GENERATION URO STUDENTS AWARD 2014 2015 BROCHURE VOOR LERAREN
INHOUD Avant-propos 1. Inleiding 4 Over de wedstrijdhet doel 4 De deelnemers 4 De prijzen 4 Voordelen voor de deelnemers 4 Reglement 5 2. Leraren 5 Uw rol 5 Hulpmiddelen 5 3. De ronden 7 1 ste ronde : De online quiz 5 2 de ronde : Het schrijven van een essay 5 3 de ronde : A. De presentatie 6 B. De vraag-en-antwoordsessie 6 4. De samenstelling van de jury 7 5. De beoordelingscriteria 7 6. De europese eindceremonie 7 7. Privacyverklaring 8 Bijlage : een beknopte inleiding op centraal bankieren en het monetair beleid in het eurogebied 9 Het tijdschema 16 Contactpersonen bij de nationale Bank 16 2
VOORWOORD De Nationale Bank en de educatieve wereld : reeds een lang verhaal. Precies op het ogenblik dat de eurobankbiljetten en -muntstukken geboren werden, meer dan tien jaar geleden, wijdde de Bank haar nieuw museum in, een in ons land uniek informatiecentrum over het geld en de grote economische principes, dat dankzij u een ware success story is geworden. Rond dit museum is een internetsite ontstaan met een lerarenkamer die rijk is aan didactisch materiaal. Sedert 2008 organiseert de Bank ieder jaar ook gespecialiseerde en steeds succesrijke seminaries voor leerkrachten economie. Ditmaal nodigen we rechtstreeks uw leerlingen uit om plaats te nemen aan de tafel van de Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank teneinde monetairbeleidsbeslissingen te nemen Uitleggen wat wij doen, is volgens mij één van de taken van de centrale bank : het is de tegenprestatie van de autonomie die zij sedert de geboorte van de euro geniet. De crisis heeft echter ook aangetoond hoe belangrijk het voor het grote publiek is om de economische mechanismen goed te begrijpen ; wij willen daartoe bijdragen. Om de volwassenen van morgen te bereiken, bent u, leerkrachten, onmisbare bakens. Gedurende heel de wedstrijd Generation uro Students Award zullen wij op u een beroep doen om uw leerlingen op te leiden en te coachen. Ik ben er evenwel van overtuigd dat het voordeel dat zij zich daarmee zullen doen, gelijkwaardig zal zijn aan de inspanningen, en dit in tal van domeinen : niet alleen het aanleren van de macro-economische mechanismen maar ook het werken in teamverband, het beheersen van informaticatools of communicatietechnieken. Wij hopen dat uzelf en uw ploeg het speelscenario zullen appreciëren en wij zijn ervan overtuigd dat uw deelname niet nutteloos zal zijn. Moge de beste winnen! Luc Coene Gouverneur van de Nationale Bank van België 3
1. INLEIDING Over de wedstrijd Generation uro Students Award is een jaarlijkse wedstrijd voor middelbare scholieren met als doel hun meer inzicht te geven in het monetair beleid en hoe dit beleid zich verhoudt tot de economie als geheel. Door kennis te maken met de werking van monetairbeleidsinstrumenten, met name rentebesluiten, en door gebruik te maken van deels dezelfde gegevens die de Raad van Bestuur van de ECB ter beschikking staan, krijgen leerlingen inzicht in de rol van de centrale banken. Daarnaast heeft de wedstrijd tot doel leerlingen vertrouwd te maken met het Eurosysteem en hun kennis van de financiële wereld te verdiepen. De Europese Centrale Bank organiseert de wedstrijd voor internationale en Europese scholen. Elke nationale centrale bank organiseert de wedstrijd in haar respectieve land. België heeft een afzonderlijke wedstrijd voor de Nederlandstaligen en voor de Franstaligen. De wedstrijd beslaat drie ronden : een online quiz, het schrijven van een essay en een mondelinge voorstelling. Hij wordt afgesloten met twee evenementen : een finale in de Nationale Bank en een Europese prijsuitreiking bij de ECB in Frankfurt am Main. De deelnemers De wedstrijd is voor leerlingen van 16 tot en met 19 jaar die wonen in het eurogebied. De leeftijden kunnen van land tot land enigszins verschillen (afhankelijk van het onderwijsstelsel), maar de deelnemers moeten in de laatste jaren van de middelbare school zitten. Alle leerlingen mogen meedoen, ongeacht hun vakkenpakket. Wie dat wil kan meer dan één keer meedoen, op voorwaarde dat hij of zij niet in hetzelfde team zit (als vorig jaar). De leerlingen vormen teams van vier of vijf leerlingen en wijzen een leraar als begeleider aan. De leraar en de leerlingen mogen zelf hun team samenstellen. Wel moeten alle teamleden van dezelfde school afkomstig zijn. Verder dient elk team een van de leerling-teamleden tot teamleider te benoemen. De leraar dient werkzaam te zijn bij de school die deelneemt aan de wedstrijd en aan minstens een van de teamleden les te geven. Eenzelfde school kan verschillende teams afvaardigen, op voorwaarde dat ze door verschillende leerkrachten worden begeleid. Tijdens de wedstrijd blijft de samenstelling van het team ongewijzigd, tenzij