De kleimannen van Bylandt thuis op straat
NDRLND Nederland zonder klinkers... het is onbestaanbaar Straatbaksteen bepaalt al sinds de veertiende eeuw in belangrijke mate het straatbeeld. Als onderdeel van onze cultuur brengt baksteen warmte en een thuisgevoel in de leefomgeving van onze steden en dorpen. Al meer dan een eeuw maken de kleimannen van Bylandt met klinkers de straten steeds mooier. We zijn trots op ons werk en onze stenen. Ook zijn we meer dan trots op het oudste merk in straatbaksteen: Bylandt. Die trots én dat vakmanschap willen wij hier graag tonen. 2 Bylandt... thuis op straat 3
Pure klei Ton Bouma Sanny Quaden kleiman en kwaliteitsmanager kleiman en productontwikkelaar Elke straatbaksteen vertelt een bijzonder verhaal. Voor mij begint dat verhaal niet hier in Tolkamer, maar juist ver weg. Want de rotsblokken die lang geleden in de Zwitserse Alpen afbraken én de erosie van stollingsgesteenten, zijn de verre voorvaderen van de klei in onze rivieren. De deeltjes worden steeds kleiner, tot ze bij hoogwater neerslaan in de uiterwaarden in onze lage landen. Daar vormen ze de basis voor een écht natuurproduct: straatbaksteen. Al meer dan honderd jaar graven wij de klei langs de oevers met zorg af. Zelf ben ik daar al 42 jaar bij betrokken. Aan die oevers creëren we in nauwe samenspraak met het WNF, ook weer nieuwe natuur. Zo krijgt de rivier de ruimte die hij nodig heeft en de straat zijn duurzame en fraaie klinkers. Vroeger stond de fabriek daar waar de klei gewonnen werd. Je groef de klei af en bakte daar je stenen van. Elke fabriek had zo zijn eigen kleur. Maar toen ontwerpers hun creativiteit de vrije loop lieten, zijn we kleisoorten van elders gaan halen, klei gaan mengen en minerale stoffen toe gaan voegen om aan de kleurwensen te voldoen. In die zin is er veel veranderd. Toch halen we hier op het Gelders Eiland nog altijd meer dan de helft van de klei uit een straal van twintig kilometer rond de steenfabriek. 4 Bylandt... thuis op straat Wij mengen de rivierklei uit de regio met klei uit het Duitse Westerwald en lava uit de Eifel. Die komt hier per boot aan. We zorgen bij het mengen voor exact de goede verhouding, om zo de juiste kleur en maatvastheid te bereiken. Er ligt meer dan 100.000 m3 klei en lava klaar in het depot van Bylandt. Op basis van puur vakmanschap wordt daaruit steeds één kwaliteit straatbaksteen geproduceerd; de beste. Om die kwaliteit dag in dag uit te kunnen realiseren, laten we de samenstelling van onze kleimassa steeds weer testen in het laboratorium van het Nederlands onderzoeksinstituut voor bouwmaterialen, keramiek en klei, TCKI. Echt niets wordt aan het toeval overgelaten, want deze stenen zullen meer dan 100 jaar meegaan. In Kessel gebruiken we voor de productie van strengpersstenen een vettere klei dan voor de vormbakstenen in Tolkamer, met een lager vochtgehalte. Dat is nodig voor dit proces. Bijna alle klei voor Kessel komt met vrachtwagens uit groeves in het Duitse Westerwald. Maar daarnaast gebruiken we ook eigen Maasklei en een geel bakkende klei uit Brunssum. De klei waarmee we in Kessel produceren heeft goede droogeigenschappen en is geschikt om de strakke strengpersstenen mee te maken. In vergelijking met Tolkamer bakken we hier maar een kwart van het aantal stenen. Maar ze zijn wel heel erg mooi. Puur natuurlijke klei is de basisgrondstof van wat we gerust het meest duurzame wegdek mogen noemen. Bylandt koestert die klei en is ermee vergroeid. Al meer dan 115 jaar produceert Bylandt uit deze klei straatbakstenen met karakter. Stenen waarin authentiek vakmanschap en het hedendaags kwaliteitsbesef verenigd zijn. De stenen zijn zó maatvast dat tussen de grootste en de kleinste steen uit de partij nog geen 5 mm verschil zit (KOMO-norm: A4-12EQ+). Dat maakt dat de stenen beter mechanisch gelegd kunnen worden terwijl er toch voldoende voegwerking is. 5
