Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: Zondag 25 Ochtenddienst Broeders en zusters, 1. Votum 2. Zegengroet 3. Zingen : Lied 429 : 1 en 3 4. Lezing van de wet 5. Zingen : Psalm 119 : 13 en 14 6. Gebed voor vergeving van de zonden en vernieuwing door de Heilige Geest 7. Schriftlezing : Romeinen 10 : 1-21 8. Zingen : Psalm 86 : 4 en 5 9. Tekst : Zondag 25 10. Prediking 11. Zingen : Gezang 118 : 1-3 12. Dankzegging en voorbede 13. Dienst van de offergaven 14. Slotzang : Gezang 64 : 1-4 15. Zegen 1
Geliefde gemeente van onze Here Jezus Christus, broeders en zusters, groot en klein, Hygiëne en voeding horen bij de belangrijkste dingen die een mens nodig heeft. Je ziet het al bij een baby. Zo'n baby heeft nog niet veel nodig. Geen computer, geen mobiele telefoon, geen televisie, geen stoel, geen bureau. Maar heeft het wel geregeld melk nodig en een schone luier. Ook gaat het geregeld in bad of in zo'n babyemmer. Voedsel en verschoning. Nodig om gezond te blijven. Ze zijn zelfs zo belangrijk dat ouders van pasgeborenen midden in de nacht opstaan om de baby te voeden en een schone luier te geven. Het zijn twee basisbehoeften van mensen. En hierbij heeft Jezus Christus aangesloten toen Hij de doop en het Heilig Avondmaal instelde. [Geestelijke basisbehoeften] Om aan te geven welke basisbehoeften een geestelijk mens heeft. Hij heeft geestelijke reiniging en geestelijk voedsel nodig. En Christus wil ons die reiniging en dat voedsel geven. Ja sterker nog, Hij wil ons dat niet alleen geven, Hij is Zelf onze reiniging en ons voedsel. Tenminste, dat is Hij voor wie in Hem gelooft. Hoe belangrijk het is om in Hem te geloven dat is in de voorafgaande Zondagen duidelijk uitgelegd. Ik heb het bij Zondag 23 laten zien aan de hand [Tennisbal + pan] van deze pan en deze vieze tennisbal. Als we in Jezus Christus zijn, dan zijn onze zonden door Hem bedekt en kijkt God naar ons alsof we nooit iets verkeerd hadden gedaan. Maar als we buiten Jezus Christus blijven, dan ziet God wel al die vuiligheid van ons en zal Hij ons daarom veroordelen. En hoe wordt een mens één met Christus? Door in Hem te geloven. Het geloof zorgt dus voor het verschil tussen vrijspraak en veroordeling. Leven en dood. En dus stelt de Catechismus in Zondag 25 de voor de hand liggende vraag waar dat geloof vandaan komt. En die vraag beheerst ook deze Zondag. Ik heb de preek dan ook het volgende thema gegeven: [Thema & verdeling] De Heilige Geest werkt het geloof in de harten van mensen. We zullen letten: 1. op de genade dat de Heilige Geest dit doet, 2. op de manier waarop de Heilige Geest dit doet. We zullen dus eerst letten op de genade dat de Heilige Geest dit doet. We raken hier een heel belangrijk punt van onze gereformeerde belijdenis. Een punt dat ook geregeld tijdens catechisaties en gesprekken met broeders en zusters terug komt. We ervaren een zekere tegenstrijdigheid op dit punt. Want aan de ene kant worden we in de Bijbel en 2
vanaf de preekstoel geregeld opgeroepen om te geloven. [Tegenstelling?] Aan de andere kant belijden we dat de Heilige Geest dit geloof in ons werkt. Is het nu mijn geloof of het geloof dat de Heilige Geest mij geeft? Wie heel veel nadruk legt op het feit dat de Heilige Geest het geloof geeft, die loopt het gevaar dat hij lijdzaam gaat zitten afwachten. Met het angstige onzekerheid dat de Heilige Geest je het geloof niet zou willen geven. Dat is iets wat je in de Reformatorische kerken tegen kunt komen. En daar ook voor verdriet en angst zorgt. De andere kant kom je wat meer in de evangelische hoek tegen. Jij moet geloven! Van jouw geloof hangt het af. Dat kan soms zelfs heel ver gaan. Bijvoorbeeld dat tegen mensen gezegd wordt dat ze niet van hun ziekte genezen omdat ze niet genoeg in hun genezing hebben geloofd. Ook dat is natuurlijk een bron van verdriet voor deze mensen. Beide houdt God ons in zijn Woord voor. Aan de ene kant is het geloof een geschenk van de Heilige Geest aan de andere kant kun je maar niet een beetje in een hoekje gaan zitten afwachten. We lezen geregeld in de Bijbel de opdracht om te geloven. Hoe krijg je dit nu bij elkaar? Door te beseffen hoe diep de Heilige Geest het geloof in ons werkt. Want dat gaat maar niet zoals bij een cadeau. Dan gaat iets over van de ene hand in de andere. Het geschenk van