onvoorziene gebeurtenissen, zoals ziekte, dit onmogelijk maken. Om deel te nemen, moet het team en de begeleidende leraar zich inschrijven op de website van de wedstrijd, www. generationeuro.be. Op de homepagina moeten zij op de Belgische vlag klikken waarop hun taal is weergegeven. Zodoende komen zij terecht bij het inschrijvingsformulier voor hun nationale wedstrijd (en in België voor hun gemeenschap). De prijzen De drie beste teams van elk van de twee Belgische wedstrijden ontvangen prijzen in de vorm van : aankoopbonnen voor alle teamleden en hun begeleider (ter waarde van respectievelijk 150, 75 en 50) en geldprijzen voor de door die teams vertegenwoordigde scholen (respectievelijk 1000, 700 en 500). Daarnaast wordt het winnende team van elke wedstrijd uitgenodigd op de Europese eindceremonie die plaatsvindt in de Europese Centrale Bank. Daar kunnen ze de President van de Europese Centrale Bank ontmoeten, de gouverneurs van de nationale centrale banken van het eurogebied en de winnende teams van de andere nationale wedstrijden en van de wedstrijd voor de Europese en internationale scholen. Voordelen voor de deelnemers Door aan deze wedstrijd deel te nemen kunnen de leerlingen hun inzicht in de economie in aanzienlijke mate vergroten. Tevens krijgen zij de kans om basisvaardigheden zoals analytisch en kritisch denken te ontwikkelen, om beter in groep te leren werken en hun communicatie- en presentatievaardigheden te verbeteren. Zij ontmoeten ervaren economen en kunnen hun ervaringen uitwisselen met leerlingen uit andere landen van het eurogebied. De tijdens de wedstrijd verworven vaardigheden en kennis zullen vast en zeker van nut zijn in hun universitaire studies. 4
Reglement De regels en procedures voor het verloop van de wedstrijd staan in deze brochure en op de website van Generation Euro, www.generationeuro.be, onder de rubriek Over de wedstrijd. 2. LERAREN Uw rol Als leerkracht speelt u gedurende de wedstrijd een sleutelrol. U vervult de rol van teamcoördinator en begeleidt uw leerlingen tijdens de wedstrijdronden, in het bijzonder tijdens de essayronde, teneinde de samenhang en de kwaliteit van het werk van de leerlingen te waarborgen. Als uw team na de tweede ronde geselecteerd is, dient u het eveneens te vergezellen naar de Nationale Bank voor de laatste ronde van de mondelinge presentatie en, in geval van winst, naar de Europese ceremonie in de Europese Centrale Bank in Frankfurt. Hulpmiddelen U heeft de beschikking over een aantal hulpmiddelen waarmee u uw leerlingen tijdens de wedstrijdronden kan begeleiden en ondersteunen. De belangrijkste zijn : deze brochure ; de speciale wedstrijdsite, Generation uro (www.generationeuro.be). Daar vindt u alle informatie over de wedstrijd, plus lesmateriaal om u te helpen de basisbegrippen van het monetair beleid uit te leggen ; op de website van de Nationale Bank en die van de Europese Centrale Bank vindt u transcripties van persconferenties, het maandbericht (de Nederlandse versie is te raadplegen op de website van de Nederlandsche Bank) en tal van verslagen, statistieken, enz. indien nodig en indien mogelijk kan de Nationale Bank een informatievergadering organiseren voor de leraren van de teams die na afloop van de online quiz zijn geselecteerd ; informatie hieromtrent wordt hen te gelegener tijd meegedeeld. 3. DE RONDEN 1 ste ronde De online quiz (22 september 31 oktober 2014) Om het tegen elkaar op te nemen in de online quiz voor de wedstrijd, moeten de leerlingen zich eerst aanmelden, anders worden hun scores niet opgeslagen. Eenmaal aangemeld kunnen ze de quiz maar één keer doen met eenzelfde e-mailadres als identificatie. De deelnemers worden verondersteld de vragen in teamverband te beantwoorden. De quiz bestaat uit dertig vragen : tien gemakkelijke, tien iets moeilijkere en tien moeilijke vragen. Telkens wanneer een leerling aan de quiz begint, worden er uit een vragenbestand dertig willekeurige vragen gekozen. Na afloop van de dertig vragen ontvangt elk team een elektronisch certificaat met zijn score. De teams met de hoogste score (maximaal 20 teams) mogen door naar de volgende ronde. In dit verband neemt de Nationale Bank contact op met deze teams om hen te melden dat zij geselecteerd zijn en hen te vragen of zij willen doorgaan naar de tweede ronde. 2 de ronde Het schrijven van een essay (streefdatum : 23 februari 2015) In hun essay moeten de teams 1. een aanstaande beslissing (op een bepaalde datum) van de Raad van Bestuur over de door de ECB toegepaste rente voorspellen ; 2. deze beslissing toelichten op basis van hun beoordeling van verschillende, op dat ogenblik beschikbare belangrijke economische indicatoren, van de in het eurogebied heersende economische en monetaire omstandigheden en van de inflatievooruitzichten en, 3. indien zij dat gepast achten, mogen zij tevens de opwaartse of neerwaartse risico s voor de inflatie op middellange termijn aanduiden, bijzondere monetairbeleidsmaatregelen vermelden en zelfs originele maatregelen voorstellen, op voorwaarde dat die verenigbaar zijn met de opdracht en het juridisch kader van de ECB. 5
