Indicator 2 september 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Veel Nederlandse planten en dieren zijn bedreigd in hun voortbestaan. [figuurgroep] Download figuur [2] Download data (xls) [3] Pagina 1 van 7
Download figuur [4] Download data (xls) [5] Pagina 2 van 7
[/figuurgroep] Download figuur [6] Download data (xls) [7] Bedreigde soorten in Nederland Voor een groot aantal planten- en diergroepen zijn in Nederland Rode Lijsten [8] van bedreigde soorten opgesteld. Daaruit komt naar voren dat bij alle soortgroepen meer dan éénderde van alle soorten van de soortgroep bedreigd is (zie het eerste tabblad van de figuren). Bij reptielen, steenvliegen en dagvlinders staan zelfs meer dan tweederde van de soorten op de Rode Lijst. Bij dagvlinders, steenvliegen, haften en bijen zijn relatief veel soorten geheel uit Nederland verdwenen. Bedreigde soorten per land in Europa Van drieëntwintig landen in Europa behoort Nederland tot de acht landen met het grootste aandeel bedreigde zoogdieren, vogels en vissen. Met name de noordelijke landen van Europa hebben relatief het kleinste aantal bedreigde soorten. Pagina 3 van 7
Wereldwijd bedreigde soorten per land in Europa Nederland neemt wat betreft het totale aantal zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen dat met uitsterven bedreigd wordt binnen een Europa een middenpositie in. Het aantal bedreigde soorten (=absoluut) per land dat op wereldschaal met uitsterven wordt bedreigd is sterk afhankelijk van de soortenrijkdom van een land. Het percentage bedreigde soorten ten opzichte van het totale aantal soorten (=relatief) van zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen volgt toch ongeveer dezelfde rangvolgorde als het absolute aantal bedreigde soorten. Referenties Aptroot, André, Kok van Herk & Laurens Sparrius (2012). Basisrapport voor de Rode Lijst korstmossen. Buxbaumiella 92: 1-117. Aptroot, A., H.F. van Dobben, C.M. van Herk en G. van Ommering (1998). Bedreigde en kwetsbare korstmossen in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 29. Wageningen. Arnolds, E. en M. Veerkamp (2008) Basisrapport Rode Lijst Paddenstoelen. Nederlandse Mycologische Vereniging, Utrecht. Arnolds, E.J.M. en G. van Ommering (1996). Bedreigde en kwetsbare paddestoelen in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 24. Wageningen. Bruyne, R.H. de, H. Wallbrink en A.W. Gmelig Meyling (2002). Bedreigde en kwetsbare landen zoetwaterweekdieren in Nederland (Mollusca). Basisrapport met voorstellen voor de Rode Lijst. Stichting European Invertebrate Survey-Nederland en Stichting Anemoon. Leiden/Heemstede. Creemers, R.C.M., J.J.C.W. van Delft en A.M. Spitzen - van der Sluijs (2007). Basisrapport Rode Lijst Amfibieën en Reptielen volgens Nederlandse en IUCN-criteria. Stichting RAVON, Nijmegen. Daan, D.N. (2000) De Noordzee visfauna en criteria voor het vaststellen van doelsoorten voor het natuurbeleid. RIVO rapport en Aanbiedingsbrief met Verantwoording selectie doelsoorten zoutwatervissen. Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek. IJmuiden. Defra (1999) Native species at risk. Department for Environment, Food and Rural affairs, UK. www.defra.gov.uk [9]. EarthTrends (2003) Country profiles: Number and Status of Species. earthtrends.wri.org [10]. Ellis, W.N., D. Groenendijk, M.M. Groenendijk, M.E. Huigens, M.G.M. Jansen, J. van der Meulen, E.J. van Nieukerken en R. de Vos (2013) Nachtvlinders belicht. Dynamisch, belangrijk, bedreigd. De Vlinderstichting Wageningen en Werkgroep Vlinderfaunsitiek, Leiden. [hierin Voorlopige Rode Lijst Macronachtvlinders]. Fauna Europaea Web Service (2004) Fauna Europaea version 1.1, Available online at http://www.faunaeur.org [11] last update 19 april 2007. Hom, C.C., P.H.C. Lina, G. van Ommering, R.C.M. Creemers en H.J.R. Lenders (1996). Bedreigde en kwetsbare reptielen en amfibieën in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 25. Wageningen. Hustings, F., C. Borggreve, C. van Turnhout en J. Thissen (2004). Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN-criteria. SOVON-onderzoeksrapport 2004/13. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. IUCN (2008) The IUCN Red List of Threatened Species. International Union for Conservation of Nature, Gland. Lina, P.H.C. en G. van Ommering (1994). Bedreigde en kwetsbare zoogdieren in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 12. Wageningen. Lina, P.H.C., en G. van Ommering (1996). Bedreigde en kwetsbare vogels in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 21. Wageningen. LNV (1994). Vaststelling rode lijst vogels. Staatscourant, nr. 20. LNV (1995). Vaststelling rode lijst zoogdieren. Staatscourant, nr. 23. Pagina 4 van 7
