MATTHÄUS J. S. Bach Dick Dijk dirigent Jean-Léon Klostermann evangelist Pieter Hendriks Christuspartij Kay Yi Min sopraan Martine Straesser alt Daniël van Kessel tenor Hugo Oliveira bas PASSION Theo Jellema orgel Ivanka Neeleman viola da gamba Meander Vocaal soprano in ripieno (ingestudeerd door Martien Hovestad) Dominicanenkerk Assendorperstraat 29 Zwolle Ontwerp: Studio Willemien Haagsma bno Dinsdag 26 maart 2013 PROGRAMMA
Vriendenkring Caecilia Toonkunstkoor Caecilia Zwolle e.o. www.caeciliazwolle.nl Contactadressen: Mevrouw K.J. van Walsem Speltakker 36 8091 NP Wezep tel. (038) 37 62 382 De heer P.T. Westra Leliestraat 106 8012 BT Zwolle tel.: (038) 42 36 578 Een lidmaatschap van de Vriendenkring kost 95,- per jaar. De voordelen daarvan zijn: u ontvangt jaarlijks twee toegangskaarten, gekoppeld aan gereserveerde plaatsen (reservering is anders niet mogelijk) u ontvangt informatie over de te geven concerten e.d. Opgave kan via (038) 46 56 311 Comité van aanbeveling: J.S. Boom RA. Vestigingsleider PricewaterhouseCoopers A. Manassen Oud-directeur Conservatorium Zwolle en Messiaen Academie voortgezet hoger muziekonderwijs H.G. Mannak Alg.Directeur Nederlands Symfonie Orkest Drs. H.J. Meijer Burgemeester van Zwolle 2
Welkom bij Caecilia 1873 2013 Hartelijk welkom bij onze uitvoering van de Matthäus Passion in het jaar waarin Caecilia 140 jaar bestaat en dit zo geliefde werk van Bach voor de negenenzestigste keer uitvoert. Het is voor ons, maar ook voor velen van u een waardevolle traditie in de lijdenstijd. Caecilia is blij met de begeleiding van het Nederlands Symfonie Orkest en de medewerking van een keur aan solisten, zowel vocaal als instrumentaal en niet te vergeten Meander Vocaal. Het bestuur van Caecilia wenst u een sfeervolle, muzikale avond toe. Dit concert is mede mogelijk gemaakt door: Speciaal voor starters: ontwerp van logo, briefpapier, visitekaartje, enveloppe en online website voor slechts 750,- 3
Dit concert is mede mogelijk gemaakt door: Wijnkoperij Henri Bloem Thorbeckegracht 47/48 (038) 4217299 Dommerholt Advocaten Bloemendalstraat 7 (038) 4272020 De Graaf van Vilsteren BV Makelaars Eekwal 31 (038) 4227229 Nooter Technische Installaties Popovstraat 10 (038) 4531622 Olland BV Medische Speciaalzaak Kamperstraat 6/8 (038) 4215898 Gebr. Simon George Stephensonstraat 20 (038) 4600015 Trip & de Boer Notarissen Eekwal 7 (038) 4211100 4
Dick Dijk Dirigent Dirigent van Toonkunstkoor Caecilia is sinds 2009 Dick Dijk. Bij Dick zat de liefde voor muziek er al vroeg in, op zijn negende begon hij met harmoniumlessen in zijn geboortedorp Meedhuizen. Van zijn zakgeld kocht hij zijn eerste langspeelplaat met een uitvoering van de Brandenburg Concertos van J.S. Bach. Hij was toen 11 jaar. Spoedig volgden kerkorgellessen bij Piet Wiersma en al gauw werd hij organist in de Gereformeerde kerk te Appingedam. Na de middelbare school ging hij naar het Conservatorium te Groningen en daar studeerde hij de hoofdvakken Schoolmuziek/AMV, Koordirectie en Orkestdirectie. Zang en stemvorming volgde hij bij Jitske Steendam en Chris Verhoog en repetitiemethodiek bij Bouwe Dijkstra. Dick studeerde in 1986 af met het Te Deum van Zsoltan Kodaly en begon zijn carrière als dirigent van verschillende koren in Noord-Nederland. Zijn liefde voor muziek beslaat een breed terrein. Zo dirigeerde hij oratoriumkoren, mannenkoren, gospelkoren en jongerenkoren. Momenteel is hij naast Toonkunstkoor Caecilia dirigent van het Drents Kamerkoor uit Assen en van Vocation te Grijpskerk. Ook is hij al ruim 25 jaar vaste organist in de Immanuelkerk te Groningen. 5