Vorm De teams wordt gevraagd een analyse op te stellen die het resultaat van hun eigen onderzoekswerk dient voor te stellen en hun beoordeling en redenering dient weer te geven die tot hun beslissingen hebben geleid. De vorm van deze analyse is vrij te kiezen (inleidende verklaringen bij de persconferenties van de Raad van Bestuur mogen niet worden gekopieerd en geplakt, hoewel ze een bron van inspiratie kunnen vormen voor de teams). Het is niet wenselijk een inleiding te geven over de institutionele functies of het bestuur van de ECB en het is belangrijk de tekst af te ronden met duidelijke beslissingen over de rente en/of eventueel andere noodzakelijk geachte maatregelen. Het essay mag niet langer zijn dan 2 000 woorden (ongeveer twee A4-pagina s). Als het essay te lang is, levert dit puntenaftrek op. Voorbereiding Op de website van de wedstrijd vindt u aanvullende informatie over de uit te voeren taak. Alle teamleden dienen mee te werken aan het schrijven van het essay, dat de mening van een meerderheid van het team moet weerspiegelen. De leraren moeten de leerlingen actief begeleiden en adviseren. De teams moeten hun essay uploaden naar de website www.generationeuro.be, zodat de jury van de Nationale Bank ze kan bekijken en anoniem beoordelen. Die jury selecteert de drie tot vijf teams die naar de volgende ronde mogen doorgaan. De Nationale Bank brengt hen op de hoogte van de beslissing van de jury. 3 de phase Presentatie (22 april 2015) De teams die doordringen tot de derde ronde van de wedstrijd krijgen de opdracht een nieuw rentebesluit te presenteren aan een deskundige jury. Deze presentatieronde vindt plaats bij de Nationale Bank van België in Brussel. De NBB betaalt / vergoedt de reiskosten van de teams en hun begeleidende leraren. De opdracht van de teams bestaat uit twee delen. A. De presentatie De teams moeten 1. een aanstaande beslissing (op een bepaalde datum) van de Raad van Bestuur over de door de ECB toegepaste rente voorspellen ; 2. deze beslissing toelichten op basis van hun beoordeling van verschillende, op dat ogenblik beschikbare belangrijke economische indicatoren, van de in het eurogebied heersende economische en monetaire omstandigheden en van de inflatievooruitzichten en, 3. indien zij dat gepast achten, mogen zij tevens de opwaartse of neerwaartse risico s voor de inflatie op middellange termijn aanduiden, bijzondere monetairbeleidsmaatregelen vermelden en zelfs originele maatregelen voorstellen, op voorwaarde dat die verenigbaar zijn met de opdracht en het juridisch kader van de ECB. Vorm De leerlingen worden verzocht hun beslissing en de daaraan ten grondslag liggende redenering voor te stellen aan de hand van economische en monetaire analyses en van een vergelijking ervan. Dit vormt een belangrijk deel van de Inleidende verklaring bij de persconferenties van de President van de ECB waarin de monetairbeleidsbeslissingen van de Raad van Bestuur worden toegelicht. De teams worden aangemoedigd creatief te zijn bij hun presentaties en met uitzondering van de leraar moeten alle teamleden in gelijke mate bij de presentatie betrokken zijn. De teams stellen de jury een uitdraai van hun presentatie ter beschikking opdat de juryleden gemakkelijker aantekeningen zouden kunnen maken. De presentatie mag maximaal twintig minuten duren. Bij teams die deze tijdslimiet overschrijden, brengt de jury punten in mindering. Voorbereiding Op de website van de wedstrijd vindt u aanvullende informatie over de uit te voeren taak. B. De vraag-en-antwoordsessie Nadat een team zijn presentatie heeft gegeven, volgt een vraag-en-antwoordsessie van maximaal 15 minuten. Deze 6
stelt de jury in staat, enerzijds, de kennis en het inzicht van het team op het gebied van monetair beleid te toetsen en, anderzijds, na te gaan hoe het team zijn rentebesluit rechtvaardigt. Hiermee wordt in feite de maandelijkse persconferentie gesimuleerd die volgt op de vergadering van de Raad van Bestuur van de ECB, waarin de President de monetairbeleidsbeslissing (het rentebesluit) toelicht. Aan teamleden kan worden gevraagd bepaalde onderdelen van hun presentatie nader toe te lichten, of te bespreken hoe de economie werkt en hoe hun rentebesluit tegemoetkomt aan het mandaat van het Eurosysteem, dat wil zeggen de prijsstabiliteit te handhaven.teams kunnen ook vragen krijgen over belangrijke gebeurtenissen in de wereld die eventueel van invloed zijn geweest op de economie. De teamleden mogen met elkaar overleggen, maar niet met de begeleidende leraar. Voor zover mogelijk dienen alle teamleden aan de vraag-en-antwoordsessie deel te nemen. Zodra alle presentaties en vraag-en-antwoordsessies hebben plaatsgevonden, trekt de jury zich terug om het winnende team te kiezen. De beslissing van de jury wordt bekendgemaakt in bijzijn van alle deelnemende teams. 