Biologie Academiejaar 2015-2016 www.vub.ac.be/biologie
Vrije Universiteit Brussel campus Etterbeek Pleinlaan 2 1050 Brussel campus Jette Laarbeeklaan 103 1090 Brussel campus Kaai Nijverheidskaai 170 1070 Brussel Verantwoordelijke uitgever Paul De Knop, rector Pleinlaan 2-1050 Brussel De informatie in deze brochure is onderhevig aan mogelijke wijzigingen. Kijk altijd op www.vub.ac.be voor de meest upto-date informatie. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Realisatie Vrije Universiteit Brussel Dienst Marketing, Communicatie en Evenementen Pleinlaan 2-1050 Brussel T. +32 2 629 21 34 F. +32 2 629 12 10 E. marcom@vub.ac.be Fotografie Saskia Vanderstichele, Kelly Langenus, Armand Mostin, Bernadette Mergaerts, Gauthier de Crombrugghe, fotoarchief dienst Marcom Concept www.meloveyoulongtime.be - Gauthier de Crombrugghe Opmaak Gekko Met dank aan al onze proffen en studenten voor hun medewerking bij de quotes en foto s. hvs 10-14/1.100 ex. 2
Tijdens mijn studies gingen mijn ogen pas echt open: Biologie is veel meer dan allerlei leuke weetjes over organismen. In het labo, op excursie, in de lessen of door wetenschappelijke artikels te lezen leer je de levende wereld begrijpen en doorgronden. De excursies wakkeren ieder jaar mijn zin in veldwerk aan en het verbreedt ook mijn blik op m n leefwereld, op alles wat rondom mij gebeurt. Vakken als wiskunde, fysica en chemie staan misschien niet op iedereen zijn verlanglijstje maar ze zorgen er wel voor om de processen te kunnen begrijpen of te bestuderen en zo je inzicht te verdiepen. Justine Vansynghel Student Ambassador Biologie 3
Bio voor het leven 4
pagina 06 Waarom Biologie? Biologie is een breed en veelzijdig vakgebied. Van alle verschillende diersoorten tot stamcelonderzoek en de verbondenheid van alle levensvormen. Biologie is een wetenschappelijke opleiding met grote actuele en maatschappelijke waarde. Waarom aan de VUB? Goede vraag! Het antwoord lees je op pagina 8. pagina 08 pagina 12 Blik op je bachelor Op zoek naar het overzicht van de vakken? Hier vind je het modeltraject van de bachelor. Meesterlijk door je master Het echte werk begint pas met de master. Een overzicht van de master vind je hier. Succes! pagina 16 pagina 18 Nieuwe wereld, nieuwe concepten Studeren aan een universiteit, dat is onvergetelijk. Aan de VUB stap je binnen in een wereld van academische tradities en het principe van Vrij Onderzoek. Het leven na je master Masterproef geschreven, stage gelopen, 5 jaar gestudeerd Daar sta je dan met je masterdiploma. Klaar voor de volgende stap! pagina 20 pagina 24 Studiekeuze en begeleiding Hoe maak je precies de juiste studiekeuze? Door actief aan de slag te gaan! Een doordachte studiekeuze vraagt tijd en inspanning. 5
Biologie: zo veelzijdig als het leven Vraag je je wel eens af hoeveel diersoorten er verdwijnen voordat ze ontdekt worden? Of wil je zelf nieuwe soorten ontdekken? Ben je gefascineerd door DNA? Hoe het de ontwikkeling van een cel tot een complex organisme bepaalt? Heb je de ambitie om te helpen bij de bestrijding van kanker, slaapziekte of antibioticaresistentie? Biologie bloeit Biologie is van nature al een veelzijdige wetenschap, omdat het de studie van de kleinste virussen tot de grootste ecosystemen omvat. Maar meer nog heeft biologie de laatste 20 jaar een revolutie ondergaan, o.a. door de ontwikkeling van DNA-technieken, wat biologen een ongezien arsenaal aan data en methodes biedt en wat voortduren nieuwe onderzoeks- en toepassingsdomeinen creëert. Biologie is een wetenschap die je blijft verrassen. Infomomenten Een keuze maken is niet voor iedereen even gemakkelijk. Kom eens langs op een infodag en spreek met een prof. Of met een van onze studenten. Proef de sfeer op de campus. Dan weet je het pas zeker. Want ook waar je gaat studeren speelt een belangrijke rol. Kijk op de achterkant van deze brochure of op www.vub.ac.be/infomomenten om te weten wanneer je langs kan komen. 6
Waarom Biologie? Biologie toont je the bigger picture Biologie verbindt ons met de wereld waarin we leven. Bovendien zorgt het ervoor dat we ons bewust zijn van onze verbondenheid met andere levensvormen. Dit biedt ons mogelijkheden om te leren over alle levende organismen, wat onmiddellijk relevant is voor onze eigen soort en onze eigen omgeving. Biologie is nog nooit zo actueel en maatschappelijk relevant geweest Biodiversiteitscrisis, duurzame ontwikkeling, stamcelonderzoek en Ebola: het zijn slechts enkele biologische termen die de laatste jaren regelmatig in de spotlights komen. Op verschillende fronten zijn biologen betrokken bij het onderzoeken. Dankzij biologie worden studenten meer bewust van ecologische knelpunten. Ze zijn in staat om mee na te denken en te debatteren over situaties waarin landbouw, ontmijning of de productie van energie in strijd ligt met het bewust omgaan met natuurlijke bronnen. Voorbereidingsactiviteiten Ben je niet zo zeker van je stuk? Heb ik wel genoeg wiskunde en chemie gehad? Om optimaal aan je opleiding te starten, kan je een aantal voorbereidingscursussen volgen om je kennis van het secundair onderwijs op te frissen. Voor Biologie ben je welkom op de voorbereidingscursussen Chemie, Fysica, Wiskunde. En met de zelftests weet je precies hoe je er voor staat! www.vub.ac.be/voorbereiden 7
Biologie aan de VUB. Diversiteit troef in een unieke biotoop. Weinig wetenschappen kunnen de omschrijving de studie van het leven opeisen. Biologie kan dat wel. De DNArevolutie heeft het domein nog een extra boost gegeven. Een ideale studierichting dus voor wie de verwondering over onze planeet wil bewaren, maar er ook de geheimen van wil ontsluieren. De VUB past prima in dat plaatje. Het wordt voor jou wat de Galapagos waren voor Darwin: een groen eiland met heel wat unieke wezens. Een eiland waar je grootse inzichten verwerft, en evolueert natuurlijk. 8