Jean-Léon Klostermann - evangelist Jean-Léon Klostermann begon zijn zangstudie in 1998 aan het Utrechts Conservatorium bij Henny Diemer. Aanvankelijk combineerde hij zijn muzikale carrière met een baan als manager in het bedrijfsleven. Vanaf een optreden in 2002 als Tamino in Mozart s Zauberflöte in een productie van de Nieuwe Opera Academie heeft hij zich volledig op het musiceren toegelegd. Hij volgde Masterclasses bij o.a. Anthony Rolphe-Johnson en Mark Tucker en dramalessen bij Janet Aster en Vladimir Koifmann. Jean-Léon Kostermann treedt veelvuldig op als concertzanger. Tot zijn repertoire behoren werken van alle bekende concert- en oratoriumcomponisten. Hij zong onder leiding van Roy Goodman met Bachkoor Holland de aria s uit de Matthäus Passion en de Hohe Messe Pieter Hendriks Christuspartij De bas-bariton Pieter Hendriks studeerde bij Herman Woltman en Wout Oosterkamp aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. In 1997 was hij prijswinnaar van de Erna Sporenberg Vocalisten Presentatie voor oratorium. Het concert repertoire van Pieter Hendriks geeft blijk van zijn grote veelzijdigheid. Hij zong de grote oratoria, maar ook werk van minder bekende componisten. Hij werkte met bekende ensembles als het Orkest van de Achttiende Eeuw, Combattimento Consort Amsterdam en het Koninklijk Concertgebouw Orkest. Hij soleerde onder dirigenten als Jaap van Zweden, Mariss Janssons, Jan Willem de Vriend en Ed Spanjaard. Ook op het operapodium was Pieter Hendriks de afgelopen jaren regelmatig te zien. Sinds 2002 is hij als eerste bas werkzaam bij het vermaarde Groot Omroepkoor in Hilversum. Kay Yi Min sopraan De sopraan Kay Yi Min werd geboren in Kaohsiung Taiwan en studeerde aldaar aan de Tainen Theological College end Seminary, waar zij in 2004 haar bachelor of Arts in Kerkmuziek behaalde. In 2005 kwam ze naar Europa om solozang te studeren bij Yvonne Schiffelers en koordirectie bij Ludo Claessen aan het Conservatorium van Maastricht. Beide studies sloot ze succesvol af. Momenteel werkt ze samen met vocal coach Hans Voschezang aan haar verdere stemontwikkeling. In 2009 werd haar de Publieksprijs toegekend door de Stichting Nederlandse Vocalisten Presentatie. Zij is sopraansoliste in oratoria, ondermeer de Messiah van Händel, Die Schöpfung en Jahreszeiten van Haydn en Carmina Burana van Orff staan op haar repertoire. 6
Martine Straesser alt Martine Straesser begon haar opleiding aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam waar ze studeerde bij Charles van Tassel. Vervolgens studeerde ze twee jaar aan de Royal Scottish Academy te Glasgow, waar ze haar Masters degree in opera behaalde. In Engeland en Schotland zong ze in in Carmen van Bizet en Le Nozze di Figaro van Mozart. Op het concertpodium trad Martine o.a. op met het Holland Symfonia en de Nederlandse Bachvereniging. In 2006 zong zij in het concertgebouw Amsterdam haar eerste Verdi Requiem. Recent was zij te gast bij het Zeeuws Orkest voor een tournee met datzelfde Requiem. Haar oratorium reikt van Bach tot Britten en ze is dan ook een veelgevraagd soliste bij oratoriumverenigingen Daniël van Kessel - tenor Na zijn studie Bedrijfseconomie besloot Daniël van Kessel in 2004 voor zijn passie te kiezen en zang te gaan studeren aan het Rotterdams Conservatorium bij Roberta Alexander, Carolyn Watkinson en Frans Huyts, waar hij in 2009 afstudeerde. Momenteel studeert Daniël bij Hanneke de Wit. Daniël is ondertussen een veelgevraagd oratoriumzanger gespecialiseerd in het barokrepertoire met name Bach en Hándel. Naast oratorium heeft Daniël ook in vele opera s gezongen. Tijdens het festival Flagstaff in Fidenza (Italië) zong Daniël scènes uit Rossini s Barbiere de Siviglia. Hij ontving daarvoor een beurs van het Prins Bernhard Cultuurfonds. In 2012 zong Daniël zowel de Evangelist als de aria s in de Matthäus, Johannes en Lukas Passion, o.a. als Evangelist bij de Matthäus Passion in de Oosterpoort te Groningen. Hugo Oliveira bas De in Lissabon geboren bas Hugo Oliveira studeerde zang aan de Escola Superior de Música in Lissabon en later met een beurs aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In 2009 won hij de eerste prijs op de Nederlandse Solisten Presentatie. Ook zong hij in de finale van de London Bach Society Competition. Hij trad op in de prestigieuze NPS Matinee serie in het Concertgebouw o.l.v. Jaap van Zweden. Als oratoriumzanger zingt hij zowel oude als moderne muziek. Op zijn repertoire staan o.a. het Requiem van Mozart, Ein deutsches Requiem van Brahms en Pulcinella van Igor Stravinsky. Hugo Oliveira zong met dirigenten zoals Jordi Saval (Les Concert des Nations) en met Jos van Veldhoven en met de Nederlandse Bach Vereniging. 7
