Voorkom een grote brand: Sprinklers borgen uw bedrijfscontinuïteit

Voorkom een grote brand: Sprinklers borgen uw bedrijfscontinuïteit Jaarlijks komen in Europa zo n vierduizend mensen om door verbranding of rookvergiftiging. En vallen er zo n honderdduizend gewonden (volgens cijfers van de non-profitorganisatie European Fire Sprinkler Network). Dit aantal kan worden verminderd als er meer sprinklerinstallaties in gebouwen worden toegepast. Sprinklers, die automatisch sproeien zodra er brand is, voorkwamen al menig grote brand en beperkten de schade vaak tot wat rook- en waterschade. In Nederland zijn in de afgelopen 25 jaar geen gevallen bekend van branden met dodelijke slachtoffers in gebouwen met sprinklerbeveiliging. Voordat de brandweer ter plaatse is dit duurt gemiddeld meer dan 8 minuten zijn 99 van de 100 branden al geblust door sprinklers (bron: Vereniging Sprinkler Installateurs). Hierdoor blijft de schade beperkt en vaak kunnen de werkzaamheden de volgende dag worden hervat. In dit whitepaper leest u hoe sprinklers jaarlijks levens en bedrijven redden. U krijgt een toelichting op de vooroordelen die de ronde doen en wij leggen u uit hoe een sprinklerinstallatie werkt. Daarnaast heeft dit whitepaper een bijlage waarin de verschillende soorten sprinklerinstallaties en hun onderdelen worden beschreven. 1 Hoe sprinklers levens en bedrijven redden Voorkomen dat brand in uw bedrijf ontstaat is niet altijd te realiseren. Het nemen van preventieve maatregelen voor de veiligheid van uw medewerkers én voor uw bedrijfscontinuïteit, is daarom voor uw bedrijfscontinuïteit is daarom van groot belang. Mocht er toch brand ontstaan, dan is het zaak de gevolgen van de brand te minimaliseren. Sprinklers hebben daarin hun waarde inmiddels ruimschoots bewezen. Een goede sprinklerinstallatie beperkt materiële schade door brand, zorgt voor veiligheid van uw mensen en borgt uw bedrijfscontinuïteit. Zoals u in grafiek 1 ziet, loopt de temperatuur bij een brand veel minder hoog op als er sprinklers zijn. De brand ontwikkelt zich minder snel, de constructie blijft behouden en er ontstaan minder brandbare gassen. De grafiek laat ook zien, dat een brandmeldinstallatie vooral zinvol is voor de persoonlijke veiligheid van de aanwezigen. Om materiële schade te voorkomen, is een brandmeldinstallatie veel minder geschikt: als de brandweer arriveert na meer dan 10 minuten, is de brand volledig ontwikkeld en is de materiële schade al enorm. 0304 022014 1 van 9 Grafiek 1: Brandkromme temperatuurontwikkeling Temperatuur in C 1 900 Temperatuurontwikkeling bij: 800 700 600 500 400 2 1 2 3 4 ënormaleí brand Response brandweer na automatische melding Standaard sprinklerinstallatie ëquick responseí sprinklerinstallatie 300 200 3 100 4 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tijd in minuten