het geloof komt langs een ingewikkelde weg tot ons. Een weg die we niet helemaal begrijpen. Dat maakt sommige mensen onzeker. Wat helemaal niet nodig is. [Geen onzekerheid] Want er zijn zoveel dingen in het leven die we niet helemaal begrijpen, maar die we toch gebruiken. Wie begrijpt er precies hoe een computer werkt? Ik niet. Maar ik gebruik hem elke dag. Ik weet ook niet precies hoe alles in mijn auto werkt. Maar ik stap er vol vertrouwen in en rij ermee naar Frankrijk. Het werk van de Heilige Geest waardoor Hij ons het geloof geeft is moeilijk te begrijpen, maar dat komt omdat Hij zoveel weerstanden ondervindt als Hij ons het geloof wil geven. Veel mensen worden niet gelijk enthousiast als je tegen ze zegt: 'Als je nu in Jezus Christus gaat geloven, dan worden je zonden vergeven en ontvang je eeuwig leven.' Ze willen weten wie die Jezus is. Ze willen weten waarom ze in Hem zouden gaan geloven. Ze willen weten wat ze dat kost. Ze voelen hierbij allerlei weerstanden. En de Heilige Geest werkt bij de meeste mensen zo dat Hij die weerstanden maar niet even snel wegknipt, maar dat Hij ze in de loop van de tijd overwint. Er gaan in de praktijk al gauw twee jaren overheen voordat iemand van een eerste kennismaking met Jezus Christus zich christen gaat noemen. De Heilige Geest schenkt ons het geloof door onze 3
weerstanden zo te overwinnen dat we ons gewonnen geven en gaan zeggen: 'Ik geloof in Jezus Christus!' [Persoonlijk geloof] Het geloof wordt ons door de Geest gegeven, maar daar zijn we zo met heel ons wezen bij betrokken dat het iets van ons wordt. Het geloof in Jezus Christus dat we hebben is dus een geschenk van de Heilige Geest, maar wel zo dat wij er met ons hart en onze wil zo bij betrokken zijn dat we mogen zeggen: 'Ik heb me tot Jezus Christus bekeerd en ik geloof in Hem.' Dat in de eerste plaats. [Punt twee] In de tweede plaats zullen we letten op de manier waarop de Heilige Geest ons dit geloof geeft. Bij het eerste punt heb ik u gezegd dat we niet precies weten hoe de Heilige Geest ons het geloof geeft. Maar dat betekent niet dat we helemaal niets weten over de manier waarop Hij werkt. Ook hier kunnen we het voorbeeld van de auto gebruiken. De meesten van ons weten niet precies hoe een auto werkt. Maar u weet ongetwijfeld wel dat als er onder het rijden een [lampje dashboard] rood of oranje lampje gaat branden in het dashboard, dan weten we dat er iets mis is en dat we hulp moeten gaan zoeken. Ook weten de meesten van u dat als er ongebruikelijke geluiden uit de auto komen het nuttig is om naar de garage te gaan of een of andere pechservice te bellen. En als u ziet dat het lampje voor de brandstof gaat branden, dan wordt het tijd nieuwe brandstof te gaan tanken. Daar kijkt niemand van op. Als het gaat over het geloof dan zie je broeders en zusters nog wel eens een omgekeerde logica volgen. Als het leven met de HERE ze niet zoveel meer zegt, dan gaan ze in plaats van twee keer nog maar een keer naar de kerk. Of ze nemen een time-out van de kerkdiensten. dat is aan de ene kant wel begrijpelijk omdat de kerkdienst je confronteert met het feit dat je band met Christus ergens niet goed zit, maar het is natuurlijk alles behalve een oplossing. [Heilige Geest zoeken]de kans is groot dat het probleem alleen maar groter gaat worden. Want hoe werkt de Heilige Geest het geloof in ons hart? Door de verkondiging van het heilig evangelie. Door de prediking. Zoals de Heilige Geest ons dat Zelf heeft geleerd. We hebben het gelezen in [Romeinen 10 : 17]. 'Door te luisteren komt men tot geloof, en wat men hoort is de verkondiging van Christus.' In deze zin zitten twee elementen waar ik speciaal bij wil stil staan. In de eerste plaats gaat het om het woord 'luisteren'. Luisteren is moeilijk. We willen graag zelf aan het woord komen. En als we naar de prediking luisteren is er vaak onze innerlijke stem. [Echt luisteren] Een stem die soms protesteert. En dat kan om allerlei 4