Toonkunstkoor Caecilia 1873-2013 Geschiedenis in het kort De eerste kwarteeuw van zijn bestaan heeft het koor overwegend gewerkt met solisten uit eigen kring en met - veelal bescheiden opgezette amateuristische begeleiding. Toch werden concerten met een gevarieerd aanbod van kortere stukken al geregeld afgewisseld met uitvoeringen van grote, bekende oratoria van Händel, Haydn, Mendelssohn en Verdi. foto: Frank van Hienen 8
Tot 1890 hadden die plaats in theater Odeon. Hierna werd voor lange tijd als regel de ruimere Buitensociëteit verkozen en dat voor twee concerten per jaar. De professionalisering van de solistenbezetting en het begeleidingsapparaat zette in het begin van de 20e eeuw door. Diverse vocale beroemdheden vonden hun weg naar Zwolle en de symfonieorkesten traden aan, eerst de Arnhemse Orkestvereniging, later en in feite tot op heden, het Overijssels Philharmonisch Orkest, later genoemd Forum Filharmonisch, daarna Orkest van het Oosten en momenteel Nederlands Symfonie Orkest. Dit jaar wordt Caecilia 60 jaar door dit orkest begeleid. Na een periode van vrij snelle dirigentenwisseling volgt de veeljarige leiding resp. van Cor Ponten (1913-1947), Clemens Holthaus (1947-1970), Jacques Reuland (1970-1998) en Oane Wierdsma (1999-2008). Vanaf 2009 is Dick Dijk de dirigent van Caecilia. De eerste Matthäus vond plaats in 1918 in de Grote Kerk en voornamelijk om akoestische redenen vanaf 1983 in de Dominicanenkerk. 9 MATTHÄUS PASSION J.S. Bach De hoofdstukken 26 en 27 van het evangelie van Matthäus vormen in hun geheel de grondslag van Bach s passie, zonder enige verandering, weglating of toevoeging. Als rechtgeaard lutheraan gebruikte Bach natuurlijk de vertaling van Martin Luther met diens spelling en woordverbuigingen. Uit het Hooglied nam Bach enige versregels voor de inleiding van het tweede deel. In deze Bijbeltekst voegde Bach naar eigen inzicht zestien koraalverzen en vele vrije gedichten. De teksten die hij nodig had voor aria s, arioso s en vrije koren liet hij op zijn aanwijzigingen vervaardigen door de postbeambte Christian Friedrich Henrici, die zich onder het pseudoniem Picander verdienstelijk trachtte te maken als dichter. Bach was zelf zeer goed in staat om zijn gedachten in dichtvorm te gieten. Niet voor niets neemt men aan dat tweederde van zijn cantates en van de Johannes Passie van zijn eigen hand zijn. Maar het spaarde hem tijd als hij dit werk door een ander liet doen. Picander had de feeling voor in muziek bruikbare woorden en ritmes. Bach zal tot op woorden, zinnen, versvoeten en aantal regels nauwkeurig zijn eisen hebben geformuleerd. Picander timmerde in opdracht wat van hem aan teksten werd verlangd. Zo kwam onder toezicht van Bach een tekst tot stand, die uitermate geschikt was voor het doel en op een peil dat gunstig afstak tegen dat van de meeste van dergelijke producties uit die tijd. Bach kende de zwakheden van zijn mensen, in dit geval de ijdelheid van de dichter en schreef beleefd op de partituur Poesia per Dominum Henrici, alias Picander dictus Picander publiceerde deze Poesia, de tekst van aria s en arioso s, inleiding en slotkoor inderdaad als zijn eigen werk in de tweede bundel van zijn Ernst-Scherzhafte und Satyrische gedichte (1729) Bach gunde hem graag de eer en stelde er geen prijs op, als medeauteur te worden genoemd in één adem met een dichter van gemengde reputatie. Het ging hem om belangrijker zaken. (Uit: de Passies van Johann Sebastiaan Bach Hans Brands Buys)