Nog een reden om voor sprinklers te kiezen, is de gewijzigde strategie van de brandweer. Na de strategische herbezinning Strategische Reis heeft de brandweer besloten niet langer standaard uit te rukken bij automatisch brandalarm circa 50% van die meldingen is namelijk loos alarm. De melding moet eerst geverifieerd worden door iemand ter plekke. Als dan blijkt dat er daadwerkelijk brand is, is die veelal al oncontroleerbaar geworden. Als ondernemer bent u dus op uzelf aangewezen voor detectie, alarmering en het blussen van brand. Alles verzekeren is geen oplossing Uw onderneming is verzekerd tegen brandschade. Maar wist u dat u daarmee maar het topje van de ijsberg afdekt? Alle extra rompslomp en uitgaven bij grote schades zijn vaak niet verzekerd. Denk daarbij aan de negatieve aandacht in de pers of aan tijdverlies door inefficiëntie omdat het bedrijfsproces verstoord is. Een kleine brand kan zorgen voor een grote klap die nog lang na-echoot in uw onderneming. Omdat voorkomen van een (grote) brand beter is dan verzekeren, geven wij u in dit whitepaper een uitgebreide uitleg over sprinklerinstallaties. 2 Werking van een sprinklerinstallatie Een sprinklerinstallatie is een vast opgestelde en automatisch werkende blusinstallatie die een beginnende brand signaleert, doormeldt en beheersbaar* houdt. De installatie bestaat uit een watervoorraad, een drukverhoger (meestal 1 of meerdere pompen) en een leidingstelsel met sproeikoppen. De sproeikoppen hebben een smeltzekering die bij een bepaalde temperatuur stukspringt. Hierdoor komt het water vrij dat volgens een patroon op de directe omgeving en de brand wordt gesproeid. (*Voor hoogbouwmagazijnen is er een speciale ESFR-installatie, die de brand ook daadwerkelijk blust.) Temperatuurverloop bij brand Bij een beginnende brand loopt de temperatuur steeds verder op. Door activering van een sprinkler neemt deze weer af (blussende sprinkler) of blijft gelijk (controlerende sprinkler). 3 Voordelen van een sprinklerinstallatie Hoge betrouwbaarheid Een spinklerinstallatie is weinig storingsgevoelig, daardoor zijn er geen ongewenste meldingen naar de brandweer, zoals dat bijvoorbeeld bij rookdetectie wel het geval is. U krijgt dus geen rekening voor het onterecht uitrukken van de brandweer. Detecteren, alarmeren en controleren/blussen in 1 systeem Na detectie van een beginnende brand treden sprinklers direct in werking. Het brandje krijgt daardoor geen kans om uit te groeien tot een vuurzee. Een automatische sprinklerinstallatie detecteert de brand, alarmeert de brandweer en controleert de brand. ESFR-systemen blussen de brand ook daadwerkelijk. Effectief; de brand wordt in meer dan 98% van de gevallen geblust Hierdoor is in 99% van de gevallen de inzetduur van de brandweer beperkt. Uw bedrijfscontinuïteit geborgd Bij een brand wordt uw bedrijfscontinuïteit nauwelijks verstoord omdat de brand tot een klein gebied beperkt blijft. U behoudt uw klanten en werkgelegenheid. Materiële schade blijft beperkt bij brand Sprinklers voorkomen grote brandschade. Doordat vaak 1 of 2 sprinklers de brand al blussen, blijft ook de waterschade beperkt. Betere bescherming van de aanwezigen Bedenk dat vaak de meeste slachtoffers optreden door de giftige rookgassen die bij een brand ontstaan. Doordat de brand snel wordt geblust, is er veel minder kans op verbranding of het inademen van rook. 2 van 9

