RAPPORT JAARLIJKS ONDERZOEK PCBS "DE ARK"

RAPPORT JAARLIJKS ONDERZOEK PCBS "DE ARK" School : pcbs "De Ark" Plaats : Vianen BRIN-nummer : 03JE Onderzoeksnummer : 74301 Datum schoolbezoek : 23 januari 2006 Datum vaststelling : 10 juli 2006

INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 DE UITGANGSSITUATIE VAN DE SCHOOL...7 3 OORDEEL OVER DE INDICATOREN...9 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...13 Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 3

1 INLEIDING Het jaarlijks onderzoek Op 23 januari 2006 bezocht de Inspectie van het Onderwijs pcbs "De Ark" in het kader van een jaarlijks onderzoek (JO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar een aantal indicatoren uit het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. De indicatoren betreffen de volgende kwaliteitsaspecten: De school zorgt systematisch voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs; De resultaten van de leerlingen liggen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht; De leerlingen ontwikkelen zich naar verwachting. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Zoals in het toezichtkader primair onderwijs 2005 is vastgelegd, gaat de inspectie zoveel mogelijk uit van de gegevens die de school zelf over de eigen kwaliteit heeft verzameld. Daarmee sluit de inspectie aan bij de specifieke situatie van de school en wordt de school bovendien niet onnodig belast. U heeft naast de schoolgids en het schoolplan enkele relevante documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie- of schoolontwikkelingsactiviteiten betrekking hebben. Het betreft de volgende documenten: Veranderingsplan 2005-2006; Managementcontract Fluenta 2005-2006 (september 2005); Notitie leerlingenzorg 2005-2006 (november 2005) Beleidsplan leerlingenzorg 2005-2006 (concept, december 2005); Jaarcontract begeleiding door EDUNIEK 2005-2006; Verslagen teamvergaderingen, leerlingbespreking, studiedag, 2004-2005; Uitwerking tweede notitie leesonderwijs, 2005; Plan van aanpak leesonderwijs, (concept, december 2005); Specifieke veranderingsactiviteiten 2005-2006 (maart 2006). De opzet van het onderzoek Het jaarlijks onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 5

jaarlijkse vragenlijst en de aanvullende vragenlijst jaarlijks onderzoek zijn bij de analyse betrokken. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij gesprekken met de directie en -voor zover van toepassing- met de coördinatie leerlingenzorg zijn gevoerd over de onderzochte indicatoren en de ontwikkeling en voornemens van de school met name op onderwijsinhoudelijk terrein. In het gesprek met de directie is tevens in algemene zin de invulling van het eerstvolgende periodiek kwaliteitsonderzoek aan de orde gekomen. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van de hiervoor genoemde aspecten van het onderwijs levert oordelen op een aantal indicatoren op. Na een korte beschrijving van de uitgangssituatie van de school (hoofdstuk 2), worden in hoofdstuk 3 deze indicatoren en de oordelen van de inspectie in een tabel weergegeven en van een toelichting voorzien. In hoofdstuk 4 zijn de afspraken over de invulling van het onderzoek in het volgende kalenderjaar aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 6