5. DE BEOORDELINGS- CRITERIA De jury beoordeelt de essays op basis van de volgende criteria : de onderbouwing van hun besluit ; de juistheid van het voorgestelde besluit ; bekendheid met en juist gebruik van uitdrukkingen en termen betreffende monetair beleid. De jury beoordeelt de presentaties op basis van de volgende criteria : de onderbouwing van hun besluit ; de juistheid van het voorgestelde besluit ; bekendheid met en juist gebruik van uitdrukkingen en termen betreffende monetair beleid ; de opbouw van de presentatie ; mondelinge presentatievaardigheden ; de inbreng van de afzonderlijke teamleden ; de wijze waarop de presentatie is gegeven. 4. DE SAMENSTELLING VAN DE JURY 6. DE EUROPESE EINDCEREMONIE De jury die de essays en de presentaties zal beoordelen, bestaat uit verschillende deskundigen, meestal van de Nationale Bank van België. Het winnende team van elk land (twee ploegen voor België) en het winnende team van de internationale en Europese scholen zullen (tenzij er sprake is van overmacht) worden uitgenodigd voor de Europese prijsuitreiking bij de ECB in Frankfurt am Main. Dit is een tweedaags evenement dat onder meer zal bestaan uit een workshop over monetair beleid, een prijsuitreiking voor de winnende teams en een reeks sociale activiteiten. Op de prijsuitreiking worden de winnende teams ontvangen en gefeliciteerd door de President van de ECB en de gouverneurs van de centrale banken van het eurogebied. Het doel van dit evenement is leerlingen inzicht te verschaffen in de werkzaamheden van de ECB. De ECB vergoedt de reis- en verblijfskosten van alle teamleden en begeleidende leraren die deelnemen aan de Europese prijsuitreiking. 7
7. PRIVACYVERKLARING A. Gegevensbescherming en doel van de gegevensverwerking Alle door de studenten en leraren verstrekte persoonsgegevens worden verwerkt overeenkomstig de Verordening Bescherming Persoonsgegevens (1). De afdeling Outreach and Protocol van de Europese Centrale Bank (ECB) is verantwoordelijk voor het verzamelen en het beheer van de persoonsgegevens. De verwerker van de gegevens is de in Duitsland gevestigde Havas Worldwide Düsseldorf GmbH (euro RSCG GmbH), de host van de Generation Eurowebsite die de gegevens op aanwijzing van en namens de ECB verwerkt. Alle gegevens van de deelnemers worden in een database gezet. De verzamelde gegevens worden gebruikt om deelname aan de wedstrijd mogelijk te maken, om toegang te geven tot informatie over de wedstrijd, om de plaats van de deelnemers in het klassement te bepalen, om prijzen toe te kennen en om contact met de deelnemers op te kunnen nemen en hun relevante informatie te kunnen verstrekken. Alleen de persoonsgegevens die worden verstrekt bij de aanmelding op de website van Generation Euro of door een e-mail te sturen aan generationeuro@nbb.be worden bewaard. Door hun persoonsgegevens in te voeren, stemmen deelnemers en leraren ermee in dat de namen van het winnende team en van de teamleden worden gepubliceerd op de website van de ECB en van de NBB en / of worden bekendgemaakt bij openbare evenementen. Verder is het waarschijnlijk dat van de winnende teams foto- en / of korte video-opnamen worden gemaakt bij de landelijke prijsuitreiking en de Europese eindceremonie en dat deze foto s/video s door de ECB en/of de nationale centrale banken worden gepubliceerd. (1) Verordening (EG) nr. 45 / 2001 van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2000 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens door de communautaire instellingen en organen en betreffende het vrije verkeer van die gegevens. (2) Richtlijn 95 / 46 / EG van het Europese Parlement en de Raad van 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens. B. Gegevensbescherming en overdracht van gegevens aan derden Persoonsgegevens die via de website van Generation Euro worden verzameld, mogen worden doorgegeven aan de nationale centrale banken (NCB s) van de lidstaten van het eurogebied, opdat deze de wedstrijd zo nodig op nationaal niveau kunnen organiseren. Op de verdere verwerking van de persoonsgegevens door NCB s zijn de garanties van toepassing die zijn vastgelegd in de nationale wetgeving waarin de Richtlijn Bescherming Persoonsgegevens 95 / 46 / EG (2) is omgezet. De gegevensverwerker Havas Worldwide Düsseldorf GmbH (Euro RSCG GmbH) en de NCB s hebben afspraken gemaakt om de persoonsgegevens vertrouwelijk te behandelen en de privacy afdoende te