10
MEANDER VOCAAL o.l.v. Martien Hovestad Het Meander Vocaal is het koor dat bestaat uit leerlingen van het Meander College die muziek als examenvak hebben in de Tweede Fase. Zij krijgen drie uur per week les, verdeeld in instrumentaal, vocaal (koor) en vaktheorie. Door middel van koorzang wordt de zangtechniek (verder) ontwikkeld. Alle examenleerlingen muziek moeten instrumentaal en vocaal een schoolexamen afleggen. Het Meander Vocaal bestaat uit twee koren; - het 'beginkoor' (Meander Vocaal -A- ) bestaat uit leerlingen van Havo 4 en Atheneum 4. - het 'gevorderde koor' (Meander Vocaal -B-) bestaat uit leerlingen van Havo 5, Atheneum 5 en 6 Beide koren geven concerten binnen en buiten school. In juni 2004 heeft het koor voor het eerst meegedaan aan het muziekfestival op Schiermonnikoog. Een jury heeft het koor beoordeeld. Van de 20 deelnemende koren kwam het Meander Vocaal op de 3e plaats. In juni 2006 behaalde het Meander Vocaal de 2e plaats en vorig jaar heeft het koor eveneens de 2e prijs behaald. Het repertoire is zeer gevarieerd: klassiek (Bach, Mozart, Mendelssohn, Fauré) pop en musical (o.a Sound of Music). Meestal wordt het Meander Vocaal begeleid door het Meander Strijkensemble. Ieder jaar vindt er een concert plaats met Jeugdorkest De Vuurvogel o.l.v. Albert Dam. Zo hebben koor en orkest in 2009 het eerste Meander Kerstconcert gegeven in de Plantagekerk. In maart 2011 hebben koor en orkest in diezelfde kerk het Meander Passieconcert gegeven met het Kyrie in d moll KV 341 van Mozart en het Requiem van John Rutter. In december 2012 hebben beide ensembles het 3e Meander Kerstconcert gegeven met de titel An English Christmas. Sinds 2005 zingen de sopranen van beide koren mee in de Matthäus Passion van J.S.Bach bij Toonkunstkoor Caecilia, als soprano in ripieno. Ieder jaar wisselt de samenstelling van het Meander Vocaal. Na het examen verlaten leerlingen het koor en komen er nieuwe leerlingen bij die in korte tijd zich een goede zangtechniek eigen moeten maken. Een bijzonder spannende, maar vooral zeer dankbare uitdaging. 11
Dit concert is mede mogelijk gemaakt door: Simon Stevinweg 12 Zwolle 038 465 72 22 www.coenradi.nl 12
TOONKUNSTKOOR CAECILIA 1873-2013 De heilige maagd en martelares Caecilia leefde in de 2e of 3e eeuw in Rome. Sinds de late middeleeuwen is zij de patrones van kerkmusici, zangkoren, fanfares en orkesten. Haar feestdag is op 22 november. Ter gelegenheid van het 140 jarig bestaan van Caecilia is bij de programmering van het najaarsconcert 2013 gekozen voor één van de composities gewijd aan de heilige St. Caecilia. Programma concert 5 november 2013 Missa Sancta Caecilia van J. Haydn en Krönungsmesse van W.A. Mozart. Medewerking: Nederlands Symfonie Orkest Heleen Koele sopraan, Sara Klein Horsman alt Leon van Liere - tenor, Pieter Hendriks - bas 13
Dit concert is mede mogelijk gemaakt door: 15
OPEN REPETITIE AVOND Voor wie Voor iedereen die van zingen houdt en wel eens bij zichzelf denkt: Zou ik nu wel of niet in Toonkunstkoor Caecilia passen? Waar Kerkgebouw De Hoeksteen Scheldelaan 141 8032 PB Zwolle Wanneer Vrijdag 12 april 2013. Vrijdag is Caecilia s vaste repetitie-avond. Hoe laat Ontvangst 19.30 uur met koffie en thee. Vanaf 20.00 uur zingt u gewoon met uw eigen partij mee. Muziek is aanwezig. Eisen Als u na de open avond lid wilt worden zal de dirigent uw zang en gevoel voor zuiverheid en ritme beluisteren en uw stemsoort vaststellen. VRIJDAG 12 APRIL 2013 Volgende uitvoering Ten gelegenheid van 140 jaar Toonkunstkoor Caecilia Missa Sancta Caecilia van J. Haydn en Krönungsmesse van W.A. Mozart Meer informatie Bij Kuna van Walsem, secretaresse, tel. 038-3762382 e mail: kvwalsem@kpnmail.nl