2 DE UITGANGSSITUATIE VAN DE SCHOOL Op de protestants-christelijke basisschool De Ark in Vianen hebben sinds het vorige inspectieonderzoek (2003) veranderingen plaatsgevonden die mogelijk effect hebben gehad op de kwaliteit van het onderwijs. De samenstelling van de bevolking van de wijk 'De Hagen', waarin de school ligt, is de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Voor de school heeft dit tot gevolg gehad dat er sinds een aantal jaren aan ongeveer vijftien procent van de leerlingen een extra gewicht mag toegekend worden in het kader van het achterstandenbeleid. Een klein deel van de leerlingen is van allochtone afkomst. De school staat voor de opgave effectief om te gaan met leerlingen uit sterk uiteenlopende gezinssituaties en ouders met verschillende visies op opvoeding. De school heeft een stabiel leerlingaantal dat per oktober 2005 lag op 142 leerlingen. Door gebeurtenissen rond een andere basisschool in de buurt zijn twee jaar geleden een relatief hoog aantal leerlingen van die school als zijinstromers op De Ark aangemeld, wat een tijdelijke uitbreiding van het leerlingaantal tot gevolg had. Er is één leerling die in het kader van de leerlinggebonden financiering (LGF, het 'rugzakje') recht geeft op extra financiering aan de school. De school werkt met zeven groepen, waaronder een combinatiegroep 5-6. Het eerdere bevoegd gezag van de school (Vereniging VPCO Vianen, met vier basisscholen) is per 1 augustus 2005 opgegaan in de stichting Fluenta, een fusie van vier besturen, met veertien bassisscholen en een school voor speciaal basisonderwijs in Vianen, Nieuwegein, IJsselstein en Houten. De directeur, die onder de VPCO als meerschools directeur fungeerde, is nu voor twee dagen per week teruggekeerd als directeur van de school. Twee dagen per week vervult hij bovenschoolse taken voor het bevoegd gezag. De adjunct-directeur die twee jaar lang schooldirectietaken heeft vervuld, is meer gaan lesgeven en heeft nu een dag per week voor directietaken. De voormalige intern begeleider is met langdurig ziekteverlof. Vanaf augustus 2005 is een leerkracht als IB-er aangesteld en zij beschikt over één dagdeel per week. Zij volgt nu de opleiding interne begeleiding. Er is een remedial teacher die drie ochtenden per week beschikbaar is. De gemeentelijke discussie over herinrichting van de wijk en de mogelijke vorming van een brede school en bouw van een nieuw schoolgebouw is nog niet in richtinggevend beleid vertaald. Eerder inspectie onderzoek In een eerder inspectie onderzoek (periodiek kwaliteitsonderzoek, september 2003) werden het onderwijsleerproces en didactisch handelen van leerkrachten, de toetsing, het schoolklimaat en de leerlingenzorg als voldoende beoordeeld, evenals de eindresultaten van de leerlingen en de sfeer op school. Het systeem van leerlingenzorg werd wel als 'kwetsbaar' beoordeeld, doordat de interne begeleider weinig tijd beschikbaar had. Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 7

Ook werd voor een aantal aspecten geconstateerd dat verbetering nog mogelijk was, met name de systematiek binnen de kwaliteitszorg, de samenhang binnen het leerstofaanbod ('doorgaande lijn groepen 1-2 en 3'). Er zou meer aandacht besteed moeten worden aan onderwijs op maat, als basis voor een preventieve leerlingenzorg. Verder werden in het PKO-rapport melding gemaakt van het ontbreken van een landelijk genormeerde toets voor taal voor leerjaren 1 en 2, de verouderde methode voor 'begrijpend lezen' en het gebrek aan activering van de leerlingen. Zowel in dit onderzoek als in een jaarlijks onderzoek 'op afstand' in 2004 werden de leerlingresultaten op tussentijdse landelijk genormeerde toetsen 'risicovol' bevonden. Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 8

3 OORDEEL OVER DE INDICATOREN De waarderingen die over de onderzochte indicatoren zijn gegeven, staan vermeld in de onderstaande tabellen. Iedere tabel wordt gevolgd door een toelichting op deze waarderingen van de inspectie. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering op de indicatoren is tot uitdrukking gebracht in welke mate deze bijdragen aan de kwaliteit van het desbetreffende kwaliteitsaspect: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school geen betrouwbare en valide gegevens over haar opbrengsten beschikbaar heeft. pcbs "De Ark" Kwaliteitszorg 1 2 3 4 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. Toelichting: De directeur heeft - mede in het kader van de bestuurlijke fusie - opnieuw de lijn van de zorg voor kwaliteit opgepakt met het ('uit')schrijven van een aantal documenten in de lijn van ingezette verbeteractiviteiten. Belangrijke thema's daarbij zijn: 1) de aandacht voor het lees- en taalonderwijs. Deze werd opgeroepen doordat de school teruglopende leerlingresultaten op leestoetsen constateerde en onvoldoende Cito Entree- en Eindtoetsgemiddelden; 2) het opnieuw beschrijven van het systeem van leerlingenzorg. Door de ziekte van de intern begeleider is de systematische ontwikkeling van de leerlingenzorg gestagneerd; 3) het bevorderen van de betrokkenheid van de ouders. Bij de documenten die in schooljaar 2005-2006 richtinggevend zijn voor veranderingen komt naar voren dat het team een proces heeft ingezet om systematisch te werken aan de ontwikkeling van school en onderwijs. In zekere zin verkeert de school in een 'doorstart', doordat de directeur opnieuw aan het stuur heeft plaatsgenomen en doordat een nieuwe IB-er wordt opgeleid. Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 9