LNV (1995). Rode lijst dagvlinders. Staatscourant, nr. 77. LNV (1996). Rode lijst reptielen en amfibieën. Staatscourant, nr. 219. LNV (1996). Rode lijst paddestoelen. Staatscourant, nr. 219. LNV (1998). Rode lijst krekels en sprinkhanen. Staatscourant, nr. 65. LNV (1998). Rode lijst libellen. Staatscourant, nr. 65. LNV (1998). Rode lijst korstmossen. Staatscourant, nr. 65. LNV (1998). Rode lijst zoetwatervissen. Staatscourant, nr. 116. LNV (2004). Bijlage als bedoeld in artikel 1van het besluit Rode lijsten flora en fauna (Staatscourant 11 november 2004, Nr. 218). [zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen, bijen, dagvlinders, kokerjuffers, sprinkhanen en krekels, steenvliegen, libellen, haften, land- en zoetwaterweekdieren, platwormen (Tricladida) vaatplanten, mossen, korstmossen en paddestoelen (macrofungi)] LNV (2009). Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 28 augustus 2009, nr. 25344, houdende vaststelling van geactualiseerd Rode lijsten flora en fauna. Meijden, R. van der, B. Odé, C.L.G. Groen, F.J. Witte en D. Bal (2000). Bedreigde en kwetsbare vaatplanten in Nederland. Basisrapport met voorstel voor de Rode Lijst. Gorteria, 26 (4). Leiden. Nie, H.W. de en G. van Ommering (1998). Bedreigde en kwetsbare zoetwatervissen in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 33. Wageningen. Odé, B., G.O. Keijl en G. van Ommering (1999). Bedreigde en kwetsbare sprinkhanen en krekels in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 32. Wageningen. OECD (2008) Environmental Data Compendium. Threatened species. Organisation for Economic Co-operation and Development. Paris. Ommering, G. van, I. van Halder, C.A.M. van Swaay en I. Wynhoff (1995). Bedreigde en kwetsbare dagvlinders in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 18. Wageningen. Peeters, T.M.J. en M. Reemer (2003). Bedreigde en kwetsbare bijen in Nederland (Apidae s.l.). Basisrapport met voorstel voor Rode Lijst. European Invertebrate Survey - Nederland. Leiden. Reemer, M. (2012). Basisrapport Rode Lijst Sprinkhanen en krekels. Rapportnummer EIS2012-03. EIS-Nederland, Leiden. Siebel, H.N., R.J. Bijlsma en L.B. Sparrius (2013). Basisrapport voor de Rode Lijst Mossen 2012. BLWG Rapport 14. BLWG, Oude-Tonge. Ook in Buxbaumiella 96 (2013). Sparrius, L.B., B. Odé. en R. Beringen (2013). Basisrapport voor de Rode Lijst Vaatplanten 2012. FLORON-rapport 57. FLORON, Nijmegen. Swaay, C.A.M. van (2006). Basisrapport Rode Lijst Dagvlinders. Rapport VS2006.002, De Vlinderstichting, Wageningen. Termaat, T. & V.J. Kalkman (2011). Basisrapport Rode Lijst Libellen volgens Nederlandse en IUCN-criteria. Rapport VS2011.05. De Vlinderstichting, Wageningen. Verdonschot, P.F.M., B.W.G. Higler, R.C. Nieboer en T-H. van den Hoek (in voorb.) Naar een doelsoortenlijst van aquatische macrofauna in Nederland: Tricladida, Plecoptera, Ephemeroptera en Trichoptera. Alterra. Wageningen. Wasscher, M., G.O. Keijl en G. van Ommering (1998). Bedreigde en kwetsbare libellen in Nederland. Rapport IKC Natuurbeheer nr. 30. Wageningen. Weeda, E.J., W.A. Ozinga en G.A.J.M. Jagers op Akkerhuis (2006) Diversiteit hooghouden. Bouwstenen voor een geïntegreerd natuurbeheer. Alterra rapport 1418. Alterra, Wageningen. Zoogdiervereniging VZZ (2007). Basisrapport voor de Rode Lijst Zoogdieren volgens Nederlandse en IUCN-criteria. VZZ rapport 2006.027. Zoogdiervereniging VZZ, Arnhem. Relevante informatie [indicator=nl1521] Bedreigde soorten landen van Europa (OECD) [12] Bedreigde soorten op wereldschaal (IUCN) [13] Pagina 5 van 7