redenen zijn. Omdat we dingen die gezegd worden niet logisch vinden. Of omdat ze ons wijzen op onze zonden. Of omdat we moeite hebben met de persoon van de predikant. Noem het maar op. Maar hoe begrijpelijk dat ook is, we lopen de Geest voor de voeten als we niet geloven dat de HERE ons toespreekt in die prediking en daar niet open naar luisteren. En ja, de preek staat niet gelijk aan het Woord van God. De preek is niet onfeilbaar. Terwijl het Woord van God dat wel is. Maar toch leert de Heilige Geest ons dat Hij door die prediking het geloof in ons werkt. Worden dan al uw vragen beantwoord in die prediking? Nee. En dat hangt onder andere samen met het karakter van de Bijbel. God heeft zijn Woord niet gegeven om op alle vragen een antwoord te geven. God spreekt in zijn Woord namelijk niet over de mensen, maar altijd tót de mensen. [Tot mensen] Hij komt altijd met de persoonlijke eis van geloof en bekering. En als iemand dan vraagt: hoe zit het met mijn vrienden die niet geloven of hoe werkt de Heilige Geest in het hart van de kinderen, dan zegt de Bijbel: dat gaat u niet aan; dat is Gods geheim. Maar waar u wel mee te maken hebt, dat is dit: God wil u bewegen tot geloof, en Hij doet dat door de prediking. Daarom wil Hij u in zijn kerk zien. Zorgt u dat u zelf op de weg staat waarlangs de Geest tot u wil komen. Zo reageerde Jezus ook zelf op mensen. Heel vaak gaf Hij ze geen antwoord op hun eigenlijke vraag. Denken we bijvoorbeeld maar aan die man uit Lucas 13 : 23. Die vroeg aan Jezus of er maar weinigen zijn die gered worden. En hoe reageerde Christus? Hij zei tegen de man: 'Doe alle moeite om door de smalle deur naar binnen te gaan, want velen, zeg Ik jullie, zullen proberen naar binnen te gaan maar er niet in slagen.' Het tweede [hart prediking] waar ik u op wil wijzen is dat de Heilige Geest ons hier leert wat het hart is van de prediking: namelijk Jezus Christus. In de prediking wordt u voor Christus geplaatst en komt u voor de vraag te staan welke plek Christus in uw leven inneemt. Want het antwoord op die vraag bepaalt of u door Hem gered zult worden of niet. En daarbij moet ook duidelijk naar voren komen dat Hij u met open armen ontvangt. Hij wil graag uw voedsel en drank ten leven zijn. Hij wil u graag reinigen van uw zonden. Hij wil uw geestelijke levensbehoeften vervullen. Precies zoals ouders van een pasgeboren kind dat kind verschonen en te eten geven, zodat het gezond en wel op kan groeien. Het is zoals in vraag 67 wordt gevraagd. Hebben het Woord en de sacramenten beide als doel ons geloof te wijzen op het offer van Jezus Christus aan het kruis, als de enige grond van ons heil? En dan is het antwoord: 'Ja, want de Heilige Geest leert ons in 5
het evangelie en bevestigt ons door de sacramenten, dat ons volkomen heil rust in het enige offer van Christus, dat Hij voor ons aan het kruis heeft gebracht.' Altijd weer zal het in de kerk over Jezus Christus moeten gaan. Hij is het centrum van onze redding en ons leven. En natuurlijk zal de ene preek wat dichter rond dit centrum cirkelen dan de andere preek. Dat geeft ook niet. Maar het gaat wel mis als Hij niet meer het centrum is van de prediking als geheel. Als we ons als kerk van Jezus Christus gaan vervreemden dan gaan de sacramenten als Doop en Heilig Avondmaal ook zweven in het kerkelijk leven. Want Jezus heeft ze juist ingesteld om ons tot geloof in Hem te bewegen. [Bewegen tot geloof] Ze willen ons wijzen op de beloften van het evangelie. De beloften die God ons in zijn Woord doet. Het sacrament verzekert ons ervan dat God trouw is in zijn spreken. Het laat zien dat de Heer Jezus het werkelijk meent als Hij ons belooft dat Hij ons onze zonden afwast in zijn bloed. Het laat zien dat de Heer het werkelijk meent als Hij een met ons wil zijn. Dat wij in Hem mogen zijn en wij in Hem. Het sacrament verzekert dus niet de kracht, de werkelijkheid of waarde van mijn geloof. Iets wat in mij is. Het verzekert ons van de trouw die in God is als Hij ons zijn beloften geeft. Zodat wij in de zwakheid van ons geloof, steeds meer op God durven te vertrouwen en ons leven steeds meer aan Hem geven. Jezus Christus wil voor u zorgen. Hij wil alles voor u zijn. Dat is wat u moet geloven en waar u uw leven op moet bouwen. Hoe dat mogelijk is dat Christus u en mij zo liefheeft. Dat is een geheim wat we nooit helemaal kunnen doorgronden. Maar dat hoeft ook niet. [Geef u over] De baby begrijpt ook de liefde van zijn ouders niet. Maar hij ervaart deze wel in de zorg die het ontvangt en geeft zich daar aan over. Dat is alles wat hij nodig heeft. Geef u dus net als een pasgeboren kind over aan de liefde van Jezus Christus. Amen 6