De nieuwe schoolontwikkeling is ingezet met een 'visie en missie'-traject onder begeleiding van de schoolbegeleidingsdienst. Dit traject heeft juist voor het inspectiebezoek zijn beslag gekregen. Het heeft geresulteerd in een keuze van het team voor 'Zelfstandigheid, samenwerken en omgaan met verschillen'. In de studiebijeenkomsten zijn bouwstenen voor nieuw beleid geformuleerd, die dit schooljaar in een plan van aanpak moeten worden opgenomen. De inspectie constateert dat de school wel weet heeft van de achtergronden van haar leerlingenpopulatie (indicator 1.1), maar dit niet vertaalt in samenhangend taalbeleid. Gezien de populatie ontbreekt op school een meeromvattende notitie over taalbeleid. Sinds de eerste tegenvallende resultaten bekend zijn geworden, worstelt het team met de analyse van die resultaten en de gerichte verbetering van haar onderwijs. Een voor deze leerlingpopulatie ongeschikte taalmethode (Taaljournaal) en een niet optimale leesmethode belemmeren volgens de directie vooruitgang. Inmiddels is een keuze gemaakt voor een nieuwe methode 'Taal op maat' en heeft de school ingeschreven op een driejarig traject van het BOV-lezen. De evaluatie van de opbrengsten gebeurt onvoldoende systematisch door de school, mede door het ontbreken van landelijk genormeerde toetsen voor de kleuters. De school heeft geen systematische evaluaties gemaakt van de tegenvallende resultaten, die reeds in september 2003 duidelijk waren. Ook treft de inspectie onvoldoende analyse aanvan toetsresultaten en systematische vervolgacties. (indicator 1.2) De evaluatie van leren en onderwijzen (indicator 1.3) wordt als onvoldoende beoordeeld. Er zijn wel een aantal goede aanzetten gegeven, maar deze rpaktijk is nog niet geïntegreerd in het professioneel handelen van het team. De school houdt tweejaarlijks een enquête onder de ouders. Dit jaar zal bestuursbreed een raadpleging van de ouders door een extern bureau worden gehouden. Het lerarenteam heeft recent een vragenlijst ingevuld. Verder zijn er de gesprekken die de directeur houdt met de leraren in het kader van functioneren en persoonlijke ontwikkeling. Een en ander is nog niet 100% overtuigend geborgd en in de jaarlijkse processen opgenomen.bij een volgend onderzoek zal de inspectie hierop terug komen. De manier van planmatig handelen is aanwezig, maar het is nog onzeker of deze praktisch genoeg is en het team tot snelle actie ondersteund. Er is nu een planningsdocument op hoofdlijnen voor dit schooljaar. Er zijn twee notities over het leesonderwijs. Deze zijn echter beschrijvend en verkennend en er worden weinig praktische keuzes gedaan die concreet worden uitgewerkt. Gezamenlijke verbeteractiviteiten gericht op welomscheven doelen zijn niet helder geformuleerd en prioritering ontbreekt. De school dient verbeterdoelen concreter en specifieker te formuleren, waarbij ook een tijdspad en verantwoordelijkheden worden vastgelegd ('smart'). Evenals de vorige indicator wordt deze indicator 1.4 als juist voldoende beoordeeld, maar zal de inspectie in een vervolgonderzoek hieraan opnieuw aandacht besteden. Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 10

Voor borging van verworvenheden hanteert het team de zogenaamde 'nulmap'. Daarnaast is er een document over competenties dat nu nog in bewerking bij het bevoegd gezag. In het (concept) 'Beleidsplan Leerlingenzorg' is voor dit belangrijke gebied een aantal afspraken, procedures, taken en formulieren vastgelegd. Indicator 1.5 wordt wel als voldoende beoordeeld, echter met de uitdrukkelijke vermelding dat uit een volgend onderzoek zal moeten blijken of leraren deze documenten in de les- of begeleidingspraktijk en de onderlinge professionele discussie overtuigend inzetten. Indicator 1.6 wordt als voldoende beoordeeld. De school rapporteert voldoende duidelijk over leerlingvorderingen aan ouders. Zij geeft een tweewekelijkse nieuwsbrief uit, waarin naast praktische ook inhoudelijke en onderwijskudnige zaken aan de orde komen. De school heeft een actieve ouderraad. Met het nieuwe bevoegd gezag worden afspraken over communicatie gemaakt. De Ark gebruikt reeds het Fluenta management contract. De school heeft een ontwikkeling doorgemaakt waarin binnen het onderwijs en de communicatie aandacht besteed wordt aan het sociaal klimaat en de sociale veiligheid. Na een pestprotocol is de school overgegaan tot aanschaf van een methode ("Kinderen...") die wekelijks gebruikt wordt. In VPCO-verband wordt gewerkt aan een protocol 'Omgaan met agressie'. Binnen Vianen is nu de problematiek van de 'Loverboys' in het basisonderwijs aan de orde gesteld. De indicator 1.7 wordt daarmee als voldoende beoordeeld. Om deze beoordeling te handhaven dient de school: procedures te hebben en tweejaarlijks in kaart brengen of doelgroepen binnen de school (leerlingen, personeel) zich veilig voelen, en eventuele ernstige incidenten jaarlijks registreren; maatregelen voor preventie van pesten en oplossing van conflicten afgesproken en vastgelegd hebben; afspraken hebben vastgelegd over de reactie van de school bij het optreden van incidenten of conflicten, inclusief de communicatie met de ouders. Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 1 2 3 4 5 Toelichting: Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 11