Veel minder waterverbruik dan bij blussen door de brandweer Ruim 65% van alle branden wordt met 1 sprinkler geblust. In slechts 35% is blussen met 2 sprinklers noodzakelijk. Doordat vaak 1 of 2 sprinklers de brand al blussen, is er veel minder waterverbruik. Sprinklers gaan alleen sproeien wanneer dat nodig is: bij hitte-ontwikkeling. Een sprinkler gaat gericht te werk en gebruikt 60 liter water per minuut, de brandweer 1.000 keer zo veel. Minder milieuschade door minder omvangrijke brand De sprinklers zorgen er door de koelende werking voor dat het ontstaan van giftige rookgassen sterk wordt verminderd. Omdat de brand klein in omvang blijft, is ook de schade aan het milieu beperkt. Grote en minder zware compartimenten mogelijk en daardoor grotere logistieke vrijheid Het Bouwbesluit schrijft voor hoe groot een compartiment mag zijn. Als u in een compartiment een sprinklerinstallatie laat aanleggen, is het mogelijk om veel grotere compartimenten te bouwen. Dit geeft bij bijvoorbeeld een distributiecentrum veel logistieke voordelen, biedt vrijheid van indeling en flexibiliteit van de bedrijfsprocessen. Bouwkundige vrijheid Installatie van sprinklers maakt bouwvormen en -indelingen mogelijk die anders uit veiligheidsoverwegingen niet denkbaar waren geweest (atriumbouw, minder brandmuren). Een sprinklerinstallatie kan bouwkundige voorzieningen voor brandveiligheid overbodig maken. In grote magazijnen bijvoorbeeld, kan u dat veel geld schelen. Prijs-prestatieverhouding Bij installatie van sprinklers in nieuwbouw liggen de kosten van het sprinklernetwerk (dus exclusief pompen en watervoorraad) tussen e 25 en e 50 per m2. Daarvoor krijgt u een waterdichte brandbeveiliging. 4 Aandachtspunten bij een sprinklerinstallatie Sprinklers zijn niet geschikt om een brand van buitenaf te bedwingen (zoals een dakbrand). Sidewall sprinklers (wandsprinklers) zijn wel geschikt om een brand in een buitenopslag te controleren. Net als ieder ander systeem heeft een sprinklerinstallatie ook onderhoud en keuringen nodig. Het sprinklersysteem is afgestemd op het gebruik van de ruimte, hierdoor is een aanpassing van de indeling van wanden en een wijziging van het soort opgeslagen goederen beperkt mogelijk. 5 Vooroordelen In Amerika zijn veel bedrijfsgebouwen, ziekenhuizen en hotels inmiddels voorzien van een sprinklerinstallatie. Maar in Europa vormen sprinklers helaas nog altijd een uitzondering. Dat heeft te maken met een aantal hardnekkige vooroordelen. Het lijkt wel of de (onterechte) angst voor waterschade groter is dan de angst voor brand en de wens om een brand snel onder controle te krijgen. In dit filmpje ziet u hoe een brand zich ontwikkelt in een ruimte met én zonder sprinklers. Met sprinklers is de brand in een paar minuten geblust, de ruimte zonder sprinklers wordt volledig in de as gelegd. We zetten een aantal vooroordelen voor u op een rij en geven een toelichting. Vooroordeel 1: Sprinklers springen soms spontaan aan en veroorzaken zo waterschade In werkelijkheid is er in 99,9% van de gevallen dat sprinklers afgaan, daadwerkelijk sprake van brand. Mocht er toch een sprinkler spontaan afgaan, dan is de (beperkte) waterschade die daardoor ontstaat verzekerd. Vooroordeel 2: Het alarm van een rookdetector kan een sprinkler onnodig laten afgaan Het blussen door de sprinkler wordt alleen geactiveerd door hitte die veroorzaakt wordt door vuur. Een sprinkler reageert niet op rook of het alarm van een rookdetector. Vooroordeel 3: Net als in de film: alle sprinklers springen tegelijk aan De omvang van de brand bepaalt welke sprinklers geactiveerd worden. Branden worden over het algemeen door 1 tot 4 sprinklerkoppen beheerst of geblust. Bij 65% van de branden onderdrukt 1 sprinklerkop de brand. In slechts 35% van de branden werd een 2e sprinklerkop geactiveerd, in 18% van de gevallen een 4e sprinklerkop (Bron: sprinklerstatistieken 2008-2010 van CIBV, voorheen LPCB). 3 van 9