ormen Jeromy Papenborg kleiman en ploegleider Het begint voor mij allemaal met het klei-mengsel dat we hier binnenkrijgen. Voor we daar een straatsteen van kunnen vormen, moeten we dat mengsel eerst nog walsen en kneden. In het proces verkleinen we het verder en bevochtigen we het mengsel met stoom. Zo maken we het perfect vormbaar. De juiste receptuur zorgt ervoor dat de kwaliteit en maatvastheid stabiel is. Want in maatvastheid hebben we bij Bylandt een naam hoog te houden. Ook voegen we hier mineralen toe, zoals ijzer-, titaan- en mangaanoxide. Daarmee wordt de kleur van de klinkers bepaald: geel, roodbruin of bijna zwart. Duurzaam, natuurlijk en zonder een chemische kleurstof. Martijn Bekkers kleiman en meewerkend voorman In onze steenfabriek in Kessel persen we stenen met een strengpers. Dat zorgt voor straatbakstenen met een heel eigen karakter. Het grotere aandeel aan primaire kleisoorten maakt dat ze uitgesprokenere kleuren hebben dan bij stenen met meer rivierklei. We kunnen hier bijna elk formaat maken en hoeven amper nee te zeggen tegen de klant. Zelfs vanuit huis kan ik online de ovens in de gaten houden. Zo waak ik al tien jaar over mijn stenen. We persen in Tolkamer de klei in een bezande vormbak. Dat zand zorgt ervoor dat de vormelingen ook weer los komen uit de bak, als we de vormbakken omdraaien. Het zand geeft de stenen ook een deel van de kleur en het karakter. Op de meeste dagen worden hier op deze manier 25.000 stenen per uur gemaakt. Dat is een machtig gezicht waar ik als ploegleider oprecht van geniet. Mensen die op straat lopen hebben vaak geen idee hoeveel kunde en techniek er in al die stenen zit. Ik ben trots op wat we hier maken. Daarom werk ik hier ook al 15 jaar. Bij het vormen hebben we vocht nodig om de steen te kunnen vormen. Na het vormen moet dat vocht er weer uit. In speciale droogkamers brengen we het vochtgehalte terug van 24% naar 4%. Ook dat is weer een subtiel proces, want als het drogen niet goed gecontroleerd gebeurt, kunnen de vormelingen breken of scheuren. Het duurt afhankelijk van het formaat 32 tot 68 uur voordat de vormelingen, de nog niet gebakken stenen dus, de droogkamers weer uit komen. Klaar om de altijd brandende oven in te gaan. Het meest onderscheidende binnen de productie van Bylandt is wellicht het innovatieve droog- en bakproces. Tijdens het drogen, waarvoor de restwarmte van de ovens gebruikt wordt, krijgt elke steen het juiste vochtgehalte voor het bakken. Daarna volgt de uitgekiende precisie van de stookcurve in de oven. Op de graden nauwkeurig. De kwaliteitscontrole na het bakken is daardoor haast een formaliteit. Praktisch elke klinker is direct goed. 6 Bylandt... thuis op straat 7
Van sediment tot sentiment Straatbaksteen is kleurecht en behoudt dus levenslang haar natuurlijke tint. Door slijtage en gebruik wordt de kleur na verloop van tijd eigenlijk alleen maar mooier en warmer. Niet voor niets zijn ook oude straatbakstenen nog steeds een veel gevraagd materiaal. De Steenstudio in Tolkamer De meeste expertise U kunt Bylandt zien als een fabrikant van een uitgebalanceerd assortiment straatbakstenen. In vormbakstenen levert Bylandt immers meer dan 20 kleuren in 9 formaten. In strengpers zelfs 40 kleuren in 17 formaten. Maar Bylandt is veel meer dan dat. In het bedrijf is meer dan een eeuw expertise gebundeld. En ook daar kunt u een beroep op doen. Loopt u tegen specifieke vragen aan op het gebied van bestrating, laat Bylandt dan meedenken. In nauwe samenspraak met u, kan Bylandt immers ook maatwerk leveren. Zowel in formaat, als in kleur en afwerking. De kleimannen van Bylandt mogen dan met hun voeten in de klei staan, met hun hoofd zijn ze bij ú. 8 Bylandt... thuis op straat De Bijlandse Waard van Bylandt, prachtig natuurgebied ontstaan door kleiwinning Verantwoorde keuze Als gezegd: Bylandt gebruikt restwarmte voor haar droogproces. Het is slechts één voorbeeld van het maatschappelijk verantwoord ondernemen dat Bylandt voorstaat. Bij al onze inspanningen houden wij rekening met mogelijke effecten op mens, milieu en maatschappij. Van de winning van onze natuurlijke grondstof tot aan de verantwoorde verwerking van ons eindproduct. Bylandt was de eerste baksteenfabrikant met MVO Prestatieladder niveau 3-certificaat en het blijft voorop lopen. We participeren actief in sociaal werk- en lokale cultuurinitiatieven en binnenshuis stimuleren we onze medewerkers om met training en opleiding zichzelf continu te ontwikkelen. Integer handelen is voor Bylandt een vanzelfsprekendheid en dat verwachten we ook van onze leveranciers en partners. 9