beschermen. Persoonsgegevens mogen aan de volgende centrale banken worden bekendgemaakt : Europese Centrale Bank, Nationale Bank van België/ Banque nationale de Belgique, Deutsche Bundesbank, Eesti Pank, Central Bank of Ireland, Bank of Greece, Banco de España, Banque de France, Banca d Italia, Central Bank of Cyprus, Banque centrale du Luxembourg, Bank Ċentrali ta Malta / Central Bank of Malta, De Nederlandsche Bank, Oesterreichische Nationalbank, Banco de Portugal, Banka Slovenije, Národná banka Slovenska, Suomen Pankki Finlands Bank, Latvijas Banka, en vanaf 1 januari 2015, Lietuvos bankas. C. Bewaartermijn, toegangsrechten, correctie en verwijdering De bewaartermijn voor de bovengenoemde persoonsgegevens is maximaal drie jaar vanaf de dag waarop de persoonsgegevens, inclusief portret, foto of video, zijn verkregen. De deelnemers en hun leraren hebben het recht hun eigen gegevens in te zien, te corrigeren en bij te werken. Wie vragen heeft over verzameling en verwerking van persoonsgegevens of wie zijn/haar recht op toegang of correctie wil uitoefenen, kan een verzoek indienen bij info@ecb.europa.eu. De betrokkenen hebben het recht zich tot de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming te wenden : http ://www.edps.europa.eu/edpsweb. 8
BIJLAGE BEKNOPTE INLEIDING OP CENTRAAL BANKIEREN EN MONETAIR BELEID IN HET EUROGEBIED Deze bijlage (3) bevat een kort overzicht van het Europees Stelsel van Centrale Banken (ESCB), het Eurosysteem en een inleiding op het monetair beleid van de ECB. In de rubriek Het Eurosysteem op de wedstrijdsite vindt u meer en uitgebreider materiaal dat u bij de voorbereiding van uw leerlingen op de wedstrijd kunt gebruiken. Het Europees Stelsel van centrale banken, het Eurosysteem en het eurogebied Sinds 1 januari 1999 is de ECB verantwoordelijk voor de uitvoering van het monetaire beleid voor het eurogebied, de op een na grootste economie met een gemeenschappelijke munt in de wereld, na de Verenigde Staten. Het eurogebied bestaat uit de lidstaten van de Europese Unie die de euro gebruiken. Het ontstond toen de verantwoordelijkheid voor het monetair beleid werd overgedragen van de centrale banken van de (toen) elf landen aan de Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank, in januari 1999. In 2001 is Griekenland toegetreden, in 2007 Slovenië, in 2008 Cyprus en Malta, in 2009 Slowakije, in 2011 Estland en in 2014 Letland. Op 1 januari 2015 wordt Litouwen het negentiende euroland. De start van het eurogebied en de oprichting van de ECB waren mijlpalen in het Europese integratieproces. Om tot het eurogebied te kunnen toetreden, moesten deze landen voldoen aan de convergentiecriteria. Dat geldt ook voor andere EU-landen die in de toekomst op de euro overgaan. De criteria specificeren de economische en juridische voorwaarden voor deelname aan de Economische en Monetaire Unie. De rechtsgrondslag voor het gemeenschappelijke monetair beleid is het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie en de Statuten van het Europees Stelsel van Centrale Banken en van de Europese Centrale bank. De ECB vormt de kern van het Eurosysteem en van het ESCB. De ECB en de nationale centrale banken (NCB s) voeren samen de taken uit die aan hen zijn toebedeeld. Het ESCB omvat de ECB en de nationale centrale banken van alle lidstaten, ongeacht of ze de euro hebben ingevoerd. Het Eurosysteem omvat de ECB en de nationale centrale banken van de lidstaten die op de euro zijn overgegaan (deelnemende lidstaten). Het Eurosysteem en het ESCB zullen naast elkaar blijven bestaan zolang niet alle lidstaten deel uitmaken van het eurogebied. De Europese centrale bank De ECB is de centrale bank voor de gemeenschappelijke munt van Europa, de euro. Doelstellingen Volgens het Verdrag is het hoofddoel van het ESCB de handhaving van prijsstabiliteit. Onverminderd het doel van de prijsstabiliteit, dient het ESCB het algemene economische beleid van de EU, bijvoorbeeld volledige werkgelegenheid en duurzame ontwikkeling, te ondersteunen. De doelstelling van het monetair beleid krachtens het Verdrag Het Verdrag heeft een duidelijke rangorde aangebracht in de doelstellingen van het Eurosysteem, waarbij de hoogste prioriteit wordt gegeven aan prijsstabiliteit. Het maakt ook duidelijk dat handhaving van de prijsstabiliteit de belangrijkste bijdrage is die het monetaire beleid kan leveren aan een gunstig economisch klimaat en volledige werkgelegenheid. Uit deze Verdragsbepalingen spreekt de breed gedeelde opvatting dat prijsstabiliteit grote voordelen heeft. Duurzaam stabiele prijzen handhaven is een belangrijke voorwaarde voor het economisch welzijn en de toename van het groeipotentieel van een economie. De natuurlijke rol van het monetaire beleid in de economie is de prijsstabiliteit handhaven. Monetair beleid kan de reële economische bedrijvigheid alleen op de korte termijn beïnvloeden ; op de lange duur kan het slechts het prijsniveau in de economie beïnvloeden. De Verdragsbepalingen impliceren tevens dat het Eurosysteem bij de feitelijke uitvoering van monetairbeleidsbeslissingen die zijn gericht op handhaving van de (3) Dit hoofdstuk is gebaseerd op informatie die op de website van de ECB te raadplegen is : http://www.ecb.europa.eu. 9