Biologie aan de VUB Dissecteer verderop in deze brochure de lijst van vakken tijdens je bacheloropleiding en je merkt het meteen: je hoeft hier niet meteen pijnlijke keuzes te maken tussen je talrijke interesses. Van de 180 credits die een driejarige bacheloropleiding omvat, kan je er maar liefst 36 vrij besteden aan keuzevakken die best aansluiten bij je passies. Het voordeel? Je krijgt een solide wetenschappelijke basis mee terwijl je rustig de tijd krijgt om te wikken en te wegen welke specifieke niche je in wil. Vleermuizen, mariene biologie, fossielen misschien heb je toch een uitgesproken fascinatie voor een bepaald onderwerp. We spelen open kaart over je toekomstperspectieven er zijn nu eenmaal geen honderd vacatures voor pakweg dolfijnspecialisten per jaar maar we steunen je wel in je droom. Menig doorbijter heeft op die manier een mooie (onderzoeks)carrière uitgebouwd. Ook aan de VUB. U mag de proffen voederen. Naar welke specialisatie je ook doorgroeit, je verliest hier nooit het volledige plaatje uit het oog. De grote biologische vraagstukken van deze eeuw vragen om een aanpak die het hele wetenschappelijke veld bestrijkt, en dus om diverse slimmeriken die de koppen bijeen steken. Samenwerking en een integratieve aanpak mogen aan de VUB daarom op heel wat aandacht rekenen. Elementen uit verschillende biologische disciplines worden gecombineerd om tot nieuwe inzichten te komen en alle relevante facetten te behandelen. Je hebt op de VUB-campus sowieso een stapje voor als het op interactie en teamwerk aankomt. Dat komt bijvoorbeeld omdat alle voorzieningen mooi gegroepeerd liggen op één groene campus, zodat je in sneltreintempo mensen van jouw en andere studierichtingen leert kennen. Maar het heeft ook te maken met de schaal van de universiteit. Bij ons ga je niet op in een anonieme massa; je volgt de meeste hoorcolleges, practica en veldexcursies in kleinere groepen. Dat schept ruimte voor individuele begeleiding door je professoren en assistenten. Dat je de gezichten van je proffen gauw herkent is een groot pluspunt. Tenslotte ga je als bioloog in spe ook regelmatig met hen op pad. Je doet namelijk praktijkervaring op door ecologische excursies te ondernemen in België en het buitenland. De kans zit er zelfs in dat je in je eerste jaar je biologische horizon verruimt tijdens een veldexcursie naar de kust. Tijdens zo n excursie werk je samen in groepen en moet je zelf oplossingsgericht werken om de vraagstelling aan te pakken. Je leert consequent en coherent te zijn in je wetenschappelijke beoordeling. Een correcte en volledige wetenschappelijke verslaggeving komt natuurlijk ruimschoots aan bod, zowel mondeling als schriftelijk, net als de tegenstrijdigheid in wetenschappelijke bronnen. Niet alleen de begeleiders beoordelen de studenten, verwacht ook een analyse van je sterktes en zwaktes van je medestudenten. De jaarlijkse excursies kunnen ook een heel belangrijke wetenschappelijke waarde hebben. Sommige observaties doen we al enkele jaren en geven samen een uniek overzicht. In English, por favor. Na je bacheloropleiding ben je helemaal ingeburgerd in het VUB-ecosysteem. Klaar dus om een autoriteit te worden in een vakgebied naar jouw keuze. Daar dient je masteropleiding toe, goed voor 120 studiepunten. Je kan kiezen tussen 6 afstudeerrrichtingen: Genetica, cel- en ontwikkelingsbiologie; Milieu, biodiversiteit en ecosystemen; Onderwijs; Herpetology; Human Ecology; EMMC Tropical Biodiversity and Ecosystems. Ja, dat heb je goed opgemerkt: je kan aan de VUB een Engelstalige master volgen. De ideale voorbereiding als je een onderzoekscarrière ambieert. Engels is in dat wereldje dé voertaal, en een prima kennis van Engels biologisch jargon is onmisbaar als je een loopbaan in het buitenland wil uitstippelen. Of zo n verblijf in het buitenland in je smaak valt, kan je tijdens je studies al testen met een Erasmuservaring in Italië, Oostenrijk, Duitsland, Portugal of Spanje. Proeven van ervaringen is, welke afstudeerrichting je ook selecteert, de rode draad tijdens je masterjaren. Je krijgt de kans om stage te lopen en zo het bedrijfsleven van binnenin te leren kennen. Je gewicht als wetenschapper en onderzoeker neemt dan weer toe door het project dat je voor je masterproef in samenspraak met één van de onderzoekers van de vakgroep ontwikkelt. Nu al verkikkerd op je evolutie aan de VUB? Dat treft, want ergens in India hopt een kikkersoort rond die de naam van onze universiteit draagt. Biologie aan de VUB: meer dan wat gekwaak. 9
Enkele unieke weetjes over Biologie aan de VUB. Wist je dat De VUB een eigen VUB-kikker heeft? Een team biologen heeft in India een nieuwe kikkersoort ontdekt en vernoemt naar onze universiteit. De soort draagt de naam Nyctibatrachus vrijeuni ofwel de VUB-nachtkikker. Getriggerd? Check dan zeker de Master of Science in Biology: Herpetology. Je de keuze hebt uit verschillende studentenkringen? De meeste studenten Biologie kiezen voor WK (Wetenschappelijke Kring). Je ook kan meewerken aan EcoCampus op de VUB? Bijvoorbeeld met het project Ecocampuskrak waarbij je op een creatieve manier de campus milieuvriendelijker kunt maken, het gebruik van de fiets bevordert, een moestuin onderhoudt Het gloednieuwe Fysicalabo op de VUB er ook voor studenten Biologie is? 10