ard ebakken Melis Giesbertsen kleiman en beladingsmedewerker Het verhaal van de klinker begint eigenlijk rond onze enorme tunnelovens. Want pas daar worden de blokken van klei, zand, lava en mineralen gebakken tot keiharde straatbakstenen. Robots stapelen de gedroogde stenen zorgvuldig op de ovenwagens die de ovens binnenrijden. Daarbij waak ik onder meer over de juiste zetting, zodat het vuur de stenen overal kan bereiken. Ze zijn nu nog grauwgrijs of geel. In de oven krijgen ze hun karakteristieke kleuren. Doordat we met de temperatuur en de zuurstoftoevoer kunnen spelen, kunnen we die kleuren beïnvloeden. Het is een subtiel proces van ongeveer 40 uur dat wij als kleimannen als geen ander beheersen. Bylandt produceert een kwalitatief zeer hoogwaardige collectie straatbaksteen. Deze producten voldoen aan de Europese norm EN1344, de basis voor de CE-markering voor open bestrating. Bovendien zijn al onze stenen, op grond van beoordelingsrichtlijn BRL2360, KOMOgecertificeerd. De door KIWA getoetste kwaliteits- en hardheidsklasse A4-12 is voor ons vanzelfsprekend. Het overgrote deel van de productie krijgt zelfs de classificatie A4-12EQ+, wat staat voor extra maatvast. Geen steen is hetzelfde, zeg ik wel eens. Want straatbakstenen zijn een écht natuurproduct. Toch zorgen we ervoor dat alle stenen binnen een serie wél degelijk hetzelfde zijn. Daarin zijn we in de 38 jaar dat ik hier nu werk, ieder jaar nóg weer beter geworden. Doordat we nauwkeurig waken over de kleisamenstelling, zeer zorgvuldig drogen en binnen de 150 meter lange ovens steeds dezelfde stookcurves realiseren, maken we series die in kleur en formaat sterk op elkaar lijken. Als belader van de ovens zie ik hoe we dit proces tot in het kleinste detail beheersen. Met de mannen hier bakken we er samen absoluut iets moois van. Er is veel veranderd in de tijd dat ik hier werk. Maar al die veranderingen hebben de liefde voor het vak en de trots voor het bedrijf niet doen verdwijnen. De ploegendiensten maken wel dat je elkaar wat minder vaak ziet, dat is jammer maar begrijpelijk. Maar goed: de kwaliteit is ten opzichte van de vroegere vlamoven veel gelijkmatiger geworden. Als je ziet wat er nu uit de oven komt: dat is voor bijna honderd procent 1 e kwaliteit. We hebben hier als kleimannen het proces helemaal in de vingers en daar werken we met elkaar aan. Natuurlijk, ieder heeft zijn focus, maar samen waken we over de totale kwaliteit. In de ovens loopt de temperatuur gestuurd op tot wel 1130 C. Hoe hoger de temperatuur, hoe harder de steen. De strengpersstenen die Bylandt in Kessel produceert, moeten door hun samenstelling op een nog hogere temperatuur worden gebakken om dezelfde hardheid te bereiken. De toptemperatuur ligt daar minimaal 60 graden hoger. 10 Bylandt... thuis op straat 11
en enorm ssortiment Peter Braam kleiman en expeditiemedewerker Voor mij moet het verhaal van Bylandt beginnen op het tasveld. Hier zie je ons volledige assortiment staan. Het is een immense toonzaal van stenen in tientallen kleuren en formaten. Dagelijks zie ik de grote steentassen en hoe hieraan controles op maatvoering, kleur en hardheid worden uitgevoerd. Door eigen mensen maar ook door onafhankelijke keurmeesters van KIWA. Op het tasveld doen ze de eindcontrole voordat de stenen met KOMO-keur op transport gaan. Kant-en-klare gestandaardiseerde pakketten die hun weg vinden naar gemeenten, aannemers, hoveniers en particulieren die de kwaliteit van deze stenen herkennen. Mechanisch bestraten is de norm en Bylandt juicht dit toe. Wij hebben daarom fors geïnvesteerd in de ontwikkeling van mechanisch bestraten. Een duurzaam product is immers pas echt duurzaam als het ook op een verantwoorde manier kan worden verwerkt. Mechanisch bestraten heeft de arbeidsomstandigheden en gezondheid van stratenmakers duidelijk verbeterd. Door onze zeer moderne gerobotiseerde installatie kunnen wij de straatbakstenen in alle gangbare verbanden leveren. Mijn eigen verantwoordelijkheid ligt onder meer bij de productielijn voor het mechanisch bestraten. De