Liturgie morgendienst Emmen, 26 oktober 2014 met viering Heilig Avondmaal thema: wie is de barmhartige Samaritaan in Emmen? (9e van de 10 mooiste bijbelverhalen van Emmen) 1. Welkom, mededelingen 2a. Votum 2b. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader en van de Heer Jezus Christus 3. Intochtslied: Psalm 72:1,7 4. Tien Woorden m.b.v. Picto's geloof.nu 5. Verootmoediging zingen: Psalm 21:7 (schoollied) 6. Gebed 7. Schriftlezing: Lucas 10:25-37 (vertaling Bijbel in Gewone Taal) 8. Zingen: Psalm 146:5-8 9. Preek 10. Amenlied: Opwekking 705 (m.m.v. de muziekgroep) 11. Viering Heilig Avondmaal. Lezen Avondmaalsformulier IV. Zingen voor de viering: LvdK 360:1,2, en erna: LvdK 360:3 12. Dankzegging, voorbeden 13. Inzameling van de gaven 14. Slotlied: Psalm 72:10 15. Zegen. De genade van onze Heer Jezus Christus, en de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen. Naaste worden. Het 9e mooiste Bijbelverhaal van Emmen: de barmhartige Samaritaan. Door Jan Haveman, 26 oktober 2014 1
Preek n.a.v. Lucas 10:25-37 De barmhartige Samaritaan Emmen, 26 oktober 2014 Volk van God, geliefde broers en zussen van Jezus Christus, welkome gast, luisteraar thuis, [dia1] Er is een man die wil discussiëren met Jezus. Dat heb je soms. Dat als mensen weten of horen dat je gelooft, dat ze daar van alles over vragen. Dan zijn er twee groepen: - er zijn er die vragen stellen omdat ze oprecht geinteresseerd zijn. Achter hun (soms kritische) vragen kan heel goed het verlangen liggen dat jij hun twijfels of bezwaren kunt wegnemen; - maar er zijn er ook die bij wie het alleen maar gaat om het stellen van kritische vragen. Want als je vragen blijft stellen kun je het makkelijkst om het geloof in God heen. Zo is er iemand die met Jezus wil discussiëren. [dia2] Het is een wetgeleerde, iemand die erg goed en precies is in de uitleg van de wet. Hij hoort bij die tweede groep, want z'n bedoeling is Jezus op de proef stellen. Hij wil argumenten om er maar niet aan te hoeven dat Jezus Heer is. Wellicht heeft Jezus indruk op hem gemaakt. Hij zal hebben gezien (en anders wel gehoord) hoe Jezus mensen gezond maakt, hoeveel liefde er van Hem uitgaat, dat Hij zich bekommert om mensen waar een ander niks van wil weten, en hoe juist zij bij Hem komen: mensen die niet om aan te zien zijn, verminkte mensen, zondaren die wegkruipen omdat ze door anderen veracht worden, zwaarmoedigen zonder uitzicht en hoop Ze komen naar Jezus toe en drinken zijn woorden van nieuw leven in. Wie is die Jezus toch? En daarom is er dat stemmetje binnenin die wetgeleerde. Stel nou eens dat die Jezus gelijk heeft?! Dan kan hij niet langer blijven zoals hij is! Dan kan hij niet langer de zelfvoldane, expert in de wet zijn, hooghartig, koel, onaangedaan door de ellende om hem heen. Niet langer de trotse geleerde, die in zijn ivoren toren hoog boven de gewone mensen zweeft. Dan kan hij niet langer autonoom zijn en zelf weten wat hij doet Als je zo onrustig wordt, wat kun je dan het beste doen om dat te sussen? Blijf vragen stellen! En accepteer alleen waar harde bewijzen voor zijn! Alles wat te maken heeft met God en het eeuwige leven is immers onbewijsbaar! [dia3] En daarom: Meester, wat moet ik doen om deel te krijgen aan het eeuwige leven? Dit is een heel slimme, tactische vraag! Want daar hebben zich al honderden mensen het hoofd over gebroken, zich suf over gepiekerd. Dus deze Jezus van Nazaret zal er vast niet het verlossende woord kunnen spreken! Als Jezus zegt: door geloof kom je tot eeuwig leven, dan kan hij mooi tegenwerpen: en waarom heeft God ons dan geboden offers te brengen?! En als Jezus antwoordt: wees gehoorzaam en breng de voorgeschreven offers, dan kan hij Hem voor de voeten werpen: en U hebt steeds gezegd dat het op geloven aankomt! Ja, die Jezus zal hem niet krijgen! Maar deze wetgeleerde heeft zijn gesprekspartner onderschat. [dia4] Jezus kaatst de bal terug: wat staat in de wet? Wat lees je daar? Ai, dat is niet leuk voor de expert in de wet. Als een kwajongen wordt hij nu door Meester ondervraagt. (De omstanders zullen erom gegniffeld hebben.) Netjes zegt de wetgeleerde de samenvatting van de wet op: Heb de Here je God lief met alles wat Naaste worden. Het 9e mooiste Bijbelverhaal van Emmen: de barmhartige Samaritaan. Door Jan Haveman, 26 oktober 2014 2