Het onderzoek van De Ark geeft aan dat de school opbrengsten realiseert, die overeenkomen met de verwachtingen op grond van de capaciteiten van leerlingen. De school stelt de leerlingenvorderingen aan het eind van de basisschoolperiode vast met behulp van de Cito Eindtoets. De Cito Entreetoets wordt afgenomen in groep 7. De inspectie bekijkt voor de eindresultaten de scores van de Cito Eindtoets gedurende drie achtereenvolgende jaren en vergelijkt deze met de scores van andere scholen met een vergelijkbare leerlingensamenstelling als De Ark (scholengroep 3). In 2002-2003 vallen de leerlingscores op of rond het gemiddelde van deze schoolgroep. De twee laatste jaren (2003-2004 en 2004-2005) echter is het schoolgemiddelde lager dan de norm. Deze indicator geldt nu nog wel als voldoende (12.1). De indicator 12.2 kan worden beoordeeld indien de school een landelijk genormeerde toets gebruikt om de sociale vaardigheden van leerlingen aan het eind van de schooltijd vast te stellen. Dit is niet het geval. Daarom beoordeeelt de inspectie deze indicator niet. Inspanningen van de school op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen zijn eerder in dit rapport beschreven. Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 1 2 3 4 5 Toelichting: Voor het beoordelen van indicator 13.1 kijkt de inspectie naar de resultaten van leerlingen op landelijk genormeerde toetsen die de vorderingen bij lezen en rekenen-wiskunde op vijf momenten in de schooltijd meten. De school gebruikt de AVI-toetsen en DMT-toetsen voor technisch lezen in groep 3 en 4. De DMT-resultaten in groep 3 zijn onvoldoende en in groep 4 op leeskaart 3 eveneens. De resultaten van de leeskaarten 1 en 2 in groep 4 zijn onbekend, want door de school niet aangeleverd. De resultaten van groep 6 op de begrijpend leestoets uit het Cito leerlingvolgsysteem liggen boven de norm. De uitval op de toets rekenen-wiskunde in groep 4 is te hoog volgens de inspectienorm, terwijl de uitval in groep 6 bij deze toets beperkt is. Daarmee wordt deze indicator 13.1 als onvoldoende beoordeeld. De doorstroming van leerlingen op De Ark wijkt niet negatief af van het landelijke beeld. Het aantal doublures ligt iets onder de norm die de inspectie hanteert (indicator 13.3). Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 12

4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Afspraak met betrekking tot wettelijke bepalingen Bij dit jaarlijks onderzoek heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. Afspraken over de invulling van het eerstvolgende PKO Het volgende bezoek van de inspectie zal in beginsel bestaan uit een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Op basis van de gegevens die de inspectie heeft verkregen bij dit jaarlijks onderzoek wordt mogelijk het aspect 'voorwaarden voor kwaliteitszorg' toegevoegd aan het onderzoek. De reden daarvoor is dat in dit onderzoek onvoldoende tijd was om hierop in te gaan. Afspraken over de voorbereiding van het eerstvolgende PKO De school stuurt waar van toepassing relevante kwaliteitszorgdocumenten op naar het inspectiekantoor. Deze informatie zal voorafgaand aan het onderzoek worden geanalyseerd en bij het onderzoek worden betrokken. Rapport jaarlijks onderzoek pcbs "De Ark" - 23 januari 2006 13