14 uur theorielessen & 14 uur practica en werkcolleges per week - 30 studenten (gemiddelde in het eerste jaar) 90% van de afgestudeerden vindt binnen 6 maanden werk (bron: alumni- enquête 2012) Beginnen we eraan? 11
Blik op je bachelor Veel vakken in de moleculaire biologie, biodiversiteit en ecologie vormen de kern van de opleiding. Een ondersteunend vak als biochemie levert onontbeerlijke inzichten over enzymes, thermodynamica leert je hoe organismen hun warmte behouden, matrices zijn nodig om wiskundige modellen van ecologische gemeenschappen te maken Deze ondersteunende vakken worden dan ook gegeven met zo veel mogelijk biologische voorbeelden. Een overzicht van de kern- en keuzevakken uit de bachelor vind je hier. 12
Bachelorjaar 1 SP SEM HOC WPO ZELF Verplicht 54 Algemene Biologie 9 1 39 52 Ecologie & Terreinwerk 6 1 13 52 13 Fysica: inleiding mechanica 3 1 18 22 Algemene dierkunde 9 2 46 39 36 Evolutie 3 2 13 13 13 Algemene chemie 9 1 en 2 39 65 Fysica: trillingen, golven en thermodynamica. 6 2 30 39 Wiskunde 9 1 en 2 48 52 6 Studiepunten te kiezen Labovaardigheden in de biologie 3 of 6 1 39 52 Basisvaardigheden wiskunde 3 1 6 24 12 Bachelorjaar 2 SP SEM HOC WPO ZELF Verplicht 48 Genetica 6 1 26 26 26 Biodiversiteit & ecologie: Invertebraten 6 1 26 26 26 Biochemie 6 1 52 39 Organische chemie: structuur 3 1 26 13 Moleculaire celbiologie 3 2 26 Biodiversiteit & ecologie: Vertebraten 6 2 26 26 26 Functionele biologie: Planten, fungi & protisten 9 1 en 2 52 52 26 Kansrekening en statistiek 6 2 26 26 13 Geïntegreerd practicum biologie 3 1 32 30 12 Studiepunten te kiezen De medewerkers van het StudieBegeleidingsCentrum (SBC) zijn altijd bereid om je een woordje uitleg te geven of om te helpen met de voorbereiding van je practica. Je kan VIP-klassen volgen (lessen waarin de leerstof verder wordt uitgelegd), hulp krijgen bij het opstellen van een wetenschappelijk verslag of zelfs een afspraak maken voor oefeningensessies. Ga naar www.vub.ac.be voor de up-to-date informatie over de opleiding en de opleidingsonderdelen. zie voor meer uitleg pagina 15. SP Studiepunt : een studiepunt komt overeen met 25 tot 30 uren onderwijs-, leer- en evaluatieactiviteiten. Aan de Vrije Universiteit Brussel komt een SP overeen met een ECTS (de Europese norm voor het transfereren van studiepunten). SEM: semester HOC: hoorcollege WPO: werkcollege en/of praktische oefeningen ZELF: zelfstudie 13
Blik op je bachelor Bachelorjaar 3 SP SEM HOC WPO ZELF Verplicht 42 Microbiologie 3 1 26 Moleculaire ecologie 6 1 26 26 26 Neurobiologie 3 1 13 13 13 Populaties en ecosystemen 6 1 26 26 Immunologie 3 2 26 Developmental biology 3 2 26 13 Animal behaviour 3 2 13 39 Current topics in evolution 3 2 13 39 Bachelorproef 12 1 en 2 340 18 Studiepunten te kiezen Keuzevakken in bachelorjaar 2 en 3 SP SEM HOC WPO ZELF Biologie, maatschappij & ethiek 6 1 13 13 78 Gentechnologie 3 1 26 Practicum Microbiologie & gentechnologie 3 1 24 Aquatische & terrestrische ecologie 6 2 13 13 13 Dierenfysiologie 6 2 26 26 26 Virology 3 2 16 13 Fysica: elektromagnetisme 4 1 20 30 Plant molecular genetics and plant biotechnology 3 2 26 13 Inleiding tot de computerwetenschappen 6 1 18 13 Fysische geografie 6 1 26 26 15 Geologie 6 2 26 39 Meerdimensionale statistiek 6 1 26 26 15 Global change 3 2 13 26 Economie en bedrijfsleven 3 1 26 Filosofie van de wetenschap 3 2 26 75 Algemene taalkennis Engels 3 2 26 Ga naar www.vub.ac.be voor de up-to-date informatie over de opleiding en de opleidingsonderdelen SP Studiepunt : een studiepunt komt overeen met 25 tot 30 uren onderwijs-, leer- en evaluatieactiviteiten. Aan de Vrije Universiteit Brussel komt een SP overeen met een ECTS (de Europese norm voor het transfereren van studiepunten). SEM: semester HOC: hoorcollege WPO: werkcollege en/of praktische oefeningen ZELF: zelfstudie 14
* Ecologie en terreinwerk Prof. Nico Koedam doceert verscheidene vakken in de opleiding Biologie aan de Vrije Universiteit Brussel. In je eerste jaar leer je hem kennen bij Ecologie en terreinwerk. Daarnaast voert hij met zijn team vooral onderzoek uit naar ecosystemen in en rond mangroven in tropische regio s (o.a. in Kenia, Sri Lanka, India en Mauritanië) en naar de regelgeving rond soort- en ecosysteembeheer in Europa (o.a. Griekenland). Prof. Nico Koedam: Ecologie is de samenhang van organismen en hun omgeving en de sturingsprocessen die dat onderbouwen. Ecologie bestudeert de dynamiek van de wisselwerking en de relaties tussen organismen, populaties of landschappen en hun omgeving. Het moeilijkste aspect in de studie van die samenhang is het afzonderen van een onderzoeksentiteit. Je moet grenzen stellen in wat je wil onderzoeken en, je moet de parameters vastleggen die je kunt bestuderen. Je kan niet alles tegelijk onderzoeken en de begrenzingen in natuurlijke systemen zijn zelden scherp. Dat leren studenten heel concreet tijdens de excursies. Een kust is daarvoor ideaal, want op een kaart is de grens tussen land en zee scherp, maar dat is helemaal niet meer het geval op het terrein. ( een woordje uitleg) Prof. Koedam trekt al jaar en dag met de studenten op excursie: tijdens de bachelor naar de Franse kust en tijdens de master naar Tenerife, Kreta, Andalusië, Catalonië, Pyreneeën Naar die bestemmingen vertrekt hij met een internationale groep van masterstudenten Biologie en Geografie. Je kan bijvoorbeeld planten en organismen gaan vergelijken tussen zandkusten en rotskusten of zeeduinen en beboste duinen. Tijdens deze excursies starten we vaak onder de zeespiegel (gaan we snorkelen) maar eindigen we boven de boomgrens (soms wandelend door de sneeuw). En dit in enkele dagen. Het benoemen of