prijsstabiliteit, ook de bredere economische doelstellingen van de EU in aanmerking moet nemen. Aangezien monetair beleid de reële bedrijvigheid op korte termijn kan beïnvloeden, zou de ECB moeten vermijden dat zij excessieve fluctuaties genereert in de productie en de werkgelegenheid, als dit in overeenstemming is met haar hoofddoel. Basistaken Volgens het Verdrag bestaan de via het ESCB uit te voeren basistaken uit : het bepalen en ten uitvoer leggen van het monetair beleid van de Unie ; het verrichten van valutamarktoperaties ; het aanhouden en beheren van de officiële externe reserves van de eurolanden ; het bevorderen van een goede werking van het betalingsverkeer. Verdere taken van het ESCB Het ESCB is daarnaast verantwoordelijk voor een aantal aanvullende taken op de volgende gebieden. Bankbiljetten : de ECB en de NCB s zijn verantwoordelijk voor het uitgeven van eurobankbiljetten in de EU ; Statistieken : bijgestaan door de NCB s verzamelt de ECB de voor het vervullen van haar taken benodigde statistische gegevens, hetzij bij de nationale autoriteiten, hetzij rechtstreeks bij de economische subjecten ; Financiële stabiliteit en financieel toezicht : het ESCB draagt ertoe bij dat de bevoegde nationale autoriteiten goed beleid voeren op het terrein van het bedrijfseconomisch toezicht op kredietinstellingen en de stabiliteit van het financiële stelsel ; Internationale en Europese samenwerking : wat betreft de taken die aan het ESCB zijn toebedeeld, onderhoudt de ECB een werkrelatie met de betrokken instellingen, organen en fora, zowel binnen de EU als internationaal. de zes leden van de Directie ; plus de presidenten van de nationale centrale banken van de lidstaten die de euro als munt hebben. De verantwoordelijkheden van de Raad van Bestuur omvatten : de verordeningen vaststellen en de besluiten nemen die nodig zijn voor het vervullen van de aan het ESCB toebedeelde taken ; en het monetair beleid van het eurogebied formuleren. Hieronder vallen besluiten met betrekking tot monetaire doelstellingen, beleidsrentetarieven en de liquiditeitsvoorziening in het Eurosysteem, alsmede het opstellen van richtsnoeren voor de tenuitvoerlegging van deze besluiten. Vergaderingen en besluiten van de raad van bestuur van de ECB Vanaf januari 2015 zullen de vergaderingen van de Raad van Bestuur over het monetair beleid niet langer om de vier weken, maar wel om de zes weken worden gehouden. In die vergaderingen beoordeelt de Raad van Bestuur de economische en monetaire ontwikkelingen en neemt hij monetairbeleidsbeslissing. De vergaderingen die niet over het monetair beleid gaan, worden nog steeds ten minste eenmaal per maand gehouden. Die vergaderingen hebben voornamelijk tot doel zaken te bespreken met betrekking tot de andere taken en verantwoordelijkheden van de ECB en het Eurosysteem. De ECB licht haar monetairbeleidsbeslissingen uitvoerig toe op een persconferentie die kort na de vergadering over het monetair beleid wordt gehouden. De President zit de persconferentie voor, samen met de Vicepresident. Deze persconferentie bestaat uit twee delen : de President leest eerst de Inleidende Verklaring voor met de motivering van de door de Raad van Bestuur genomen monetairbeleidsbeslissing ; daarna beantwoordt hij de vragen van journalisten. Vanaf januari 2015 zal de ECB regelmatig verslagen publiceren over de monetairbeleidsbeslissingen van de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur van de ECB De Raad van Bestuur is het belangrijkste besluitvormende orgaan van de ECB. Het bestaat uit : De doelstelling prijsstabiliteit De doelstelling prijsstabiliteit heeft betrekking op het algemeen prijspeil in de economie en betekent dat langdurige 10