Technische toelichting Naam van het gegeven Omschrijving Aantal soorten per categorie dat is bedreigd volgens Rode lijsten Verantwoordelijk instituut Centraal Bureau voor de Statistiek Berekeningswijze De grafiek geeft per soortgroep het percentage weer van de soorten per Rode-Lijstcategorie. De mate van bedreiging is overgenomen uit de bijbehorende Rode Lijsten. Deze sluiten qua naamgeving en definities van categorieën zoveel mogelijk aan op de namen en definities die de World Conservation Union (IUCN) hanteert. De officiële lijsten betreffen zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën, vissen, bijen, dagvlinders, kokerjuffers, sprinkhanen en krekels, steenvliegen, libellen, haften, land- en zoetwaterweekdieren, platwormen (Tricladida) vaatplanten, mossen, korstmossen en paddenstoelen (macrofungi). Bij de zeevissen zijn soorten die voorkomen op het Nederlands Continentaal Plat (NCP), maar karakteristiek zijn voor diepe delen van de zee (50-200m) niet in de beoordeling voor de Rode Lijst betrokken; dergelijke diepten komen op het NCP niet voor. De trekvissen zijn daarbij evenmin in beschouwing genomen. Van dagvlinders, zoogdieren, amfibieën, reptielen en paddenstoelen zijn de afgelopen jaren basisrapporten met herziene rode lijsten verschenen. Deze hebben in 2009 de officiële status gekregen, hetgeen in de Staatscourant van 28 augustus 2009 (nr. 24344) is verschenen. In 2011-2013 zijn basisrapporten Rode lijst van hogere planten, mossen, korstmossen, libellen en sprinkhanen verschenen. Deze gegevens zijn in de tabel verwerkt. Van een aantal ongewervelden zijn voorlopige rode lijsten van bedreigde soorten gepubliceerd (Weeda et al., 2006). Deze staan op het tabblad diverse ongewervelden onder Download figuurdata. Alleen de diergroepen waarvoor nog geen officiële Rode lijst bestaat, zijn in deze tabel opgenomen. In 2013 is de voorlopige Rode lijst macronachtvlinders verschenen. Deze lijst is ook in de tabel verwerkt. Ter vergelijking met andere landen in Europa is per land vastgesteld hoeveel procent van de zoogdieren, vogels en vissen bedreigd is (OECD), vervolgens zijn deze drie percentages gemiddeld. De figuur met bedreiging op wereldschaal geeft het totaal aantal soorten zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen per land dat op wereldschaal met uitsterven bedreigd is (IUCN). Het totaal aantal soorten per land voor deze groepen staat in het tabblad "aantal soorten" onder download figuurdata. Basistabel De aantallen soorten per groep zijn te vinden onder Download figuurdata Geografisch verdeling Nederland en Europa Pagina 6 van 7
Verschijningsfrequentie onregelmatig Achtergrondliteratuur LNV (2004). Bijlage als bedoeld in artikel 1van het besluit Rode lijsten flora en fauna (Staatscourant 11 november 2004, Nr. 218). OECD (2008) Environmental Data Compendium. Threatened species. Organisation for Economic Cooperation and Development. Paris. IUCN (2008) The IUCN Red List of Threatened Species. International Union for Conservation of Nature, Gland. Betrouwbaarheidscodering C. Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd (Rode lijst Nederland). D. Schatting, gebaseerd op een aantal metingen, expert judgement, een aantal relevante feiten of gepubliceerde bronnen terzake (Rode lijsten Europa en wereld). Referentie van deze webpagina CBS, PBL, RIVM, WUR (2014). [14] (indicator 1052, versie 12, 2 september 2014 ). www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen. Bron-URL: https://www.clo.nl/indicatoren/nl105212 Links [1] https://www.clo.nl/indicatoren/nl1052 [2] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/1052_001g_clo_12_nl.png [3] https://www.clo.nl/sites/default/files/datasets/c-1052-001g-clo-12-nl.xls [4] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/1052_002g_clo_12_nl.png [5] https://www.clo.nl/sites/default/files/datasets/c-1052-002g-clo-12-nl.xls [6] https://www.clo.nl/sites/default/files/infographics/1052_003g_clo_12_nl.png [7] https://www.clo.nl/sites/default/files/datasets/c-1052-003g-clo-12-nl.xls [8] http://www.clo.nl/tabellen/nl105212a [9] http://www.defra.gov.uk/ [10] http://earthtrends.wri.org/ [11] http://www.faunaeur.org [12] http://www.oecd.org/ [13] http://www.iucnredlist.org/ [14] https://www.clo.nl/indicatoren/nl105212 Pagina 7 van 7