Vooroordeel 4: Sprinklers veroorzaken meer schade dan de brand zelf Dit is een hardnekkig misverstand. Men denkt dat sprinklers veel waterschade veroorzaken. Omdat ze per ongeluk geactiveerd worden, of bij brand te veel water verspreiden. Dit is absoluut niet waar. Met sprinklers is een brand eerder onder controle. Sterker nog, vaak is een brand al geblust voor de brandweer arriveert. Een sprinkler gaat gericht te werk en gebruikt 60 liter water per minuut, de brandweer 1.000 keer zo veel. Bedenk daarbij dat als er pas geblust wordt als de brandweer er is (> 10 minuten), de brand al veel uitgebreider is. Hierdoor moet meer bluswater worden gebruikt en is de kans op milieuschade (verbrandingsproducten en verontreinigd bluswater) vele malen groter. Afbeelding 3: Vergelijking van brandoppervlak bij brand in gebouwen met en zonder sprinklers Brandoppervlak 80% 70% 60% 50% 40% Brandoppervlak 30% 20% 10% 0% Gebouw 150m 2 zonder sprinkler Gebouw 150m 2 met sprinkler Bron: TNO Afbeelding 4 Vergelijking van brandschade 100% 90% 80% 70% 60% Brandschade 50% 40% 30% 20% 10% 0% zonder sprinkler met sprinkler Brandschade Bron: TNO De brandschade in gebouwen met sprinklers is minder dan 3% van de brandschade in gebouwen zonder sprinklers. Bij die berekening is uitgegaan van de totale brandschade in objecten in Nederland zonder sprinklerinstallatie, door branden met schade van méér dan 1 miljoen euro. De vuurwerkramp in Enschede is daar niet in meegerekend. (bron: Brandbrief van het Verbond van Verzekeraars). 6 U wilt een sprinklerinstallatie laten aanleggen Bij nieuwbouw kan al in een vroegtijdig stadium van de ontwerpfase rekening worden gehouden met de installatie van sprinklers. Uiteraard kan ook in bestaande gebouwen alsnog een sprinklerinstallatie worden aangebracht, maar dit is over het algemeen kostbaarder dan bij nieuwbouw. Door de toepassing van een sprinklerinstallatie kan aan de realisatie van brandcompartimenten, vluchtwegen, brandwerendheid van de (hoofddraag)constructie, branddoorslag en brandoverslag een (soms totaal) andere invulling worden gegeven. Deze invulling zal sterk afhankelijk zijn van de omvang van het object. 4 van 9

Een erkend sprinklerinstallateur ontwerpt uw installatie Deze installateur zorgt ook voor de aanleg ervan. Dit doet hij op basis van een UitgangsPuntenDocument (UPD), dat opgesteld wordt door een erkend UPD opsteller. Bij oplevering geeft de installateur een productcertificaat af. 7 Interpolis gelooft in preventie Omdat voorkomen beter is dan verzekeren, steekt Interpolis veel energie in het voorkomen van schade. De kennis die wij in huis hebben over de oorzaken en gevolgen van schade gebruiken we graag in uw en ons voordeel. Met preventie kunt u schade voorkomen of beperken. Want alles verzekeren, is geen oplossing. Onze risicodeskundigen helpen u graag bij het inventariseren van uw risico s en brengen samen met u uw preventiemogelijkheden in kaart. 8 Wilt u meer weten? Meer informatie vindt u op www.interpolis.nl/bedrijfsrisico. U kunt ook contact opnemen met de Interpolis Preventiedesk via e-mail: preventiedesk@interpolis.nl. 5 van 9

Bijlage bij whitepaper: Sprinklerinstallaties en hun onderdelen A Er zijn 4 soorten sprinklerinstallaties: 1 Nat systeem De leidingen van deze installatie zijn permanent met water gevuld. Na het breken van de smeltzekering start direct de blussing. Een voorwaarde voor goed functioneren, is een voldoende verwarming van het gebouw zodat de leiding niet dichtvriest. Een speciale variant van dit type sprinkler is de ESFR sprinkler*. * ESFR sprinkler Deze afkorting staat voor Early Suppression Fast Response. Dit type sprinkler is een bijzonder uitvoering van een nat systeem sprinkler. Deze heeft een snelle reactietijd en een grote sproeicapaciteit, met grote druppels. Dit type wordt voornamelijk toegepast in opslag- en distributiecentra met een hoge stapeling in stellingen. Doel is het detecteren, alarmeren en blussen van de brand in een zo vroeg mogelijk stadium. Bijkomend voordeel is dat in de stellingen geen sprinklers hoeven te worden aangebracht. 2 Droog systeem De leidingen zijn gevuld met (pers)lucht. Na het breken van de smeltzekering wordt de lucht door het water uit de leidingen geperst en vindt de blussing plaats. Dit type wordt met name toegepast in ruimten waar het kan vriezen (bijvoorbeeld onder luifels of in vriescellen). 6 van 9