perioden van zowel inflatie als deflatie moeten worden vermeden. De ECB definieert haar doelstelling van prijsstabiliteit als een jaarlijkse stijging van de Geharmoniseerde Consumptieprijsindex (HICP) voor het eurogebied van onder, maar dicht bij 2 % op de middellange termijn. Prijsstabiliteit draagt ertoe bij dat een hoge mate van economische bedrijvigheid en werkgelegenheid kan worden bereikt doordat prijsstabiliteit : het prijsmechanisme transparanter maakt. In een klimaat van stabiele prijzen is het voor de burgers gemakkelijker om veranderingen in relatieve prijzen (prijsverschillen tussen verschillende goederen) te herkennen en worden zij niet in verwarring gebracht door brede schommelingen in het algemene prijspeil als de inflatie hoog is. Daardoor kunnen ze goed gefundeerde beslissingen nemen over consumptie en beleggingen en efficiënter met hun geld omgaan ; de inflatierisicopremie in de rentetarieven verkleint (d.w.z. de vergoeding die beleggers eisen voor onverwachte inflatiestijgingen gedurende de looptijd van hun beleggingen). Daardoor daalt de reële rente en wordt de prikkel om te investeren vergroot ; improductieve activiteiten overbodig maakt die het negatieve effect van inflatie of deflatie moeten afdekken, bijvoorbeeld het aanhouden van goederen in de verwachting dat de prijs stijgt ; verstoringen door inflatie of deflatie vermindert, die het verstorende effect op het economisch gedrag van belasting- en socialezekerheidsstelsels kunnen verergeren ; voorkomt dat onverwachte perioden van inflatie of deflatie tot een willekeurige herverdeling van welvaart en inkomen leiden. De rol van de monetairbeleidsstrategie van het Eurosysteem Een monetairbeleidsstrategie is een coherent en geordend kader van de wijze waarop monetairbeleidsbeslissingen worden genomen teneinde de doelstelling van een centrale bank te verwezenlijken. Deze strategie heeft in het eurogebied twee belangrijke taken. Ten eerste waarborgt de strategie dat de Raad van Bestuur van de ECB over alle informatie en analyses beschikt die nodig zijn om monetairbeleidsbeslissingen te nemen, doordat het besluitvormingsproces een duidelijke structuur heeft gekregen. Ten tweede is de strategie een vehikel om deze beslissingen aan het publiek uit te leggen. Door de effectiviteit van het monetaire beleid te verhogen en te wijzen op het vaste voornemen van het Eurosysteem om de prijsstabiliteit te handhaven, draagt de strategie bij tot de geloofwaardigheid van het Eurosysteem in de financiële markten. Door zijn monetairbeleidsbeslissingen ter vaststelling van de korte rente beïnvloedt de Raad van Bestuur van de ECB de economie en uiteindelijk het prijsniveau. Op twee pijlers gebaseerde benadering De Raad van Bestuur van de ECB volgt een specifieke benadering om de aard en omvang van de risico s voor de prijsstabiliteit in het eurogebied op middellange termijn te bepalen. Deze benadering van de ordening, evaluatie en onderlinge toetsing van de gegevens die relevant zijn voor de beoordeling van de risico s voor de prijsstabiliteit is gebaseerd op twee elkaar aanvullende analytische perspectieven, de zogenoemde pijlers : de economische analyse ; de monetaire analyse. De economische analyse is een beoordeling van de factoren die op korte tot middellange termijn de prijsontwikkelingen beïnvloeden, met de nadruk op de reële bedrijvigheid (de productie van goederen en diensten) en de financiële verhoudingen in de economie. Hierbij wordt rekening gehouden met het gegeven dat prijsontwikkelingen op korte en middellange termijn voornamelijk worden bepaald door de wisselwerking tussen vraag en aanbod van goederen, diensten en productiefactoren (arbeid, kapitaal en grond). De monetaire analyse richt zich op de langere termijn en maakt gebruik van het langetermijnverband tussen de geldhoeveelheid en de prijzen. Het belangrijkste doel ervan is de indicaties voor het monetaire beleid die uit de economische analyse worden verkregen, te toetsen vanuit het perspectief van de middellange tot lange termijn. Bovendien worden de gegevens over de ontwikkelingen inzake geld en krediet vervolledigd door een groot aantal indicatoren voor de financiële markt om de tabel te voltooien en de risico s te bepalen die uit het financiële gedeelte van de economie zouden kunnen voortkomen. 11
De tweepijlerbenadering zorgt ervoor dat er geen relevante informatie verloren gaat in de beoordeling van de risico s voor prijsstabiliteit en dat voldoende aandacht wordt besteed aan de verschillende perspectieven en het onderling toetsen van gegevens om tot een algemene beoordeling van de risico s voor de prijsstabiliteit te komen. Deze benadering staat voor een gevarieerde analyse en waarborgt een krachtige besluitvorming. Monetairbeleidsinstrumenten Het monetair beleid richt zich op het zo goed mogelijk sturen van de korte rente en beïnvloedt zodoende de economische ontwikkelingen. De korte rente wordt gestuurd door de operationele tenuitvoerlegging van het monetair beleid. Daartoe heeft het Eurosysteem een reeks monetairbeleidsinstrumenten tot zijn beschikking, namelijk openmarkttransacties, permanente faciliteiten en minimumreserves. a) Openmarkttransacties Het belangrijkste instrument zijn de openmarkttransacties. Zij dienen ertoe de rente te sturen ; de liquiditeitsverhoudingen in de geldmarkt te beheren ; de monetairbeleidskoers aan te geven. De openmarkttransacties