in je is en je naaste als jezelf. Helemaal goed! Doe dat en je zult leven, zegt Jezus. Doe wat je zo goed weet! Denk niet over liefde na, maar breng haar in praktijk. Wetgeleerde zijn, gelovig zijn, zondags naar de kerk gaan, preken over liefde horen of houden, beleidsplannen schrijven, in kaart brengen hoe en wanneer en waarom en waartoe en door wie dan het is allemaal veel makkelijker dan werkelijk een uur opofferen om daadwerkelijk God en een medemens lief te hebben en te dienen. De expert in de wet wil Jezus op de proef stellen, maar staat nu zelf in z n hemd. Wat een onaangenaam mens is die Jezus van Nazaret. Je kan gewoon met Hem niet te praten. Totaal geen gevoel voor geestelijke zaken, maar onmiddellijk klaar met de praktijk. Plotseling schiet hem een gouden gedachte te binnen. Zo zal hij Jezus toch dwingen de discussie voort te zetten en zal hij zichzelf de praktijk van het lijf kunnen houden. Blijf vragen! Blijf alles onzeker maken! Zolang je nog vrome vragen hebt kun je immers wachten met vrome daden. [dia5] En daarom: Wie is mijn naaste? Dat is natuurlijk de vraag waar het om gaat. Want zo lang dát niet duidelijk is (wie mijn naaste is) kan ik hem, hoef ik hem ook niet lief te hebben. En dat is wel zo makkelijk! Heerlijk zo n vraag: wie is mijn naaste? Waar staat in de bijbel dat. Waarom moet ik. Kun je lekker over filosoferen en moeilijk doen, zodat je je stoel niet uithoeft en lekker achter de tv kunt blijven hangen. Maar deze wetgeleerde heeft zijn gesprekspartner opnieuw onderschat. Alleen, Jezus doet precies het omgekeerde van wat je verwacht. Er komt nu niet een stevig theologisch-dogmatisch verhaal. Nee, Jezus gaat een verhaaltje vertellen! Nou ja zeg, dat kan je toch niet maken, om bij zo n ernstige vraag, op de proppen te komen met een verhaaltje...verhaaltjes zijn toch voor kinderen?! [dia6] Er was eens iemand die van Jeruzalem naar Jericho reisde Lekker vaag meteen: iemand. Wie is dat dan? Iemand kan iedereen zijn. Dus meneer X of mevrouw IJ moeten mijn naaste zijn?! Die iemand wordt in elkaar geslagen. Zwaar gewond ligt hij langs de weg. Nou ja, dat kan gebeuren. Moet je ook maar niet alleen op zo n gevaarlijke weg gaan lopen! Is vragen om moeilijkheden. Iemands eigen verantwoordelijkheid! [dia7] Toevallig komt er een priester aan, uit de richting van Jeruzalem. Toevallig? Toeval bestaat toch niet? De priester komt uit Jeruzalem, dus uit de tempel. Dat is inderdaad geen toeval, maar een geschenk uit de hemel! Want die priester heeft net de samenvatting van de wet gehoord (of misschien wel zelf voorgelezen). Terecht dat die kapotgeslagen man die ligt ter creperen in de hete zon hoge verwachtingen heeft. Als er nou iemand is die hem naast is, die hem zal helpen, dan toch deze gelovige man wel, deze trouwe bezoeker van de Goedeherderkerk. Want daar hebben ze het zo vaak over vriendelijk zijn en barmhartigheid en genade en omzien naar elkaar Maar hij gaat met een boog om hem heen. Naaste worden. Het 9e mooiste Bijbelverhaal van Emmen: de barmhartige Samaritaan. Door Jan Haveman, 26 oktober 2014 3