determineren van planten en organismen, het begrijpen en beschrijven van systemen trachten we zoveel mogelijk op voorhand aan te leren tijdens de theorielessen of practica. Net zoals de trofische niveaus waarbij de positie van organismen in de voedselketen wordt vastgelegd. Dat is basiskennis. Dit blijft voor een bioloog een essentieel werktuig, het is geen doel. Tijdens de excursie kunnen studenten wel terugvallen op gedetailleerde richtlijnen en een ploeg van begeleiders (assistent en doctoraatstudenten) maar tijdens de uitstap leren ze voornamelijk technieken aan om biologische systemen te bestuderen of te meten. Ook door zelf ideeën uit te werken. Met alle controles, valstrikken en overwegingen zoals een positieve en negatieve controle, artefacten opsporen, inductieve en deductieve aanpak... * Evolutie Tijdens de lessen Evolutie leer je om de waargenomen diversiteit van het leven te begrijpen in een evolutieve context. Gedurende de introductielessen wordt aangetoond dat er voldoende wetenschappelijke argumenten zijn om de evolutieleer te aanvaarden. Argumenten voor het creationisme en Intelligent Design versus evolutie worden besproken. Verschillende soort-concepten en een reeks mechanismen worden besproken: natuurlijke selectie, seksuele selectie, artificiële selectie, adaptatie, radiatie, soortvorming en uitroeiing. Aan de hand van voorbeelden en oefeningen wordt geïllustreerd hoe fylogenetische bomen geanalyseerd kunnen worden in het kader van vragen rond moleculaire evolutie, biogeografie, co-evolutie... Ten slotte worden ook voorbeelden besproken die de variatie in snelheid van morfologische en moleculaire evolutie verduidelijken. * Labovaardigheden in de biologie In deze cursus komt de student in aanraking met de experimentele biologie. In groep worden, onder steriele omstandigheden, manipulaties uitgevoerd zoals het opgroeien en isoleren van bacteriële stammen, mutaties aanbrengen en isoleren of gentransfer tussen bacteriële stammen. De resultaten van deze experimenten worden besproken aan de hand van een rapport en een presentatie. Daarnaast krijgen studenten een introductie in de bio-informatica waar biologische vraagstukken worden opgelost door kennis uit de informatica toe te passen op biologische data. De student leert verbanden leggen tussen de kennis uit de hoorcolleges en de gebruikte technieken in de moleculaire biologie. 15
Meesterlijk door je master Ongeacht welk programma je kiest, het blijft onze prioriteit om je optimaal voor te bereiden op een succesvolle wetenschappelijke carrière. Eén van de beste manieren om tijdens je masterprogramma je onderzoekskwaliteiten op punt te stellen is door onder professionele begeleiding je eigen onderzoeksproject uit te voeren en je resultaten als proefschrift in te dienen. Het onderwerp van je thesis bepaal je in samenspraak met één van de onderzoekers van de vakgroep Biologie, die meteen ook als je begeleider zal fungeren. In de meeste gevallen past je onderwerp in het onderzoek van één van de teams van de vakgroep Biologie, of van een instelling waarmee wordt samengewerkt. 16
Master of Science in de Biologie: keuze uit 6 afstudeerrichtingen Genetica, cel- en ontwikkelingsbiologie (Nederlands en Engels) Deze richting spitst zich toe op de moleculaire en genetische basis van het leven. Je leert alles over DNA, virussen, cellen en biologische processen zoals infecties, immuunreactie en de ontwikkeling van een eicel tot meercellig organisme. Bovendien word je ingeleid in de vele toepassingsmogelijkheden van deze kennis, zoals kankertherapie en stamcelonderzoek. Milieu, biodiversiteit en ecosystemen (Nederlands en Engels) In deze richting verwerf je een doorgedreven kennis over de relaties tussen fauna en flora in de verschillende ecosystemen van de wereld, hoe ze ontstaan zijn, en hoe ze bedreigd worden. Aan de hand van gespecialiseerde hoorcolleges, toegepaste practica en veldexcursies word je klaargestoomd voor een carrière in fundamenteel onderzoek, natuurbeheer, of conservatiebiologie. Onderwijs (Nederlands) Deze richting is de ideale keuze als je biologie wil onderwijzen in het middelbaar of hoger onderwijs. Hierbij combineer je je biologische opleiding dij zowel moleculaire als ecologische domeinen bestrijkt, met een vernieuwde lerarenopleiding. De lerarenopleiding telt 60 studiepunten en wordt ingevuld met een theoretische component (30 SP) die deel uitmaakt van je masterprogramma in de Biologie, en een praktijkgerichte component (30 SP) die na je Masterprogramma dient gedaan te worden. Herpetology (Engels) Deze gespecialiseerde richting is uniek in Europa en richt zich tot studenten uit de hele wereld met een diepgaande passie voor amfibieën en reptielen. Een internationaal team van topexperts doceert over diversiteit, ecologie, fysiologie, gedrag, evolutie, en conservatiebiologie van deze dieren. Daarnaast staan er ook veldexcursies op het programma zowel in Europese als in tropische regio s. Human Ecology (Engels) Deze multidisciplinaire richting spitst zich toe op de interactie tussen de mens en zijn natuurlijke omgeving. Het lesprogramma richt zich tot een internationaal publiek van studenten met een gevarieerde wetenschappelijke achtergrond en omvat naast biologische vakken, ook technologische, socio-economsiche en politieke aspecten. Een ideale opleiding voor iedereen die wil bijdragen tot een duurzaam evenwicht tussen de groeiende menselijke bevolking en de natuur. EMMC Tropical Biodiversity and Ecosystems (Engels) De wereld staat voor een crisis met mogelijke uitroeiing van soorten door de opwarming van de aarde. Door de impact van verandering in landgebruik en de vernietiging van habitats verdwijnen tropische regenwouden, mangrove wouden en koraalriffen en samen met hen volledige ecosysteel functies, producten en diensten waar mensen van afhangen. Voor het behoud van de natuur, voor het sturen of heropbouwen van tropische biodiversiteiten en ecosystemen, moeten we de krijtlijnen van tropische biodiversiteiten kennen. We moeten weten hoe organismen interageren met hun omgeving en hoe ze reageren op verstoringen of veranderingen. 17