kunnen worden onderverdeeld in de volgende vier categorieën : basisherfinancieringstransacties ; dit zijn reguliere liquiditeitsverschaffende transacties met wederinkoop die wekelijks worden uitgevoerd en een looptijd hebben van een week ; langerlopende herfinancieringstransacties ; dit zijn liquiditeitsverschaffende transacties met wederinkoop, die maandelijks worden uitgevoerd en een looptijd hebben van drie maanden ; fine-tuning -transacties, die worden uitgevoerd op ad-hocbasis met als doel de liquiditeitsverhoudingen in de markt te beheersen en de rente te sturen, met name om de rente-effecten van onverwachte fluctuaties in de liquiditeitsverhoudingen op de markt te egaliseren ; structurele transacties, die worden uitgevoerd door middel van uitgifte van schuldbewijzen, transacties met wederinkoop of rechtstreekse aan- of verkopen van waardepapier. b) Permanente faciliteiten Het Eurosysteem biedt tevens permanente faciliteiten, die ertoe dienen daggeld te verschaffen en te onttrekken en grenzen te stellen aan de daggeldrente. Er zijn twee permanente faciliteiten : de marginale beleningsfaciliteit, die het tegenpartijen (financiële instellingen, zoals banken) mogelijk maakt daggeld te verkrijgen van de nationale centrale banken van het eurogebied tegen onderpand van beleenbare activa ; de depositofaciliteit, die door tegenpartijen kan worden gebruikt om bij de nationale centrale banken van het eurogebied kortlopende deposito s aan te houden. c) Minimumreserves Het Eurosysteem eist dat kredietinstellingen op rekeningen bij de nationale centrale banken van het eurogebied minimumreserves aanhouden. Het doel van het stelsel van reserveverplichtingen is het stabiliseren van de geldmarktrente en het tot stand brengen of vergroten van een structureel liquiditeitstekort. Bijzondere monetairbeleidsmaatregelen Sinds de escalatie van de financiële crisis in september 2008 heeft de ECB een aantal bijzondere monetairbeleidsmaatregelen genomen. Deze qua aard, omvang en reikwijdte ongekende maatregelen hebben tot doel de missie van de centrale bank, prijsstabiliteit, te waarborgen en te zorgen voor een passend transmissiemechanisme voor het monetair beleid. De maatregelen maken weliswaar deel uit van de gereedschapskist die het Eurosysteem voor de uitvoering van zijn monetair beleid gebruikt, maar ze zijn per definitie uitzonderlijk en tijdelijk. De maatregelen richten zich meestal op het bankwezen, aangezien het bedrijfsleven in het eurogebied voor zijn financiering vooral op de banken vertrouwt (en niet op de kapitaalmarkten). Enkele voorbeelden van deze bijzonder maatregelen zijn : verstrekking van liquiditeit tegen een vast rentetarief en met volledige toewijzing ; uitbreiding van de lijst van beleenbaar onderpand ; verstrekking van liquiditeit voor een langere periode ; verstrekking van liquiditeit in vreemde valuta s ; 12
veranderingen in de hoogte van de reserves die moeten worden aangehouden ; rechtstreekse aankoop van specifieke soorten schuldpapier Forward guidance De zogeheten forward guidance kan worden gedefinieerd als een beleid dat erin bestaat expliciete verklaringen te formuleren over de conditionele monetairbeleidskoers met betrekking tot het toekomstige traject van de beleidsrente. Dat beleid heeft tot doel de verwachtingen van de economische actoren beter af te stemmen op het door de centrale bank gewenste traject van de beleidsrente. Sinds 4 juli 2013 past de Raad van Bestuur van de ECB forward guidance toe voor het toekomstige traject van de beleidsrente van de ECB, afhankelijk van de vooruitzichten inzake prijsstabiliteit. De Raad van Bestuur deelde mee dat de beleidsrentetarieven van de ECB naar verwachting gedurende een langere periode op hun huidig of op een lager peil zouden blijven. Dit vooruitzicht berust op de handhaving op middellange termijn van al met al gematigde inflatievooruitzichten, gelet op de algemene zwakte van de economie, de hoge onbenutte productiecapaciteit en de futloze geld- en kredietcreatie. Momenteel draagt forward guidance ertoe bij dat de ECB haar opdracht om de prijsstabiliteit te handhaven, efficiënt kan vervullen, binnen het kader van en met volledige inachtneming van haar strategie. 13
14 NOTAS
15
HET TIJDSCHEMA DE WEDSTRIJD VINDT IN 2014-2015 VOLGENS HET VOLGENDE SCHEMA PLAATS* : 1 ste ronde online quiz van 22 september tot en met 31 oktober 2014 2 de ronde essay : streefdatum 23 februari 2015 3 de ronde presentatie en finale voor de teams van de Vlaamse Gemeenschap op 22 april 2015 De Europese eindceremonie bij de ECB op 6 mei 2015 CONTACTPERSONEN BIJ DE NBB Indien er in de loop van de wedstrijd vragen rijzen, kunt u een e-mail sturen aan : generationeuro@nbb.be. Website : www.generationeuro.be. * Data onder voorbehoud van wijzigingen.