Ok, je kunt ook niet iedereen aanhalen, natuurlijk stel je voor, dan worden ze nog een blok aan je been! En stel je voor dat er nog rovers in de buurt zijn je kan beter maken dat je wegkomt, je moet je immers niet moedwillig in gevaar begeven... Weet jij veel wie dat slachtoffer is?! Voor t zelfde geld is het een dronkenlap, een zwerver, iemand met AIDS of ebola. Misschien is het wel iemand die zelf geen poot uitsteekt behalve bij de sociale dienst moet zo iemand dan mijn naaste zijn?! Je kan altijd wat verzinnen om door te lopen, met een grote boog er om heen. Dan hoef je die ander tenminste niet in de ogen te kijken. Want is kijken naar die ander, diegene zien, niet het begin van naastenliefde? [dia8] Helaas gaat vervolgens ook de leviet voorbij. Het is weliswaar zijn taak om te dienen, diaken helper te zijn, maar nu even niet. Te druk, weet je wel. Straks, beneden in Jericho is een vergadering over barmhartigheid En je moet wel je verstand erbij houden natuurlijk; nu je tijd verliezen met één, maakt dat je straks tijd te kort komt om goed te doen aan tien, toch?! De helper uit de kerk wil God dienen, maar doet Gods kinderen kwaad. Met een grote boog eromheen! [dia9] Een Samaritaan echter Ach, u kent het verhaal. Wanneer de in mekaar geslagen man niets meer verwacht, eerder bang wordt als hij die Marokkaan, die ongelovige, die moslim, die man die eruit ziet als een terrorist als hij z n ogen dicht doet en niet meer verwacht maar vreest (want dit is immers geen naaste!?), dan wordt hem beschamend barmhartigheid bewezen. En niet in een opwelling, niet even vlug, vlug, vlug. Nee, zorgzaam, invoelend, bewogen, teer, kostbaar, toekomst gericht hier is geld en als ik terugkom zal ik zo nodig nog bij betalen. [dia10] Poei, wat laat Jezus je met zo'n verhaaltje in de spiegel kijken! En Hij draait de vraag om. Niet: wie is mijn naaste? Dat is een vraag die afstoot, die wegwijst, die de mazen en randen van de wet opzoekt, die het eigen straatje schoonpraat. Nee: wie is de naaste geworden? Dat is een vraag die zoekt, die uitnodigt, die heelt. Naaste zijn, ja naaste worden dat is waar het om gaat! Er niet met een boog omheen lopen, maar het opzoeken, mensen in de ogen kijken: voor wie kan ik een naaste worden?! Doet u dan voortaan net zo. Jezus Zelf gaf daarvan indrukwekkend voorbeeld. Zoals Hij naaste geworden is, zo zullen wij dat nooit kunnen. Want huiveringwekkend: tot de dood liefhebben, tot de dood niet aan jezelf denken maar aan die ander, tot de dood dienen, helen, bewogen zijn, barmhartigheid bewijzen wie kan dat, wie durft dat? En toch: Doet u dan voortaan net zo. Dat is onze opdracht, onze uitdaging. Vandaag en morgen. Niet ergens ver weg in Afrika. Maar hier in Emmen, en Klazienaveen, en Exloo. In je eigen straat. In je eigen buurt. Naaste worden. Mensen zien. Bewogen zijn. En waarom? Uit medemenselijkheid. Humanistische menslievendheid? Nee, de grootste en diepste drijfveer is de dankbaarheid voor dat jijzelf gezien bent, gekend bent, bemind bent door God. Dankbaarheid voor dat je dat vandaag weer avondmaal mag vieren, en heel concreet, heel Naaste worden. Het 9e mooiste Bijbelverhaal van Emmen: de barmhartige Samaritaan. Door Jan Haveman, 26 oktober 2014 4
tastbaar, heel voelbaar mag ervaren dat het waar is: dat jij van Christus bent, dat jij bij Jezus hoort, dat God niet aan jou voorbijgaat, maar je ziet, in de ogen kijkt, en liefheeft, zijn liefde bewijst: proef maar! Hoe kun je dan, hoe durf je dan nog met een boog heen te gaan om die mens die op je weg komt en het zo nodig heeft ook gezien te worden. Pak straks het handboekje van de kerk, en bekijk 's bij wie je in je wijk op bezoek zou kunnen gaan. Ga in gedachten je straat 's af, alle huizen waar kun jij voor een ander iets betekenen? Geef je ogen goed de kost als je onderweg bent, misschien is je hulp of hulpvaardigheid nodig. Beneden in de hal is een naastenmarkt, organisaties die zich bekommeren om de naaste, en die steun en hulp nodig hebben. Laat je inspireren. Word steeds meer een naaste! De barmhartige Samaritaan van Emmen... Amen Naaste worden. Het 9e mooiste Bijbelverhaal van Emmen: de barmhartige Samaritaan. Door Jan Haveman, 26 oktober 2014 5