) krijgen ook gepaste vervolgaandacht, maar hebben vooralsnog geen recht op extra privileges. De school kan kinderen die gevolgd zijn volgens het dyslexieprotocol wel dispensaties verlenen. Overdracht naar Voortgezet Onderwijs - Eind groep 8 gaan de gegevens uit het dossier dat voor alle kinderen met leesproblemen is vastgelegd mee naar het voortgezet onderwijs. Aan ouders wordt hiervoor schriftelijke toestemming gevraagd. Kinderen die gebaat waren met bepaalde tegemoetkomingen moeten deze, onderbouwd, als vanzelfsprekend ook in het voortgezet onderwijs genieten. De kinderen worden middels een warme overdracht met een docent van het VO besproken. Er is een formulier ontwikkeld om de belangrijkste gegevens uit het begeleidingstraject samen te vatten. (zie bijlage 2) Op dit moment zijn de scholen van VO bezig met een DOD (Digitaal Overdrachts Dossier). Gezocht wordt nog naar een manier om de gegevens van kinderen met ernstige lees- en spellingsproblemen op te nemen in dit dossier. - Het voortgezet onderwijs geeft aan welke hun privileges zijn, en past ze toe, volgens afspraak (zie bijlage 1) 3 Uit: diagnose van dyslexie / Brochure van de Stichting Dyslexie Nederland 2
Bekostiging - Indien ouders het,om persoonlijke redenen, toch wenselijk vinden onderzoek te doen omwille van een verklaring voor verzekering of anderszins, is dat voor eigen rekening van de ouders. Scholen erkennen enkel de onderzoeken gedaan door gezondheidspsychologen, conform het dyslexieprotocol. - Bekostiging voor aanpassingen Cito-eindtoets geschieden uit het eigen schoolbudget. - De kans dat er kinderen zijn bij wie ondanks de goede zorgsignalering pas op een later moment in het V.O. dyslexie wordt ontdekt kan niet worden uitgesloten. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat een aantal kinderen in de basisschoolperiode voldoende capaciteiten hebben om te kunnen compenseren voor de lees- c.q. spellingsproblemen. In het vreemde talen aanbod op het VO wordt dan pas de dyslexieproblematiek evident. - Het zorgsysteem in het V.O. voorziet hierin. Een leerling waarvoor dit geldt zal binnen het zorgcircuit van het V.O. een individueel dyslexie-onderzoek krijgen. (kosten voor het V.O. evt. in overleg met ouders) 3
Overzicht stappen in de aanpassing van het dyslexiebeleid van najaar 2011 tot februari 2013 Najaar 2011 overleg met Raayland over het dyslexiebeleid en de doorgaande lijnen naar VO Voorjaar 2012: contacten met de overige scholen van VO over het gevoerde beleid m.b.t. dyslexie (zie bijlage) en het voorgenomen besluit van SPOVenray Voorjaar 2012 Bespreking voortgang in Beleidsgroep Onderwijs, College van Bestuur en DO Voorjaar 2012 Bespreking van de IB-ers met de ouders van de reeds aangemelde kinderen over de voorgenomen wijzigingen. Toezegging het traject 12-13 gaat door zoals voorheen. M.i.v. schooljaar 13-14 geen onderzoeken meer in groep 7. Wijziging wordt vermeld in alle schoolgidsen voor het schooljaar 12-13. Juni 2012 Overleg met Raayland over overdrachtsformulier voor leerlingen waarvan vermoed wordt dat zij dyslexie hebben, maar die als gevolg van de nieuwe afspraken geen dyslexieverklaring meer hebben. Dendron heeft dit formulier reeds in gebruik. Dit proces is nog niet afgerond doordat Raayland is gaan werken met een DOD (Digitaal Overdrachts Dossier). Inpassing van dit overdrachtsformulier moet nog besproken worden. Informatie in GMR januari 2013. Aanpassing beleidsstuk februari 2013; bespreking in DO, IB-platform en GMR Aanbieding nieuwe notitie in maart 2013 aan College van Bestuur SPOVenray 4
Bijlage 1 Dyslexietrajecten in het VO Raayland Venray (0478 551155) Kinderen die op de basisschool zijn gevolgd volgens het dyslexieprotocol, worden via een warme overdracht besproken met de school ven herkomst. Raayland werkt volgens het Dyslexieprotocol VO. Zij hebben een dyslexiespecialist die deze kinderen volgt. In de brugklas is er voor alle leerlingen een screening. De ouders worden geadviseerd om een dyslexieverklaring aan te vragen indien vermoed wordt dat er sprake is van dyslexie. Dat geeft recht op extra facilitering en ondersteuning. Dit geldt zeker voor eindexamenkandidaten. Daar zijn door de overheid vastgestelde criteria van kracht, dus een dyslexieverklaring. Metameer Stevensbeek (0485 381600) Kinderen die gevolgd zijn met het dyslexieprotocol krijgen een half jaar faciliteiten alsof er een dyslexieverklaring ligt. In die periode toch advies om dyslexieverklaring aan te vragen. Advies: indien vermoeden van dyslexie, ouders toch vragen om onderzoek voor dyslexieverklaring op Bao. Alle kinderen krijgen in december screening voor dyslexie. Dendron Horst (077 3970880) Kinderen die gevolgd zijn volgens het dyslexieprotocol (met ondertekening van hp s door medewerker BCO) krijgen tot het examen extra faciliteiten. Ze worden beschouwd als hebbende een dyslexieverklaring. Er wordt voor deze kinderen een standaardformulier ingevuld. Dit formulier wordt op alle scholen van Dynamiek gebruikt (077 4678020). Leny heeft bij Dynamiek gevraagd om dit formulier via de mail te mogen ontvangen. Voor het eindexamen is wel een dyslexieverklaring nodig. Alle kinderen worden in de brugklas gescreend dmv Muiswerk. Er is een aanbod voor de ouders, indien nodig, om met korting een dyslexieonderzoek te laten plaatsvinden. IVO Deurne (Peelland, Alfrink en Hub van Doorne) (0493 353470) Kinderen, die gevolgd zijn in het basisonderwijs volgens het dyslexieprotocol, worden via een koude en warme overdracht besproken. Indien de gegevens vanuit de basisschool als onvoldoende worden beschouwd volgt er een screening. De school van VO kan ook voor alle zekerheid een screening doen (om geen leerling te missen). Er wordt dan gebruik gemaakt van Muiswerk en de toetsen uit het protocol Dyslexie VO. Vervolgens krijgen de ouders een advies over het te volgen traject. Deze kinderen kunnen bijvoorbeeld recht hebben op extra begeleiding in de groep(niveau 1 en 2) en/of er buiten (niveau 3, voor intensieve remediëring). Ook zijn er compenserende faciliteiten zoals een dyslexiepas en software. De kinderen, docenten en mentoren kunnen worden begeleid door een dyslexiecoach Het kan ook zijn dat de ouders het advies krijgen om hun kind te laten testen. Daar zijn kosten aan verbonden, die grotendeels voor rekening van de ouders komen. Voor dyslectische leerlingen die deelnemen aan het eindexamen gelden de door de overheid vastgestelde criteria (dus een dyslexieverklaring). Bijlage 2 5
6
7
8