afgekoelde stenen worden met robots van de ovenwagens gepakt. Andere robots kunnen vervolgens volledig automatisch mechanische pakketten maken en daarbij kleuren mixen. Ik heb hier acht ijverige robots staan die vier legverbanden gelijktijdig kunnen verwerken. Steeds meer van onze straatbakstenen worden op deze manier uitgeleverd. Daarmee halen we een enorme druk weg bij de stratenmakers. Doordat we als Bylandt enorm maatvast kunnen produceren en voldoen aan de A4-12EQ+ norm, is onze klinker ideaal voor mechanisch bestraten. Hij laat zich regelmatig en gemakkelijk leggen. Een steen krijgt zijn waarde als hij verwerkt wordt. Zo simpel is het. Daarbij is onze logistiek een essentiële schakel. Bylandt zorgt ervoor dat de productie strak is afgestemd op de vraag. Met de juiste en tijdige informatie kan Bylandt altijd op het gewenste moment leveren. Doordat de lijnen bij ons kort zijn, zijn we ook erg flexibel. Als een order op het laatste moment toch nog wijzigt, kunnen we daar meestal wel een mouw aan passen. Wie marktleider is in kwaliteit en naam heeft gemaakt in het topsegment van de wegenbouw, mag immers nergens een steek laten vallen. Om de hoge kwaliteit te waarborgen, stellen we hoge eisen aan het kwaliteitsmanagement binnen onze organisatie. We zijn al vele jaren ISO 9001 en 14001 gecertificeerd en werken met een geavanceerd automatiseringssysteem. Daarnaast beschikken we over een notering op de MVO Prestatieladder en hebben de producten KOMO en DUBOkeur. 12 Bylandt... thuis op straat gecertificeerd gecertificeerd 13
eel meer an en klinker Peter Poelen kleiman en adviseur Natuurlijk begint het bij ons allemaal bij onze klant. Daar zou deze brochure ook mee moeten beginnen. Onze afnemers bepalen ons succes. Voor hen stoken we 365 dagen per jaar onze ovens en stoppen we al het vakmanschap wat er in huis is en dat is veel in iedere klinker. Voor hen blijven we innoveren in kleuren en formaten. En voor hen hebben we een doordachte logistiek opgezet die er voor zorgt dat de straatbakstenen niet alleen snel, maar ook exact op tijd geleverd worden. Ze kunnen op ons rekenen. Van begin tot eind. Bylandt straatbakstenen hebben een bewezen levensduur van ruim 125 jaar. Het hergebruik is door Royal HaskoningDHV vastgesteld op 90%. Straatbakstenen zijn daarbij bijzonder waardevast en het benodigde onderhoud is gering. De analyse van de levenscyclus laat zien dat de totale milieubelasting van straatbaksteen van productie tot aan het eind van de levensduur circa 27% lager ligt dan bij betonstraatstenen. Bylandt maakt dus straatbaksteen in heel veel kleuren, maar ze zijn wel allemaal groen... Als adviseur ben ik dagelijks op weg. Samen met mijn collega s adviseer ik aannemers, ingenieursbureaus, landschapsarchitecten én gemeenten bij complexe projecten. We vinden altijd een oplossing. Binnen of buiten het enorme assortiment. Want ook maatwerk is mogelijk. De vragen die ik voorgelegd krijg, zijn soms complex. Toch is mijn werk in zekere zin ook eenvoudig, want ik weet dat ik zoveel vakmensen achter me heb staan, dat ik binnen Bylandt altijd een antwoord kan vinden. We spelen in de eredivisie, waar de betonsteen de eerste divisie vertegenwoordigt. Door met name gemeenten te wijzen op een hoge restwaarde van straatklinkers, de enorme levensduur en de uitstraling van straatbaksteen, weet ik ze vaak wel te overtuigen om voor straatbaksteen te kiezen. Maar ook in de eredivisie heb je tegenspelers. Gelukkig heeft Bylandt een ongeëvenaarde kwaliteit en een uniek aanbod waarin ook klinkers zitten die onze collega s niet aanbieden. Denk aan het fraaie Linge formaat. 14 Bylandt... thuis op straat 15
Bylandt BV is een gewaardeerde dochter van CRH plc.; een beursgenoteerde internationale onderneming, die zich toelegt op de productie en distributie van delfstoffen en bouwmaterialen. Wereldwijd werken meer dan 75.000 medewerkers binnen CRH aan de productie van onder meer keramische materialen, cement, asfalt, bouwproducten en beton. CRH vormt daarmee een stevig fundament onder Bylandt. Bylandt BV Bijland 5 6916 KA Tolkamer Postbus 24 6916 ZG Tolkamer T +31(0)88 088 5555 F +31(0)88 088 5550 mail@bylandt.com www.bylandt.com