Nieuwe wereld, nieuwe concepten 2 keer 13 weken les. 2 weken blok. 3 weken examens. Fluitje van een cent, toch? Studeren, dat gebeurt aan de VUB in semesters. Meer bepaald twee. Elk van die twee semesters bestaat uit 13 lesweken. Die worden telkens gevolgd door 2 weken blok. Daarna heb je 3 weken examens: in januari en in juni. Sommige van die examens vallen tegen? Dat zet je recht tijdens de tweede zit. Die duurt van eind augustus tot midden september. Een druk schema, zeg je? Met een goede studiemethode valt het beter mee dan je zou denken. Zelfs met al die taken, presentaties en groepswerken tussendoor. En bovendien: na elke examenperiode heb je een weekje vakantie. Plus een aantal dagen academisch verlof. Sint- Verhaegen op 20 november is de belangrijkste voor de VUB, wanneer we de stichter van de VUB vieren en herdenken. Flexibel studeren Vroeger moest je voor één onvoldoende een heel jaar opnieuw doen. Dat is niet meer zo. Het hoger onderwijs is de laatste jaren veel flexibeler geworden. De vakken waarvoor je niet geslaagd bent, neem je mee naar het volgende jaar en combineer je met nieuwe vakken. Zo krijg je een geïndividualiseerd studietraject. Sommige studenten nemen bewust een deeltijds programma op, bijvoorbeeld om de combinatie met een (studenten)job mogelijk te maken. Het samenstellen van je individueel studietraject gebeurt wel altijd samen met je studietrajectbegeleider. 18
Studeren aan een universiteit, dat is onvergetelijk. Letterlijk. Nergens anders leer je zo duidelijk de grote lijnen te zien. Van maatschappelijke ontwikkelingen, bijvoorbeeld. Studeren aan de VUB? Dat is anders dan studeren aan een andere universiteit. Ook al omdat we de enige universiteit van Vlaanderen zijn die expliciet op het principe van Vrij Onderzoek is gebaseerd. Klaar voor een stap in een nieuwe wereld? VUB: 14.200 studenten - 123 verschillende nationaliteiten - 750 proffen - 50.000 alumni 29 bacheloropleidingen - 75 masteropleidingen - 24 master-na-masteropleidingen - 8 faculteiten 3 campussen - 150 onderzoeksgroepen - 86 miljoen euro onderzoeksbudget Universitair Ziekenhuis Brussel: 721 bedden - 305.875 consultaties - 54.201 hospitalisaties Academische competenties Uit tal van gegevens juiste, gefundeerde conclusies trekken. Weten hoe je een ondezoek opzet en aan welke vereisten dat moet voldoen opdat het resultaten geeft die een wetenschappelijke toets kunnen doorstaan. Uit een probleemstelling de kern weten te halen en die beknopt en helder kunnen weergeven. Nieuwe, onverwachte verbanden weten te leggen in bijvoorbeeld maatschappelijke fenomenen. Dat zijn allemaal zogenaamde academische competenties en een universiteit als de VUB is dé plaats om die aan te leren. Vrij Onderzoek. De basis van de VUB Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht, noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken. Dat citaat van Henri Poincaré, een befaamde wiskundige uit het eind van de 19de eeuw, hangt prominent bij de kantoordeur van onze rector. En met reden: dit principe van Vrij Onderzoek is uitdrukkelijk opgenomen in de statuten van de Vrije Universiteit Brussel. Maar het wordt ook uitgedragen in de manier waarop we ons onderwijs, ons onderzoek en onze maatschappelijke dienstverlening organiseren. Met respect voor alle meningsuitingen. Maar zonder ons te laten leiden door taboes, dogma s of andere heilige huisjes. Opmerkelijk: geen enkele andere Vlaamse universiteit houdt het principe van Vrij Onderzoek zo uitdrukkelijk hoog. Iets om conclusies uit te trekken? 19
Het einde is pas het begin Beeld je in. Je studies zijn prima verlopen en je mag je masterdiploma in ontvangst nemen. Je glimt van trots, en terecht. Want met dat diploma van jou ben je gewapend als geen ander om de arbeidsmarkt op te gaan. Maar welke richting ga je uit? Je hebt verrassend veel mogelijkheden en ook hier staat de VUB je bij. Jobuitwegen Het is een vaakgehoorde misvatting dat je met een masterdiploma in de Biologie weinig succes hebt op de arbeidsmarkt. Of dat je praktisch zeker in het onderwijs terecht komt. Niets is minder waar. Als Master in de Biologie heb je talrijke troeven op de arbeidsmarkt. Zo heb je naast een veelzijdige, parate kennis ook talrijke vaardigheden opgebouwd waardoor je na afstuderen in volgende sectoren terecht kan: 1. Onderzoek Het grootste deel van de afgestudeerde biologen begint zijn/haar loopbaan als onderzoeker. In de eerste plaats kan dit aan een universiteit, bv. door het aanvangen van een doctoraat. Biologen worden ook aangesteld in klinische laboratoria (ziekenhuizen), musea, onderzoeksinstellingen (bv. Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Instituut voor Tropsiche Geneeskunde) en biotechnologische of farmaceutische bedrijven. 2. Milieubeleid, natuurbeheer en educatie Een groot aantal biologen kom ook in beleidsfuncties terecht. Zo zijn biologen op gemeentelijk, provinciaal, federaal en Europees niveau actief betrokken in het milieubeleid. Ook nationale parken en natuurreservaten doen beroep op biologen voor beheer, advies en educatie van bezoekers. 