3 Pre-action systeem Een pre-action systeem is in feite een droog systeem, dat bij activering door rookmelders verandert in een nat systeem. Pas na detectie door een rookdetectiesysteem lopen de leidingen vol. Bij voldoende hitteopbouw breken vervolgens de smeltzekeringen in de sproeikoppen en start de blussing. Dit type wordt vooral toegepast in ruimten die gevoelig zijn voor waterschade (bijvoorbeeld computerruimten). 4 Deluge systeem Een deluge (= zondvloed) systeem is een droog systeem met open sproeikoppen zonder smeltzekering. Activering vindt handmatig of automatisch (gas- of hitte-/vlamdetectie) plaats. Hierna worden alle sproeikoppen gelijktijdig in werking gezet. Dit type wordt met name toegepast in situaties met kans op zeer snelle branduitbreiding of daar waar koeling van de omgeving vereist is (bijvoorbeeld vuurwerkopslag, (petro)chemie, offshore, laadstations voor tankwagens/tankwagons). B Onderdelen van een sprinklerinstallatie: Watervoorziening: 1e, 2e, 3e graads We onderscheiden 3 graden in watervoorziening: 1e graad (2 watervoorzieningen + 2 pompen) 2e graad (1 watervoorziening + 2 pompen) 3e graad (1 watervoorziening + 1 pomp) De watervoorziening zelf kan bestaan uit water via het leidingnet, uit een bron, uit een bassin, uit een tank of open water. Een bassin of tank wordt vaak gecombineerd met automatische bijvulling vanuit het leidingnet. De hoeveelheid water is afhankelijk van de gevarenklasse ontwerpspecificaties waaraan de installatie moet voldoen. 7 van 9

Pompvoorziening De pompinstallatie die de benodigde druk voor de sprinklerinstallatie levert is vrijwel altijd in een aparte ruimte (pompkamer) ondergebracht. Afhankelijk van de ontwerpeisen zijn er 1 of meer pompen opgesteld. Er zijn diesel en elektrisch aangedreven pompen. Om een installatie met zo hoog mogelijke betrouwbaarheid te creëren, wordt meestal meer dan 1 pomp geplaatst. Bij stroomuitval garanderen 2 elektrische pompen een minder hoge betrouwbaarheid dan een combinatie van elektrisch en diesel. Verder zijn natte systemen uitgerust met een zogenoemde jockey-pomp, die bedoeld is om kleine drukverliezen op te vangen. In de pompkamer is eveneens een leiding- en kleppenstelsel ondergebracht. Belangrijk is dat deze ruimte goed bereikbaar, vrij van opslag en niet voor onbevoegden toegankelijk is. Een electropomp Een dieselpomp Een jockey pomp Kleurcoderingen sprinklerkoppen Aan de kleur van het glazen smeltpatroon is te zien bij welke temperatuur het glaasje hoort te breken (zie onderstaande illustratie). Let op dat het gekozen type altijd minimaal 30 graden boven de maximaal te bereiken ruimtetemperatuur ligt. Bijvoorbeeld: rood (68º) is standaard, in een CV-ruimte kan groen (93º) een betere keuze zijn. 8 van 9

Speciale uitvoeringen sprinklerkoppen 1 Concealed Concealed sprinklers worden toegepast wanneer uit esthetisch/architectonisch oogpunt sprinklers niet zichtbaar mogen zijn. Concealed sprinklers zijn sprinklers die verborgen zijn achter een afdekplaat. Bij hitte valt deze afdekplaat weg en komt de sprinklerkop tevoorschijn. 2 Sidewall Sidewall sprinklers worden gemonteerd op een verticale wand, binnen of buiten het gebouw. Ze hebben een halfrond sproeipatroon en worden met name toegepast om de brandwerendheid van een wand (of opening) te verhogen. Aan de buitenzijde van een gebouw worden sidewall sprinklers toegepast om brand van buitenaf (buitenopslag of belending) te controleren, hierdoor kan ook de buitenbrand worden gedetecteerd. 3 Dry pendent Dry pendent sprinklerkoppen worden toegepast in onverwarmde ruimten, zoals koel- en vriescellen. Het laatste deel van de dry pendent kop is een droog systeem, zodat dit deel niet gevoelig is voor kou of vorst. Bij activering van de kop opent een mechanisme ook het laatste deel en fungeert de sprinklerkop als een normale natte sprinkler. 9 van 9