3. Onderwijs Wil je toch je passie en enthousiasme voor biologie doorgeven aan een volgende generatie, dan kan dat natuurlijk ook. Ongeveer 13-14% van de afstuderende biologen kiest ervoor om voor de klas te staan. Dit kan zowel in het secundair onderwijs als aan een hogeschool. De VUB heeft een Specifieke Lerarenopleiding van 60 studiepunten waarvan je al 30 studiepunten in je master kan opnemen. Ook andere masters mogelijk Met je bachelordiploma Biologie kan je ook kiezen voor: Oceans and Lakes Master of Marine and Lacustrine Science and Management Master of Molecular Biology Meer informatie over deze masteropleidingen vind je op www.vub.ac.be/masters Lerarenopleiding Zou je graag voor de klas staan? Zorg dan dat je de Specifieke Lerarenopleiding aan je diploma toevoegt. Deze opleiding bestaat uit 60 studiepunten waarvan de helft theorie en de helft stage. Je kan de Specifieke Lerarenopleiding ook spreiden over meerdere academiejaren. Carrièrebegeleiding? Eén adres, het VUB Career Center De VUB staat er bekend om goeie plantrekkers af te leveren: kritische, zelfstandige en open-minded mensen. Toch zijn die eerste stappen op de arbeidsmarkt niet altijd even makkelijk. Het VUB Career Center geeft je net dat steuntje in de rug dat je nodig hebt. Je kunt er terecht voor individueel advies rond cv s, gesprekstraining en jobmogelijkheden. Ook al tijdens je studies, trouwens. Zo ben jij tijdig op de hoogte wat de jobmarkt je te bieden heeft. 20
Het leven na je master Ik werk aan de ontwikkeling van diagnostica voor tropische ziekten, o.a. slaapziekte, leishmaniase, ziekte van Chagas. De mensen die effectief die ziekten moeten opsporen geven daarbij de richting aan. Bijvoorbeeld: heb je een test nodig waarmee je de parasiet kunt zien (via de microscoop) of is het voldoende dat je antistoffen als reactie op de parasiet, of antigenen of genetisch materiaal van de parasiet kunt aantonen? Op basis van die informatie ontwikkelen we een test, liefst zo simpel mogelijk. Elk prototype test moet geëvalueerd worden, in het labo en in de klinische praktijk, vooraleer de test op grote schaal kan aangemaakt en gebruikt worden. We hebben al een aantal tests die gemakkelijk op het terrein toe te passen zijn en waarvoor dus geen laboratorium nodig is. We proberen er nu vooral te zorgen dat de nieuwe tests zeer specifiek zijn, d.w.z. dat een positief testresultaat betekent dat de onderzochte persoon ook ziek is. Soms is dit zeer moeilijk omdat niet alle mensen die met een parasiet besmet zijn ook daadwerkelijk ziek zijn of zullen worden (gezonde dragers) en vermits de behandeling zo toxisch is dat je die niet wil toepassen op mensen die niet ziek zijn. Philippe Büscher Licenciaat Biologie, afgestudeerd in 1979 Diensthoofd Eenheid Diagnostiek van Parasieten aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde, Antwerpen 21
De VUB, een universiteit die eruit springt. Niet in Vlaanderen, maar in Brussel. Niet her en der verspreid over de stad, maar geconcentreerd op drie campussen. Niet strak hiërarchisch georganiseerd, maar profs en assistenten die vlot benaderbaar zijn. De VUB neemt in vele opzichten een aparte plaats in. 22
01 Kleine afstanden, lage drempels Op onze campussen flaneer je van je les tussen koten en sportfaciliteiten naar het restaurant en weer terug. Geen verkeer te ontwijken, enkel uitnodigende grasvelden. Het voordeel van zo n écht campusgevoel? Dat je snel en makkelijk contact legt, ook met studenten van andere richtingen. Dat je tijd wint, dag na dag. En dat je je meteen thuis voelt aan je universiteit. 02 Sterk onderwijs, persoonlijk opgediend Het Vlaamse hoger onderwijs geniet een sterke reputatie. Ook de VUB ontvangt regelmatig heel lovende visitatierapporten voor haar opleidingen. Maar het tastbare voordeel voor jou? Da s dat je hier niet in de massa opgaat, dat je les (en practica!) krijgt in kleinere groepen. Je geniet van een uitstekende persoonlijke begeleiding en je onderhoudt vlotte contacten met je proffen en assistenten. 03 Kritische geest, warm hart De VUB is een universiteit met traditie, een baken van denkmethodes wars van dogma s het zogeheten Vrij Onderzoek. Veel werkgevers erkennen dat VUB-alumni geen jaknikkers zijn, maar een probleem grondig analyseren zonder voor de hand liggende paden te bewandelen. Een neveneffect van die kritische reflex: een enorme opstoot in de ontwikkeling van een warme en attente persoonlijkheid. Dat zal je hier gauw merken. En zelf ervaren. 04 Niet zoeken, veel vinden In Etterbeek vind je alle faculteiten behalve die van de Geneeskunde en Farmacie. Die huist in Jette, in de schaduw van het Universitair Ziekenhuis. Beide campussen hebben meer faciliteiten dan het doorsnee viersterrenhotel: fitness, medische en morele dienstverlening, een atletiekpiste en voetbalveld, fuifzalen, cafés, koten, geldautomaten, laboratoria, bibliotheek En, oh ja, het beste studentenrestaurant van Vlaanderen en Brussel. 05 Enter Brussel, exit verveling Toch even terugkomen op die studentenstad -kwestie. Wel, in Brussel zitten in elk geval véél studenten. Maar hier zitten ook veel multinationals. Of internationale bestuursinstellingen. Het is ook niet alleen de hoofdstad van Vlaanderen, België en Europa: even slenteren in de straten rond de Grote Markt of de Beurs en je snapt meteen dat dit het mekka van de horeca en cultuur is. In Brussel ben je nooit uitgekeken. Omdat er zoveel te zien is. Omdat er zoveel verandert. Omdat het een stad is. 06 Vlot sporen, tof wonen Niet op kot? Ach, gezien 1), 3), 4) en 5) biedt een van je medestudenten je in no time een logeerplek aan. Met wat geluk is je maat of vriendin zelfs de trotse bewo(o)n(st)er van een van de felbegeerde koten op de campus. Maar dan nog: de faculteit Geneeskunde en Farmacie ligt op dezelfde campus als het Universitair Ziekenhuis: flinke busverbinding dus. Campus Etterbeek ligt op amper 100 meter van het station van Etterbeek en wordt omsingeld door tram- en metrohaltes. En van Campus Kaai ben je na een metroritje van slechts 5 minuten in het Zuidstation. 07 Helpen kiezen, helpen slagen Remember het Vrij Onderzoek (nr. 3) en de kritische VUB ers? Welaan dan, je moet ons niet zomaar geloven. Waarom kom je het zelf allemaal niet eens een keer onderzoeken, daar in Brussel? Een verloren uitstap wordt het zeker niet, want we helpen je ook bij het maken van een juiste studiekeuze. Tijdens jouw laatste jaar op de schoolbanken organiseren we tal van infomomenten waarop we elkaar kunnen leren kennen. Je treft ze allemaal aan op de achterkant van deze brochure. 23
Studiekeuze en begeleiding Licht je in, vraag rond Wil je je kans op slagen zo groot mogelijk maken? Dan maak je best een goede studiekeuze. Maar hoe doe je dat precies? Door actief aan de slag te gaan! Een doordachte studiekeuze vraagt tijd en inspanningen. Gelukkig helpt de VUB je door het bos de bomen te zien. 24
Is Biologie iets voor mij? Vraag je je af wat het verschil is tussen Biologie en Bio-ingenieur? Kort gezegd gaat het over het verschil tussen een ingenieur en een wetenschapper. - Wetenschapper: Bioloog Je bent geboeid door al het leven op aarde en gedreven door onderzoek. Je bent nieuwsgierig. Je wil begrijpen hoe je omgeving in elkaar zit. Je wil natuurfenomenen en moleculaire kenmerken verklaren en voorspellen door patronen te herkennen in wat er dagelijks rondom jou gebeurt. Je houdt er van om kennis te genereren, verbanden te zoeken en die kennis schriftelijk en mondeling over te brengen en zo creatief bij te dragen tot ondersteuning en technologie van de toekomst. - Bio-ingenieur Je bent geboeid door het leven, van mens tot bacterie. Je bent gedreven, creatief en innovatief en wil nieuwe technologieën ontwikkelen. Je wil uitzoeken hoe het anders en beter kan. Je wil je naast de ingenieursskills ook sociale vaardigheden en humanresourcesmanagement eigen maken. Goed voorbereid aan je studie beginnen Voor een succesvolle start van je universitaire studies in de wetenschappen kan je best goed voorbereid zijn. Een overzicht van de verwachte voorkennis Wiskunde, Chemie en Fysica kan je opzoeken op www.vub.ac.be/biologie Als je denkt dat sommige onderwerpen een opfrissing vragen of als je bepaalde onderdelen nooit gezien hebt, dan kan je daar voor de start van het academiejaar nog iets aan doen. Kijk op www.vub.ac.be/voorbereiden wat het aanbod is. Basisvaardigheden wiskunde Wiskunde is vaak een van de grote knelvakken voor studenten in hun eerste jaar. Wie eventuele tekorten in zijn voorkennis wiskunde niet heeft kunnen wegwerken tegen de start van het academiejaar, kan hier tijdens het jaar nog aan werken. Je kan het keuzevak Basisvaardigheden wiskunde in het eerste semester opnemen. Studenten worden intensief begeleid in het verwerven van essentiële wiskundige vaardigheden en bij het maken van oefeningen. Studiebegeleiders Heb je nood aan meer studiemateriaal? Of wil je graag weten hoe je je in jouw specifieke situatie het best kan voorbereiden op een studie wetenschappen aan de VUB? In het Centrum voor Studie en Begeleiding zijn studiebegeleiders beschikbaar die je kunnen helpen met je voorbereiding. Neem contact op via begeleiding@vub.ac.be. Stapje per stapje naar de juiste studiekeuze Stap 1. Ken jezelf! Neem jezelf onder de loep: - Wie ben ik? Wat doe ik graag? Wat vind ik interessant? - Wat kan ik aan? In welke vakken ben ik sterk? Wat ligt me minder? - Wat wil ik? Wil ik vooral theoretische kennis opdoen of liever meer met praktijk bezig zijn? Ben ik bereid om veel tijd in mijn studies te steken? Welk beroep wil ik later uitoefenen? Het StudieBegeleidingsCentrum heeft een handig werkboek dat je helpt antwoorden te vinden op deze en vele andere vragen. Vraag de Kieswijzer aan via begeleiding@vub.ac.be. En ga zeker ook eens praten met de studiekeuzebegeleider bij jou op school. Stap 2. Verdiep je in het opleidingsaanbod! Neem een kijkje op www.onderwijskiezer.be en vind zo je weg in het aanbod van het hoger onderwijs in Vlaanderen. Kom zo te weten of je over bepaalde voorkennis moet beschikken. Lees ook over de verschillende afstudeerrichtingen en informeer je over welke jobs je met je diploma kan vinden. Raak je er nog niet helemaal uit? Kom dan langs op een SID-in bij jou in de buurt. Ook de VUB is aanwezig en kan je er alles vertellen over de VUBopleidingen. De data en locatie van de volgende SID-ins kan je vinden op www.vub.ac.be/infomomenten. Nog niet overtuigd van je keuze? Hoor eens rond in je eigen netwerk en probeer een student te spreken die de opleiding al volgt. Bijvoorbeeld tijdens de openlesdagen in de krokusvakantie. Stap 3. De ideale match De ultieme check of je gekozen opleiding en universiteit goed bij je zullen passen? Kom gewoon langs tijdens één van de vele infomomenten die ieder jaar op de campus worden georganiseerd. Dit is de enige manier om werkelijk te voelen hoe het er hier aan toe gaat. Tot slot nog dit. Zit je met vragen over je studiekeuze? Studeer je in een bijzondere situatie? Heb je bijvoorbeeld dyslexie, wil je je studie combineren met topsport of juist met een baan? Kom dan naar het StudieBegeleidingsCentrum, de plek voor alle hulp bij studievragen. Medewerkers van het SBC zijn op elke infodag aanwezig, maar je kunt ze ook e-mailen op begeleiding@vub.ac.be. 25
Een vliegende start Leerkrediet Alsjeblieft, je krijgt 140 studiepunten. Bij wijze van welkom bij aanvang van een initiële bachelor- of masteropleiding. Die 140 studiepunten maken je leerkrediet uit. Dat krediet gebruik je om vakken te kopen uit je studietraject. Slaag je voor die vakken, dan krijg je je punten terug. Meer nog: de eerste 60 studiepunten die je terugkrijgt, worden verdubbeld (alsjeblieft bis). Slaag je niet voor een of meer vakken, dan ben je de studiepunten die deze vakken waard zijn, kwijt. En moet je opnieuw studiepunten van je leerkrediet afgeven om ervoor te kunnen herkansen. Te vermijden, zoiets, want zo slinkt je leerkrediet. Toelatingsvoorwaarden en geïndividualiseerde studietrajecten Met een diploma secundair onderwijs kan je starten in elke bacheloropleiding (met uitzondering van Geneeskunde). Wil je graag meer info over specifieke toelatingsvoorwaarden voor bijvoorbeeld het schakelprogramma of directe toegang tot de master, kijk dan op de VUB-website bij de opleiding van jouw voorkeur. Hier vind je een lijst met de toelatingsvoorwaarden voor de opleiding: www.vub.ac.be/opleidingen. Heb je vragen rond toelating, vrijstellingen en vakkenpakketten, neem dan contact op met de studietrajectbegeleider van de opleiding. Het samenstellen van je individueel studietraject gebeurt altijd samen met je studietrajectbegeleider. 26
De lessen van academiejaar 2015-2016 starten in de vierde week van september. We verwelkomen je graag op een van de onthaalmomenten voor nieuwe studenten. En op tal van andere activiteiten tijdens Kick off the Campus. Zo maken we je vanaf dag 1 wegwijs op de VUB. Heb je nu al een vraag voor de VUB? Neem dan contact op met het Infopunt Studenten (info@vub.ac.be). Zij staan altijd voor je klaar. Praktische info Studiegeld en Sociale Dienst Studenten Je studiegeld wordt berekend op basis van het aantal studiepunten dat je opneemt, je nationaliteit, opleiding en contracttype. Studenten uit de Europese Economische Ruimte (EER) die zich voor een initiële bachelor- of masteropleiding inschrijven, betalen een standaard vast bedrag en een variabel bedrag per studiepunt. Elk jaar wordt het studiegeld opnieuw berekend. De exacte berekening vind je op www.vub.ac.be/inschrijvingen. Inschrijvingen 2015 Je kunt je het hele jaar online aanmelden voor jouw opleiding aan de VUB. Ook als je nog geen diploma secundair onderwijs hebt. We houden je dan op de hoogte van de stappen die je moet nemen om je inschrijving te officialiseren. De inschrijvingen op de campus starten op maandag 17 augustus 2015. Meer info en aanmelden: www.vub.ac.be/inschrijvingen. Zit je in een financieel moeilijke situatie, dan neem je best contact op met de Sociale Dienst Studenten van de VUB. Zij bekijken per dossier hoe je geholpen kan worden. Je vindt de Sociale Dienst Studenten via www.vub.ac.be/begeleiding. 27
HERFSTKAMP 2014 2015 27-28 OKT 2014 SID-in HAASRODE 8-10 JAN 2015 SID-in GENT 22-24 JAN 2015 SID-in ANTWERPEN 29-31 JAN 2015 OPENLESDAGEN 16-20 FEB 2015 INFODAG ETTERBEEK 14 MRT 2015 BELEEF DE CAMPUS 30 JUNI 2015 Hoera! Je eerste dag als student aan de VUB 21 SEPT 2015 2015 5-7 FEB SID-in KORTRIJK 2015 14 FEB VUB INFODAG 2015 26-28 FEB SID-in GENK 2015 21 MRT INFODAG JETTE EN KAAI 2015 26 APR VUB INFODAG 2015 5 SEPT VUB INFODAG Hier gebeurt het SID-ins Het hoger onderwijs komt naar je toe. Je kent ze vast wel: de SID-ins georganiseerd door de Vlaamse overheid. Elke hoger onderwijsinstelling is er aanwezig. Je kunt hier met één bezoek alle opleidingen en instellingen grondig met elkaar vergelijken. In elke provincie wordt een SID-in georganiseerd. Heel ver hoef je je dus niet te verplaatsen. Op donderdag en vrijdag kan je met je klas komen, de zaterdagen zijn open voor iedereen. Dan kan je je ouders mee op sleeptouw nemen. www.vub.ac.be/sid-in Openlesdagen Weten waar je aan begint. Wanneer jij van je welverdiende krokusvakantie geniet, gooien wij al onze deuren open. Precies, je leest het goed: je kan gewoon onze aula s binnenwandelen, een klapstoeltje uitkiezen en de les mee volgen. Geen voorkeursbehandeling, geen aangepaste workshop: gewoon het leven zoals het is aan de VUB. www.vub.ac.be/openlesdagen Herfstkamp Welke opleiding past bij jou? Tijdens het herftskamp kan je naar hartelust proeven van opleidingen die je aanspreken. We zorgen ervoor dat je geen gortdroge kost wordt voorgeschoteld. Alle workshops zijn interactief en leerrijk. Lol trappen kan je ook na de lesuren : wie kiest voor het tweedaags programma bestudeert onze studenten in hun natuurlijk biotoop. Je overnacht op kot en voor je je bed induikt, proef je van het studentenleven aan de VUB. www.vub.ac.be/herfstkamp Infodagen Je wilt info? Je krijgt info. Van onze proffen, studietrajectbegeleiders en student ambassadors. Iedereen staat klaar om jouw vragen te beantwoorden. Of het nu gaat over je opleiding, voorkennis, het studentenleven, op kot gaan, de campus, Brussel... Je kan direct een blik werpen op de cursussen, de bibliotheek en het Studiebegeleidingscentrum. Na deze dag zijn alle vraagtekens die nog door je hoofd spookten zeker geschrapt. www.vub.ac.be/infodag Beleef de Campus Smijt je erin! De universiteit draait niet alleen om studeren. Op Beleef de Campus maak jij al kennis met het campusleven. Wie nog studiegerelateerde vragen heeft, kan een babbeltje slaan met onze studenten. www.vub.ac.be/beleef-de-campus Partner in de Universitaire Associatie Brussel [E] info@vub.ac.be - [W] www.vub.ac.be - www.facebook.com/vrijeuniversiteitbrussel - @VUBrussel